STUDI POPULASI ALGA LAUT MAKROBENTIK DI PANTAI PASIR PUTIH SITUBONDO
STUDI POPULASI ALGA LAUT MAKROBENTIK
DI PANTAI PASIR PUTIH SITUBONDO
SKRIPSI
OLEH :
DONI ADI SISWANTO
NIM : 00330015
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
JURUSAN PENDIDIKAN MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG
2004
LEMBAR PENGESAHAN
Dipertahankan di Depan Dewan Penguji Skripsi
Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan
Universitas Muhammadiyah Malang
dan diterima untuk Memenuhi Salah
Satu Syarat Memperoleh Gelar
Sarjana Pendidikan Biologi
Tanggal,
Mengesahkan
Fakultas Keguruan Dan Ilmu Pendidikan
Universitas Muhammadiyah Malang
Dekan
(Drs. Ahsanul In’am, M.M)
Dewan Penguji
:
1. Dra. Lise Chamisijatin, M.Pd
(………………..)
2. Dra. Yuni Pantiwati, M.Pd, M.M
(………………..)
3. Drs. Sukarsono, M,Si
(………………..)
4. Drs. Ainur Rofieq, M.Kes
(..........................)
LEMBAR PERSETUJUAN
Skripsi ini Disusun Oleh
: Doni Adi Siswanto
Judul
: Studi Populasi Alga Laut Makrobentik di Pantai
Pasir Putih Situbondo.
Telah Disetujui Pada Tanggal :
Oleh
Pembimbing I
(Dra. Lise Chamisijatin, M.Pd )
Pembimbing II
(Dra. Yuni Pantiwati, M.Pd, M.M)
MOTTO DAN PERSEMBAHAN
Allah tidak akan merubah nasib seseorang
Kalau mereka tidak merubahnya sendiri
“ Berusaha dan berdo’a
Jangan pernah ada kata menyerah sebelum kita mencoba
dimana ada keinginan disitu ada jalan”
Beserta Rahmat allah Yang Maha Kuasa
Kupersembahkan Skripsi Ini Kepada :
Ibunda dan my family tercinta yang tak
Pernah putus akan do’a dan kasih sayangnya.
KATA PENGANTAR
Assalamu’alaikum wr. Wb
Puji syukur penulis panjatkan kehadirat ALLAH SWT yang telah
melimpahkan rahmat dan hidayah-Nya, sehingga penulis dapat menyelesaikan
skripsi ini tepat pada waktunya.
Skripsi
yang
berjudul
“
STUDI
POPULASI
ALGA
LAUT
MAKROBENTIK DI PANTAI PASIR PUTIH SITUBONDO ” diajukan
sebagai syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan Biologi di Universitas
Muhammadiyah Malang.
Selama penyusunan skripsi ini penulis telah banyak menerima bantuan,
kerjasama dan sumbangan pikiran dari berbagai pihak. Karena itu dalam
kesempatan ini penulis sampaikan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada :
1. Orang tua yang telah membiayai pendidikan penulis mulai dari awal
hingga akhir dan yang selalu memberi dorongan serta pengorbanan yang
tak ternilai demi terselesainya studi penulis.
2. Ibu Dra. Lisechamisijatin, M.Pd selaku pembimbing I yang telah banyak
memberikan masukan berupa teori, saran, teguran, serta kemudahan yang
sangat berguna bagi terselesaikannya sikripsi ini.
3. Ibu Dra. Yuni Pantiwati, M.M selaku pembimbing II yang telah banyak
memberikan masukan berupa teori, saran, teguran, serta kemudahan yang
sangat berguna bagi terselesaikannya skripsi ini.
4. Bapak dan Ibu dosen di lingkungan Jurusan Pendidikan Biologi Fakultas
Keguruandan Ilmu Pendidikan Universitas Muhammadiyah Malang, yang
telah banyak memberikan bekal selama penulis menuntut ilmu di jurusan
tersebut.
5. Para asisten Lab. Biologi dan Lab Perikanan yang telah membantu
terselesainya skripsi ini.
6. Sahabat-sahabatku di jalan venus 63 khususnya Mbah surip(Supri X),
aye’(Pinokio)+ faisal, Medy+Uut, Andre+Holy, anwar+Fera,
Nanang+Ririn, Rifqie+Indah, Gago’+Hikmah yang telah memberi bantuan
dan dorongannya hingga terselesainya skripsi ini.
