DETEKSI BAKTERI Coliform PADA MINUMAN SUSU YANG DIJUAL PEDAGANG KAKI LIMA DI SEKOLAH DASAR SUSU YANG DIJUAL PEDAGANG KAKI LIMA DI SEKOLAH DASAR NEGERI KECAMATAN PATRANG KABUPATEN JEMBER KECAMATAN PATRANG KABUPATEN JEMBER KECAMATAN PATRANG KABUPATEN JEMBE

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/


c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a

.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:

p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t

htt

:/
htttp

:/
htttp

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra


bra

a PDF DEMO:
A-PDF WORD
librTO
.
j
e
Purchase
//un from www.A-PDF.com to

:
htttp

d/

d/

d/


c.i
a
.
y
r

DETEKSI BAKTER
KTERI Coliform PADA MINUMAN SUSU YANG
YA
DIJUAL
PEDAGANG KAKI
K
LIMA DI SEKOLAH
OLAH DASAR NEGERI
KECAMATAN PATRANG
PAT
KABUPATEN
N JEMBER


SKRIPSI

Oleh
Irwan Prasetyo
NIM 082010101078

FAKULTAS KEDOKTERAN
UNIVERSITAS JEMBER
2012

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

:/

htttp

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li

e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li

e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li

e
n
/u

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

KTERI Coliform
YAbraDIJUAL
raDETEKSI BAKTER
braPADA MINUMAN SUSU YANG
i
l
.
j.li
j
PEDAGANG KAKI
Kne LIMA DI SEKOLAH
OLAH DASAR
NEGERI
e
n
//uJEMBER
:N
://u PATRANG
KECAMATAN
PAT
KABUPATEN
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h

lib
nej.

://u
p
t
t
t
h

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

SKRIPSI

rar

://u
p
t
t
t
h

lib

ej.
n
u
/
tp:/

htt

htt

c.i
a
.
y
r

bra

bra

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

bra

j.li
e
n
/u

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t
htt
d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

bra

bra

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

i

ry.

libra
.
j
e
n

d/

br

j.li
e
n
/u

d/
ac.i

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

FAKULTAS KEDOKTERAN
UNIVERSITAS.iJEMBER
d/
c
a
.
ary2012

ry.

c.i
a
.
y
r

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/
ac.i

://u
p
t
t
t
h

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

libra
.
j
e
n

e

/un
/
:
p
t
htt

d/

bra

://u
p
t
t
t
h

bra

:/
htttp

d/

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

Oleh

Irwan Prasetyo
NIM 082010101078

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt

d/

d/

d/

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

lib

ej.
n
u
/
tp:/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

diajukan
guna melengkapi
melengk tugas akhir dan/ memenuhii salah satu syarat
/ untuk
id/
id Ilmu
.
.
menyelesaikan Program
Studi
lmu Kedokteran (S1)
c
c
a
a
.
y. Sarjana Kedokteran
dan mencapai
rary
rargelar

.id
y.ac

lib
nej.

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

tp:/
PERSEMBAHANhtt

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

id/
id/
id/
.
.
.
c
c
c
a
a
a
. ini saya persembahkan untuk:
ry.
ry.
rySkripsi
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
.l Mama Suwarningsih, SH., M.Hum
1. Papa Kuswanto Prasetyo
ej.l serta Ayah M.
ejdan
ej.l
ne
n
n
n
u
u
u
u
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
ttp
Sholeh yang
htttp
htttp
httercinta;
htttp
2. Guru-guru pengajar sejak taman kanak-kanak sampai dengan perguruan tinggi;

id/

rar

lib
nej.

rar

lib
nej.

://u
p
t
t
t
h

://u
p
t
t
t
h

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

:/
htttp

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

ii

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

:/
htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t
htt
d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

:/
htttp

j.li
e
n
/u

bra

j.li
e
n
/u

d/

bra

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

id/

.
Fakultas Kedokteran Universitas
ac.
y.ac Jember.
y3..Almamater

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

MOTTO

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

.id/

.id/

.id/

c raih, namun kegagalan yang telahy.Anda
ac
aAnda
ac tidak diukur dari apa yang telah
Kegagalan
.
.
y
y
r
r
r
a bertubitetap berjuang melawan rintangan
libryang
libraAndatubi.*
libra hadapi, dan keberanian yang membuat
.
.
.
j
j
j
e
e
e
un
un
un
://
p
t
t
t
h

://
p
t
t
t
h

://
p
t
t
t
h

Atau

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

Dan bahwa setiap pengalaman mestilah
dimasukkan ke dalam kehidupan, guna
a
rmemperkaya
braakhir
brakehidupan
libkata
.
j
j.likata
itu sendiri. Karenantiada
untuk belajar seperti juga
tiada
akhir untuk
e
e
n
u
u
/
/
/
/
kehidupan.**
:
:
htttp
htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

