APLIKASI METODE GEOLISTRIK RESISTIVITAS 3D KONFIGURASI POLE-POLE UNTUK MENENTUKAN SEBARAN DAN KEDALAMAN AKUIFER AIR TANAH DI DAERAH KAMPUS FMIPA UNIVERSITAS JEMBER
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
ig
p://d
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
h
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
APLIKASI METODE GEOLISTRIK RESISTIVITAS 3D KONFIGURASI
POLE-POLE UNTUK MENENTUKAN SEBARAN DAN KEDALAMAN
AKUIFER AIR TANAH DI DAERAH KAMPUS FMIPA
UNIVERSITAS JEMBER
SKRIPSI
Oleh
Fitri Mutrofin
NIM 071810201060
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .idJURUSAN FISIKA ej.aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
n
ne
ne
ne
.bu.n
.buPENGETAHUAN
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
FAKULTAS
MATEMATIKA
DAN
ILMU
ALAM
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
UNIVERSITAS
JEMBER
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt2012
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
APLIKASI METODE
nej.
nej. GEOLISTRIK RESISTIVITAS
nej. 3D KONFIGURASI
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili UNTUK MENENTUKAN
idgiSEBARAN
idgigili
POLE-POLE
DAN KEDALAMAN
gili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp AKUIFER AIR TANAH
hthDI
hthttp
ttpDAERAH KAMPUS FMIPA
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
UNIVERSITAS JEMBER
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhSKRIPSI
tt
diajukan guna melengkapi
tugas akhir dan memenuhi salah
id.idsatu syarat untuk
id Fisika (S1) dan mencapai
ca.cgelar
ca.cid.Studi
a
a
.
.
menyelesaikan Program
Sarjana Sains
j
j
e j.
e j.
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
JURUSAN
FISIKA
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
FAKULTAS
MATEMATIKAttDAN
ILMU
PENGETAHUANttALAM
/
/
/
p
p
p
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
UNIVERSITAS
JEMBER
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Oleh
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhttMutrofin
hhtt
Fitri
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
NIM 071810201060
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
2012
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
SKRIPSI
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
APLIKASI METODE GEOLISTRIK RESISTIVITAS 3D KONFIGURASI
POLE-POLE UNTUK .MENENTUKAN
SEBARAN DAN
KEDALAMAN
id
cacidTANAH
ca.cid.idFMIPA
ca.cid.id
.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
AKUIFER
AIR
DI
DAERAH
KAMPUS
e
e
e
nej. UNIVERSITAS JEMBER
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g li
g li
g li
idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
Oleh
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
Fitri
Mutrofin
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
Pembimbing:
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
NIM 071810201060
Dosen Pembimbing Utama
: Nurul Priyantari, S.Si, M.Si.
id
id
Dosen Pembimbing
.ac.c.id Anggota : Puguh Hiskiawan,
.ac.c.idS.Si, M.Si.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
jej.a
e
n
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
jej.a
e
n
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
MOTTO
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
“Allah
akan
meninggikan
orang-orang
yang
beriman
diantara
kamu
dan
oranghthttp
hthttp
hthttp
orang yang diberi ilmu pengetahuan beberapa derajat”
)
(Terjemahan
d Surat Al-Mujadalah ayat 11) *d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/mereka
/
/
/
“Sesungguhnya
Allah tidak akan mengubah
keadaan suatu kaum sebelum
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
mengubah keadaan
diri mereka sendiri”
(Terjemahan Surat Ar-Ra’d ayat 11)*)
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgfail
idgigsoilibe extremely PREPARED
ig ili
d
d
igilto
/:fail,
/:d
/
/
“
If://:we
prepare, we prepare
to
”/dig
:
:
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
(Agnes Monica)
.id
.id
.id
cac.id
.id
Departemen Agama Republik
2002. Al Qur’ an dan
Semarang: PT
je.aj.cacIndonesia.
je.aj.cac.id
je.aj.Terjemahan.
e
e
e
n
n
n
Kumudasmoro Grafindo
ib.u.un
ib.u.un
ib.u.un
*)
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
iii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
PERSEMBAHAN
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
j.
nej.
neskripsi
nedengan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Alhamdulillah,
ini saya persembahkan
penuh rasa cinta,
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
syukur
dan
terimakasih
yang
sebesar-besarnya
untuk:
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
1. Ayahanda tercinta Satuki serta Ibunda tercinta Umi Aslikha, yang selalu
memberikan doa dan a
restunya
c.id.id kepada Ananda dengan asegenap
c.id.id cinta kasih, rasa
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
j
nekesabaran
nedalam
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
sayang dan
sejuta
serta pengorbanan
mendidik Ananda
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
selama
ini;
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2. Adik Roin Rahmawati yang selalu memberikan doa dan motivasinya;
dukungan,
ca.cid.id 3. seluruh keluarga besar
ca.cid.diid Lumajang yang telahj.amemberikan
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
u.n
nej.
nejyang
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bAnanda;
.bu.n
u
u
u
u
motivasi
dan
nasehat
sangat
berguna
bagi
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4. hseluruh
thttp pahlawan tanpa tanda jasa
tp TK hingga PT terhormat
tp telah
hthtsejak
hthtyang
memberikan ilmu dan membimbing dengan penuh kasih sayang;
d
d
d
d
Alam
ca.cid.iPengetahuan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 5. Almamater Jurusanej.Fisika
aj.ca.ci .idFakultas Matematika dan
ajIlmu
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
UniversitasiliJember.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
iv
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej. tangan di bawah ini:ilib.bu.n
nej.
.bubertanda
Saya yang
u
u
b
.
i
l
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
Nama
:
Fitri
Mutrofin
t
t
hthttp
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
NIM
PERNYATAAN
: 071810201060
d
d
dd
d
yang
“Aplikasi
aj.ca.ci .id bahwa karya ilmiah
aj.ca.ci .id menyatakan dengan sesungguhnya
aj.ca.ci .iberjudul:
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.buPole-Pole
.bu.n
Metode Geolistrik
Resistivitas
3D Konfigurasi
Untuk Menentukan
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/FMIPA
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
Sebaran
dan
Kedalaman
Akuifer
Air
Tanah
di
Daerah
Kampus
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Universitas Jember” adalah benar-benar hasil karya sendiri, kecuali jika dalam
.cid.id diajukan pada
ca.cid.id pengutipan substansi disebutkan
ca.cid.id sumbernya, dan belum
capernah
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
n
nej.
nebukan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.serta
.bu.bertanggung
.bu.n
u
u
u
u
institusi
manapun,
karya
jiplakan.
Saya
jawab
keabsahan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
danhtkebenaran
isinya sesuai denganhsikap
thttpilmiah yang harus dijunjung
hthtinggi.
ttp
http
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya
d
d
d
d
manapun serta bersedia
ca.cid.ipihak
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id tekanan dan paksaan
ajdari
aj.ca.ci .idmendapat sanksi
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
e benar.
ne
ne
nedikemudian hari pernyataan
ntidak
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.buini
u
u
u
u
b
b
b
b
akademik jikailternyata
.