7. Orang yang slalu menemaniku dalam suka dan duka dan paling special
dihati yang slalu memberi bantuan dan dorongan yang tak pernah bosan.
8. Rekan-rekan yang banyak membantu terselesaikannya sikripsi ini yang tak
mungkin penulis sebutkan satu persatu.
Akhirnya penulis menyadari bahwa penulisan skripsi ini masih jauh dari
sempurna. Oleh karena itu kritik dan saran yang sifatnya membangun sangat
penulis hargai, mudah-mudahan laporan akhir ini berguna bagi kita semua.
Wassalamu’alaikum wr. wb
Malang, Desember 2004
Penulis
DAFTAR ISI
Halaman
LEMBAR JUDUL....................................................................................
i
LEMBAR PERSETUJUAN....................................................................
ii
LEMBAR PENGESAHAN...................................................................... iii
MOTTO DAN PERSEMBAHAN........................................................... iv
KATA PENGANTAR............................................................................... v
DAFTAR ISI.............................................................................................. vii
DAFTAR LAMPIRAN............................................................................. xiii
DAFTAR TABEL...................................................................................... xiv
DARTAR GAMBAR................................................................................. xv
ABSTRAKSI............................................................................................... xvi
BA I. PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang........................................................................ 1
1.2 Rumusan Masalah................................................................... 3
1.3 Tujuan Penelitian.................................................................... 4
1.4 Manfaat Penelitian.................................................................. 4
1.5 Pengertian Istilah.................................................................... 4
1.6 Batasan Penelitian................................................................... 5
II. TINJAUAN PUSTAKA
2.1 Populasi..................................................................................... 6
2.2 Kajian Umum Pantai............................................................... 7
2.2.1 Pantai Berbatu................................................................ 7
2.2.2 Pantai Berpasir............................................................... 8
2.2.3 Pantai Berlumpur........................................................... 8
2.3 Tinjauan Pasang surut............................................................ 9
2.4 Gambaran Umum Alga Laut Makrobentik.......................... 10
2.4.1 Karakteristik................................................................... 10
2.4.2 Habitat.............................................................................. 11
2.4.3 Struktur Tubuh............................................................... 11
2.4.4 Susunan Sel...................................................................... 12
2.4.5 Pigmen.............................................................................. 12
2.4.6 Cadangan Makanan........................................................ 13
2.4.7 Alat Gerak........................................................................ 13
2.4.8 Perkembangbiakan.......................................................... 14
2.5 Klasifikasi.................................................................................. 14
2.5.1 Divisi Chyanophyta......................................................... 16
2.5.1.1 Tempat Hidup...................................................... 17
2.5.1.2 Cara Hidup........................................................... 17
2.5.1.3 Bentuk dan Susunan Tubuh................................ 17
2.5.1.4 SusunanSel............................................................ 18
2.5.1.5 Cadangan Makanan............................................. 18
2.5.1.6 Perkembangbiakan.............................................. 18
2.5.1.6.1 Secara Vegetatif..................................... 18
2.5.1.6.2 Secara Sporik......................................... 19
2.5.1.7 Peranan Chyanophyta.......................................... 19
2.5.2 Divisi Clhorophyta........................................................... 19
2.5.2.1 Habitat................................................................... 20
2.5.2.2 Susunan Tubuh..................................................... 21
2.5.2.3 Susunan Sel........................................................... 22
2.5.2.4 Cadangan Makanan............................................. 23
2.5.2.5 Perkembangbiakan.............................................. 23
2.5.2.5.1 Secara Vegetatif..................................... 23
2.5.2.5.2 Secara Aseksual..................................... 23
2.5.2.5.3 Secara Seksual....................................... 24
2.5.3 Divisi Phaeophyta............................................................. 25
2.5.3.1 Tempat Hidup....................................................... 25
2.5.3.2 Susunan Tubuh..................................................... 26
2.5.3.3 Susunan Sel........................................................... 26
2.5.3.4 Alat Gerak............................................................. 26
2.5.3.5 Isi Sel..................................................................... 26
2.5.3.6 Cadangan Makanan............................................. 26
2.5.3.7 Perkembangbiakan............................................... 27
