KEBIASAAN OLAHRAGA DALAM HUBUNGANNYA DENGAN NYERI SENDI PADA LANSIA DI KARANG WERDA FLAMBOYAN KECAMATAN RAMBIPUJI KABUPATEN JEMBER

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i

:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

KEBIASAAN OLAHRAGA DALAM HUBUNGANNYA DENGAN
NYERI SENDI PADA LANSIA DI KARANG WERDA
FLAMBOYAN KECAMATAN RAMBIPUJI
KABUPATEN JEMBER

SKRIPSI
diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi salah satu syarat
untuk menyelesaikan Program Studi Ilmu Keperawatan (S1)

dan mencapai gelar Sarjana Keperawatan

Oleh
Eka Febri Anita
NIM 052310101060

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e

e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i

i
i
ili
idgigili PROGRAM STUDI ILMU
idgigKEPERAWATAN
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/

/
p
p
p
t
t
t
UNIVERSITAS
hthttp
hthttp JEMBER
hthttp
TAHUN 2011

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

cac.i
KEBIASAANnOLAHRAGA
DALAM HUBUNGANNYA
DENGAN nej.a
je.aj.cac.i
je.aj.cac.i
.
e
e
j
n
e
n
.bu.KARANG
un
NYERI
PADA LANSIA
WERDA gilibli.bu.un
liibli.bu.uSENDI
liibDI
i
i
i
l
g
g
i
i
idigi
dig FLAMBOYAN KECAMATAN
dig
:p//:d
:p//:d
RAMBIPUJI ttp:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
KABUPATEN
JEMBER

.idd

.idd

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
Oleh:
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
NIM. 052310101060
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

SKRIPSI

Eka Febri Anita

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Pembimbing

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Dosen Pembimbing Utama

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

: Ns. Nurfika Asmaningrum, M.Kep.

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
Dosen
Anggota
: Ns.
u.n
ne
ne
ne S.Kep.
.buPembimbing
.bu.n
.bSiswoyo,
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

iii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
ig ili
idgigilpersembahkan
Skripsi :ini
saya
untuk: ://d/idgigil
/:d
/:d
/
/
//dig
/
/
p
p
:
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

1.

PERSEMBAHAN

ALLAH SWT dan Rasulullah Muhammad SAW yang selalu memberikan

d
d
d
.cid.id
aj.calindunganya;
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
kekuatan, rahmatedan
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil tuaku tercinta, ayahanda
idorang
ig il
idgAbdul
idgigilSri
igil Hoiri dan ibundaptercinta
/:d
2. kedua
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Sudarmi, terima kasih yang tak terhingga atas segala dukungan, doa serta kasih

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

.idd

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
ne
ne
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
li lebih kuat lagi; //digigili
ili kembarku, sebagai motivasi
idgigadik
idgigiuntuk
/:d
/:d
dan
untuk
/
/
:
:
: /d
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
hthtp
ttp:/
c c.i ananda,
.aj.cac.i hormat dan sayang selalu
sayang yang telahejdiberikan,
ej.aj.adari

3.

bapak ibu guruku tercinta di SDN Nogosari 04, SLTPN 1 Rambipuji, SMUN 4

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil lain yang telah berkenan://membagi
idgigil rangkaian ilmu berharga;
d
//:d
pihak-pihak
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhtt
hhttp
.idd

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

.idd

c c.i
c .i
Jember, seluruh dosen
Studi Ilmu Keperawatan
Jember dan
ej.aj.aProgram
ej.aj.acUniversitas

4.

keluarga besar angkatan 2005 PSIK, masa yang indah saat-saat bersama kalian;

d.id
ca.cihadir
ca.cid.id 5. orang-orang yang telah
ca.cid.id
ca.cid.id atas semuanya.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
dalam
kehidupanku,
terimakasih
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

iv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

MOTTO

Dan apabila hamba-hamba-Ku bertanya kepadamu tentang Aku, maka (jawablah),

dekat.
.cid.id Aku mengabulkan permohonan
.cid.id bahwasannya Aku adalah
.cid.id orang yang berdoa
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej apabila dia memohonilikepada-Ku
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgi[2]:
idgigil
gil 186)
/:d
(QS Al-Baqarah
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

did
id.id Kuperkenankan
Dan Tuhanmu berfirman:
kepada-Ku, niscaya
ac.i .Berdoalah
ac.akan

je. j.ac
e
n
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

je. j.ac
e
n
u
n
.
u
b
bagimu.
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

(QS Al-Mu’min : 60).