:/
htttp

:/
htttp

*)

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

Orison Swett Marden dalam http://wdwisuryanto.staff.ipb.ac.id/2010/06/22/123-katamutiara-motivasi-hidup/.
**)
id/
id/
id/ S. dalam http://wdwisuryanto.staff.ipb.ac.id/2010/06/22/123-kata-mutiaraAnnemarie
.
.
.
c
c
c
a
a
a
.
ary.
ary.
arymotivasi-hidup/.

br

br

br

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

/un
/
:
p
t
htt

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

iii

d/

:/
htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

d/

c.i
a
.
y
r

bra

:/

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

tp:/
PERNYATAAN htt

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

id/
id/
.
.
c
c
a
a
Saya yang bertanda tangan
ry.
ry. di bawah ini:
a
a
r
r
b
b
i
i
l Prasetyo
nama
ej.l
ej:.Irwan
ne
n
n
u
u
u
/
/
/
/
/
/
:
:
:
htttp
htttp
htttp NIM : 082010101078

menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berjudul “Deteksi

r
raDasar

lib
nej.

://u
p
t
t
t
h

id/

id/

id/

.
Bakteri
.ac.
.ac.Dijual Pedagang Kaki Lima diySekolah
y.ac Coliform pada Minuman Susu yyang
rar

rar

Negeri Kecamatan e
Patrang
hasil
.lib
j.lib Kabupaten Jember” adalahejbenar-benar

e

/un
/
:
p
t
htt

/un
/un yang sudah saya sebutkan
/
/
:
:
p
p
karya sendiri, kecuali
kutipan
sumbernya,
belum pernah
t
t
htt
htt

diajukan pada institusi mana pun, dan bukan karya jiplakan. Saya bertanggung jawab

/

/

/

d
.id sikap ilmiah yang harus dijunjung
atas a
keabsahan
c.id dan kebenaran isinya sesuaiacdengan
ac.i

ry.
a
r
b
tinggi.
i
l
nej.

://u
p
t
t
t
h

ry.

libra
.
j
e
n

ry.

libra
.
j
e
n

u ini saya buat dengan sebenarnya,
/u
Demikian tpernyataan
tp://
ttp:/ tanpa adanya tekanan
ht

ht

dan paksaan dari pihak mana pun serta bersedia mendapat sanksi akademik jika

d/

/
d/
ternyata
c.ibenar.
c.ididkemudian hari pernyataan ini tidak
ry.a

ry.a

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

lib
nej.

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

IrwanePrasetyo
j.lib
n
NIM
://u082010101078

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

iv

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

bra

bra

j.li
e
n
/u

:/
htttp

j.li
e
n
/u

d/

d/

bra

e

/un
/
:
p
t
htt

htttp

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

ra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt

://u
p
t
t
t
h

://u
p
t
t
t
h

://u
p
t
t
t
h

c.i
a
.
y
r

Jember, 22 Oktober
ra2012
b
i
l
.
j
Yang n
menyatakan,
e

ra

ra

lib
nej.

d/

d/

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

:/
htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

DETEKSI BAKTERI Coliform PADA MINUMAN SUSU YANG DIJUAL
/
id/
id/
.
.
PEDAGANG
KAKI LIMA DIaSEKOLAH
DASAR NEGERI ac.id
c
c
a
y. KABUPATEN JEMBERrary.
y.
KECAMATAN PATRANG
b
brar
brar

li

li

li

ej.
n
u
/
tp:/

ej.
n
u
/
tp:/

htt

htt

htt

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

Oleh

d/
ac.i

ry.
a
r
b
NIM
082010101078
i
l
nej.

://u
p
t
t
t
h

://u
p
t
t
t
h

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

: dr. Diana Chusna Mufida, rM.Kes.
b
i
lib a
l
.
.
j
j
e
e
Dosen Pembimbing
Anggota : dr. Rosita Dewi
/un
/un
/
/
:
:
p
p
t
t
htt
htt
Dosen Pembimbing rUtama
a

ra

://u
p
t
t
t
h

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

v

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

e

/un
/
:
p
t
htt
d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

Pembimbing :

d/

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

bra

bra

j.li
e
n
/u

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt
d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

lib
nej.

bra

j.li
e
n
/u

d/

bra

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

d/

/

Irwan a
Prasetyo
c.id

ry.

libra
.
j
e
n

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

d/

d/

d/

:/
htttp

j.li
e
n
/u

SKRIPSI

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

d/

ej.
n
u
/
tp:/

j.li
e
n
/u

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

tp:/
PENGESAHAN htt

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

id/
id/
id/
.
.
.
c
c
c
a
a
a
Skripsi
Coliform
Pada Minuman Susu yang
ry.Dijual
ry.
ry. berjudul ”Deteksi Bakteri
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
Pedagang Kaki Lima dinSekolah
Patrang
ej.l Kabupaten
ej.l Dasar Negeri Kecamatan
ej.l
ne
n
n
u
u
u
u
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
Jember” telah diuji
htttp Universitas Jember pada: htttp
htttpdan disahkan oleh Fakultas Kedokteran
htttp
hari, tanggal

id/
.
c
tempat
a
ry.
a
r
b
i
ej.l

/un
/
:
p
t
htt

: Jumat, 14 September 2012

id/

: Ruang Sidang FakultasyKedokteran
Universitas Jember
.ac.

rar

bra

lib
nej.

j.li
e
n
/u

://u
p
t
t
t
Ketua
Penguji,
h

j.li
e
n
/u

bra

ry.

libra
.
j
e
n

NIP 19751011 200312 1 008

d/
ac.i

ry.

libra
.
j
e
n

Anggota I

://u
p
t
t
t
h

://u
p
t
t
t
h

e

/un
/
:
p
t
htt

p:/
hdr.tttHairrudin,
M.Kes

NIP 19700214 199903 2 001

d/
ac.i

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

/
tttp: M.Kes.
dr. Enny h
Suswati,

:/
htttp

d/

d/

c.i
a
.
y
r

bra

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

ttp:/ Penguji,
htSekretaris

d/

c.i
a
.
y
r

d/

c.i
a
.
y
r

Anggota II

d/

c.i
a
.
y
r

bra

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

id/
id/
id/
.
.
.
c
c
c
a
a
a
dr. Rosita Dewi ary.
ry.
rydr.. Diana Chusna Mufida, M.Kes.
a
a
r
r
b
b
i
i
lib2r 003
l
l
NIP 19840428 200912
.
.
.
j
j
j
NIP 19720318 200312 2e001
e
e
ne
n
n
n
u
u
u
u
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
htttp
htttp
htttp
htttp
Mengesahkan,
.id/
Dekan Fakultas
acKedokteran

/

.id
y.ac

ry.

r

libra
.
j
e
n

libra
.
j
e
n

://u
p
t
t
t
h

://u
p
t
t
t
h

bra

:/
htttp

bra

j.li
e
n
/u

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt
d/

d/

c.i
a
.
y
r

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

vi

d/

:/
htttp

d/

br

c.i
a
.
y
r

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

j.li
e
n
/u

:/
htttp

j.li
e
n
/u

bra

j.li
e
n
/u

/
dr. Enny Suswati,
idM.Kes.
.
c
a
NIP 19700214
ary. 199903 2 001

d/

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

d/

c.i
a
.
y
r

:/
htttp

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

c.i
a
.
y
r

j.li
e
n
/u

j.li
e
n
/u

e

/un
/
:
p
t
htt

:/
htttp

:/
htttp

:/
htttp

c.i
a
.
y
r

bra

bra

bra

j.li
e
n
/u

d/

d/

d/

c.i
a
.
y
r

RINGKASAN

Deteksi Bakteri Coliform pada Minuman Susu yang Dijual di Sekolah Dasar
Negeri Kecamatan Patrang Kabupaten Jember; Irwan Prasetyo, 082010101078;
2012: 47 halaman; Fakultas Kedokteran Universitas Jember.

Susu merupakan kebutuhan makanan yang umum dikonsumsi oleh masyarakat
di negara-negara seperti Australia, Inggris, Amerika, dan Indonesia, terutama susu
yang berasal dari sapi (Buckle dkk., 1987 dalam Sulistyowati, 2009:2). Karena susu
sapi memiliki kandungan gizi tinggi, seperti kalsium dan mineral, sehingga menurut
pakar gizi UNDIP, Satoto, susu sapi bagi balita dapat mencegah terjadinya busung
lapar, menjaga kekebalan tubuh dan mencegah terjadinya pengeroposan tulang
(osteoporosis) (Utomo, 2006). Kandungan gizi susu sapi yang tinggi bisa menjadi
media untuk pertumbuhan bakteri seperti bakteri Coliform. Bakteri Coliform
merupakan salah satu mikroorganisme indikator sanitasi penanganan air dan juga
penyebab penyakit pada saluran pencernaan melalui makanan dan minuman yang
kaya gizi seperti susu sapi (Supardi dan Sukamto, 1999).
Oleh karena itu, Standar Nasional Indonesia (SNI) pada tahun 1998 telah
menetapkan Batas Maksimum Cemaran Mikroba Total pada susu tanpa pasteurisasi
1x106 (Coliform 2x101 MPN/gram) dan susu pasteurisasi