2.5.4 Divisi Rhodophyta............................................................ 27
2.5.4.1 Tempat Hidup....................................................... 28
2.5.4.2 Susunan Tubuh..................................................... 28
2.5.4.3 Susunan Sel........................................................... 28
2.5.4.4 Isi Sel..................................................................... 28
2.5.4.5 Pigmen................................................................... 29
2.5.4.6 Cadangan Makanan............................................. 29
2.5.4.7 Alat Gerak............................................................. 29
2.5.4.8 Perkembangbiakan............................................... 29
2.6 Faktor-faktor Lingkungan........................................................ 30
2.7 Parameter Populasi................................................................... 33
2.7.1 Kerapatan.......................................................................... 33
2.7.2 Frekuensi........................................................................... 34
2.7.2 Luas penutupan (Dominansi) ......................................... 34
III. METODE PENELITIAN
3.1 Jenis Penelitian........................................................................... 35
3.2 Tempat Waktu dan Penelitian.................................................. 35
3.2.1 Tempat Penelitian............................................................. 35
3.2.2 Waktu Penelitian............................................................... 35
3.3 Populasi dan Sampel.................................................................. 36
3.4 Prosedur Penelitian.................................................................... 36
3.4.1 Persiapan............................................................................ 36
3.4.1.1 Alat.......................................................................... 36
3.4.1.2 Bahan...................................................................... 36
3.4.2 Penentuan Lokasi.............................................................. 36
3.4.3 Tahap Pengambilan Sampel............................................. 37
3.5 Tahap Identifikasi........................................................................ 37
3.6 Tekhnik Analisa Data.................................................................. 38
3.6.1 Kerapatan............................................................................ 38
3.6.2 Frekuensi............................................................................. 38
3.6.3 Dominansi............................................................................ 38
3.6.4 Indeks Nilai Penting............................................................ 38
BAB IV. HASIL DAN PEMBAHASAN
4.1 Hasil Penelitian.................................................................... 39
4.1.1Jenis Alga Laut Makrobentik.................................... 38
4.1.2 Dominasi dan Distribusi Alga Laut Makrobentik... 41
4.1.3 Parameter Populai...................................................... 46
4.1.3.1 Kerapatan........................................................ 48
4.1.3.2 Frekuensi.......................................................... 48
4.1.3.3 Dominansi (Luas Penutupan) ........................ 48
4.1.3.4 Indeks Nilai Penting......................................... 49
4.2 Pembahasan........................................................................... 49
4.2.1 Jenis Alga Laut Makrobentik di Pantai Pasir Putih
Situbondo...................................................................... 52
4.21.1 Divisi Rhodophyta........................................... 52
4.21.1.1 Chondroccus hornemannii.............. 52
4.2.1.1.2 Hypnea sp.......................................... 54
4.2.1.1.3 Jania sp.............................................. 56
4.2.1.1.4 Galaxaura rugosa.............................. 57
4.2.1.2 Divisi Phaeophyta............................................ 59
4.2.1.2.1 Sargassum crassifolium.................... 59
4.2.1.2.2 Sargassum echinocarpum................ 60
4.2.1.2.3 Sargassum duplicatum..................... 62
4.2.1.2.4 Sargassum vulgare............................ 63
4.2.1.2.5 Turbinaria ornata............................. 65
4.2.1.2.6 Padina australis................................ 66
4.2.1.3 Divisi Chlorophyta........................................... 68
4.2.1.3.1 Halimeda macroloba......................... 68
4.2.1.3.2 Halimeda borneensis......................... 69
4.2.1.3.3 Halimeda opuntia.............................. 71
4.2.2 Dominansi dan Distribusi Alga laut Makrobentik...
4.2.3 Parameter Ekologi........................................................ 73
4.2.3.1 Kerapatan....................................................... 73
4.2.3.2 Frekuensi............................................................ 74
4.2.3.3 Dominansi (Luas Penutupan)........................... 76
4.2.3.4 Indeks Nilai Penting........................................... 77
BAB V. KESIMPULAN DAN SARAN
5.1 Kesimpulan............................................................................... 78
5.2 Saran......................................................................................... 79
DAFTAR PUSTAKA................................................................................... 80
LAMPIRAN-LAMPIRAN.......................................................................... 82
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran
1. Foto Penelitian
2. Peta Desa Pasir Putih
3. Surat Keterangan Ijin Penelitian dari Kepala Desa Pasir Putih Situbondo
4. Surat keterangan Identifikasi Alga Laut Makrobentik di Laboratorium
Perikanan.