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
Permasalahan
terjatuh
idgigil
idgigil bukanlah berapa kali kita
idgigil tetapi apakah kita bisa:/bangkit
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhtt
hhtt
kembali setelah terjatuh.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id ( Vince Lombardi) j.aca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Segala yang indah belum tentu baik, namun segala yang baik sudah tentu indah.
d
d
d
(AN)
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

v

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
Saya
yang
bertanda
tangan
dibawah
ini:
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Nama

PERNYATAAN

: Eka Febri Anita

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
NIM
: 052310101060
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
Menyatakan
dengan
sesungguhnya
bahwa
skripsi
yang
berjudul
“kebiasaan
olahraga
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
dalam hubungannya dengan nyeri sendi pada lansia di Karang Werda Flamboyan

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
Kecamatan Rambipuji
Jember” adalah.ubenar-benar
hasil karya sendiri,
n
nej.
neKabupaten
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
kecuali
kutipan
yang
sudah
saya
sebutkan
sumbernya.
Saya
bertanggung
jawab
atas
hthttp
hthttp
hthttp
keabsahan dan kebenaran isinya sesuai dengan sikap ilmiah yang harus dijunjung

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
tinggi. Demikian .pernyataan
ini saya buat dengan .sebenarnya
tanpa ada tekanan dan
u.n
u.n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
b
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
/:d
:p//:d
:p/dari
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
paksaan
pihak
manapun
serta
bersedia
mendapat
sanksi
akademik
jika
ternyata
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
dikemudian hari pernyataan ini tidak benar.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
n
ne
ne Mei 2011
.bu.n
.bu.Jember,
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
yang menyatakan,ttp://:d
/
/
/
/
p
t
t
hhttp
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
Eka
Febri
Anita
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

NIM. 052310101060

vi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

vii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

The Exercise Habits in Relation to Osteoartritis in the Elderly at Coral Werda
Flamboyan Rambipuji Jember District

Eka Febri Anita
Nursing Study Program University Of Jember

ABSTRACT
In the elderly physical changes will occur one of the joints, that is; fluid decreased
so easy to brittle bones, cartilage between persendiaa osteoartritis become rough and
will eventually disappear, the depletion of calcium metabolism causes bones to
become porous. So that can cause pain in the osteoartritis. Sports that do regularly
has benefits; hormone can stimulate endogenous opioids, increases skeletal muscle
strength, and improve cardiovascular endurance. So the purpose of this study to
correlate exercise with osteoartritis in older adults. The study was an analytic survey,
with a total sample of 36 people and control the amount of 25, where discussions on
the control only in the core analysis. The design on the case control study using a
retrospective approach and use non probability sampling technique of sampling
with purposive sampling approach. Based on research results obtained in the case
of respondents who exercise regularly have 18 people experience osteoartritis, and
10 people who did not experience , osteoartritis while exercising routine not 8 people
experience osteoartritis. In the controls, who did not experience osteoartritis as many
as 18 people to do regular exercise and 7 people do not exercise regularly.
Spearman test results obtained (p = 0.002), (r =- 0.492) and (OR = 0.75). Thus
there is a relationship between exercise habits with osteoartritis in older adults.
where the relationship of two variables have a medium correlation strength, and the
negative direction. This shows the more regular a person doing exercise habits then
the risk of experiencing osteoartritis becomes less and less, where osteoartritis is not
only influenced by exercise habits but also influenced by other factors such as
characteristics of respondents. In this case means the habit of exercise can inhibit or
prevent the onset of osteoartritis in older adults by 0.79 times greater than those who
did not
exercise habits.

Keywords: exercise, osteoartritis, elderly

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
viii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

RINGKASAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Kebiasaan
Dalam Hubungnnya
ig ili
idgOlahraga
idgidengan
idgigilidi
gili Nyeri Sendi pada:/Lansia
d
igili Flamboyan
/:d
/:Werda
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
Karang
Kecamatan
Rambipuji
Kabupaten
Jember;
Eka
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Febri Anita, 052310101060, 2011; xix + 69 halaman; Program Studi Ilmu
Keperawatan Universitas Jember.

