INVENTARISASI TUMBUHAN PAKU (PTERIDOPHYTA) DI KAWASAN WISATA AIR TERJUN TIRTO KEMANTEN, KECAMATAN KALIBARU, KABUPATEN BANYUWANGI SEBAGAI SUMBER BELAJAR BIOLOGI

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i

:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.id

.id


ac
nej.

b.u

gili
://di

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i

ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig


ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

.id

ac

nej.

b.u

gili
://di

http

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

http


ac
nej.

b.u

gili
://di

http

INVENTARISASI TUMBUHAN PAKU (PTERIDOPHYTA) DI KAWASAN
WISATA AIR TERJUN TIRTO KEMANTEN, KECAMATAN
KALIBARU, KABUPATEN BANYUWANGI
SEBAGAI SUMBER BELAJAR BIOLOGI

SKRIPSI

oleh
Alfian Nur Ahmad Taufiqurahman

NIM 070210193160

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
JURUSAN PENDIDIKAN MIPA
d
.cid.id
FAKULTAS
DAN ILMU PENDIDIKAN
aj.caKEGURUAN
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne UNIVERSITAS JEMBER
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
g il
g il
2011
://didig
://didig

/

hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

/

hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id PAKU (PTERIDOPHYTA)
aj.ca.ci .id INVENTARISASI TUMBUHAN
aj.ca.ci .id DI KAWASAN
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
WISATA
AIR
TERJUN
TIRTO
KEMANTEN,
KECAMATAN
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
KALIBARU,
KABUPATEN
BANYUWANGI
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
SEBAGAI SUMBER
BELAJAR BIOLOGI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
dd akhir dan memenuhi salah
did syarat untuk
diajukan guna melengkapi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .itugas
aj.ca.ci .satu
.
.
.
j
j
j
e
e
e
menyelesaikan
(S1)
e
ne
ne dan mencapai gelar iSarjana
nPendidikan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
pada Program Studi /Pendidikan
digigil Biologi
/digigil
/digigil

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
SKRIPSI
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
tp
hthtoleh

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Alfian Nur Ahmad Taufiqurahman
.iddNIM 070210193160
.idd

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

je.aj.cac.i
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgigilPROGRAM
idgigili
idgigili
STUDI PENDIDIKAN
BIOLOGI
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
JURUSAN h
PENDIDIKAN
MIPA
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

je.aj.cac.i
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS JEMBER
.id
.id
c
2011
j.aac.id
j.acac.id

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttpi :

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

PERSEMBAHAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili merupakan harapan /sebagai
idgigini
idgigili bagian perjalanan hidup
idgdan
Karya
igili
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
p dan
hthttpbagian ibadah dengan nilaihth
hthttkasih
menjadi
dittsisi Allah S.W.T dengan penuh
bakti yang tulus, karya ini kupersembahkan kepada:

d.id
d
d
id
aj.ca.cimemberikan
aj.ca.ci .id 1. Allah S.W.T yangejtelah
aj.ca.karunia-Nya
aj.ca.ci .id
c.id
.
.
.
.
j
j
j
ridha,
nikmat
dan
yang
tak
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
idgigsehingga
ig il
idgigil skripsi ini dengan petunjukidgigil
terhingga
penulis dapat menyelesaikan
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hNya;
hhtt
hhtt
htt

2. Rasulullah S.A.W yang telah memberikan petunjuk dan sebagai panutan bagi
id.id
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
kehidupan;
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili
gigili tercinta, atas cinta dan
ig ili
idMarhama
idSuwadi
idgigili
3. Ibunda
dan Ayahanda Imam
kasih
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
hyang
ht tp
hthttp moril
senantiasa memberikan do’ahtdan kasih sayangnya serta dukungan