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
id.id 21 Juni 2012
ca.cid.id
ca.cJember,
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Yang
menyatakan,
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
Fitri
Mutrofin
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
NIM 071810201060
hhttp
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
v
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne Metode Geolistrik Resistivitas
ne 3D Konfigurasi Pole-Pole
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
Skripsi berjudul
Aplikasi
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Untuk
Menentukan
Sebaran
dan
Kedalaman
Akuifer
Air
Tanah
di
Daerah
Kampus
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
PENGESAHAN
FMIPA Universitas Jember telah diuji dan disahkan oleh Fakultas Matematika dan
ca.cid.id Ilmu Pengetahuan Alamj.Universitas
ca.cid.id Jember pada:
ca.cid.id
a
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
hari
:
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
tanggal
p
hthttp :
hthttp
tempat
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
: Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam Universitas Jember
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
Ketua,
hhtt
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
Tim Penguji
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Sekretaris, hhttp
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nS.Si,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
Nurul iPriyantari,
M.Si.
Puguh
Hiskiawan,
S.Si,
M.Si.
i
i
i
gigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:19700327
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
NIP
199702
2
001
NIP
19741215
200212
1
001
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idII,
Anggota
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
.id
c id
Anggota
ejI,.aj.ac.
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Endhah Purwandari, S.Si, M.Si.
.idd
NIP 19811111 200501
j.ac c2.i001
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Ir. Misto, M.Si.
.id.id
NIP 19591121
1 002
j.ac c199103
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil Ph.D.
Prof. Drs. Kusno,DEA.,
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
NIP 19610108
hhtt
hhtt 198602 1 001
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
Mengesahkan
idgiigliilib.
d
/
/
:
tp://
hthtp
tDekan,
vi
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
g
://di
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
ilib
/dig
ttp:/
h
h
RINGKASAN
Aplikasi Metode Geolistrik Resistivitas 3D Konfigurasi Pole-Pole Untuk
Menetukan Sebaran dan Kedalaman Akuifer Air Tanah di Daerah Kampus
FMIPA Universitas Jember; Fitri Mutrofin, 071810201060; 2012: 39 halaman;
Jurusan Fisika Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam Universitas
Jember.
Air merupakan kebutuhan utama bagi kehidupan manusia, seiring dengan
bertambahnya jumlah penduduk maka kebutuhan akan air semakin meningkat.
Sehingga
untuk
memenuhi
kebutuhan
tersebut
masyarakat
berusaha
mendapatkannya pada tempat-tempat yang mempunyai potensi air tanah/akuifer.
Sepeti halnya yang terjadi pada daerah kampus FMIPA Universitas Jember,
keberadaan air bersih sangat dibutuhkan, selain digunakan sebagai kebutuhan
sehari-hari, air di daerah ini juga digunakan untuk keperluan praktikum. Sehingga
akan menghambat aktivitas kampus apabila tiba musim kemarau yang mana
jumlah air akan semakin berkurang.
Salah satu upaya dan alternatif untuk memenuhi kebutuhan air bersih
apabila air dipermukaan sudah tidak mencukupi adalah dengan memanfaatkan air
bawah permukaan/akuifer. Penentuan sebaran dan kedalaman akuifer dapat
dilakukan dengan menggunakan metode geolistrik resistivitas. Metode ini
dilakukan dengan menginjeksikan arus listrik ke dalam permukaan bumi, dengan
menggunakan 4 buah elektroda, 2 buah elektroda arus digunakan untuk
menginjeksikan arus listrik ke dalam permukaan bumi dan 2 buah elektroda
potensial
digunakan
untuk
mengukur
beda
potensial
yang
dihasilkan.
Penyelidikan dengan menggunakan metode geolistrik resistivitas 3D jarang
digunakan karena survei ini membutuhkan waktu yang lama dan mempunyai
tingkat kesulitan yang lebih tinggi dalam proses akuisisi dibandingkan dengan
survei resistivitas secara 2D. Namun secara teknik metode 3D akan menghasilkan
citra yang lebih resolutif dibanding dengan 2D karena teknik akuisisi datanya
lebih rapat sehingga jumlah data yang diperoleh akan lebih banyak.
vii
j.a
.une
Penggambaran distribusi resistivitas 3D mampu menampilkan citra penyebaran
resistivitas secara vertikal dan horizontal.
Penggunaan konfigurasi pole-pole pada penelitian ini karena konfigurasi
ini dapat mencakup daerah horizontal yang luas dan kedalaman yang dalam dan
memiliki jumlah titik data pengukuran yang lebih banyak dibandingkan dengan
konfigurasi yang lain, sehingga dapat diperoleh suatu citra bawah permukaan
yang lebih representatif.
Penelitian mengenai penentuan letak akuifer telah dilakukan sebelumnya
dengan menggunakan pencitraan 2D dan hanya sebatas mengetahui kedalaman
b.u
gili
://di
.id akuifer. Berdasarkan penelitian
c.id tersebut, penulis berkeinginan
c.iduntuk melakukan
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne mengetahui kedalamanbdan
penelitian lanjutan
.uuntuk
.unesebaran akuifer di daerahilib.une
b
i
i
l
l
i
i
/dig Universitas Jember tdengan
/dig menggunakan metode tgeolistrik
/dig
/
/
/
:
:
:
kampus
FMIPA
p
p
p
t
ht
ht
ht
ac
nej.
resistivitas 3D konfigurasi pole-pole dengan tujuan dapat diperoleh suatu citra
distribusi resistivitas bawah permukaan yang lebih resolutif.
Data hasil penelitian berupa data resistansi terhitung, kemudian dikalikan
dengan faktor geometri konfigurasi pole-pole sehingga diperoleh data berupa
resistivitas bawah permukaan. Setelah diperoleh data resistivitas selanjutnya
dilakukan inversi dengan menggunakan software Res3Dinv yang menghasilkan
citra distribusi resistivitas dalam penampang horizontal dan vertikal. Dari inversi
data penelitian, nilai resistivitas yang diperoleh yaitu dari rentang 0,23 – 123 Ωm.
Berdasarkan pecitraan baik pada penampang horizontal, penampang vertikal
maupun dalam bentuk 3D ( bentuk kubus), diperoleh informasi bahwasanya nilai
resistivitas terkecil diduga merupakan akuifer yang bersifat sedang dengan luasan
yang tersebar pada arah utara – timur dan selatan – barat daerah penelitian
dengan kedalaman 7 m. Posisi akuifer terdangkal tersebar dibagian selatan – barat
yang berada pada range kedalaman 7 – 24,3 m. Sedangkan pada daerah yang
tersebar dibagian utara – timur merupakan posisi akuifer terdalam yang berada
pada range kedalaman 7 – 77, 5 m. Berdasarkan hasil tersebut dapat diketahui
bahwa aplikasi metode geolistrik resistivitas dengan pencitraan 3D mampu
menginterpretasikan resistivitas bawah permukaan secara 3D dengan hasil yang
resolutif.
viii
idgiigliilib.