5. Lenbar Konsultasi Penyusunan Skripsi
DAFTAR TABEL
Tabel
halaman
1. Pigmen in Algae.............................................................................. 14
2. Data Pengamatan Spesies Tiap Plot dari Alga Laut Makrobentik
Pantai Pasir Putih Situbondo............................................................ 38
3. Klasifikasi Alga Laut Makrobentik Tingkat Divisio dan Clasis...... 41
4. Klasifikasi Alga laut Makrobentik Tingkat Ordo............................. 42
5. Klasifikasi alga Laut Makrobentik tingkat Familia........................... 42
6. Klasifikasi alga Laut Makrobentik Tingkat Genus............................ 42
7. Klasifikasi Alga Laut Makrobentik tingkat Spesies.......................... 43
8. data hasil Klasifikasi Alga Laut Makrobentik di Pantai Pasir Putih
Situbondo............................................................................................ 46
9. Nilai Parameter Populasi Setiap Spesies Alga Laut Makrobentik di
Pantai Pasir Puti Situbondo................................................................ 47
DAFTAR GAMBAR
Gambar
Halaman
1. Chondrococcus hornemannii.................................................................. 54
2. Hypnea sp................................................................................................ 55
3. Jania sp.................................................................................................... 57
4. Galaxaura rugosa..................................................................................... 58
5. Sargassum crassifolium............................................................................ 60
6. Sargassum echinocarpum......................................................................... 61
7. Sargassum duplicatum.............................................................................. 63
8. Sargassum vulgare.................................................................................... 64
9. Turbinaria ornata..................................................................................... 66
10. Padina autralis.......................................................................................... 67
11. Halimeda macroloba................................................................................. 69
12. Halimeda borneensis................................................................................. 70
13. Halimeda opuntia...................................................................................... 72
DAFTAR PUSTAKA
ABBOT, 1976. taxonomy of Economyc Seaweeds; with Reference to some
Pasific and Caribean apesies. Vol. II, California Sea Grant Program.
Afrianto, 1984. Budi Daya Rumput Laut dan Penglahannya. Bharata, Jakarta.
Anonim, 2004. Buku Petunjuk Praktiku Ekologi Tumbuhan. UMM Press
Anonim, 2001. Buku Petunjuk praktikum Botani Tumbuhan Rendah. UMM
press.
Anonim, 2004. http//www.Iptek.net.id/ind/cakra_alga/alga_idx.php. Diakses
pada tanggal 9 september 2004
Aslan, 1991. Rumput laut. Kanisius, Jakarta.
Atmadja, 1996. Pengenalan Jenis-Jenis Rumput Laut Indonesia. Puslitbang
Oseanologi-LIPI, Jakarta.
Bold & Wynne, 1985. Introduction to the Alga. Nem Jelsy Pren Tice Hall Engle
Wood
Campbell, 1976. The Seashore and Shallow Seas of Britian and Europe. The
Hamlyn Publishing Group, London
Hidayat, 1994, Budi Daya Rumput Laut. Usaha Nasional, Surabaya.
Latifa dan Susetyarini, 2000. Botani Tumbuhan Rendah. UMM Press.
Naughton, 1998. Ekologi Umum. UGM Press.
Nybakken, 1992. Biologi Laut: Suatu Pendekatan Ekologis. Gramedia, Jakarta.
Odum, 1993. Dasar-dasar Ekologi. UGM Press
Resosoedarmo, 1985. Pengantar Ekologi, UGM Press.
Rumimohtarto, 2001. Biologi Laut: Ilmu Pengetahuan tentang Biota Laut.
Djambatan, Jakarta.
Soegiarto, 1998. Rumput Laut (ALGAE). Lembaga Oseanologi Nasional-LIPI,
Jakarta.
Soemarwoto, 2001. Analisa Dampak Lingkungan, UGM Press.
Webber and Thurman, 1991. Sea weeds. The Hamlyn Publishing Group. London.