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

dan materiil untuk keberhasilanku, serta Ananda takkan pernah berhenti

d
ac.i .id

d
ac.i .id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

c dunia maupun di
j. ac
eje. j.adi
sedetik pun berusaha
uneej. untuk membahagiakanunkalian

liibli.b.un
liibli.b.un
i
i
g
g
i
i
akhirat;
://ddig
://ddig
thtp
thtp
tp://
tp://
h
h
t
t
4. Adik-adikku tersayang Ahmad Rizki Adi Amrullah dan Desy Silviana Riska

atas dukungan dan waktunya
d untuk mendengarkan keluh dkesahku selama ini,

ca.ci .id
ca.cid.id
ca.ci .id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
mengisi candaun
memberiku
semangat untuk une
nej.bersama-sama serta iselalu
nej.
.b.utawa
.b.unej
.bu.n
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
ili
idgigkuat;
idgigili
idgigili
d
tetap
/:terus
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
5. Guru-guruku
sejak Taman Kanak-kanak
sampai Perguruan Tinggi
yang

terhormat, terimakasih atas
.cid.idsemua ilmunya yang tiada.abatas;
.cid.id
c
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
6. Almamater yang
Program Studi.uPendidikan
Biologi, Fakultas .unnej
n
ej
nkubanggakan
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
l Ilmu Pendidikan, Universitas
l
gigdan
giigliiblib.u
gigJember.
i
i
i
idgigil
i
i
d
d
d
/
/:d
/
/
Keguruan
/
/
/
: /d
: /d
: /d
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt ii

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

MOTO

Allah akan meninggikan orang-orang yang beriman di antara kamu dan orangorang yang diberi ilmu pengetahuan beberapa derajat.
*)
(Terjemahan
c.idid Surat Al-Mujadalah ayat 11)
c.idid

Sukses tidak ada yang gratis, harus dibeli dengan perjuangan dan pengorbanan.
**)
c.id.id(Anik Susilowati)
c.id.id

je.aj.ac
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

je.aj.ac
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.idid

c.idid

c.idid

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

.aj.ac.
je.aj.ac.
je.aj.ac.Indonesia. 1998. Al Qur’an dan
jeTerjemahannya.
*) Departemen Agama Republik
Semarang: PT
e
e
e
n
n
n
.bu.un
Kumudasmoro
iibliGrafindo.
liibli.bu.un
lDalam
liibli.bu.un[3 Agustus 2011].
i
i
i
g
g
g
i
i
i
**) Susilo,//Anik.
www.Motto/mottosukses.hexat.com.htm.
d ig
//d ig
//d ig
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

: /d
hthtp
ttp:/
iii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
gigili
idgyang
idini:
Saya
igili bertanda tangan di bawah
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp nama : Alfian Nur Ahmad
hthttp Taufiqurahman

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

NIM

PERNYATAAN

: 070210193160

d
d
d
ca.cid.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id menyatakan denganej.sesungguhnya
ajilmiah
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
bahwa
karya
yang
berjudul
.
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
idgigTumbuhan
ig il
idgigildi Kawasan Wisata Air://d
idgigil
“Inventarisasi
Paku (Pteridophyta)
Terjun
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
t
hhtKemanten,
hhtt Kabupaten Banyuwangi sebagai
hhttpSumber
Tirto
Kecamatan Kalibaru,

Belajar Biologi” adalah benar-benar hasil karya sendiri, kecuali jika dalam
id.id
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
pengutipan substansi
sumbernya, dan belum
e
e
e
e
ej.
nej.
ndisebutkan
nej. pernah diajukan pada
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili serta bukan karya:/jiplakan.
idgigili Saya bertanggungjawab
idgatas
institusi://manapun,
d
igili
/:d
/:d
/:d
/
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
p
p
hthttp dan kebenaran isinya sesuai
hthttdengan
hthttdijunjung
keabsahan
sikap ilmiah yang harus

d
d.id tinggi.
d
d
i
.
c
aj.ca.ci .id
aj.ac
aj.ca.ci .idini saya buat dengan esebenarnya,
aj.ca.ci .id tanpa adanya
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
Demikian
pernyataan
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
l
il
idgigil
ig il
idgigpaksaan
idgigiserta
tekanan://dan
dari pihak manapun
bersedia mendapat://dsanksi
d
/:d
//:d
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
:
t
t
t
t
t
t
hhttp jika ternyata di kemudianhhari
httppernyataan ini tidak benar. hhttp
akademik

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
j.
Jember,
16
2011
nej.
neSeptember
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
gigili menyatakan,
idgigili
idYang
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
Alfian.uNur
n
ne
neAhmad Taufiqurahmanilib.bu.n
u
u
b
.
i
l
i
b
i
i
gigil 070210193160
idgigil
idNIM
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttiv

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PERSETUJUAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
INVENTARISASI
TUMBUHAN
PAKU
(PTERIDOPHYTA)
DI
KAWASAN
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
WISATA AIR TERJUN TIRTO
KEMANTEN, KECAMATAN

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

KALIBARU, KABUPATEN BANYUWANGI
dd
d
SEBAGAI
BELAJAR BIOLOGI
ac.i .iSUMBER
ac.i .id

je. j.ac
e
n
u
n
.
giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

je. j.ac
e
n
u
n
.
giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
SKRIPSI

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

diajukan untuk Dipertahankan
id.id di Depan Tim Penguji aguna
id.iMenyelesaikan
.
.
d
c
c
ca.cid.id
a
a
c
c
.
.
.
Pendidikan Program
Sarjana
Strata
Satu,
Program
Studi
Pendidikan
Biologi,
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
nej. Matematika dan Ilmu
nej. Alam pada
nej.
.bu.n
.Pengetahuan
.bu.n
Jurusan
Pendidikan
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
gigiliPendidikan
idgigili Fakultas Keguruan :dan
idIlmu
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp Jember
hthttp
Universitas

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Oleh ilibi.bu.un
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Nama
Mahasiswa
:
Alfian
Nur
Ahmad
Taufiqurahman
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
NIM
: 070210193160

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

Jurusan
: P. MIPA
d
i
.
d
Program.Studi
: Pendidikan Biologi
cac.i
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
j
j
j
e
e
e
Angkatan
: 2007
nej.Tahun
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigDaerah
idgigili
idgigili
Asal
: Kota
Probolinggo
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Tempat Tanggal Lahir:
14 Pebruari 1989ht ttp
tp
ht ttp
ht tProbolinggo,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

h

h

Dosen Pembimbing I

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
ig ili
/:d
:p//:d
/
Dra.ttPujiastuti,
M.Si
/
//dig
p
h tt
NIP.h19610222
198702 2 001

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
Disetujui, b.u.n
ne
u
i
l
i
b
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Dosen Pembimbing II

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
Sulifah
Aprilya
Hariani,
S.Pd.,
M.Pd.
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
NIP 19790415 200312 2 003

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt v

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PENGESAHAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. Tumbuhan Pakuil(Pteridophyta)
nej. di Kawasan Wisata
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Skripsi berjudul
Inventarisasi
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
:p//:d
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
AirhttTerjun
Tirto
Kemanten,
Kecamatan
Kalibaru,
Kabupaten
Banyuwangi
t
t
hthttp
hthttp
htt
sebagai Sumber Belajar Biologi. Telah diuji dan disahkan oleh Fakultas Keguruan

d
d
d
aj.ca.ci .id Jember pada:
aj.ca.ci .id dan Ilmu Pendidikan eUniversitas
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Hari
:bRabu
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
p
p
Tanggal
:
24
Agustus
2011
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

Tempat

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

: Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
Tim
Penguji
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Ketua,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Sekretaris,

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
Drs.
Wachju
Subchan,
M.S.,
Ph.D.
Sulifah
Aprilya
Hariani,
S.Pd.,
M.Pd.
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
NIP. 19630813 199302 1 001
NIP. 19790415 200312 2 003

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
ig ili
Penguji /I,/digigili
/:d
: /d
//dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
gigili II,
idPenguji
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.idid

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

Dekan
ca.cid.id FKIP Universitas Jember
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
Drs.
.cidImam
.id Muchtar, SH., M.Hum.
aj.caNIP.
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
19540712
198003
1
005
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id Dra. Pujiastuti, M.Si.ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne2 001
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
NIP.
19610222
198702
l
l
i
i
i
i
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
/
/
//dig
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

je.ajM.Si.
ac.
Dr. Suratno,
.
e
n
.bu.un
199203 1 003
giliibli19670625
iNIP.

