KEDUDUKAN YURIDIS WALI HAKIM SEBAGAI PENGGANTI WALI MUJBIR DALAM PERKAWINAN BERDASARKAN HUKUM ISLAM

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d

//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

SKRIPSI
KEDUDUKAN YURIDIS WALI HAKIM SEBAGAI PENGGANTI
WALI MUJBIR DALAM PERKAWINAN
BERDASARKAN HUKUM ISLAM

LEGAL STANDING OF WALI HAKIM AS A SUBTITUTE
WALI MUJBIR IN MARRIAGE ACCORDING
OF ISLAMIC LAW

ANINDYA WULAN CAHYAWATI
070710101225

KEMENTERIAN PENDIDIKAN NASIONAL
UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS HUKUM
2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d

//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a

.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u

g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i

i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d

/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i

idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l

i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id SKRIPSI
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
YURIDIS WALI
hthKEDUDUKAN
hthttpHAKIM SEBAGAI PENGGANTI
hthttp
ttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

WALI MUJBIR DALAM PERKAWINAN

d
d
d
BERDASARKAN
HUKUM ISLAM
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt LEGAL STANDING OFhWALI
hhtt
htt HAKIM AS A SUBTITUTE
WALI MUJBIR IN MARRIAGE ACCORDING

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.idOF ISLAMIC LAW j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp CAHYAWATI
ANINDYA WULAN

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
NASIONAL
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

070710101225

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS
HUKUM
d.id
d
i
.
c
aj.ac
aj.ca.ci .id
.
.
2011
j
j
e
e
n
n

.bu.une
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

.bu.une
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
“Keimanan
dibangun
di atas empatb.pilar
yaitu b.un
u.n
nej.
nepenyangga
nej.
.bu.n
u
u
u
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
keyakinan,
kesabaran,
jihad
(perjuangan)
dan
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

MOTTO

keadilan (keseimbangan). ”

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

.cid.idbin Abi Thalib r. a)1.ac.cid.id
aj.ca(Ali
.
j
jej.a
e
e
n
n
e
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
/
/
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
http://www.scribd.com/doc/22246376/moto-hidup
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

iii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PERSEMBAHAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
npersembahkan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Kata
mutiara
penulis
untuk
:
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpIbunda tersayang Nada Irama
1. hthAyahanda
tersayang Rukiyonohdan
tp yang
hthtWati
ttp
telah membesarkan, mendoakan, dan memberi kasih sayang kepada anakmu

d
d
d
selama ini;
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne Hukum Universitas iJember
ne
ntercinta;
.bFakultas
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
2.
Alma
Mater
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
p
p
t
t
t
t
3. hhAgama
dan Bangsa tercinta; hhtt
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

4.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Bapak/Ibu Guru dan Bapak/Ibu Dosen yang telah tulus membimbing,

d

d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

i
ca.ci .id ilmu pengetahuan jdengan
mengajarkan, danj.a
membekali
.aca.c.idpenuh kesabaran,
nej.
.une

nej.
.une

b u
b u
dan kebijaksanaan
igiliilib. yang tak kenal lelah.igiliilib.

:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

iv

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

KEDUDUKAN YURIDIS WALI HAKIM SEBAGAI
PENGGANTI
ca.cid.id WALI MUJBIRj.aDALAM
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
PERKAWINAN
BERDASARKAN
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
HUKUM
ISLAM
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t tp
t tp
t tp

hht

hht

hht

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
e
LEGAL
OF WALI
AS
nSTANDING
nHAKIM
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil A SUBTITUTE:/WALI
idgigil MUJBIR
idgigil
/:d
//:d
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhttp ACCORDING
hhttp
IN MARRIAGE

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

OF ISLAMIC LAW

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
SKRIPSI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
ne satu syarat untuk memperoleh
ne gelar Sarjana Hukum
.bu.n
.bu.n
.bu.salah
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Diajukan
sebagai
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
dalam
Program Studi Ilmu
Hukum
pada Fakultas Hukum
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Jember
Universitas

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ANINDYA WULAN CAHYAWATI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
070710101225
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

