MODUL 1 PENGENALAN BAHASA PASCAL
! " ! ! # $ " % ! ! % ! & " ! !
- ' ( !" )! ! + ! !, ! % ! - ! . /! 0 & ! ! ! ! !" (! (! ! % ! "
" 1 ! ! & +
2 ! " ! ! %
% ! & ! " # ! 2 # 3 ! + . 4 $ 5
- ! / ! ( !!" ! ( " " " ! / #6$
- ! " . !" & !.
- ! " # ! % " 7 " !" %
" ! " ! & ! % ! 8+. 3 ! . . ! 9 ! & ! " ! 5 +
! / ! 1 !
- !!" !
- ! !$ % ! ! !
9 ! % " ! " " " &
! % 5 + ! / ! ! " ! ! " ! !" & '
- ! % ! ! ! ! % ! % % # # &('
- ) * % !
" ! 7 " ! ! , ! " % " &
) %
" ! " ( ! ! %
) !
" ! ! ! " ' + 8'
- - ,
: " + ;&; % !
5 & ! " # $ :& 4 ! ! ! # $.
< "! " ! " & ! " "
:& " " ! " ! + 8 =& " !" !" 7(! + 8
:& " " 1 ! !"
5
>! ! ! ! "7) ! ? ! & )
> 9 >;9- >@9 /! >A9+ >B9 >C9 " > D9 @& + " .
1 " 1 & A& 4 !" ! / ! !
6 !
6
6 E E ! E
) ! #F F$E ) ! #F !
4 ABF$E ) ! E ) ! #F ! " F$E ) ! #F+
3 ! ;&;$E
8 E &
B& ! !
- " . # 4 ! $
# ! $ 92!" ! . ! % ! % . "
" . !"! " % ! ! ! &
92!" ! . ! % ! . "
- 8 " ! 1 " " !" % C&
1 " !
- " . #" 8 $
#8 $ " " ! % ! ! ! !"
5
- 3 ! ;&; 4 ! 4 % ! "
- " . 0 #" >! $
& ! " % % " ! !
=&
! " ! 1 " ! ! . ! #"1 % 32/ 4 $
! #"1 % 32+ 4 $ :& ! / ! !. % ! ! % ! !" 5 9
5 ! " ! 1 " ! ! .
& ! / ! !. % ! ! % ! !"
1
# /$
2
# , $ 4 !" "1
D& %! !
! "
!
- " . 0 #" >! $
& "! '() ! &
! " #$ #%
"
- 4 . 5
- ! ! ! ( " " " (& 1 3 ! " ! @= " " &
- ! " " ! 9 ! " . !. . " ! !
< ! % " " . ! ! / ! ! " ! ! !" & ! ! " #H$
8
/ % !
" " & ! " ! " 1 " ! ! % ! 5 . . J . ! . &
H: IAIB=@IA 9 ) 5 ! ! D ! @;@=@ 9 % 5 ! ! D ! :;;
< ! ! ! !( !( % ! 1 ! " 5 9 ? 5 ! ! 9=:A@B ! H=:A@A 9 ! 5 ! ! 9 :B ! H :A 9 ! 5 ! ! 9: IAIB=@IB !
) " !%
? 5 8 E
, ! 3 8 2 ! 3 ! ? 6 + 5 +8? E
, ! !! ! ! % #5G$ " !
3 ! ! " ! # !" " $ ! " ! ! % 5 ! ! ! " ! " 3 8 !!" ! , ! % ! 71 ! % &
7
: 3 8? . +
" #
2 6 8 2 9 8 # " " ! ! $ 6: :6 # " ! ! " $
/ & % % 6 ? ) ? ) # " " ! !$
1
8
$ % 4 ! ! 7
9 ! &
7 8 ! !(! # $ % %
4 8 ?
- + < ! ! % . ! % " " !
- - - , ,
6 G 8 " 5 +! !6 G A &;
5
@& !" !" " 1 " " ! !"