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
Pertumbuhan
jumlah
penduduk
lansia
di
Indonesia
tercatat
sebagai
paling
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtdit dunia dalam kurun waktu tahun
hhtt 1990-2025. Kondisi ini akan
hhmenempatkan
tt
pesat
Indonesia pada urutan ke-3 yang memiliki populasi lansia terbanyak di dunia.

.cid.id
ca.cid.id Lansia adalah suatu jkondisi
ca.cid.idyang pasti akan dialami
caoleh
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
semua
orang
yang
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
li
dikaruniai/dusia
Dimana pada usia/dlanjut
ig ili
idgigipanjang.
idgigiliakan terjadi perubahan :fisik,
idgisosial
gili
/:d
/:d
/
/
/
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
:
:
t
t
t
tp yaitu;
hthterjadi
hthtsendi,
ttp
ttp salah satunya terjadi pada
danhth
psikologis.
Perubahan fisik yang
cairan tulang menurun sehingga mudah rapuh, tulang rawan antar persendiaan

d
d
dd
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id akan hilang, berkurangnya
aj.ca.ci .imetabolisme
aj.ca.ci .id menjadi kasar dan lama-kelamaan
.
.
.
.
j
j
j
j
kalsium
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
menyebabkan
menjadi keropos. Sehingga
il
idgisendi
idgigtulang
idgigil dapat menyebabkan nyeri
ig il
gil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhttendogenous
hhtlansia.
hhtt dapat merangsang hormon
pada
Olaraga mempunyai manfaat;
opioids, meningkatkan kekuatan otot rangka, dan meningkatkan daya tahan

.cid.id
id
ca.cidkekakuan
ca.cid.id kardiovaskular (mengurangi
ca.cid.id
camemperlancar
.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
pembuluh
darah
dan
peredaran
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili 2000). Manfaat kebiasaan
ig ili
idgigili
idgolahraga
darah (Darmajo,
langsung
igili tersebut baik secara
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
hthttptidak langsung dapat mengurangi
hthttp nyeri sendi pada lansia. h
maupun
Sehingga
tujuan
dari penelitian ini untuk mengetahui hubungan olahraga dengan nyeri sendi pada

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id lansia
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
il
idgigpenelitian
ig il
idgigil
idanalitik.
ini adalah survey
Dengan rancangan //penelitian
/:d
//:d
:pJenis
:p:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt dimana
hhttCase control adalah suatu penelitian
menggunakan
pendekatan case control.

variabel bebas atau faktor resiko dipelajari dengan menggunakan pendekatan
id.id
.
ca.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
retrospektif, dimananepengumpulan
data dimulai dari
efek atau akibat yang telah neej.
.
e
e
nej.
nej.
.bu.unej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
b
i
i
iibli.bu.un
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
l
l
l
g
g
g
g
i
i
i
i
i
i
i
terjadi :kemudian
/:d
//:d
:p//:d
:p//:d
/dig dari efek tersebut tditelusuri
/dig
/dig penyebabnya atau variabel-variabel
/
//dig
/
/
p
p
t
t
thtp
t
p
t
t
t
h
h
h
t
ht dari efek
yang tmempengaruhi akibat tersebut h(Notoatmodjo,
S. 2005). Kemudian

akibat
d.id atau variabel-variabel yang
d.id tersebut ditelusuri penyebabnya
d
d.mempengaruhi
i
i
i
.
.
.
d
i
c
c
c
aj.ac ini adalah lansia yang mengikuti
aj.ac tersebut. Sampel penelitian
aj.ac kegiatan di Karang ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
idgigil Kecamatan Rambipuji://Kabupaten
ig il
idkriteria
idgigil Jember dan memenuhi
Werda :Flamboyan
d
/:d
//:d
//:d
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhttp
hhttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ix