KEMENTERIAN PENDIDIKAN NASIONAL
JEMBERac.id.id
ca.cid.id
ajUNIVERSITAS
.
j
je. j.ac
.
e
e
n
n
FAKULTAS
HUKUM
e
u
u
n
n
.
.
giigliiblib.u
giigliiblib.u
i
i
2011
d
d
/
/
/
/
: /d
: /d

hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
v

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
INI TELAH DISETUJUI
n
nej.
nej.
.bu.SKRIPSI
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
TANGGAL, /23
MEI
idgigili
idg
igili 2011
/:d
/:d
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
Oleh: igiliib
i
l
dig
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Pembimbing,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PERSETUJUAN

Hj. LILIEK ISTIQOMAH, S.H., M.H.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

.cid.id 194905021983032001 .ac.cid.id
aj.caNIP.
.
j
jej.a
e
e
n
n
e
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
/
/
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Pembantu Pembimbing,
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
IKARINI
DANI
WIDIYANTI,
S.H.,M.H.
t
t
hhtt
hhtt
NIP. 197306271997022001

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

vi

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PENGESAHAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Skripsi dengan
li :
ig ili
idgigijudul
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
KEDUDUKAN
YURIDIS WALI HAKIM
SEBAGAI PENGGANTI
WALI
MUJBIR DALAM PERKAWINAN BERDASARKAN HUKUM ISLAM

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
neOF WALI HAKIM ASiliAb.bSUBTITUTE
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
LEGAL STANDING
WALI MUJBIR
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
il
idgigil ACCORDING OF ISLAMIC
ig il
idgigLAW
idgigil
/:d
IN MARRIAGE
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Oleh :

ANINDYA WULAN CAHYAWATI
070710101225

Pembimbing

Pembantu Pembimbing

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/
/
:p//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
tp
t
t
Hj.htLILIEK
ISTIQOMAH,
S.H.,
M.H.
IKARINI
DANI
W,
S.H.,M.H.
hthttp
hthttp
htt
NIP. 194905021983032001

NIP. 197306271997022001

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Mengesahkan
:
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgigKementerian
idgigil
idgigilRepublik Indonesia
PendidikantpNasional
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Jember
Universitas

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

Fakultas Hukum
Dekan,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Prof. Dr. M.
AMRULLAH, S.H., M.Hum.
d.id
d
.ciARIEF
aj.caNIP.
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
196001011988021001
e
e
n e
n e

liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

vii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigidili hadapan Panitia Penguji
idgig:ili
Dipertahankan
d
/:d
/:d
/:pada
/
/
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

: 7
d
d Tanggal
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
Bulan
:bJUNI
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
/
Tahun
: 2011
/
//dig
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

PENETAPAN PANITIA PENGUJI

Hari

: SELASA

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Diterima oleh Panitia Penguji Fakultas Hukum Universitas Jember.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
Ketua, neje.a
.
.bu.un j
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Panitia Penguji :

d
id
aj.ca.ci .id
aj.ca.Sekretaris,
c.id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

id S.H.,M.H.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.ALI,
ca.cid.id MARDI HANDONO,j.S.H.,M.H.
a
a
a
a
.
.
.
MOH.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.197210142005011002ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
NIP.
196312011989021001
NIP.
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Anggota Penguji :

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgiISTIQOMAH,
ig il
idgigil
idgigil
gil
/:d
…………………………
Hj. LILIEK
S.H., M.H.
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hh194905021983032001
hhtt
hhtt
tt
NIP.

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili WIDIYANTI, S.H.,M.H.
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
IKARINI
DANI
…………………………
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hth197306271997022001
hthttp
hthttp
ttp
NIP.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

viii

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
:p//:d
:
Sayattsebagai
penulis yang bertanda tangan
di
bawah ini :
/
/
//dig
/
/
p
p
t
hhtt
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PERNYATAAN

Nama

: Anindya Wulan Cahyawati

NIM
: 070710101225
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
Menyatakan dengan
bahwa skripsi
yang
nsesungguhnya
ne
ne berjudul : Kedudukan
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
/:d
:p//:Wali
:p//:d
:p//:d
/
/
/
Yuridis
Hakim Sebagai Pengganti
Wali Mujbir Dalam tPerkawinan
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Berdasarkan Hukum Islam adalah benar-benar karya sendiri, kecuali jika dalam

.cid.id diajukan pada
ca.cid.id pengutipan substansi disebutkan
ca.cid.id sumbernya, dan belum
capernah
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej. bukan karya jiplakan.
nej.bertanggungjawab atas
nej.
institusi manapun,
serta
.bu.n
.bu.n
.bu.Saya
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
keabsahan
dan
kebenaran
isinya
sesuai
dengan
sikap
ilmiah
yang
harus
dijunjung
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
tinggi.

d
d
d
d
Demikian pernyataan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idini saya buat dengan esebenarnya,
aj.ca.ci .id tanpa adanya
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
n
e pihak lain serta bersedia
ne
ne
ndari
ne sanksi akademik jika
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bumendapat
tekanan dan paksaan
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
//:d
:p//:d
:p/dikemudian
:ptidak
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
ternyata
hari
pernyataan
ini
benar.
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej. Jember, 30 Maret 2011
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
Yang
menyatakan,
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Anindya
Wulan
Cahyawati
t
t
hhtt
hhtt
NIM 070710101225

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ix

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

UCAPAN TERIMA KASIH

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. panjatkan kepada iTuhan
nej. Maha Esa atas segala
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Puji
syukur
penulis
Yang
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
berkat
p mujizat-Nya, sehingga penulis
hthttdan
hthttp diberi kemudahan, kesabaran,
hthttpkekuatan
serta hikmat yang terbaik dalam menyelesaikan skripsi dengan judul :

dd
d
d
.cid.id
HAKIM SEBAGAI
WALI
aj.ca.ci .iWALI
aj.ca.ci .id “KEDUDUKAN YURIDIS
aj.caPENGGANTI
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
nPERKAWINAN
ne
ne HUKUM ISLAM”
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
MUJBIR
DALAM
BERDASARKAN
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p/syarat
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
yang
disusun
guna
memenuhi
salah
satu
menyelesaikan
program
studi
hhtt
hhtt
hhtt ilmu
hukum dan mencapai gelar sarjana hukum pada Fakultas Hukum Universitas

ca.cid.id Jember.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej. bahwa tanpa bimbingan,
n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Penulis
menyadari
dorongan
dan
bantuan
dari
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp baik.
berbagai
tugas akhir ini hdengan
hthttp pihak, penulis tidak dapaththmenyelesaikan
ttp
Oleh karena itu, penulis mengucapkan terima kasih kepada :

d
d
dd M.H. Pembimbing Skripsi,
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 1. Ibu Hj. Liliek Istiqomah,
aj.ca.ci .iS.H.,
aj.ca.ci .idyang telah banyak
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
neditengah kesibukan beliau
ne mendidik, memberikan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.untuk
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
meluangkan
waktu
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
kepada penulis dalam menyelesaikan
hhtt
hilmu,
hhtt
htt nasehat, pengarahan dan dorongan
skripsi ini.

ca.cid.id S.H., M.H., Pembantu jPembimbing
ca.cid.id
ca.cid.id Skripsi yang
ca.cid.id 2. Ibu Ikarini Dani Widiyanti,
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. memberikan ilmu dan
nej.
.bmeluangkan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
telah
banyak
waktu
dalam
mengarahkan,
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
thttp serta mendampingi penulis
tp
hnasehat
hthini.
hththingga
terselesaikannya skripsi
ttp
3. Bpk. Mardi Handono, S.H.,M.H., Ketua Panitia Penguji Skripsi, yang telah

d
d
d
d
menguji dan memberikan
aj.ca.ci .idpengarahan guna kesempurnaan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id skripsi ini dan
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
selaku
Pembantu
Dekan
II
Fakultas
Hukum
Universitas
Jember.
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhyang
hhtt
4. hBpk.
Panitia Penguji Skripsi
tt telah
htt Moh. Ali, S.H.,M.H., Sekretaris
menguji dan turut serta dalam kemajuan dan kesempurnaan skripsi ini.