://d/dig
hthtp
ttp:/

Mengesahkan,

vi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

RINGKASAN

Inventarisasi Tumbuhan Paku (Pteridophyta) di Kawasan Wisata Air Terjun
Tirto Kemanten, Kecamatan Kalibaru, Kabupaten Banyuwangi sebagai
Sumber Belajar Biologi; Alfian Nur Ahmad Taufiqurahman, 070210193160;
2007: 196 halaman: Jurusan Pendidikan Biologi Fakultas Keguruan dan Ilmu
Pendidikan Universitas Jember.
Tumbuhan paku dapat hidup dimana saja, pada daerah yang terkena sinar
matahari langsung hingga tempat-tempat yang tertutup kanopi hutan yang rapat,
ditemukan juga di dataran rendah hingga pegunungan, pada kondisi tanah berair
hingga kering pada iklim tropis hingga sub tropis. Kawasan wisata air terjun Tirto
Kemanten merupakan salah satu lokasi yang banyak ditumbuhi tumbuhan paku.
Di dalam KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan), Tumbuhan paku
(Pteridophyta) merupakan salah satu materi pelajaran biologi di sekolah, di tingkat
SMA (Sekolah Menengah Atas) kelas X (sepuluh) semester 2 (genap), pada
pokok bahasan Plantae, dengan Sub Pokok Bahasan “Tumbuhan paku
(Pteridophyta)”. Ada pun beberapa indikator pencapaian terhadap siswa adalah
dapat menjelaskan karakteristik tumbuhan paku, perkembangbiakan, klasifikasi
dan contoh-contohnya. Untuk meningkatkan gairah siswa dalam belajar, siswa
perlu diberi kesempatan untuk mencari data dari berbagai sumber agar dapat
belajar dengan sebaik-baiknya. Guru saat ini dituntut dapat memiliki,
menciptakan, dan menggunakan media sesuai dengan tujuan, jenis materi, dan
strategi yang digunakan (http://harmonykids. wordpress. com/2008/05/26/strategibelajar-dengan-aneka-sumber/.
Penelitian

ini

bertujuan

untuk

mengidentifikasi

tumbuhan

paku

(Pteridophyta) yang terdapat di kawasan wisata Air Terjun Tirto Kemanten,
Kecamatan Kalibaru, Kabupaten Banyuwangi yang dilakukan pada bulan Januari
2011 dengan menggunakan metode jelajah dengan cara menjelajahi dan
pengamatan langsung di lokasi tersebut. Metode jelajah dipilih karena metode ini
sangat cocok dengan kondisi lapang yang sebenarnya. Kemudian dilanjutkan

vii

.id

ili
//dig

b.u

ac
nej.

.id

ili
//dig

b.u

ac
nej.

.id

ili
//dig

b.u

ac
nej.

.id

ili
//dig

b.u

ac
nej.

dengan pembuatan herbarium. Spesimen herbarium dibuat untuk identifikasi lebih
lanjut. Spesimen dikirim ke LIPI Purwodadi untuk diidentifikasi.
Hasil penelitian menemukan 17 jenis tumbuhan paku yang berbeda. Untuk
mengetahui potensi sebagai sumber belajar yang baik peneliti melakukan uji
produk di 7 SMA di daerah yang dianggap dekat dengan lokasi penelitian dengan
memberikan kuosioner kepada guru. Dari hasil uji produk, diketahui bahwa
Inventarisasi Tumbuhan Paku (Pteridophyta) Di Kawasan Wisata Air Terjun Tirto
Kemanten, Kecamatan Kalibaru Kabupaten Banyuwangi berupa produk LKS
sangat baik bila digunakan sebagai sumber belajar biologi pada pokok bahasan
“Plantae” dengan sub pokok bahasan sub pokok bahasan tumbuhan paku
(Pteridophyta).

c.id

c.id

j.a
.une

ilib

g
://di

c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttviii

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PRAKATA

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Dengan
mengucapkan
syukur Alhamdulillah
kehadirat
Allah S.W.T yang
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:d
/:penulis
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
telah
memberikan
rahmat
serta
hidayah-Nya
kepada
penulis,
sehingga
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
dapat menyelesaikan penulisan serta penyusunan skripsi ini dengan judul

d
dd
d
Air Terjun
.cid.id (Pteridophyta) di Kawasan
aj.caPaku
aj.ca.ci .id “Inventarisasi Tumbuhan
aj.ca.ci .iWisata
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
n
ne
ne
ne
ne
.bu
.bu.n
.bu.Banyuwangi
.bu.n
Tirto Kemanten,
Kecamatan
Kalibaru, Kabupaten
sebagai Sumber
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
/:d
/:d
:p/Biologi”.
:p//:d
:p//sebagai
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
Belajar
Ada
pun
tujuan
daripada
penulisan
skripsi
ini
adalah
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
salah satu syarat untuk memenuhi salah satu syarat dalam menyelesaikan studi

id.id
Biologi, Jurusan aPendidikan
Matematika
ca.cid.id strata satu Program Studi
ca.cPendidikan
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
nej.
ne
nej.Pendidikan.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
dan
Ilmu
Pengetahuan
Alam,
Fakultas
Keguruan
dan
Ilmu
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttpDalam kesempatan ini penulis
hthttpmengucapkan terimakasih yang
hthttpsebesarbesarnya atas bantuan serta bimbingan kepada:

d
d
did M.Hum selaku Dekan Fakultas
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 1. Drs. H. Imam Muchtar,
aj.ca.ci .SH,
aj.ca.ci .id Keguruan dan
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Ilmu Pendidikan
Universitas
Jember;
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
2. hDra.
Sri
Astutik
M.Si
selaku
Ketua
Jurusan
Pendidikan
MIPA
FKIP
t
thtp
t
hhtt
hhtt
tt
Universitas Jember;

ca.cid.idKetua Program Studi Pendidikan
ca.cid.id 3. Dr. Suratno, M.Si jselaku
ca.cid.id
ca.cid.id Biologi Fakultas
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
nePendidikan
nej.
nej.
nej.
.buIlmu
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
Keguruan
dan
Universitas
Jember;
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpHj. Pujiastuti, M.Si selaku hDosen
thttp Pembimbing I atas kesabarannya
4. hDra.
hthttp dalam
membimbing hingga terselesaikannya skripsi ini;

d
d
d
ca.cid.idM.Pd. selaku Dosen Pembimbing
ajS.Pd.,
aj.ca.ci .id 5. Sulifah Aprilya H.,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id II serta Dosen
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
ne dalam membimbing
.bAkademik
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Pembimbing
atas
bantuan
dan
nasihatnya
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhingga
hhttp
http terselesaikannya skripsi hini;
http
6. Semua dosen FKIP Pendidikan Biologi, atas semua ilmu yang diberikan

d.id selamanya dan bekal ckehidupan
.cid.id
ca.ciberkah
ca.cid.id
ca.cid.id
semoga akan menjadi
dunia dan
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
akhirat;
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Tamyis selaku teknisi dihth
7. hBapak
Program
hthttpFakultas
ttp Studi Pendidikan Biologi,
Keguruan dan Ilmu Pendidikan, Universitas Jember;

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttix

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

8. Kepala Desa Kalibaru Wetan atas izinnya, peneliti dapat melakukan penelitian

di kawasan air terjun Tirto
ca.cid.id
ca.cid.idKemanten, Kabupaten Banyuwangi;
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ej. Kebun Raya Purwodadi
nej.
nLIPI
nej.
nej.
.bu.n
.budi
.bu.n
.bu.n
9. Semua pihak
Pasuruan
atas bantuan dan
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
informasinya
dalam
hal
identifikasi
tumbuhan
paku;
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

10. Guru-guru Biologi selaku responden uji produk dari SMAN 1 Pakusari,
Jember; SMA NU aKalibaru,
c.id.id Banyuwangi; SMKN aKalibaru,
c.id.id Banyuwangi;

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n j
nej 2 Genteng, Banyuwangi;
neSMA
.bu.n
.bu.n
SMA Muhammadiyah
Muhammadiyahili3b.bu.une
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p//:d
:p//:d
:Genteng,
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Genteng,
Banyuwangi;
MAN
Genteng,
Banyuwangi;
dan
SMAN
1
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhttp
Banyuwangi;

d segala bantuan
id berada di Kota Probolinggo
ca.cid.id 11. Semua Keluarga besarku
ca.cid.yang
ca.cid.iatas
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
nej.
neyang
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
do’a
dan
semangat
diberikan;
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
12.hDianita
thttp Nur Holifah terimakasih
hthatas
hthttp dan
ttp segala dukungan do’a, kesabaran
nasihat yang diberikan untuk membuatku agar tetap kuat menyelesaikan karya

d
d
d
d
ini;
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
neEndhika Haries Pratama,ilibHasyim
neAs’ari serta teman-teman
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
13. Sahabat-sahabatku
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
seperjuangan
P.
Biologi
NR
2007
terimakasih
atas
bantuannya
dan
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
kebersamaannya dalam berjuang;

Yudha, Danang, .Reeza,
id
ca.cid.dikosan:
ca.cid.id 14. Sahabat-sahabatku j.yang
ca.cid.id
ca.cid.idZein, Mas Willy,
a
a
a
a
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nBayu,
nej.
nej.
nej. Albert, Tandra, Rudi,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Mas
Amin,
Mas
Mas
Agus,
Mas
Indra,
Alief,
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Fandu, Kifa, Danu, Ilman,
hGabriel,
hthttpYoni, Bagus “Anniar Kos”hthterimakasih
ttp
buat tawa bersama, serta warna persahabatan tulus yang telah kalian torehkan

d
d
d
id
dengan tinta manis jdan
aj.ca.takkan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
c.id pernah terhapus olehejwaktu;
.
.
.
.
j
j
e
e
e
e
nbuat
ne
ne
neIbu Yayuk selaku Bpk/Ibu
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
15.
Terimakasih
juga
Bapak
H.
Nanang
H.
beserta
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hKos
hhttp
hhttdip tempat tinggal yang jauh ini;
httpyang menjadi orang tua ke dua
16. Dan semua pihak yang membantu kelancaran penulisan skripsi ini, yang

d.id
ca.citersebutkan.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
belum dapat tertulisj.dan
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
j.
n
neini
nej.
nej.
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.buapa
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
Semoga
skripsi
dapat
bermanfaat
dan
yang
tertulis
di
dalamnya
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
p
dapat
khususnya bagi dunia
dan lembaga pada
tp
hthtbermanfaat
hthumumnya.
hthttpendidikan
ttp

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id Jember, Agustus 2011
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
/
/
//dig
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt x

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

Penulis

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

DAFTAR ISI

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
Halaman
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp i
HALAMAN
JUDUL ....................................................................................
PERSEMBAHAN .........................................................................................ii

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id MOTO ..........................................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
iii
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil ...........................................................................................
ig il
idgigil
idgigil
PERNYATAAN
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:ivd
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt v
PERSETUJUAN
...........................................................................................

PENGESAHAN ........................................................................................... vi
id.id
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
RINGKASAN ..............................................................................................
vii
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgi...................................................................................................
idgigili
idgigili
PRAKATA
gili
/:d
/:d
/:d
/:ixd
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp ISI ................................................................................................
hthttp
hthttp xi
DAFTAR

xiv
d
d.id DAFTAR TABEL ......................................................................................
d.id
d.id
i
i
i
.
.
.
c
c
c
aj.ca.ci .id
aj.ac DAFTAR GAMBARej...................................................................................
aj.ac
aj.ac
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
xv
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
DAFTAR
LAMPIRAN
..............................................................................
/:d
/:d
:p/xvii
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 1
h tt
hhtt
BABh1. PENDAHULUAN ...........................................................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

1.1 Latar Belakang ............................................................................
1
d
d

ca.ci .id
ca.cid.id
ca.ci .id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.2 Rumusan
Masalah
.......................................................................
4
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili Masalah ..........................................................................
idgigili
idgigili
1.3
Batasan
/:d
/:4d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.4 Tujuan Penelitian ........................................................................
5

1.5 Manfaat penelitian
5
.cid.id.......................................................................
.cid.id
.cid.id
c
c
ca.cid.id
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
BAB 2. TINJAUAN
..................................................................
7
ej
nPUSTAKA
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil Tumbuhan Paku (Pteridophyta)
ig il
idgigil
idgigil
/:d
2.1
Definisi
..................................
:p//:d
:p//:7d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h tt
2.2 Karakteristik TumbuhanhPaku (Pteridophyta) ........................
7

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

2.2.1 Struktur Tubuh
8
id ......................................................................
id

ca.c.id
ca.cid.id
ca.c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
2.2.2 Habitat
10
ne.................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgigilReproduksi
idgigili
idgigili
d
/:d
/:10
/:d
2.2.3
...........................................................................
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.3 Daur Hidup Tumbuhan Paku (Pteridophyta) ......................... 11

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttxi

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

2.4 Manfaat dan Peran Tumbuhan Paku (Pteridophyta) Bagi

Kehidupan ...................................................................................
12
c.id.id
c.id.id

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
ej.
nTumbuhan
ne............................
nej.
.bu.n
.bu.n
2.5 Klasifikasi
Paku (Pteridophyta)
13 ilib.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:13
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.5.1
Kelas
Psilophytinae
(paku
purba)
........................................
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.5.2 Kelas Lycopodiinae (paku rambat atau paku kawat) ........... 14

d
d
2.5.3 Kelas Equisetinae
16
ac.i .id (paku ekor kuda) ....................................
ac.i .id

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n j
ej
nFilicinae
nej
.bu.n
.bu.n
2.5.4
Kelas
(paku sejati) ................................................
17 ilib.bu.une
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p/Tirto
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.6
Kawasan
Wisata
Air
Terjun
Kemanten-Kalibarut
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Banyuwangi ................................................................................. 21

d
.cid.id
2.7 Pengertian dan
Sumber Belajar ................................
22
acPeranan
ac.ci .id

ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. Belajar .............................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
2.7.1
Arti
Sumber
22
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.7.2 Peranan Sumber Belajar
hthttp......................................................
hthttp24
2.7.3 Pusat Sumber Belajar ........................................................... 26

d
d
d
.cid.id Belajar ...................................................
2.7.4 Pemilihan
27
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.caSumber
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
BAB
3.
METODE
PENELITIAN
..............................................................
28
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
/:d
:p//:28
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.1
Jenis
Penelitian
...........................................................................
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

3.2 Tempat dan Waktu Penelitian ................................................... 28

d
id
3.2.1 Tempat.Penelitian
28
ac.ci .id ................................................................
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
nePenelitian
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.2.2
Waktu
..................................................................
28
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p Alat dan Bahan ...........................................................................
hthtt3.3
hthttp29
hthttp
3.3.1 Alat ...................................................................................... 29

id
.id
3.3.2 Bahan j...................................................................................
29
.ac.c.id
j.ac c.id

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej
nej
.bu.Operasional
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.4 Definisi
...................................................................
29
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt3.5 Metode Pengambilan Sampel
hhtt 30
hhtt ....................................................
3.5.1 Pengambilan Gambar .......................................................... 30

d

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
3.6 Prosedur
Penelitian
....................................................................
32
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 3.6.1 Persiapan ..............................................................................
hthttp32
hthttp
d

.i id
.i
3.5.2 Pengambilan
...........................................................
30
j.acac.Sampel
j.acac.id

3.6.2 Pengambilan Sampel, Inventarisasi dan Identifikasi ........... 33

id

id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

3.6.3 Metodej.Pengembangan
sebagai SumberjBelajar
aca.c.id
.aca.c.id................. 36

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
p:
hthtp
ttxii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

3.6.4 Prosedur ............................................................................... 36

3.6.5 Kriteria Penilaian
38
c.id.id .................................................................
c.id.id

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
e
e
e
nejData
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
3.6.6
Analisis
........................................................................
38 ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:39
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
3.7
Alur
Penelitian
............................................................................
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN ....................................................... 40

d.id
d
4.1 Hasil Penelitian
40
ac.i...........................................................................
ac.i .id

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej Tumbuhan Paku (Pteridophyta)
nej .................... 40 ilib.bu.n
nej
.bu.n
.bu.n
4.1.1
Inventarisasi
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
:p//:d
:p//:d
:p//:46
/
/
/
/
/
/
p
p
p
4.1.2
Identifikasi
Tumbuhan
Paku
(Pteridophyta)
........................
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
4.1.3 Data Jumlah Sampel Tumbuhan Paku yang Ditemukan

d.id
d
pada 10 a
Pos
.....................................................
78
c.iPengamatan
ac.i .id

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
neBiotik
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
4.1.4
Faktor
........................................................................
78
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 4.1.5 Faktor Abiotik ...................................................