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

inklusi, yaitu sebanyak 36 orang. Teknik sampling yang dipakai dalam penelitian ini

ca.cid.id adalah non probabilityj.sampling
ca.cid.id dengan purposive sampling.
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej. penelitian pada kasus
ej.
nej.
nhasil
ndidapatkan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Berdasarkan
responden iyang
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
melakukan
olahraga
secara
rutin
terdapat
18
orang
mengalami
nyeri
sendi,
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp dan 10
orang tidak mengalami nyeri sendi sedangkan yang melakukan olahraga secara tidak

d
d.id mengalami nyeri
d
.cid.id sendi. Pada kontrol, yang
aj.canyeri
aj.ca.ci .id rutin 8 orang mengalami
aj.ca.citidak
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
e melakukan olahragab.usecara
u.n
norang
ne
ne rutin dan 7 orang itidak
ne
.b18
.bu.n
.bu.n
sendi sebanyak
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
melakukan
olahraga
secara
rutin.
Hasil
nilai
uji
beda
Spearman
yaitu
(p=0,002)
dan
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
(r = -0,492). Dengan demikian H0 ditolak, terdapat hubungan yang signifikan antara

.cid.id dimana hubungan .ac.cid.id
ca.cid.id dua variabel kebiasaanj.olahraga
ca.cid.id dengan nyeri sendi pada
calansia.
a
a
a
.
.
j
j
jej.a
e
e
e
e
j.
j.
j.
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
dua
variabel
tersebut
mempunyai
kekuatan
korelasi
sedang,
dan
arah
korelasi
negatif
b
b
b
b
idgiigliilib.
idgiigliilib.
idgiigliilib.
idgiigliilib.
d
d
d
/:d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
/
//
yang
tp:// semakin besar nilai satu
tp:// semakin kecil nilai variabel
hthtp
hthtp
hthtp
tberarti
tvariabel
ttp:/ laninya.
Hal ini menunjukkan adanya hubungan antara dua variabel yaitu semakin rutin

d
d
d
d
aj.ca.ci .id olahraga maka resikoejmengalami
aj.ca.ci .id nyeri sendi akan ej.aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id seseorang melakukanekebiasaan
.
.
.
j
j
e
ne
nenyeri sendi tidak hanyailidipengaruhi
ne oleh kebiasaan olahraga
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
semakin jarang,
dimana
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
tetapi
dipengaruhi
juga
oleh
faktor
lain
seperti
karakteristik
responden.
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Nilai odds ratio antara kasus yaitu lansia yang mengalami nyeri sendi dan kontrol

d.id ini menunjukkan
ca.cid.id nyeri sendi sebesar j0,79.
ca.cid.id yaitu lansia yang tidakj.mengalami
ca.cid.id
ca.ciHasil
a
a
a
a
.
.
.
j
j
e
e
e
e
ej.
nmerupakan
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
kebiasaan
olahraga
faktor
yang
menguntungkan,
karena
bersifat
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
menghambat
perkembangan penyakit.
hthttp
hthttp olahraga
hthttpDalam hal ini berarti kebiasaan
dapat menghambat atau mencegah timbulnya nyeri sendi pada lansia sebesar 0,79

dd
d
d
id.id
yang tidak melakukan
olahraga.
aj.ca.ci .imereka
aj.ca.ci .id kali lebih besar dibandingkan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ckebiasaan
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

x

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

PRAKATA

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili SWT atas segala rahmat
ili
idgsyukur
idgigAllah
idgigdan
Puji
igili dan sembah sujudpkepada
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
karunia-Nya
sehingga penulis dapat
menyelesaikan skripsi yang
berjudul

d.id pada Lansia di
.cid.idHubungnnya dengan Nyeri
.cid.id “Kebiasaan Olahraga .Dalam
.ciSendi
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
Karang Werda Flamboyan
Kecamatan Rambipuji
Jember”. Penulis
ej
nej
nej
nKabupaten
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil penulisan skripsi ini tidak
idbahwa
ig il
idgiakan
idgitanpa
gil terselesaikan dengan :/baik
gil
/:d
/:d
menyadari
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhttp
bantuan
pemikiran dari berbagai pihak.
Maka dalam kesempatan
ini penulis

kasih
kepada:
id.id menyampaikan rasa terima
id.id dan penghargaan yang tidak
id.terhingga
.
.
.
d
i
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
1. dr. Sujono Kardis,
Studi
ej. selaku Ketua Program
nej.
nSp.KJ.
nej.Ilmu Keperawatan. ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2. htNs.
Latifa Aini, M.Kep Sp.Kom.
tp dosen penguji yang telah
tp
hthtselaku
hthtmemberikan
http
motivasi dan semangat dalam menyelesaikan pembuatan skripsi ini.

d
d
dd
d
selaku dosen
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id M.Kep. dan Ns. Siswoyo,
aj.ca.ci .iS.Kep.
aj.ca.ci .id 3. Ns. Nurfika Asmaningrum,
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
nedengan sabar telah memberikan
ne bimbingan, masukanilidan
ne
.bu.n
.buyang
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
pembimbing
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
saran
sehingga
skripsi
ini
dapat
tersusun
dengan
baik.
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
4.