ca.cid.idAmrullah, S.H., M.Hum.,j.aDekan
ca.cid.id 5. Bapak Prof. Dr. M.j.aArief
ca.cid.id
ca.cid.id Fakultas Hukum
a
a
.
.
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
Universitas
Bapak Echwan Iriyanto,
idgigilJember;
ig ili
idgigiIli
idgigili S.H., M.H., Pembantu:/Dekan
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
thttp Bapak H. Eddy Mulyono,
hFakultas
hthttp S.H.,
Hukum Universitas hJember;
M.Hum., Pembantu Dekan III Fakultas Hukum Universitas Jember.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

x

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

6. Bapak Danu Budi Iswara, Dosen Pembimbing Akademik (DPA), yang selalu

d.id
memberikan bimbingan,
dan masukan selama
kuliah
id
ca.cid.id
ca.cid.konsultasi
ca.cimelaksanakan
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
nej.
neUniversitas
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
di FakultasiliHukum
Jember. ilib.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
l
l
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
7. hSeluruh
Karyawan
di
lingkungan
Fakultas
Hukum
Universitas
Jember,
terima
t
t
t
thttp
hthttp
hthttp
kasih atas segala bantuan fasilitas yang diberikan.

d
d
id + Mbak Wiwit, Mbak
ca.cid.Andy
ca.cid.id + Mas Ajib, Mas
ajMas
aj.ca.ci .id 8. Saudara- saudaraku,
aj.Angga
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
nedan Tunanganku, MasiliAhmad
ne
neTamami beserta keluarga
ne
.bu.Eka,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Adin + Mbak
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
//:d
:p//:d
:patas
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
tercinta
semuanya
tanpa
terkecuali
segala
dorongan
dan
motivasi
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt yang
telah kalian berikan.

d.idPN Jember, Mbak
ca.cid.id 9. Sahabat-sahabatku jMima,
ca.cid.idWulan dan kelompok magang
ca.cidi
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej. Mas Waenar Ley, yangb.u.n
nej.
nej.Mas Henry, Mbak TriilIndah
ndan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
Alin,
Mbak
Chisilia,
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp mendukungku dalam penulisan
htelah
hthttpskripsi ini.
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

10. Teman-teman seperjuanganku di Fakultas Hukum Universitas Jember : Yuni,

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n
n
nej
nej dan semangat selama
.bu.n
.bubantuan
u
une yang telah memberikan
u
b
bli.bupersatu
b
sebutkangisatu
.
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgigil
idigi
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
penulis
menyelesaikan
skripsi
ini.
hhtt
hhtt
hhtt
did dapat penulis
Gerrit, Gede, Zaqi,.aNency,
c.cid.id dan teman-teman lain .yang
ac.ci .tidak

11. Semua teman-teman kerja di Nuansa Wisata, Pak Budi, Mbak Neneng, Bang

.cid.id teman- teman lain .ayang
Fuad, Mbak Oi dan
caseluruh
ca.cid.id
ca.cid.idtelah memberikan
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej. menyelesaikan skripsi
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.buini.
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
masukan
selama
penulis
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
thttp pihak baik langsung maupun
12.hSemua
p
hthttberkenan
hthttp tidak langsung yang telah

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

membantu penulis dalam menyelesaiakn skripsi ini yang tidak dapat penulis

d
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
.
.
.
e
e
e
j
neYME
nej
nej berkat serta mukjizat.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Semoga
Tuhan
menganugerahkan
balasan
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Nya
hhatas
hhtt
tt segala jasa dan amal baikhhyang
tt telah diberikan. Penulis mengharapkan
.i
sebutkan satu-persatu.
j.ac c.id

saran dan kritik yang membangun bagi kesempurnaan skripsi ini, akhirnya penulis

.cid.idbermanfaat bagi dunia pendidikan
caini
ca.cid.id berharap, semoga skripsi
ca.cid.id
ca.cid.id khususnya dan
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej.
nej.
nej.
.buumumnya.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
semua
pihak
pada
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

Jember, 30 Mei 2011

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Penulis
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id

c.id

j.a
.une

ilib

g
://di

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

RINGKASAN

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

Wali nikah adalah wakil dari pengantin perempuan yang diwakili oleh
ayahnya. Dalam suatu perkawinan harus dipenuhi bagi calon mempelai wanita
yang bertindak untuk mengawinkannya. Jika calon mempelai wanita tidak ada
wali maka suatu perkawinan tidak dapat dikatakan sah, sedang bagi pihak calon
mempelai laki- laki tidak diperlukan wali nikah. Hal tersebut terkait dengan
keabsahan suatu perkawinan diantara kedua calon mempelai. Karena wali nikah
merupakan salah satu rukun dan syarat sahnya perkawinan. Bila tidak ada ayah
karena meninggal atau ghoib (hilang). Bila tidak ada sama sekali wali yang
menikahkan atau wali mujbirnya tidak mau mengawinkan maka mempelai
tersebut dapat menggunakan wali hakim untuk melangsungkan perkawinan
dengan mengajukan permohonan kepada Pengadilan Agama, dimana calon
mempelai wanita bertempat tinggal. Maka dalam ini penulis mengangkat judul
”KEDUDUKAN YURIDIS WALI HAKIM SEBAGAI PENGGANTI WALI
MUJBIR DALAM PERKAWINAN BERDASARKAN HUKUM ISLAM”
Rumusan masalah meliputi 2 (dua) hal pertama, apakah pengaturan wali
hakim sebagai pengganti dari wali mujbir dalam perkawinan berdasarkan hukum
Islam dapat melindungi kepentingan kedua mempelai; kedua, apa alasan hukum
agar wali hakim dapat bertindak sebagai pengganti dari wali mujbir dalam
perkawinan berdasarkan hukum Islam.
Tujuan dari penulisan skripsi ini adalah untuk mengetahui dan memahami
apakah pengaturan wali hakim sebagi pengganti dari wali mujbir dalam
perkawinan berdasarkan hukum Islam dapat melindungi kepentingan kedua
mempelai; untuk mengetahui dan memahami alasan hukum agar wali hakim dapat
bertindak sebagai pengganti dari wali mujbir dalam perkawinan berdasarkan
hukum Islam.
Metodologi yang digunakan yaitu terdiri dari tipe penelitian secara yuris
normatif; pendekatan masalah yang digunakan adalah pendekatan undang-undang
(statute approach) dan pendekatan konseptual (conceptual approach); sumber

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

bahan hukum yaitu bahan hukum primer, sekunder dan non hukum; dan analisis

ca.cid.id bahan hukum yang digunakan
ca.cid.idadalah metode deduktif. j.aca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.skripsi ini adalah, pertama
nej. bentuk perlindungan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Kesimpulan
dari
bahwa
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
yang
dimaksud
adalah
terdapat
pada
kedudukan
wali
hakim
yang
sama
halnya
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
dengan kedudukan wali nikah yang dilakukan oleh orang tua calon mempelai

d
d
d
d
wali hakim,
aj.ca.ci .iddilaksanakan dengan emenggunakan
aj.ca.ci .id wanita. Sekalipun pernikahan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e dikatakan sah baikbsecara
ntetap
ne
neagama maupun hukum.
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
perkawinan tersebut
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
Sehingga,
kepentingan
kedua
calon
mempelai
dalam
menggunakan
wali
hakim
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
dapat terlindungi. Kedua, Kedudukan wali hakim sebagai pengganti dari wali

alasannya, apakah alasan
d
ca.cid.id mujbir harus terlebih dahulu
ca.cid.idilihat
ca.cid.idsyar’i atau alasan
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
bukan
syar’i.
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
keutuhan dan keharmonisan
thttp
hthttpSaran dari skripsi ini adalahhhendaknya
hthttp dalam
keluarga merupakan impian masing- masing anggota keluarga, dimana antara

d
d.id
untuk dijauhkan .dari
Terkait
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.ciperselisihan.
a
aj.ca.ci .id anak dengan orang tua
amenginginkan
a
.
.
.
j
j
j
j
.
.
.
e
e
e
e
ej seorang ayah dapatb.u.n
nej
ne
nej perempuan akan menikah
nmaka
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
hal
tersebut,
jika
anak
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
melaksanakan
kewajibannya
sebagai
wali
nikahnya
tanpa
harus
mengikuti
proses
hhtt
hhtt
hhtt
peradilan Agama yang nantinya menggunakan wali hakim. Kearifan orang tua

id.id
.cid.id anaknya, sehingga dalam
kehidupan
caanakca.cid.id
ca.cmenjalani
ca.cid.id merupakan tauladan bagi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.dan barokah. Denganilmengutamakan
nej.
nej.
nej.
.karunia
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
selalu
mendapat
kebahagiaan
anak,
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
thttp
hendaknya
secara sah dan dihsegerakan.
hthttp perkawinan anaknya dapat
hthdilaksanakan
ttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xiii