/:d
//
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
KATA PENGANTAR
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Puji
syukur
kehadirat
Allah
SWT.
atas
segala
rahmat
dan
karunia-Nya
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt penulis dapat menyelesaikan
hhtt skripsi yang berjudul “Aplikasi
hhtt Metode
sehingga
Geolistrik Resistivitas 3D Konfigurasi Pole-Pole Untuk Menentukan Sebaran dan
d.id
ca.cid.id di Daerah Kampus FMIPA
ca.cid.id Kedalaman Akuifer Airj.aTanah
ca.ciUniversitas
ca.cid.id
a
a
a
Jember”.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Skripsi inididisusun
satu
menyelesaikan pendidikan
li
ig ili
idgigisyarat
idgigili
/://dgigili untuk memenuhi tsalah
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
thttp
tp (S1) pada Jurusan FisikahthFakultas
hthtsatu
ttp
strata
Matematika dan IlmuhPengetahuan
Alam Universitas Jember.
d
d.id
d
.cid.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ciini
aj.caberbagai
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
Penyusunan skripsi
tidak lepas dari bantuan
pihak. Oleh
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
karena itu,
Penulis
:
il
ig il
idgigil menyampaikan terima://kasih
idgigkepada
idgigil
d
/:d
//:d
:p//:d
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
p Ilmu
hhttdan
tt Drs. Kusno, DEA, Ph.D hselaku
1. hh
Prof.
http Dekan Fakultas Matematika
Pengetahuan Alam Universitas Jember;
d.id
ca.cid.id
ca.cid.id 2. Dr. Edy Supriyanto,
ca.ciS.Si,
ca.cid.id Fisika Fakultas
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
M.Si
selaku
ketua
Jurusan
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Matematika
Jember;
idgigili
ig ili
idgigilidan Ilmu Pengetahuan Alam
idgiUniversitas
gili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
tIbu
thttp Dosen Pembimbing Utama
tp Bapak
hthtdan
ttpNurul Priyantari S.Si, M.Sihselaku
3. hh
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
Puguh Hiskiawan, S.Si, M.Si sebagai Dosen Pembimbing Anggota, yang
c.idid
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.un
.bu.n
.bu.un
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil penulis dari awal sampai
idgini;
idgigil
membimbing
terselesaikannya
penulisan skripsi
igil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttIr. Misto,
tt Endhah Purwandari S.Si, hM.Si
htt selaku penguji I, dan Bapak
4. hh
Ibu
c.idid
aac. pikiran, dan tenaga
aac. membantu dan
telah meluangkan
neje. j.waktu,
neje. j.dalam
S.Si selaku penguji II yang telah memberikan banyak kontribusi masukan,
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
kritik, dan saranne
untuk
ini;
. kesempurnaan penulisanunskripsi
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.unej
.bu.n
.bu.n
.b.ue
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili Supriyanto S.Si, MT yang
idAgus
ig ili
idgdan
idgtelah
5. Bapak
igili
igili banyak membantu penulis
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthmemberikan
hthttp
hthttpsehingga penulis dapat menyelesaikan
ttp
ilmu serta motivasi
skripsi ini;
dd
d.id
d
i
.
c
ca.cid.id
aj.ca.ci .iJurusan
aj.ac 6. seluruh staf pengajar
aj.ca.ci .id
aj.Matematika
.
.
.
.
j
j
j
j
Fisika
Fakultas
dan
Ilmu
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
idgigil Alam Universitas Jember
ig il
idserta
idgiyang
Pengetahuan
gil telah memberikan ilmu
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhbimbingannya;
hhtt
hhtt
tt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ix
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
/:d
//
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
7.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
semua teman-teman di Geophysics Club FMIPA Universitas Jember,
did
.cid.id
diantaranya Andrio,acPambayun,
Arif, Khoiru, Teguh,
Hasni, Rita,
ac.ci .Ninik,
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej telah membantu dalam
nej maupun kegiatan lain
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
Dyah, Eka,
Tia
yang
penelitian
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:pdalam
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
di
kampus
dan
Abd.
Rohim
terima
kasih
telah
banyak
membantu
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
hingga terselesaikannya skripsi ini, serta Alm. Jalal yang telah memberikan
.cid.id
banyak kontribusi dan
bagi penulis;
cakenangan
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
ej. atas kebersamaan danb.u.n
u.n
nejFitri,
nej.
nkasih
nej.
.bWaqi,
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
8.
Mbak
Firoh,
Nabila,
Lila,
Lia
terima
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
yang sudah terjalin;
hthkekeluargaan
hthttp
hthttp
ttp
9.
Resa Angga K yang selalu memberi semangat, kesabaran, kasih sayang serta
d
d
d
d
motivasi selama ini;
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
e
ne
nkaryawan
ne yang telah membantu
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.Jember
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
10.
seluruh
staf
dan
FMIPA
Universitas
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
yaitu MashhBudi,
p
hhdalam
hhttnon-administrasi,
ttp hal administrasi maupun
ttp Mas
Taufik, Mas Narto, Mas Edy, Bapak Ji, Mas Hadi, Mas Anshori, Mbak Erni
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
dan Mbak Khusnul;
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ej.
nej.
nej.
nej.angkatan di Jurusan iFisika
nFMIPA
.bu.n
.bu.n
.busemua
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
11.
teman-teman
Universitas
Jember
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
p
ikut memberikan motivasi
hthttp untuk
hthdan
hthttlangsung
ttpsemua pihak yang secara tidak
menyelesaikan skripsi ini.
d
d
d.id
d
Penulis juga jmenerima
pihak demi
aj.ca.ci .id kritik dan saran edari
aj.ca.ci .id
aj.ca.cisemua
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
e
nini.
ne
ne ini dapat bermanfaat.ilib.bu.n
ne
.bu.n
.bu.skripsi
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
kesempurnaan
skripsi
Penulis
berharap,
semoga
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id Jember, Juni 2012 j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/
:
/
/
//dig
p
t
hthttp
ca.cid.id
ca.cid.id Penulis
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
x
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
DAFTAR ISI
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Halaman
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
HALAMAN
JUDUL
..................................................................................................
i
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN PEMBIMBINGAN ............................................................................... ii
d
d
d
d
................................................................................................
iii
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id HALAMAN MOTTO
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.biv
HALAMAN iPERSEMBAHAN
................................................................................
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
HALAMAN
PERNYATAAN
....................................................................................
v
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
HALAMAN PENGESAHAN .................................................................................... vi
vii ac.id
ca.cid.id RINGKASAN .............................................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
c.id
.
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
j
j
j
n e
n e
n e
u.n
une
KATA PENGANTAR
liibli.bu.un
liibli.bu.un ................................................................................................
liibli.bu.un
liibli.bix
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
/:d
dig...............................................................................................................
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/ISI
/dig
/dig xi
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
DAFTAR
t
t
t
t
t
t
hht
hht
hht
DAFTAR GAMBAR .................................................................................................. xiii
d
d
d
xiv .ac.cid
aj.ca.ci .id DAFTAR TABEL ......................................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
jej.a .id
j
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
e
e
e
u.un
DAFTAR LAMPIRAN
liibli.bxv
liibli.bu.un
liibli.bu.un ..............................................................................................
liibli.bu.un
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
/:d
://d/dig 1
://:d
://d/dig
//dig
//dig
BAB
.........................................................................................