8 E &
9 DD$E ) ! #F+! ! G F.+! !6 $E ) ! #F ? G F. 6 $E
5GD&C K #+! !6
6
5G A &;E
E
58 E !
6
3 +! !6 .
E
5 ! 6 6 6! E
% ! "
5 8 ! G D&C #+! ! M DD$ 3 ! % ! " 5 +! !6 .
" ! !"
I& + " ;& 4! " % " ! " ! !
↵ ↵ ↵
: - ↵
5
:& 2!" L =& " !("
"" ! " " !, L " !, L & ! " " . ! L
< ! !" ! ! !" K # " ! $ 7 # ! $ H # $ 9 # $
% ! !"! : ! ! % ! +8 >
9 !
" ?? % ! ! #H$
< ! " " % ! !"! " ?? ! D ! :;; 4 " ! ! " . ( & 4 " ! ! ! ! ( #F$ ! !
3
6
- ! !6
- !
- 2 "
- ! ! G &A ;DDDDDDD HD: # ! % 5 .A ;J D: G A .;$
" 1!" !1 " ! % ! !" 5 9
? G @&I=IDDDDDDD HD # ! % 5@.I=IJ D G @I.=I ! (! "1 "
- ! " %
- A& 4! " " . % ! ! " % !
5 < % ! !" ! ) , !
6
5
- 8? N;DO
! " , + + 5 +8? N ;O 2 & ! ) & ;:; , ! + 5 +8? NI;O CAD , ! ?8 5 ? +
8 % ! !"
5 6 " E E
3
6 5 ! N;DOE 5 ! N ;OE 5 ! NI;OE
! 5 ? E !
E
6
5GF ! AB 2 " FE !
5G CC;E
5GF ! " FE
5GF2 & ! ?37 2 " FE ) ! #F + 4 F$E ) ! #FGGGGGGGGGGGGGF$E ) ! E ) ! #F " G F. 6 $E ) ! #F ! ! + G F. ! $E ) ! #F G F. $E ) ! #F G F. $E
8 E &
B& !" !" " 1 " " ! !"
5 !
- 2 "
- ! (! "1" ,
- ! " %
- 1 & % " ! " " .
"
5 4 + 8? , ! 64 +
5
- 8? N:DO ? 4 +
8 ? ? , ! + + +8? N=DO = , ! 8 5 ? +
8
- 8 3?+ ? G C&BE
6 GF? ! FE GF ! 1 !FE
& !" !" " 1 " " ! !"
8 E &
5G:K 6 % 9 E ) ! #F " 5 F. 6 5=5D.F + F$E ) ! # $E
6
E ) ! #F 5 F. 6 $E ) ! #F " 5 F. 6 % $E ) ! #F ! ! ! 5 F. 6 % .F + F$E
58 E !
6
3
E 6 % GQ8!0"%QE 6 % G AE
= 4 + + ! % !% 1 ! # $ % ! ! % ! " ! &
5 6" E
% ! !"
6 G P? ! Q G P + Q
5 4 3 ! 6 % G P8!0"%Q 6 5 8 6 % G A
:& " " 1 ! !"
& ! " " :& " " ! " ! + 8 =& " !" !" 7(! + 8
" !
4 ! " !" " + !!" ! " ! ! % % ! " G
5
!
- 2 "
- ! (! "1 -
- ! " %
- :& 4! " " ! ! ! # $
% " ! ! . ! # & $ "
5 4 ,! ! G D G ; 4 ! ! G =D
8 ! ! G J J @& !" !" " 1 " " ! !"
5 !
- 2 "
- ! (!
- ! " %
1
- 1
& % " ! " " !" ! ! 5 4 3 ! G P Q +!" 5 8
G P " + Q ) " G ;
G P
1 Q 8 5 +!" G I;DDK) " :& " ! ! ! # $ % ! !"!
" % "GI :D # 7 $ ! J 1 ; # $&
8 5 ! ! G 7: "J: !
=& " ! 4 ! ! ! " . " ! !"