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgISI
idgigil
igil
DAFTAR
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

..........................................................................
i
ca.cid.id HALAMAN SAMPUL
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
n.............................................................................
nej.
nej.
HALAMAN JUDUL
ii
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
HALAMAN
MOTTO
............................................................................
iii
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN PERSEMBAHAN ...........................................................

iv

v
dGELAR ...................................................
d HALAMAN PRASYARAT
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
HALAMAN PERSETUJUAN
..............................................................
vi
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
idgigPENGESAHAN
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
HALAMAN
...............................................................
:p//:d
:p//:d
:p/vii
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h tt
HALAMAN
PENETAPAN PANITIA
PENGUJI ..............................h viii

ix
id.id HALAMAN PERNYATAAN
id.id...............................................................
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
e
HALAMAN UCAPAN
KASIH ...........................................
x
nej.
nejTERIMA
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ili
ig ili
idgigRINGKASAN
idgigili
idgigili
HALAMAN
..................................................................
xii
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttpxiv
HALAMAN
DAFTAR ISI ....................................................................

...................................................
xvi
d
d.id HALAMAN DAFTAR LAMPIRAN
d.id
d.id
i
i
i
.
.
.
c
c
c
aj.ca.ci .id
aj.ac BAB 1. PENDAHULUAN
aj.ac...................................................................
aj.ac
.
.
.
.
j
j
j
j
1
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigilLatar Belakang ..............................................................
idgigil
d
/:d
:p/1/:d
:p//1.1
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hhtt 3
hhtt 1.2 Rumusan Masalah .........................................................
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

1.3

Tujuan Penulisan ...........................................................

3
id.id
id.id
.
.
c
ca.cid.id
c
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
1.3.1
Umum ....................................................
3
e
e
e
j.
neTujuan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgigil1.3.2
idgigili
Tujuan Khusus ..................................................
4/didgigili
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp1.4 Metode Penelitian .........................................................
hthttp4:/
hthttp
1.4.1 Tipe d
Penelitian ...................................................
d

4
d
i
i
.
.
d
d
i
i
c
c
.
.
aj.ac
aj.ca.ci .id
aj.ac
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.4.2
Pendekatan
Masalah
..........................................
5
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgigil1.4.3 Sumber Bahan Hukum
idgigil
idgig......................................
:p//:d
:p/5/:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt 5
hhtt Primer ................................
a. Bahan Hukum
b.

Bahan
6
id.id Hukum Sekunder ............................
id.id
.
.
c
ca.cid.id
c
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
6
nec.j. Bahan Non Hukumili.....................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
ili
idgigil1.4.4
idgig......................................
Analisis Bahan Hukum
7/d/idgigil
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
ht ttp
hthttp
hthttp
BABh 2. TINJAUAN PUSTAKA ..........................................................
8
2.1 Perkawinan ………………………………………………….
id
id

8
.c.id
.c.id
c
ca.cid.id
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
2.1.1 .uPengertian
Perkawinan ……………………………...
8
n
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xiv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgPerkawinan
idgigil Rukun dan Syarat Sahnya
2.1.2
……………. :/9/didgigil
igil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
://
t
t
t
t
t
hht…………………………………
hthtp
hhtt 2.1.3 Tujuan Perkawinan
ttp13

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

2.2 Wali Dalam Perkawinan ……………………………………

14
id.id
id.id
.
.
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
2.2.1 uPengertian
14
ej.
nej. Wali Dalam Perkawinan
n………………..
nej.
.b.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili Syarat Wali Dalam Perkawinan
idgigili ……………………. :/15
idgigili
2.2.2
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
hthttp 2.2.3 Macam- Macam hWali
hthttp16
Dalam Perkawinan ………….

2.3 Wali Pengganti ……………………………………………...
18
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
2.3.1 uPengertian
Wali Pengganti …………………………..
18
nej
nej
nej
nej
.b.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
BAB 3.://PEMBAHASAN
……………………………………………...
/:d
/:d
//:d
/19
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhttp
h ttp
3.1 Pengaturan wali hakim sebagai
pengganti dari wali mujbirh

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

dalam perkawinan
id berdasarkan hukum Islam dapatid

ca.c.id
ca.c.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
melindungi
kedua mempelai
…………………
19
nekepentingan
nej.
nej.
.bu.