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
t1.tpPENDAHULUAN
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
1.1 Latar Belakang ........................................................................................ 1
id
id
1.2 Rumusan Masalah
4
.ac.c.id....................................................................................
.ac.c.id
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. ......................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.b4u.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
1.3 Batasan
Masalah
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4
hthttp1.3 Tujuan Penelitian .....................................................................................
hthttp
hthttp
1.4 Manfaat Penelitian ................................................................................... 4
d
d
d
d
5 j.ac.cid
aj.ca.ci .id ................................................................................
aj.ca.ci .id BAB 2. TINJAUANePUSTAKA
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
a .i
.
e
e
e
j
n
n
n
n
e
e
e
e
.bu.un
un Kondisi Geologi Daerah
2.1 Situasi
....................................
liibli.bu.dan
liibli.bu.un
liibli.b5u.un
liibliPenelitian
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
ig
/:d
://:d
://d/dig 6
://d/dig
//dAir
//dig
Tanah .................................................................................................
hthtp
hthtp
hthtp
ttp2.2
ttp:/
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
2.3 Jenis-Jenis Akuifer ................................................................................... 8
d
ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
u.n
nej. ............................................................................................
nej.
nej.
.bAquifer)
.b8u.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
8
hthttp 2.3.2 Akuifer Tertekan (Confined
hthttp
hthttp Aquifer) ..............................................
d
.i id
ca.ci .id Atau Akuifer Tidak Tertekan
2.3.1 Akuifer
j.aBebas
j.acac.(Unconfined
2.3.3 Akuifer Semi Tertekan (Semi Confined Aquifer) ............................ 8
id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.b9u.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.4 Metode
Geolistrik
....................................................................................
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.c.idBebas (Semi Unconfinedj.Aquifer)
2.3.4 Akuifer
aca.c.id ............................. 9
j.aSemi
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xi
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
2.4.1 Metode Pasif ..................................................................................... 9
2.4.2 Metode Aktif
9
c.id.id....................................................................................
c.id.id
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.b10
2.5 Metode
Geolistrik
Resistivitas ................................................................
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.5.1
Aliran
Listrik
di
Dalam
Bumi
..........................................................
11
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.5.2 Elektroda Arus Tunggal di Permukaan ............................................ 12
d
2.5.3 Dua Elektroda
13
c.id.id
ac.i .id Arus di Permukaan Bumia.........................................
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
u.n
u.n
nej Semu (Apparent Resistivity)
nej ........................................
nej
.bResistivitas
.bu.n
.b14
2.5.4
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p2.6
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Survey
Resistivitas
3D
..............................................................................
15
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.7 Konfigurasi Pole-Pole .............................................................................. 17
2.8 Software Res3Dinv
17
ca.cid.id
ca.cid.id....................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.b19
u
u
u
u
BAB
3.
METODE
PENELITIAN
.............................................................................
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
19
p Tempat dan Waktu Penelitian
hthtt3.1
hthttp .................................................................
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
3.1.1 Tempat Penelitian ............................................................................. 19
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
u.n
nej
nej Penelitian.........................................................................
nej
.b20
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.2 Diagram
Kerja
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
3.3
Alat
Penelitian
...........................................................................................
20
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
id
3.1.2 Waktu.aPenelitian
19
c.cid.id ..............................................................................
.ac.c.id
3.4 Prosedur Pengambilan Data ................................................................... 21
id.id Metode Geolistrik Resistivitas
id
3.4.1 Akuisisi
.ac.cData
.ac.c.id 3D Konfigurasi
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
u.n
nej. .........................................................................................
nej.
nej.
.bPole-Pole
.b21
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
23
hthttp 3.4.2 Pengolahan Data ...............................................................................
hthttp
hthttp
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN ..................................................................... 26
.id
.id
4.1 Hasil ...........................................................................................................
26
j.ac c.id
j.ac c.id
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
ej
u.n
u.n
nHasil
nej
nej
.bData
.b26
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
4.1.1
Penelitian
........................................................................
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:p//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
26
hhtt 4.1.2 Inversi Data HasilhPenelitian
hhttp
http ............................................................
4.2 Pembahasan .............................................................................................. 31
.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id BAB 5. PENUTUP......................................................................................................
ca.cid.id
36 j.ac
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
e
j.
u.n
ne...............................................................................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.b36
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
5.1
Kesimpulan
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
5.2 Saran ..........................................................................................................
36
hthttp
hthttp
hthttp
DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................. 37
d
d
d
.cid.id
40 j.ac
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id LAMPIRAN ................................................................................................................
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
a
.
e
e
e
e
ne
ne
nej
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
Halaman
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
DAFTAR GAMBAR
2.1
Peta lokasi penelitian........................................................................................... 5
d
d
d
d
6
aj.ca.ci .id.....................................................................................
aj.ca.ci .id 2.2 Objek material hidrologi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne akuifer tidak tertekan i...........................................................
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.b8u.n
2.3 Akuifer ibebas
atau
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
2.4httPrinsip
kerja
metode
geolistrik
resistivitas
.........................................................
10
t
t
t
t
hhtt
hhtt
htt
2.5
Sumber arus berupa titik pada permukaan bumi homogen ................................. 12
id.idelektroda potensial di permukaan
ca.cid.id 2.6 Dua titik sumber jarus
ca.cdua
ca.cid.id tanah.................... 13 j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
.
e
e
e
e
ej.bidang equipotential antara
nej.
ndan
nejelektroda
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
2.7
Pola
aliran
arus
dua
arus
dengan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
berlawanan ...........................................................................................
13
tp
hthtpolaritas
hthttp
hthttp
2.8
Perbedaan interpretasi pengukuran metode geolistrik resistivitas ...................... 16
d
d
ca.cid.id 3D................... 16 j.aca.cid.id
aj.ca.ci .id 2.9 Gambar teknik pengambilan
aj.ca.ci .id data metode geolistrik
aresistivitas
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
n
n
n
n
ej.
e
e .........................................................................................
ej
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
2.10
Konfigurasi
Pole-Pole
17
.
.
.
.
i
i
i
i
idgiigl ilib
igil ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/:d
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
2.11
18
hthtp
hthtMetode
hthtp
ttp:
ttp: blok 3D ..................................................................................................
ttp:
3.1
Lokasi penelitian peta FMIPA Universitas Jember ............................................ 19
20 .ac.cid
ca.cid.id penelitian ................................................................
ca.cid.id 3.2 Diagram kerja pelaksanaan
ca.cid.id
.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
j
j
j
nne
n e
n e
u.n
une
3.3 Alat penelitian
liibli.bu.u.....................................................................................................
liibli.bu.un
liibli.b21
liibli.bu.un
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
ig
ig
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/dpengukuran
/dig 22
/dresistivitas
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
3.4httDisain
lintasan
pengukuran
3D
.....................................
t
t
t
h
h
ht
ht
ht
4.1
Penampang horizontal resistivitas bawah permukaan......................................... 27
d
.cid.id (x-z) bawah permukaan.adengan
ca.cid.id
ca.cid.id sayatan searah
aj.cabidang
aj.ca.ci .id 4.2 Penampang vertikal
a
.
.
.
j
j
j
j
.
.
e
e
e
e
u.n
ne horizontal ..........................................................................
ne
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.b28
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
sumbu
x
penampang
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
id
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
ig
p://d
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
h
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
APLIKASI METODE GEOLISTRIK RESISTIVITAS 3D KONFIGURASI
POLE-POLE UNTUK MENENTUKAN SEBARAN DAN KEDALAMAN
AKUIFER AIR TANAH DI DAERAH KAMPUS FMIPA
UNIVERSITAS JEMBER
SKRIPSI
Oleh
Fitri Mutrofin
NIM 071810201060
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .idJURUSAN FISIKA ej.aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
n
ne
ne
ne
.bu.n
.buPENGETAHUAN
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
FAKULTAS
MATEMATIKA
DAN
ILMU
ALAM
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
UNIVERSITAS
JEMBER
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt2012
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
APLIKASI METODE
nej.
nej. GEOLISTRIK RESISTIVITAS
nej. 3D KONFIGURASI
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili UNTUK MENENTUKAN
idgiSEBARAN
idgigili
POLE-POLE
DAN KEDALAMAN
gili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp AKUIFER AIR TANAH
hthDI
hthttp
ttpDAERAH KAMPUS FMIPA
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
UNIVERSITAS JEMBER
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhSKRIPSI
tt
diajukan guna melengkapi
tugas akhir dan memenuhi salah
id.idsatu syarat untuk
id Fisika (S1) dan mencapai
ca.cgelar
ca.cid.Studi
a
a
.
.
menyelesaikan Program
Sarjana Sains
j
j
e j.
e j.
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
JURUSAN
FISIKA
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
FAKULTAS
MATEMATIKAttDAN
ILMU
PENGETAHUANttALAM
/
/
/
p
p
p
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
UNIVERSITAS
JEMBER
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Oleh
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhttMutrofin
hhtt
Fitri
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
NIM 071810201060
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
2012
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
SKRIPSI
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
APLIKASI METODE GEOLISTRIK RESISTIVITAS 3D KONFIGURASI
POLE-POLE UNTUK .MENENTUKAN
SEBARAN DAN
KEDALAMAN
id
cacidTANAH
ca.cid.idFMIPA
ca.cid.id
.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
AKUIFER
AIR
DI
DAERAH
KAMPUS
e
e
e
nej. UNIVERSITAS JEMBER
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g li
g li
g li
idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
Oleh
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
Fitri
Mutrofin
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
Pembimbing:
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
NIM 071810201060
Dosen Pembimbing Utama
: Nurul Priyantari, S.Si, M.Si.
id
id
Dosen Pembimbing
.ac.c.id Anggota : Puguh Hiskiawan,
.ac.c.idS.Si, M.Si.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
jej.a
e
n
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
jej.a
e
n
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
MOTTO
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
“Allah
akan
meninggikan
orang-orang
yang
beriman
diantara
kamu
dan
oranghthttp
hthttp
hthttp
orang yang diberi ilmu pengetahuan beberapa derajat”
)
(Terjemahan
d Surat Al-Mujadalah ayat 11) *d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/mereka
/
/
/
“Sesungguhnya
Allah tidak akan mengubah
keadaan suatu kaum sebelum
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
mengubah keadaan
diri mereka sendiri”
(Terjemahan Surat Ar-Ra’d ayat 11)*)
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgfail
idgigsoilibe extremely PREPARED
ig ili
d
d
igilto
/:fail,
/:d
/
/
“
If://:we
prepare, we prepare
to
”/dig
:
:
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
(Agnes Monica)
.id
.id
.id
cac.id
.id
Departemen Agama Republik
2002. Al Qur’ an dan
Semarang: PT
je.aj.cacIndonesia.
je.aj.cac.id
je.aj.Terjemahan.
e
e
e
n
n
n
Kumudasmoro Grafindo
ib.u.un
ib.u.un
ib.u.un
*)
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
iii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
PERSEMBAHAN
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
j.
nej.
neskripsi
nedengan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Alhamdulillah,
ini saya persembahkan
penuh rasa cinta,
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
syukur
dan
terimakasih
yang
sebesar-besarnya
untuk:
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
1. Ayahanda tercinta Satuki serta Ibunda tercinta Umi Aslikha, yang selalu
memberikan doa dan a
restunya
c.id.id kepada Ananda dengan asegenap
c.id.id cinta kasih, rasa
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
j
nekesabaran
nedalam
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
sayang dan
sejuta
serta pengorbanan
mendidik Ananda
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
selama
ini;
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2. Adik Roin Rahmawati yang selalu memberikan doa dan motivasinya;
dukungan,
ca.cid.id 3. seluruh keluarga besar
ca.cid.diid Lumajang yang telahj.amemberikan
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
u.n
nej.
nejyang
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bAnanda;
.bu.n
u
u
u
u
motivasi
dan
nasehat
sangat
berguna
bagi
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4. hseluruh
thttp pahlawan tanpa tanda jasa
tp TK hingga PT terhormat
tp telah
hthtsejak
hthtyang
memberikan ilmu dan membimbing dengan penuh kasih sayang;
d
d
d
d
Alam
ca.cid.iPengetahuan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 5. Almamater Jurusanej.Fisika
aj.ca.ci .idFakultas Matematika dan
ajIlmu
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
UniversitasiliJember.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
iv
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej. tangan di bawah ini:ilib.bu.n
nej.
.bubertanda
Saya yang
u
u
b
.
i
l
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
Nama
:
Fitri
Mutrofin
t
t
hthttp
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
NIM
PERNYATAAN
: 071810201060
d
d
dd
d
yang
“Aplikasi
aj.ca.ci .id bahwa karya ilmiah
aj.ca.ci .id menyatakan dengan sesungguhnya
aj.ca.ci .iberjudul:
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.buPole-Pole
.bu.n
Metode Geolistrik
Resistivitas
3D Konfigurasi
Untuk Menentukan
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/FMIPA
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
Sebaran
dan
Kedalaman
Akuifer
Air
Tanah
di
Daerah
Kampus
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Universitas Jember” adalah benar-benar hasil karya sendiri, kecuali jika dalam
.cid.id diajukan pada
ca.cid.id pengutipan substansi disebutkan
ca.cid.id sumbernya, dan belum
capernah
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
n
nej.
nebukan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.serta
.bu.bertanggung
.bu.n
u
u
u
u
institusi
manapun,
karya
jiplakan.
Saya
jawab
keabsahan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
danhtkebenaran
isinya sesuai denganhsikap
thttpilmiah yang harus dijunjung
hthtinggi.
ttp
http
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya
d
d
d
d
manapun serta bersedia
ca.cid.ipihak
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id tekanan dan paksaan
ajdari
aj.ca.ci .idmendapat sanksi
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
e benar.
ne
ne
nedikemudian hari pernyataan
ntidak
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.buini
u
u
u
u
b
b
b
b
akademik jikailternyata
.
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
id.id 21 Juni 2012
ca.cid.id
ca.cJember,
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Yang
menyatakan,
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
Fitri
Mutrofin
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
NIM 071810201060
hhttp
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
v
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne Metode Geolistrik Resistivitas
ne 3D Konfigurasi Pole-Pole
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
Skripsi berjudul
Aplikasi
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Untuk
Menentukan
Sebaran
dan
Kedalaman
Akuifer
Air
Tanah
di
Daerah
Kampus
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
PENGESAHAN
FMIPA Universitas Jember telah diuji dan disahkan oleh Fakultas Matematika dan
ca.cid.id Ilmu Pengetahuan Alamj.Universitas
ca.cid.id Jember pada:
ca.cid.id
a
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
hari
:
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
tanggal
p
hthttp :
hthttp
tempat
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
: Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam Universitas Jember
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
Ketua,
hhtt
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
Tim Penguji
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Sekretaris, hhttp
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nS.Si,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
Nurul iPriyantari,
M.Si.
Puguh
Hiskiawan,
S.Si,
M.Si.
i
i
i
gigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:19700327
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
NIP
199702
2
001
NIP
19741215
200212
1
001
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idII,
Anggota
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
.id
c id
Anggota
ejI,.aj.ac.
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Endhah Purwandari, S.Si, M.Si.
.idd
NIP 19811111 200501
j.ac c2.i001
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Ir. Misto, M.Si.
.id.id
NIP 19591121
1 002
j.ac c199103
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil Ph.D.
Prof. Drs. Kusno,DEA.,
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
NIP 19610108
hhtt
hhtt 198602 1 001
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
Mengesahkan
idgiigliilib.
d
/
/
:
tp://
hthtp
tDekan,
vi
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
g
://di
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
ilib
/dig
ttp:/
h
h
RINGKASAN
Aplikasi Metode Geolistrik Resistivitas 3D Konfigurasi Pole-Pole Untuk
Menetukan Sebaran dan Kedalaman Akuifer Air Tanah di Daerah Kampus
FMIPA Universitas Jember; Fitri Mutrofin, 071810201060; 2012: 39 halaman;
Jurusan Fisika Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam Universitas
Jember.
Air merupakan kebutuhan utama bagi kehidupan manusia, seiring dengan
bertambahnya jumlah penduduk maka kebutuhan akan air semakin meningkat.
Sehingga
untuk
memenuhi
kebutuhan
tersebut
masyarakat
berusaha
mendapatkannya pada tempat-tempat yang mempunyai potensi air tanah/akuifer.
Sepeti halnya yang terjadi pada daerah kampus FMIPA Universitas Jember,
keberadaan air bersih sangat dibutuhkan, selain digunakan sebagai kebutuhan
sehari-hari, air di daerah ini juga digunakan untuk keperluan praktikum. Sehingga
akan menghambat aktivitas kampus apabila tiba musim kemarau yang mana
jumlah air akan semakin berkurang.
Salah satu upaya dan alternatif untuk memenuhi kebutuhan air bersih
apabila air dipermukaan sudah tidak mencukupi adalah dengan memanfaatkan air
bawah permukaan/akuifer. Penentuan sebaran dan kedalaman akuifer dapat
dilakukan dengan menggunakan metode geolistrik resistivitas. Metode ini
dilakukan dengan menginjeksikan arus listrik ke dalam permukaan bumi, dengan
menggunakan 4 buah elektroda, 2 buah elektroda arus digunakan untuk
menginjeksikan arus listrik ke dalam permukaan bumi dan 2 buah elektroda
potensial
digunakan
untuk
mengukur
beda
potensial
yang
dihasilkan.
Penyelidikan dengan menggunakan metode geolistrik resistivitas 3D jarang
digunakan karena survei ini membutuhkan waktu yang lama dan mempunyai
tingkat kesulitan yang lebih tinggi dalam proses akuisisi dibandingkan dengan
survei resistivitas secara 2D. Namun secara teknik metode 3D akan menghasilkan
citra yang lebih resolutif dibanding dengan 2D karena teknik akuisisi datanya
lebih rapat sehingga jumlah data yang diperoleh akan lebih banyak.
vii
j.a
.une
Penggambaran distribusi resistivitas 3D mampu menampilkan citra penyebaran
resistivitas secara vertikal dan horizontal.
Penggunaan konfigurasi pole-pole pada penelitian ini karena konfigurasi
ini dapat mencakup daerah horizontal yang luas dan kedalaman yang dalam dan
memiliki jumlah titik data pengukuran yang lebih banyak dibandingkan dengan
konfigurasi yang lain, sehingga dapat diperoleh suatu citra bawah permukaan
yang lebih representatif.
Penelitian mengenai penentuan letak akuifer telah dilakukan sebelumnya
dengan menggunakan pencitraan 2D dan hanya sebatas mengetahui kedalaman
b.u
gili
://di
.id akuifer. Berdasarkan penelitian
c.id tersebut, penulis berkeinginan
c.iduntuk melakukan
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne mengetahui kedalamanbdan
penelitian lanjutan
.uuntuk
.unesebaran akuifer di daerahilib.une
b
i
i
l
l
i
i
/dig Universitas Jember tdengan
/dig menggunakan metode tgeolistrik
/dig
/
/
/
:
:
:
kampus
FMIPA
p
p
p
t
ht
ht
ht
ac
nej.
resistivitas 3D konfigurasi pole-pole dengan tujuan dapat diperoleh suatu citra
distribusi resistivitas bawah permukaan yang lebih resolutif.
Data hasil penelitian berupa data resistansi terhitung, kemudian dikalikan
dengan faktor geometri konfigurasi pole-pole sehingga diperoleh data berupa
resistivitas bawah permukaan. Setelah diperoleh data resistivitas selanjutnya
dilakukan inversi dengan menggunakan software Res3Dinv yang menghasilkan
citra distribusi resistivitas dalam penampang horizontal dan vertikal. Dari inversi
data penelitian, nilai resistivitas yang diperoleh yaitu dari rentang 0,23 – 123 Ωm.
Berdasarkan pecitraan baik pada penampang horizontal, penampang vertikal
maupun dalam bentuk 3D ( bentuk kubus), diperoleh informasi bahwasanya nilai
resistivitas terkecil diduga merupakan akuifer yang bersifat sedang dengan luasan
yang tersebar pada arah utara – timur dan selatan – barat daerah penelitian
dengan kedalaman 7 m. Posisi akuifer terdangkal tersebar dibagian selatan – barat
yang berada pada range kedalaman 7 – 24,3 m. Sedangkan pada daerah yang
tersebar dibagian utara – timur merupakan posisi akuifer terdalam yang berada
pada range kedalaman 7 – 77, 5 m. Berdasarkan hasil tersebut dapat diketahui
bahwa aplikasi metode geolistrik resistivitas dengan pencitraan 3D mampu
menginterpretasikan resistivitas bawah permukaan secara 3D dengan hasil yang
resolutif.
viii
idgiigliilib.