Winarno, 1990. Tekhnologi Pengolahan Rumput Laut. Sinar Harapan, Jakarta.
DI PANTAI PASIR PUTIH SITUBONDO
SKRIPSI
OLEH :
DONI ADI SISWANTO
NIM : 00330015
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
JURUSAN PENDIDIKAN MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG
2004
LEMBAR PENGESAHAN
Dipertahankan di Depan Dewan Penguji Skripsi
Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan
Universitas Muhammadiyah Malang
dan diterima untuk Memenuhi Salah
Satu Syarat Memperoleh Gelar
Sarjana Pendidikan Biologi
Tanggal,
Mengesahkan
Fakultas Keguruan Dan Ilmu Pendidikan
Universitas Muhammadiyah Malang
Dekan
(Drs. Ahsanul In’am, M.M)
Dewan Penguji
:
1. Dra. Lise Chamisijatin, M.Pd
(………………..)
2. Dra. Yuni Pantiwati, M.Pd, M.M
(………………..)
3. Drs. Sukarsono, M,Si
(………………..)
4. Drs. Ainur Rofieq, M.Kes
(..........................)
LEMBAR PERSETUJUAN
Skripsi ini Disusun Oleh
: Doni Adi Siswanto
Judul
: Studi Populasi Alga Laut Makrobentik di Pantai
Pasir Putih Situbondo.
Telah Disetujui Pada Tanggal :
Oleh
Pembimbing I
(Dra. Lise Chamisijatin, M.Pd )
Pembimbing II
(Dra. Yuni Pantiwati, M.Pd, M.M)
MOTTO DAN PERSEMBAHAN
Allah tidak akan merubah nasib seseorang
Kalau mereka tidak merubahnya sendiri
“ Berusaha dan berdo’a
Jangan pernah ada kata menyerah sebelum kita mencoba
dimana ada keinginan disitu ada jalan”
Beserta Rahmat allah Yang Maha Kuasa
Kupersembahkan Skripsi Ini Kepada :
Ibunda dan my family tercinta yang tak
Pernah putus akan do’a dan kasih sayangnya.
KATA PENGANTAR
Assalamu’alaikum wr. Wb
Puji syukur penulis panjatkan kehadirat ALLAH SWT yang telah
melimpahkan rahmat dan hidayah-Nya, sehingga penulis dapat menyelesaikan
skripsi ini tepat pada waktunya.
Skripsi
yang
berjudul
“
STUDI
POPULASI
ALGA
LAUT
MAKROBENTIK DI PANTAI PASIR PUTIH SITUBONDO ” diajukan
sebagai syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan Biologi di Universitas
Muhammadiyah Malang.
Selama penyusunan skripsi ini penulis telah banyak menerima bantuan,
kerjasama dan sumbangan pikiran dari berbagai pihak. Karena itu dalam
kesempatan ini penulis sampaikan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada :
1. Orang tua yang telah membiayai pendidikan penulis mulai dari awal
hingga akhir dan yang selalu memberi dorongan serta pengorbanan yang
tak ternilai demi terselesainya studi penulis.
2. Ibu Dra. Lisechamisijatin, M.Pd selaku pembimbing I yang telah banyak
memberikan masukan berupa teori, saran, teguran, serta kemudahan yang
sangat berguna bagi terselesaikannya sikripsi ini.
3. Ibu Dra. Yuni Pantiwati, M.M selaku pembimbing II yang telah banyak
memberikan masukan berupa teori, saran, teguran, serta kemudahan yang
sangat berguna bagi terselesaikannya skripsi ini.
4. Bapak dan Ibu dosen di lingkungan Jurusan Pendidikan Biologi Fakultas
Keguruandan Ilmu Pendidikan Universitas Muhammadiyah Malang, yang
telah banyak memberikan bekal selama penulis menuntut ilmu di jurusan
tersebut.
5. Para asisten Lab. Biologi dan Lab Perikanan yang telah membantu
terselesainya skripsi ini.
6. Sahabat-sahabatku di jalan venus 63 khususnya Mbah surip(Supri X),
aye’(Pinokio)+ faisal, Medy+Uut, Andre+Holy, anwar+Fera,
Nanang+Ririn, Rifqie+Indah, Gago’+Hikmah yang telah memberi bantuan
dan dorongannya hingga terselesainya skripsi ini.