5 4 ? G =& I 2 !91 ! G D 8 " ! ! ! "
4 G :& & !
- + -4 %
- - - - ? -
- # ! "$
" !
" ! F !" % " " "7 " ? !
" " ! F % " !" F. ! ! ! I; .
& " % " . ! % " ! A . " " ! F ! " "!. ! 1 F. ! A & I;.
? E 2!" " ! ! ! ! " " " ! % ! "! &
5 R4 ? ?L < ! " ! % 1 "" " & R 4 ?9 L < ! % % ! " ! " ! ! !& R 4 ?L ! % % ! ! " % ! ! / !
4
0 @ - " : @ ) : @ )+:(
5
< ! ! " " " ! " ! !& < ! % " " ! !&
I 8? + 4 . 8 + 8. 4 ? ?
! !
# $ 8 # $
G # $ R # ! " ! $ RG # ! " ! $ L # ! $ LG # ! $ RL # ! " $
< ! % 1 " " !&
! !" % &
" < ! " ! " ! !7 " , ! " ! "
! ! &
!% 3 , ## ! & !4 % % $ " " "
" < ! " "" ! !7 " , ! ! " !" "
1 F&
%
5 6?(6+ E
E
3 5 8 E !
E ) ! #F "
5 F$E8 # $E ?( R A ) ! #F ! " "!. !
1 F$E ?( # LG A$ # RGI;$ + ) ! #F % " !" F$E ?( L I; + ) ! #F !" % " " "7 " ! !
1 F$E
8 E &
:& 1 " ! " " " % " ! ! !"
5 2!" +! " G " " ! G :DDD 2!" +! " G " " ! G =DDD 2!" +! " G " " ! G IDDD ! ! % % " . +! " " .
! #4 8 ? & $&
B 8 !
1
6" ! 6 ! " E E
3 .+! " 5 ! E 4 5 ? E
5 8 E !
E ) ! #F G F$E8 # $E ) ! #F+! " N
7
7 O G F$E8 #+! " $E ) ! #F4 N 7:7=O G F$E8 #4 $E
- ?( +! " GF F
5G:DDDE ?( +! " GF F +
5G=DDDE ?( +! " GF F +
5GIDDDE E ) ! #F G F. $E ) ! #F+! " G F.+! " $E ) ! #F4 N 7:7=O G F.4 $E ) ! #F " ! G 8 & F. 5@5:$E
8 E &
1
" " ! ! 48?+ 8? S 8 ?4 + ! # ? ?& $. ! "" ! !"
5 ! ! ! ! /
999999999999999999999999999999999999999 5 ! !
5 A:DD@A 4 5 ?9=
1
5 ! ! "
5 A; ! "" ! !"
5 ! ! ( G 4 ! ! G !"
!" G
4
5 K 3 ! 5 . 1 .4 ! ! . !" ! N:DO ! . ! !6 " ? 4 ! NAO ! !6 ( ! N O
K 2!" ! !6 " L B; " 5 ! !6 ( G 4 ! ! G !"
!" G K 2!" ! !6 " LG AD ! !6 " RG B; " 5
! !6 ( G 4 ! ! G !" !" G
K 2!" ! !6 " LG @D ! !6 " R AD " 5 ! !6 ( G 4 ! ! G "
!" G K 2!" ! !6 " L GI; ! !6 " R @D " 5
! !6 ( G 4 ! ! G 4 !" G +! "
K 2!" ! !6 " R I; " 5 ! !6 ( G 4 ! ! G
4 !" G +! "
;
- 8 + + + 4 < 8
- - -5C
- GL 5 +8? 8 4 + 3? ? GL 8+ 5 +8? 4 8 GL 48 5 8
< ! ! " "" 7 " " " ! ! % " &
" !
5 J%#J . % $ 4 ! & " "" ! "
5 9 3 ! +% GL 5 +8?
? < GL < 5 8 9 + ! "" ; :A
; % ? + ,! ! @ 999999999999999999999999999999999999 A B
5 C
5 D " + ,! !
5 " + ,! !
5 : = ! %
5
9 4 ! % " ,! ! 2!" " G I " ! % G =;DD 2!" " G A " ! % G I;DD 2!" " LG :D " ! % G @;DD 9 !
9 2 " 9 ! 5+3&
, 1 - *
? 6 % 6 , !E E
3 5 ! E 5 ! E
8+ 5 ! E 48 5 8 E < 5 8 E
! TK ! ! KU
E J%#;.;$E) ! #F % ! ,! !F$E J%#;.@$E) ! #F99999999999999999999999999999999999F$E J%#;.C$E) ! #F
5F$E J%#;. D$E) ! #F
5F$E J%#;. $E) ! #F " ,! !
5F$E J%#;. :$E) ! #F " ,! !
5F$E J%#;. =$E) ! #F ! %
5F$E TK ! KU
J%#:A. C$E8 # $E J%#:A. D$E8 # $E J%#:A. $E8 # 8+$E J%#:A. :$E8 # 48$E
TK ! ! % KU
- ?( " G I <5G=;DDE ?( " G A + <5GI;DDE ?( " LG :D + <5G@;DDE TK ! " ! ! % KU
J%#:A. =$E) ! # ! % 5 D5:$E
8 E &
:& " 1 " / !9 / ! ! .:.=.I.;.@& 2 ! ! ! ! # 2?& $.
1! ! % " ! !"
5 ! G & = " 1! G J 1 " 1 J
1 1 " G :&;V ! 1! ! G : ! !
G J :;DDD
! G I @ " 1! G J 1 " 1 J
1 1 " G @&;V ! 1! ! G A ! !
G J ;DDDD ! G ; " 1! G J 1 " 1 J
1 1 " G =&;V ! 1! ! G A ! !
G J I;DDD
!% 3 4 ! !4 % % 1
D :; ; % 1! / ! @ 99999999999999999999999999999999999999999999999 B / ! 5 ! C
5 I D 2 " 1
5 A 1 5 @DDD
!% 3 % 4 ! 1
D = 1! G 8 & @BDDD
I 4 1 " G 8 & DC:D ; G 8 & :DDDDD @ ! G : !
- -0
1
! E
3 5 ! E 4 5? E
6 6 (6, ! 6! E E
1
5
!
1!" " " " ! W ! " ! 9" ! W 1!" " : " " ! W ! " . " * 1!" " = " " ! W? % (. " *
, ! % ! "" 5 5 ! E 4 5 ? E 4 ! "
& " " " ! " " " &
5 R3 ! L G < ! , ! % 1 ! " & R ! ! &&L G < ! ! ! % 1 ! ! ! & R ! & G < ! % % " !" 1 " &
@ 8? +
4
% &&&&
R ! 9:L E
9 L E ! !: 5 !
R !
5 R, ! L -0 ! ! 5 !
" !
< ! ! " " " ! " ! ! " $
8
) ! #F G F$E8 # $E
) ! #F4 G F$E8 #4 $E ) ! E 4 (
6 E E
=& "! / % ! ! ! % ! !"
8 E &
) ! #F4 % ! F$E E
F F.F F 5) ! #F !"F$E F F.F F 5) ! #F !"F$E F F.F F 5) ! #F " F$E F F.F F 5) ! #F4 F$E F F.F F 5) ! #F+! " F$E
E ) ! #F ! ! N . . . . O 5 F$E8 #4 $E ) ! E 4 (
5 E 5 ! E !
4
3
6 6 (6, !
5) ! #F ! " ! 9" ! F$E :5) ! #F ! " . " F$E =5) ! #F? % (. " F$E
2+ B 8 !
5
!
1!" " . " " ! W !" W 1!" " . " " ! W !"* 1!" " . " " ! W " * 1!" " . " " ! W4 * 1!" " . " " ! W+! " *
5 E 5 ? E 4 ! "
, ! % ! "" 5 "
:& " " " ! " " " ! !&
8 E &
E
5
3 ! % !! ! # $ ! 4 #4 $ ?
/ # $ ? 3 ! ! % " #4 $
8 ! % " # 4$
8 % #++$ +
8 ! " # $
8 2!" 4 .
5 " ! % " G =DDDD ! % " G DDDD ! " G DV ! / J # ! % " H ! % " $
% G / J # ! % " H ! % " $ 9 ! " + : 5 " ! % " G :DDDD
! % " G ADDD ! " G ;V ! / J # ! % " H ! % " $
% G / + J # ! % " H ! % " $ 9 ! " ! ! " ! !
@ :D
! ! ! !" # $ ;
; ? + 8 4?+ @ A ! 5 & B
4 N .:.=O 5 : C /
5 I D ! % "
5 : ! % "
5 = ! "
5 I + %
5
> ?5G : !
! " " ! ! ! ! , ! ! ! / ! ! ! , ! ! ! " ! ! !"&
! E
3 ?5? E
> 6+ 6 6 !"E E
B 8 !
" " !
" " ! " ! ! ! !
5 " ! ! ! !
> 8 ) + . % ! ! % ! !"
5 & " ! " % % " : " ! " ! > 8 +
% + ! ! /
5 R3 L G < ! , ! % " ! ! & R ! ! / L G < ! ! ! / ! R ! ! " ! L G < ! ! ! " ! !
A 8? +
4
9 E
9
!
5 > 8 , 5G ! ! / + ! ! " !
! ! ! ! !" " !
0- - "-
5
< ! " ! % ! ! ! & " > 8 9 !" : " % !
8 0- "-
- + 0- "-* - "- < ! ! ! ! & " ! > + .
) ! #?.F " ! ! ! ! F$E ) ! #!.F " " ! F$E
) ! E E
8 E &
! @0- L > 6+ 6 6+ E
E
3 ? 5 ? E
! E
> ?5GI / !
) ! #!.F " ! ! ! ! F$E ) ! #!.F " " ! F$E ) ! E
E
8 E &
! R0- L
/ 0- "- !
< ! " ! % ! " " ! ! ! " > ! ! > ! ! > # !
! " ! $
!% 3 1
& " ! " ! ! !"
5
4 AB AB AB
4 AB AB AB
B 8 !
1
> 6+ 6
6 E E
3 . 5? E
! E
>
5G : !
) ! #F
4 F$E >
5G = !
) ! #F ABF$E E
) ! E E
8 E &
! R0-
2 :
:& " ! " " 2 4 8+ % " " ! !!" ! ? 4 +
% " : " !. ! ! ! ! % " I " ! ! ! ! ! " & ! % ! ! / + ! ! 5
!
@0- 2+ :
B
+
8 +?
% ! ! % ! ! &
E !% # 4 !% 3 1
- 8
9
9
- ? R % " ! !L
% ! ! 1
$ % " ! !" $ " ! " " % ! ! #> $
! ! % ! ! #+8 $
!% 3 1
- & " ! ' 8+ ? ' % " D " ! " " 8 + +? 8 6 ! E E
3 5? E
! E
5GDE
8
5G H E ) ! + #F 8+ ? F$E
! G DE
8 E &
! @
2 :
:& " ? " > 8 ?+ " ! ( ! !
- 8 +? &
! @ : =& " ! " ! 1! & I ! 6 1!
!
I E ! R 2+ :
"
5GD
& " ! " ! ! + & ; :& " ! " ! ! !% ! !$ % " ; " ! =& " F % 1 !
1
8 E &
! GIE
! G:E ) ! E
5G H E ) ! #F2 4 8+ F$E
8
5G H E ) ! #F ABF$E
< ! " ! ! % ! " " ! ! ! " 8 ! . ! ! 8 ! ! 8 ! #
8
5GDE
E
. 5? E !
E ,
& " ! " " ' AB' % " " ! '2 4 8+ ' % " : " !. ! ! ! ! % " I " ! ! ! ! ! " & 8 6 ! 6 E
!% 3 1
! ! " ! $&
1 G ! I& " ! ' ? ? ' " ! !!" ! " ' 8 ' I " !. ! ! % " : " ! ! ! ! ! " C ) ? && "- % ! ! % ! ! *
J ! & " !
) ? !
9
9
4
5 9 % " ! !" 9 " ! " " % ! ! #+8 $ !
! % ! ! #> $&
!% 3
1
" ! '2 4 8+ 8 +' % " ; " ! " ) ? ) ! 6 E
E
3 5? E
! E
5GDE ) ! R;
! ) ! #F2 4 8+ 8 +F$E
5G H E E
8 E &
! R*
1
& " ! " ! J D & D J D " ! ( ! ! ) ? &&&
! @* 2+ : :& " ! " ! 1! & I !
1! !
I
! @* 2/ :
"- " *
< ! " ! ! % ! " " ! ! ! " ) ! . ! ! ) ! ! ) ! # !
! " ! $
!% 3
1
" ! " " W2 4 8+ * % " " ! W? 4 + 8?* % " : " !. ! ! ! ! % " I " ! ! ! ! ! " &
) ! 6 E E
3 . 5? E
! E
5GDE ) ! RI
!
5G H E ) ! #P2 4 8+ Q$E
5GDE ) ! R:
!
5G H E ) ! #P? 4 + 8?Q$E
E ) ! E
E
8 E &
- * ! 2/
1
& " ! " ! +AD >D =D /D+D :& " ! '- , " ' % " " ! !!" ! "
' -, ' ! " !. ! ! % " = " ! ! ! ! ! "
D 8? + 88 < 7 3 8? 8 ? ? !% 3 $ H 7 8 !
< ! ! " " ! ! , ! % ! J # ! $
" !5
7
8 1 $ I! J K !
7
8
4
5 9 3 ! 5 3 ! % " ! 9 % N && O
5 ( ! J , ! ! !
9 ( 2 ! 3 ! 5 2 ! , ! % ! ,1 4 ! !4 % " % ; A + 4 8?-
B 9999999999999999999999999 C D " 5 : "
5 = 2 "
5 ; @ ! ! ! N<7 O
5
- + 4 ! 4 !
- 4 8?-
- 8 ? 999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 8 4 +
2 8 < 8 999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 ?+ 8 : B;DDDD 9999999 : 8? + 8
I ;DDDDD 9999999 = ; :;DDD 9999999 999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 / 7 8 !4 %H" ! !
9 " # +8? $ 9 2 " 2 #? + 8$ 9 " #8 $
6 7
8 9 " 8 #? + 8$ 9 #? + 8$ 9 % <8 #8 $ 9 % " # +8? $
5 % G 2 K 9 % !% ! ; 4 ! ! ! ! @ C2 :
1
- + 4 ! 4 !
8 8 8 ) ; 999999 999999 = >>? D 999999 999999 99999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 2 < 8
9 % 2 "
2 # +8? $
9 % !% ! 5 2!" ! 1 L A " G # ! 1 M A$ J DDD9 #8 $ 9 % <8 #8 $ 9 2 %
2 <8 #8 $
9 % ! 1 # +8? $8 9 " + #? + 8$
6 7
9 ! 1 # +8? $ 9 2 "
2 # +8? $
9 ! 1 #? + 8$999999 99999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 / 7 8 !4 %H" ! !
2 4 < 8 99999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 ? I 999999 999999 :
! !" 4 !0 2 " % ! ! ! ! 1 " . ! ! " " ! / ! ! 5
4 8 + 4 < 4 8?- 99999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 ? 2
8 ? 2
5 = I ! N<7 O 5
5 :& 2 " 5 : =& ! 1
4 8?- @ 9999999999999999999999999999999999999999999 A B " 5 C D & ! 1
4 ! !4 % " % D ; "
% G :DDD H 2 % G 2 % H % ; 4 ! ! ! ! @ C2+ :