/:d
//
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
KATA PENGANTAR
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Puji
syukur
kehadirat
Allah
SWT.
atas
segala
rahmat
dan
karunia-Nya
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt penulis dapat menyelesaikan
hhtt skripsi yang berjudul “Aplikasi
hhtt Metode
sehingga
Geolistrik Resistivitas 3D Konfigurasi Pole-Pole Untuk Menentukan Sebaran dan
d.id
ca.cid.id di Daerah Kampus FMIPA
ca.cid.id Kedalaman Akuifer Airj.aTanah
ca.ciUniversitas
ca.cid.id
a
a
a
Jember”.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Skripsi inididisusun
satu
menyelesaikan pendidikan
li
ig ili
idgigisyarat
idgigili
/://dgigili untuk memenuhi tsalah
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
thttp
tp (S1) pada Jurusan FisikahthFakultas
hthtsatu
ttp
strata
Matematika dan IlmuhPengetahuan
Alam Universitas Jember.
d
d.id
d
.cid.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ciini
aj.caberbagai
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
Penyusunan skripsi
tidak lepas dari bantuan
pihak. Oleh
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
karena itu,
Penulis
:
il
ig il
idgigil menyampaikan terima://kasih
idgigkepada
idgigil
d
/:d
//:d
:p//:d
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
p Ilmu
hhttdan
tt Drs. Kusno, DEA, Ph.D hselaku
1. hh
Prof.
http Dekan Fakultas Matematika
Pengetahuan Alam Universitas Jember;
d.id
ca.cid.id
ca.cid.id 2. Dr. Edy Supriyanto,
ca.ciS.Si,
ca.cid.id Fisika Fakultas
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
M.Si
selaku
ketua
Jurusan
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Matematika
Jember;
idgigili
ig ili
idgigilidan Ilmu Pengetahuan Alam
idgiUniversitas
gili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
tIbu
thttp Dosen Pembimbing Utama
tp Bapak
hthtdan
ttpNurul Priyantari S.Si, M.Sihselaku
3. hh
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
Puguh Hiskiawan, S.Si, M.Si sebagai Dosen Pembimbing Anggota, yang
c.idid
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.un
.bu.n
.bu.un
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil penulis dari awal sampai
idgini;
idgigil
membimbing
terselesaikannya
penulisan skripsi
igil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttIr. Misto,
tt Endhah Purwandari S.Si, hM.Si
htt selaku penguji I, dan Bapak
4. hh
Ibu
c.idid
aac. pikiran, dan tenaga
aac. membantu dan
telah meluangkan
neje. j.waktu,
neje. j.dalam
S.Si selaku penguji II yang telah memberikan banyak kontribusi masukan,
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
kritik, dan saranne
untuk
ini;
. kesempurnaan penulisanunskripsi
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.unej
.bu.n
.bu.n
.b.ue
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili Supriyanto S.Si, MT yang
idAgus
ig ili
idgdan
idgtelah
5. Bapak
igili
igili banyak membantu penulis
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthmemberikan
hthttp
hthttpsehingga penulis dapat menyelesaikan
ttp
ilmu serta motivasi
skripsi ini;
dd
d.id
d
i
.
c
ca.cid.id
aj.ca.ci .iJurusan
aj.ac 6. seluruh staf pengajar
aj.ca.ci .id
aj.Matematika
.
.
.
.
j
j
j
j
Fisika
Fakultas
dan
Ilmu
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
idgigil Alam Universitas Jember
ig il
idserta
idgiyang
Pengetahuan
gil telah memberikan ilmu
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhbimbingannya;
hhtt
hhtt
tt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ix
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
/:d
//
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
7.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
semua teman-teman di Geophysics Club FMIPA Universitas Jember,
did
.cid.id
diantaranya Andrio,acPambayun,
Arif, Khoiru, Teguh,
Hasni, Rita,
ac.ci .Ninik,
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej telah membantu dalam
nej maupun kegiatan lain
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
Dyah, Eka,
Tia
yang
penelitian
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:pdalam
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
di
kampus
dan
Abd.
Rohim
terima
kasih
telah
banyak
membantu
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
hingga terselesaikannya skripsi ini, serta Alm. Jalal yang telah memberikan
.cid.id
banyak kontribusi dan
bagi penulis;
cakenangan
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
ej. atas kebersamaan danb.u.n
u.n
nejFitri,
nej.
nkasih
nej.
.bWaqi,
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
8.
Mbak
Firoh,
Nabila,
Lila,
Lia
terima
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
yang sudah terjalin;
hthkekeluargaan
hthttp
hthttp
ttp
9.
Resa Angga K yang selalu memberi semangat, kesabaran, kasih sayang serta
d
d
d
d
motivasi selama ini;
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
e
ne
nkaryawan
ne yang telah membantu
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.Jember
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
10.
seluruh
staf
dan
FMIPA
Universitas
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
yaitu MashhBudi,
p
hhdalam
hhttnon-administrasi,
ttp hal administrasi maupun
ttp Mas
Taufik, Mas Narto, Mas Edy, Bapak Ji, Mas Hadi, Mas Anshori, Mbak Erni
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
dan Mbak Khusnul;
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ej.
nej.
nej.
nej.angkatan di Jurusan iFisika
nFMIPA
.bu.n
.bu.n
.busemua
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
11.
teman-teman
Universitas
Jember
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
p
ikut memberikan motivasi
hthttp untuk
hthdan
hthttlangsung
ttpsemua pihak yang secara tidak
menyelesaikan skripsi ini.
d
d
d.id
d
Penulis juga jmenerima
pihak demi
aj.ca.ci .id kritik dan saran edari
aj.ca.ci .id
aj.ca.cisemua
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
e
nini.
ne
ne ini dapat bermanfaat.ilib.bu.n
ne
.bu.n
.bu.skripsi
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
kesempurnaan
skripsi
Penulis
berharap,
semoga
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id Jember, Juni 2012 j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/
:
/
/
//dig
p
t
hthttp
ca.cid.id
ca.cid.id Penulis
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
x
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
DAFTAR ISI
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Halaman
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
HALAMAN
JUDUL
..................................................................................................
i
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN PEMBIMBINGAN ............................................................................... ii
d
d
d
d
................................................................................................
iii
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id HALAMAN MOTTO
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.biv
HALAMAN iPERSEMBAHAN
................................................................................
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
HALAMAN
PERNYATAAN
....................................................................................
v
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
HALAMAN PENGESAHAN .................................................................................... vi
vii ac.id
ca.cid.id RINGKASAN .............................................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
c.id
.
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
j
j
j
n e
n e
n e
u.n
une
KATA PENGANTAR
liibli.bu.un
liibli.bu.un ................................................................................................
liibli.bu.un
liibli.bix
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
/:d
dig...............................................................................................................
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/ISI
/dig
/dig xi
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
DAFTAR
t
t
t
t
t
t
hht
hht
hht
DAFTAR GAMBAR .................................................................................................. xiii
d
d
d
xiv .ac.cid
aj.ca.ci .id DAFTAR TABEL ......................................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
jej.a .id
j
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
e
e
e
u.un
DAFTAR LAMPIRAN
liibli.bxv
liibli.bu.un
liibli.bu.un ..............................................................................................
liibli.bu.un
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
/:d
://d/dig 1
://:d
://d/dig
//dig
//dig
BAB
.........................................................................................
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
t1.tpPENDAHULUAN
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
1.1 Latar Belakang ........................................................................................ 1
id
id
1.2 Rumusan Masalah
4
.ac.c.id....................................................................................