7. Orang yang slalu menemaniku dalam suka dan duka dan paling special
dihati yang slalu memberi bantuan dan dorongan yang tak pernah bosan.
8. Rekan-rekan yang banyak membantu terselesaikannya sikripsi ini yang tak
mungkin penulis sebutkan satu persatu.
Akhirnya penulis menyadari bahwa penulisan skripsi ini masih jauh dari
sempurna. Oleh karena itu kritik dan saran yang sifatnya membangun sangat
penulis hargai, mudah-mudahan laporan akhir ini berguna bagi kita semua.
Wassalamu’alaikum wr. wb
Malang, Desember 2004
Penulis
DAFTAR ISI
Halaman
LEMBAR JUDUL....................................................................................
i
LEMBAR PERSETUJUAN....................................................................
ii
LEMBAR PENGESAHAN...................................................................... iii
MOTTO DAN PERSEMBAHAN........................................................... iv
KATA PENGANTAR............................................................................... v
DAFTAR ISI.............................................................................................. vii
DAFTAR LAMPIRAN............................................................................. xiii
DAFTAR TABEL...................................................................................... xiv
DARTAR GAMBAR................................................................................. xv
ABSTRAKSI............................................................................................... xvi
BA I. PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang........................................................................ 1
1.2 Rumusan Masalah................................................................... 3
1.3 Tujuan Penelitian.................................................................... 4
1.4 Manfaat Penelitian.................................................................. 4
1.5 Pengertian Istilah.................................................................... 4
1.6 Batasan Penelitian................................................................... 5
II. TINJAUAN PUSTAKA
2.1 Populasi..................................................................................... 6
2.2 Kajian Umum Pantai............................................................... 7
2.2.1 Pantai Berbatu................................................................ 7
2.2.2 Pantai Berpasir............................................................... 8
2.2.3 Pantai Berlumpur........................................................... 8
2.3 Tinjauan Pasang surut............................................................ 9
2.4 Gambaran Umum Alga Laut Makrobentik.......................... 10
2.4.1 Karakteristik................................................................... 10
2.4.2 Habitat.............................................................................. 11
2.4.3 Struktur Tubuh............................................................... 11
2.4.4 Susunan Sel...................................................................... 12
2.4.5 Pigmen.............................................................................. 12
2.4.6 Cadangan Makanan........................................................ 13
2.4.7 Alat Gerak........................................................................ 13
2.4.8 Perkembangbiakan.......................................................... 14
2.5 Klasifikasi.................................................................................. 14
2.5.1 Divisi Chyanophyta......................................................... 16
2.5.1.1 Tempat Hidup...................................................... 17
2.5.1.2 Cara Hidup........................................................... 17
2.5.1.3 Bentuk dan Susunan Tubuh................................ 17
2.5.1.4 SusunanSel............................................................ 18
2.5.1.5 Cadangan Makanan............................................. 18
2.5.1.6 Perkembangbiakan.............................................. 18
2.5.1.6.1 Secara Vegetatif..................................... 18
2.5.1.6.2 Secara Sporik......................................... 19
2.5.1.7 Peranan Chyanophyta.......................................... 19
2.5.2 Divisi Clhorophyta........................................................... 19
2.5.2.1 Habitat................................................................... 20
2.5.2.2 Susunan Tubuh..................................................... 21
2.5.2.3 Susunan Sel........................................................... 22
2.5.2.4 Cadangan Makanan............................................. 23
2.5.2.5 Perkembangbiakan.............................................. 23
2.5.2.5.1 Secara Vegetatif..................................... 23
2.5.2.5.2 Secara Aseksual..................................... 23
2.5.2.5.3 Secara Seksual....................................... 24
2.5.3 Divisi Phaeophyta............................................................. 25
2.5.3.1 Tempat Hidup....................................................... 25
2.5.3.2 Susunan Tubuh..................................................... 26
2.5.3.3 Susunan Sel........................................................... 26
2.5.3.4 Alat Gerak............................................................. 26
2.5.3.5 Isi Sel..................................................................... 26
2.5.3.6 Cadangan Makanan............................................. 26
2.5.3.7 Perkembangbiakan............................................... 27