Ns. Murtaqib, S.Kep. selaku dosen pembimbing pertama saya yang memberikan

d
bimbingan dan semangat
saya melaksanakan.a
seminar
ca.cid.isampai
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id proposal.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.yang selalu memberikan
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bdoanya.
u
u
u
u
b
b
b
b
5.
Kedua
Orangtua
saya
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
t ttp khususnya angkatan 2005
hthttpdan semua
6. hTeman-teman
PSIK UniversitashhJember

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

pihak yang telah mendukung
.idd dan membantu terselesainya.idskripsi
d ini.

d
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
aj.cac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n e
ne
neskripsi ini masih banyak
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
Penulis igmenyadari
liibli.bu.un bahwa dalam pembuatan
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
ig
//:d
//:d
//:d
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
kekurangan.
adanya kritik hdan
tp
hhttp Oleh karena itu penulis
hhtmengharapkan
httpsaran yang
membangun demi kesempurnaan skripsi ini. Akhir kata penulis mengharapkan

d
ca.cid.id
ca.cid.id semoga skripsi ini dapat
ca.cid.id
ca.cid.ipengetahuan
bermanfaat
bagi perkembanganj.a
ilmu
dan bagi
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
kita
semua.
Amin.
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp2011
Jember, hMei
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Penulis
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
xi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

DAFTAR ISI

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Halaman
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
HALAMAN
JUDUL
.......................................................................................
ii
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN PEMBIMBINGAN ....................................................................

iii

d
d
d
d
iv
aj.ca.ci .id ......................................................................
aj.ca.ci .id HALAMAN PERSEMBAHAN
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne......................................................................................
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
HALAMAN iMOTTO
vb.bu.une
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
HALAMAN
PERNYATAAN
..........................................................................
vi
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
HALAMAN PENGESAHAN .......................................................................... vii

viii
ca.cid.id ABSTRAK .....................................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
RINGKASAN
...................................................................................................
ix
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
PRAKATA
.....................................................................................................
xi
hthttp
hthttp
hthttp
DAFTAR ISI .................................................................................................... xii

d
d
d
d
xv
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id DAFTAR TABEL ............................................................................................
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
ne
n........................................................................................
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
DAFTAR
GAMBAR
xvi
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
/:d
:p//:d
:p/PENDAHULUAN
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
BAB
1.
..............................................................................
1
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

1.1 Latar Belakang ............................................................................

1

id
.id
1.2 Rumusan jMasalah
.ac.c.id .......................................................................
j.ac c.id

4
ca.cid.id
a
.
j
a
a
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u...........................................................................................
u
u
bli.bu.n
b
b
i
i
i
1.3 g
Tujuan
4
l
l
l
i
i
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4
hthttp 1.3.1 Tujuan Umum .....................................................................
hthttp
hthttp
1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................

4

.id
.id
1.4 Manfaat .........................................................................................
j.ac c.id
j.ac c.id

ca.cid.id
5
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
nej Bagi Penelitian ilib.bu.n
nej
nej
.buManfaat
.bu.n
u
u
u
b
b
.
i
i
1.4.1
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:p//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
1.4.2 Bagi Manfaat Bagi
Pendidikan .............................
5
tp
hhtt
hhttp
hhtInstitusi
1.4.3 Manfaat Bagi Tenaga Kesehatan .........................................

5

id.id Masyarakat Yang Terkaitac………………….
.cid.id
ca.cBagi
ca.cid.id
ca.cid.id
1.4.4 Manfaat
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
1.5
Keaslian
Penelitian..........................................................................
6
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
BAB
8
htht2.tpTINJAUAN PUSTAKA .....................................................................
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

2.1 Konsep Lanjut Usia ....................................................................

8

d
d
.cid.id Lanjut Usia ................................................
2.1.1 Definisi
9
aj.caDefinisi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ne
ne
ne
.buTeori-Teori
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.1.2
Proses
Menua
....................................................
9
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

a. Teori Biologi ....................................................................