.ac.c.id
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. ......................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.b4u.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
1.3 Batasan
Masalah
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4
hthttp1.3 Tujuan Penelitian .....................................................................................
hthttp
hthttp
1.4 Manfaat Penelitian ................................................................................... 4
d
d
d
d
5 j.ac.cid
aj.ca.ci .id ................................................................................
aj.ca.ci .id BAB 2. TINJAUANePUSTAKA
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
a .i
.
e
e
e
j
n
n
n
n
e
e
e
e
.bu.un
un Kondisi Geologi Daerah
2.1 Situasi
....................................
liibli.bu.dan
liibli.bu.un
liibli.b5u.un
liibliPenelitian
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
ig
/:d
://:d
://d/dig 6
://d/dig
//dAir
//dig
Tanah .................................................................................................
hthtp
hthtp
hthtp
ttp2.2
ttp:/
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
2.3 Jenis-Jenis Akuifer ................................................................................... 8
d
ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
u.n
nej. ............................................................................................
nej.
nej.
.bAquifer)
.b8u.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
8
hthttp 2.3.2 Akuifer Tertekan (Confined
hthttp
hthttp Aquifer) ..............................................
d
.i id
ca.ci .id Atau Akuifer Tidak Tertekan
2.3.1 Akuifer
j.aBebas
j.acac.(Unconfined
2.3.3 Akuifer Semi Tertekan (Semi Confined Aquifer) ............................ 8
id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.b9u.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.4 Metode
Geolistrik
....................................................................................
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.c.idBebas (Semi Unconfinedj.Aquifer)
2.3.4 Akuifer
aca.c.id ............................. 9
j.aSemi
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xi
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
2.4.1 Metode Pasif ..................................................................................... 9
2.4.2 Metode Aktif
9
c.id.id....................................................................................
c.id.id
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.b10
2.5 Metode
Geolistrik
Resistivitas ................................................................
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.5.1
Aliran
Listrik
di
Dalam
Bumi
..........................................................
11
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.5.2 Elektroda Arus Tunggal di Permukaan ............................................ 12
d
2.5.3 Dua Elektroda
13
c.id.id
ac.i .id Arus di Permukaan Bumia.........................................
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
u.n
u.n
nej Semu (Apparent Resistivity)
nej ........................................
nej
.bResistivitas
.bu.n
.b14
2.5.4
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p2.6
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Survey
Resistivitas
3D
..............................................................................
15
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.7 Konfigurasi Pole-Pole .............................................................................. 17
2.8 Software Res3Dinv
17
ca.cid.id
ca.cid.id....................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.b19
u
u
u
u
BAB
3.
METODE
PENELITIAN
.............................................................................
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
19
p Tempat dan Waktu Penelitian
hthtt3.1
hthttp .................................................................
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
3.1.1 Tempat Penelitian ............................................................................. 19
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
u.n
nej
nej Penelitian.........................................................................
nej
.b20
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.2 Diagram
Kerja
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
3.3
Alat
Penelitian
...........................................................................................
20
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
id
3.1.2 Waktu.aPenelitian
19
c.cid.id ..............................................................................
.ac.c.id
3.4 Prosedur Pengambilan Data ................................................................... 21
id.id Metode Geolistrik Resistivitas
id
3.4.1 Akuisisi
.ac.cData
.ac.c.id 3D Konfigurasi
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
u.n
nej. .........................................................................................
nej.
nej.
.bPole-Pole
.b21
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
23
hthttp 3.4.2 Pengolahan Data ...............................................................................
hthttp
hthttp
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN ..................................................................... 26
.id
.id
4.1 Hasil ...........................................................................................................
26
j.ac c.id
j.ac c.id
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
ej
u.n
u.n
nHasil
nej
nej
.bData
.b26
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
4.1.1
Penelitian
........................................................................
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:p//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
26
hhtt 4.1.2 Inversi Data HasilhPenelitian
hhttp
http ............................................................
4.2 Pembahasan .............................................................................................. 31
.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id BAB 5. PENUTUP......................................................................................................
ca.cid.id
36 j.ac
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
e
j.
u.n
ne...............................................................................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.b36
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
5.1
Kesimpulan
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
5.2 Saran ..........................................................................................................
36
hthttp
hthttp
hthttp
DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................. 37
d
d
d
.cid.id
40 j.ac
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id LAMPIRAN ................................................................................................................
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
a
.
e
e
e
e
ne
ne
nej
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
Halaman
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
DAFTAR GAMBAR
2.1
Peta lokasi penelitian........................................................................................... 5
d
d
d
d
6
aj.ca.ci .id.....................................................................................
aj.ca.ci .id 2.2 Objek material hidrologi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne akuifer tidak tertekan i...........................................................
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.b8u.n
2.3 Akuifer ibebas
atau
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
2.4httPrinsip
kerja
metode
geolistrik
resistivitas
.........................................................
10
t
t
t
t
hhtt
hhtt
htt
2.5
Sumber arus berupa titik pada permukaan bumi homogen ................................. 12
id.idelektroda potensial di permukaan
ca.cid.id 2.6 Dua titik sumber jarus
ca.cdua
ca.cid.id tanah.................... 13 j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
.
e
e
e
e
ej.bidang equipotential antara
nej.
ndan
nejelektroda
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
2.7
Pola
aliran
arus
dua
arus
dengan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
berlawanan ...........................................................................................
13
tp
hthtpolaritas
hthttp
hthttp
2.8
Perbedaan interpretasi pengukuran metode geolistrik resistivitas ...................... 16
d
d
ca.cid.id 3D................... 16 j.aca.cid.id
aj.ca.ci .id 2.9 Gambar teknik pengambilan
aj.ca.ci .id data metode geolistrik
aresistivitas
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
n
n
n
n
ej.
e
e .........................................................................................
ej
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
2.10
Konfigurasi
Pole-Pole
17
.
.
.
.
i
i
i
i
idgiigl ilib
igil ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/:d
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
2.11
18
hthtp
hthtMetode
hthtp
ttp:
ttp: blok 3D ..................................................................................................
ttp:
3.1
Lokasi penelitian peta FMIPA Universitas Jember ............................................ 19
20 .ac.cid
ca.cid.id penelitian ................................................................
ca.cid.id 3.2 Diagram kerja pelaksanaan
ca.cid.id
.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
j
j
j
nne
n e
n e
u.n
une
3.3 Alat penelitian
liibli.bu.u.....................................................................................................
liibli.bu.un
liibli.b21
liibli.bu.un
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
ig
ig
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/dpengukuran
/dig 22
/dresistivitas
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
3.4httDisain
lintasan
pengukuran
3D
.....................................
t
t
t
h
h
ht
ht
ht
4.1
Penampang horizontal resistivitas bawah permukaan......................................... 27
d
.cid.id (x-z) bawah permukaan.adengan
ca.cid.id
ca.cid.id sayatan searah
aj.cabidang
aj.ca.ci .id 4.2 Penampang vertikal
a
.
.
.
j
j
j
j
.
.
e
e
e
e
u.n
ne horizontal ..........................................................................
ne
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.b28
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
sumbu
x
penampang
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
id