2.5.4 Divisi Rhodophyta............................................................ 27
2.5.4.1 Tempat Hidup....................................................... 28
2.5.4.2 Susunan Tubuh..................................................... 28
2.5.4.3 Susunan Sel........................................................... 28
2.5.4.4 Isi Sel..................................................................... 28
2.5.4.5 Pigmen................................................................... 29
2.5.4.6 Cadangan Makanan............................................. 29
2.5.4.7 Alat Gerak............................................................. 29
2.5.4.8 Perkembangbiakan............................................... 29
2.6 Faktor-faktor Lingkungan........................................................ 30
2.7 Parameter Populasi................................................................... 33
2.7.1 Kerapatan.......................................................................... 33
2.7.2 Frekuensi........................................................................... 34
2.7.2 Luas penutupan (Dominansi) ......................................... 34
III. METODE PENELITIAN
3.1 Jenis Penelitian........................................................................... 35
3.2 Tempat Waktu dan Penelitian.................................................. 35
3.2.1 Tempat Penelitian............................................................. 35
3.2.2 Waktu Penelitian............................................................... 35
3.3 Populasi dan Sampel.................................................................. 36
3.4 Prosedur Penelitian.................................................................... 36
3.4.1 Persiapan............................................................................ 36
3.4.1.1 Alat.......................................................................... 36
3.4.1.2 Bahan...................................................................... 36
3.4.2 Penentuan Lokasi.............................................................. 36
3.4.3 Tahap Pengambilan Sampel............................................. 37
3.5 Tahap Identifikasi........................................................................ 37
3.6 Tekhnik Analisa Data.................................................................. 38
3.6.1 Kerapatan............................................................................ 38
3.6.2 Frekuensi............................................................................. 38
3.6.3 Dominansi............................................................................ 38
3.6.4 Indeks Nilai Penting............................................................ 38
BAB IV. HASIL DAN PEMBAHASAN
4.1 Hasil Penelitian.................................................................... 39
4.1.1Jenis Alga Laut Makrobentik.................................... 38
4.1.2 Dominasi dan Distribusi Alga Laut Makrobentik... 41
4.1.3 Parameter Populai...................................................... 46
4.1.3.1 Kerapatan........................................................ 48
4.1.3.2 Frekuensi.......................................................... 48
4.1.3.3 Dominansi (Luas Penutupan) ........................ 48
4.1.3.4 Indeks Nilai Penting......................................... 49
4.2 Pembahasan........................................................................... 49
4.2.1 Jenis Alga Laut Makrobentik di Pantai Pasir Putih
Situbondo...................................................................... 52
4.21.1 Divisi Rhodophyta........................................... 52
4.21.1.1 Chondroccus hornemannii.............. 52
4.2.1.1.2 Hypnea sp.......................................... 54
4.2.1.1.3 Jania sp.............................................. 56
4.2.1.1.4 Galaxaura rugosa.............................. 57
4.2.1.2 Divisi Phaeophyta............................................ 59
4.2.1.2.1 Sargassum crassifolium.................... 59
4.2.1.2.2 Sargassum echinocarpum................ 60
4.2.1.2.3 Sargassum duplicatum..................... 62
4.2.1.2.4 Sargassum vulgare............................ 63
4.2.1.2.5 Turbinaria ornata............................. 65
4.2.1.2.6 Padina australis................................ 66
4.2.1.3 Divisi Chlorophyta........................................... 68
4.2.1.3.1 Halimeda macroloba......................... 68
4.2.1.3.2 Halimeda borneensis......................... 69
4.2.1.3.3 Halimeda opuntia.............................. 71
4.2.2 Dominansi dan Distribusi Alga laut Makrobentik...
4.2.3 Parameter Ekologi........................................................ 73
4.2.3.1 Kerapatan....................................................... 73
4.2.3.2 Frekuensi............................................................ 74
4.2.3.3 Dominansi (Luas Penutupan)........................... 76
4.2.3.4 Indeks Nilai Penting........................................... 77
BAB V. KESIMPULAN DAN SARAN
5.1 Kesimpulan............................................................................... 78
5.2 Saran......................................................................................... 79
DAFTAR PUSTAKA................................................................................... 80
LAMPIRAN-LAMPIRAN.......................................................................... 82
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran
1. Foto Penelitian
2. Peta Desa Pasir Putih
3. Surat Keterangan Ijin Penelitian dari Kepala Desa Pasir Putih Situbondo
4. Surat keterangan Identifikasi Alga Laut Makrobentik di Laboratorium
Perikanan.
5. Lenbar Konsultasi Penyusunan Skripsi
DAFTAR TABEL
Tabel
halaman
1. Pigmen in Algae.............................................................................. 14
2. Data Pengamatan Spesies Tiap Plot dari Alga Laut Makrobentik
Pantai Pasir Putih Situbondo............................................................ 38
3. Klasifikasi Alga Laut Makrobentik Tingkat Divisio dan Clasis...... 41
4. Klasifikasi Alga laut Makrobentik Tingkat Ordo............................. 42
5. Klasifikasi alga Laut Makrobentik tingkat Familia........................... 42
6. Klasifikasi alga Laut Makrobentik Tingkat Genus............................ 42
7. Klasifikasi Alga Laut Makrobentik tingkat Spesies.......................... 43
8. data hasil Klasifikasi Alga Laut Makrobentik di Pantai Pasir Putih
Situbondo............................................................................................ 46
9. Nilai Parameter Populasi Setiap Spesies Alga Laut Makrobentik di
Pantai Pasir Puti Situbondo................................................................ 47
DAFTAR GAMBAR
Gambar
Halaman
1. Chondrococcus hornemannii.................................................................. 54
2. Hypnea sp................................................................................................ 55
3. Jania sp.................................................................................................... 57
4. Galaxaura rugosa..................................................................................... 58
5. Sargassum crassifolium............................................................................ 60
6. Sargassum echinocarpum......................................................................... 61
7. Sargassum duplicatum.............................................................................. 63
8. Sargassum vulgare.................................................................................... 64
9. Turbinaria ornata..................................................................................... 66
10. Padina autralis.......................................................................................... 67
11. Halimeda macroloba................................................................................. 69
12. Halimeda borneensis................................................................................. 70
13. Halimeda opuntia...................................................................................... 72
DAFTAR PUSTAKA
ABBOT, 1976. taxonomy of Economyc Seaweeds; with Reference to some
Pasific and Caribean apesies. Vol. II, California Sea Grant Program.
Afrianto, 1984. Budi Daya Rumput Laut dan Penglahannya. Bharata, Jakarta.
Anonim, 2004. Buku Petunjuk Praktiku Ekologi Tumbuhan. UMM Press
Anonim, 2001. Buku Petunjuk praktikum Botani Tumbuhan Rendah. UMM
press.
Anonim, 2004. http//www.Iptek.net.id/ind/cakra_alga/alga_idx.php. Diakses
pada tanggal 9 september 2004
Aslan, 1991. Rumput laut. Kanisius, Jakarta.
Atmadja, 1996. Pengenalan Jenis-Jenis Rumput Laut Indonesia. Puslitbang
Oseanologi-LIPI, Jakarta.
Bold & Wynne, 1985. Introduction to the Alga. Nem Jelsy Pren Tice Hall Engle
Wood
Campbell, 1976. The Seashore and Shallow Seas of Britian and Europe. The
Hamlyn Publishing Group, London
Hidayat, 1994, Budi Daya Rumput Laut. Usaha Nasional, Surabaya.
Latifa dan Susetyarini, 2000. Botani Tumbuhan Rendah. UMM Press.
Naughton, 1998. Ekologi Umum. UGM Press.
Nybakken, 1992. Biologi Laut: Suatu Pendekatan Ekologis. Gramedia, Jakarta.
Odum, 1993. Dasar-dasar Ekologi. UGM Press
Resosoedarmo, 1985. Pengantar Ekologi, UGM Press.
Rumimohtarto, 2001. Biologi Laut: Ilmu Pengetahuan tentang Biota Laut.
Djambatan, Jakarta.
Soegiarto, 1998. Rumput Laut (ALGAE). Lembaga Oseanologi Nasional-LIPI,
Jakarta.
Soemarwoto, 2001. Analisa Dampak Lingkungan, UGM Press.
Webber and Thurman, 1991. Sea weeds. The Hamlyn Publishing Group. London.
Winarno, 1990. Tekhnologi Pengolahan Rumput Laut. Sinar Harapan, Jakarta.