9

b. TeoricPsikologi
.................................................................
10
.id.id
c.id.id

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
n
nej. Sosial ........................................................................
nej.
nej.
.buc.
.bu.n
.bu.n
Teori
11
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.1.3
Perubahan-Perubahan
yang
Terjadi
pada
Lanjut
Usia
.........
12
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
a. Perubahan Fisik ………………………. .......................... 12

d
did
b. Perubahan
14
ac.i .id Sosial ……………………….
ac.i .........................

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej
nej
.buc.
.bu.n
.bu.n
Perubahan
Psikologi ……………………….
................... i14
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p/2.2
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Konsep
Olahraga
........................................................................
15
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.2.1 Manfaat Olahraga ................................................................. 15

dd
d
a. Manfaat
............................................................
15
ac.i .iFisiologis
ac.i .id

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. Psikologis ............................................................
nej.
nej.
.bub.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
Manfaat
15
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
c. Manfaat Sosialh..................................................................
15
thttp
hthttp
hthttp
2.2.2 Prinsip Olahraga ................................................................... 16

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
ej
u.n
nej
nej yang Membahayakan
nLansia………………
.bu.n
.buOlahraga
.bBagi
u
u
u
b
b
b
2.2.4
20
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p/2.3
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Konsep
Nyeri
...............................................................................
21
hhtt
hhtt
hhtt
id
id.id .............. 17
2.2.3 Macam-Macam
.ac.c.id Olahraga yang Baik Bagi
.ac.cLansia

2.3.1 Definisi Nyeri ..................................................................... 19

idd ..................................................................
id
2.3.2 Klasifikasi
. 22
.ac.c.iNyeri
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
n
nej.
nej.
nej. Nyeri................. i23
.bu.Faktor-faktor
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.3.3
yang
Mempengaruhi
Respon
i
i
i
l
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.3.4 Intensitas Nyeri………..........................................................
hthttp 24
hthttp
2.3.5 Sendi...................................................................................... 25

.id
c.cid.idpada Lansia........................................................
2.3.6 Nyeri
29
j.asendi
j.ac c.id

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n ej
nej
neNyeri
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
.
28
2.4igKonsep
dengan
Sendi
…..
liibli.bu.un asar ubungan Olahraga
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
BAB
31
hht3.t KERANGKA KONSEP......................................................................
hhtt
hhtt
3.1 Kerangka Konsep .......................................................................... 31

ca.cid.id .......................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
3.2 Hipotesis Penelitian
32
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
BAB
4.
METODE
PENELITIAN
...................................................................
33
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
33
hthttp4.1 Desain (Rancangan) Penelitian
hthttp
hthttp ....................................................

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

4.2 Populasi Dan Sampel .................................................................... 33

id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nejPenelitian ...................................................................
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
4.2.2
Sampel
34
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
.c.id
.
4.2.1 Populasi
.................................................................
33
j.acaPenelitian
j.acac.id

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xiii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
//dig
p://d

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

4.2.3 Kriteria Sunjek Penelitian ....................................................... 35

4.3 Tempat Penelitian
35
c.id.id.........................................................................
c.id.id

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
n
nej.
nej.
nej.
.bu.Penelitian
.bu.n
.bu.n
4.4 Waktu
...........................................................................
35
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
4.5
Definisi
operasional
........................................................................
36
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
4.6. Alur Penelitian ............................................................................... 37

d
.id.id.........................................................................
4.7 Pengumpulan
37
acData
ac.i .id

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej Data ...........................................................................
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
4.7.1
Sumber
37
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
4.7.2
Teknik
Pengumpulan
Data
......................................................
38
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
4.7.3 Alat Pengumpulan data ........................................................... 38

d
id.id
4.8 Rencana Pengolahan
38
ac.ci .id Data dan Analisis Data
ac.c...........................

ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
ne.....................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
4.8.1
Editing
38
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
39
hthttp 4. 8.2 Coding ....................................................................................
hthttp
hthttp
4. 8.3 Entry ....................................................................................... 39

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej Analisis Data ............................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
4.8.5
Rencana
40
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p//:d
:p4.9
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Etika
P
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt