Mempelajari pemanfaatan Limbah Padat pabrik Pulp dan Kertas untuk Pembuatan Papan Semen Pulp (Pulp Cement Board) dengan Berbagai Komposisi Pulp, Semen Kapur

"Sesungguhnya orang-orang
saLeh. bagi mereka adaLah
kenikmatan. Hereka kekaL
AZLah sungguh benar. Dan
Lagi Haha Bi jaksana". C Q S .

yang berimnn dan beramal
syurga-syurga yang penuh
di dalamnya, dun janji
diaLah Yang Maha Perkasa
Luqman : 8 - 9 3

Nabr SAW Sersabda : "Barangsiapa mengingixkan dunra
&
.
a
hendakLah dicapai dengan ilmu. Dan burangsrapa
menginginkan akhirat maha hendakLah dicc~paidengan
ilmu puLa. Dan barangsiapa menginginkan keduanya
secura bersamaan mnka hendakLah dicapar dengan i 1 mu".
CHR. M u s l i d


Teruntuk yang tercinta.
Ibu. Bapak. Kakak-kakak dan adikku
C u c u Sri Rahayu serLa kekasihku Donna

7F ~ r b

:,/I*/-?

;La

MEMPELAIARI PEMAMFAAThN LIMBA
DAT PAGRIK PULP DBN
MERTAS UNTUK PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP
( PULP CEMENT BOARD- 1 DENGAN BERBAGAI
KONIPBSISI PULP, SEMEN DAN KAPUR

Ole h
HIDAYAT


HARDIAN

F 2 4 . 1084

1 9 9 2
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANlAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR

B O G O R

HIDAYAT

F 24.1084.

HARDIAN.

~empelajari

Pemanfaatan


Limbah Padat Pabrik Pulp dan Kertas untuk Pembuatan
Semen

Pulp (Pulp Cement Board) dengan Berbagai

Pulp,

Semen dan Kapur.

Papan

Komposisi

Dibawah bimbingan Prof.

Dr.

Ir.

Wachjuddin Tjiptadi, MS. dan Dra. Nina Elyani.


RINGKASAN

papan

semen pulp atau (pulp cement board) adalah

bahan

dalam

bentuk lembaran yang terbuat

dari

semen

portland, asbes dan bahan pengisi anorganik

suatu


campuran
dengan

perbandingan tertentu.
Penelitian
atan

limbah

ini bertujuan untuk mempelajari

padat industri pulp

komposisi campuran pulp dan semen

dan

kertas,


pemanfapengaruh

serta penambahan

serat

panjang pada campuran komposisi pulp.
Rancangan percobaan yang
tersarang
semen
panjang

(A)

digunakan adalah

(nested), dua faktor yaitu kompisisi
dan

komposisi


perbandingan

pulp

pemakaian

dan serat pendek (limbah padat) (B) dengan

kali ulangan.

yaitu masing-masing 75:25 (al), 50:50
(B4).

dan
serat
dua

Faktor A (4 taraf) masing-masing 3:57 (A1),


6:54 (A2), 9:51 ( A j ) dan 12:48 % (A4).

o:100

rancangan

Faktor B (4 taraf)

(a2), 25:75

Pengujian dilakukan berdasarkan

(B3) dan

SII.OG56-82

yang meliputi kekuatan lentur, kadar air, daya serap

air,


bobot isi dan perubahan panjang.
Penelitian ini dilakukan dalam dua tahap yaitu
litian

pendahuluan

dan utama.

Penelitian

pene-

pendahuluan

ditujukan

untuk

mendapatkan batas pemakaian


pengujian

terladap

produk

pasardn.

pulp

Papan

serta

semen

pulp

dengan komposisi pulp 100 persen berasal dari limbah padat
tidak


dapat

panjang

dibuat dan batas

sebanyak

12 persen.

maksimum
Tahap

pemakaian

serat

selanjutnya

adalah

pembuatan dan pengujian pulp cement board.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa campuran komposisi
pulp

dan semen berpengaruh terhadap semua parameter

diuji

sedangkan perbandingan serat

berpengaruh

yang

terhadap

daya serap air dan bobot isi.
Kekuatan

lentur

(0.950-8.540

kgcm-2)

untuk

komposisi masih dibawah SII tapi Al dan A2 sedikit
produk
tapi

pasaran.

sedikit

diatas

(17.888-52.669%:
tapi

Kadar air (2.933-5.767%)
produk

pasaran.

diatas produk pasaran untuk semua

isi (0.855-1.605 gcm-3) ,
tapi

sedikit dibawah

sisi.

diatas

memenuhi

Daya

komposisi A1, A2, dan A3

semua

SII

serap

air

memenuhi

SII

komposisi.

Bobot

komposisi A j dan A4 memenuhi SIT
produk pasaran untuk semua

Perubahan panjang (0.045-0.167 % ) , semua

kompo-

komposisi

memenuhi SII tetapi dengan produk pasaran hanya Al dan Az.
Limbah
bekas

padat

industri pulp dan

kertas

ternyata masih dapat dimanfaat sebagai

dan

kertas

bahan

baku

pembuatan papan semen pulp.
Komposisi optimum
roleh
4.495

adalah

AJB3

k g - ~ m - ~kadar
,

pulp papan semen pulp yang
dengan

nilai

air 5.321 persen,

kekutan
daya

dipelentur

serap

air

37.772 persen, bobot isi 1.146 c ~ c m -dan
~ perubahan panJan9
0.110 persen.

MEMPELAJARI PEMANFAATAN LIMBAH PADAT PABRIK PULP DAN
KERTAS UNTUK PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP
(PULP CEMENTBOARD) DENGAN BERBAGAI
KOMPOSISI PULP, SEMEN DAN KAPUR

Oleh

HIDAYAT HARDIAN
F 24. 1084

SKRIPSI
Sebagai salah satu syarat untuk meraih gelar

SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
Pada Jurusan Teknologi Industri Pertanian
Fakultas Teknologi Pertanian
Institut Pertanian Bogor

1992

FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOGOR

INSTITUT PERTANIAN 13°GOR
FAKUCFAS TEKNOLOGI I'EKTANIAN
MEMI'ELNARI PEMANFAATAN LIMBAH PADKF PABRIK PULE' DAN
KERTAS UNTUK PEMBUKFAN PAPAN SEMEN PULP
(PULP CEMEKiBOARD) DENGAN BERBAG A1

KOMPOSISI PULP, SEMEN DAN KAPUR

SKRIPSI
Sebagai s a l a h s a t u s y a r a t untuk meraih g e l a r
SAliJANA TEKNOLOGI PERTASIAN
Pada J u r u s a n Teknologi I n d u s t r i P e r t a n i a n
Fakultas Teknologi Pertanian
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh
HIDAYAT HARDIAN
F 24.1084

D i l a h i r k a n d i Bandung,

t a n g g a l l o J a n u a r i 1968

L u l u s t a n g g a l : 3 1 Desember 1 9 9 1

KATA PENGANTAR

P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n k e h a d i r a t A l l a h SWT, k a r e n a
hanya

berkah

rahmat dan k a r u n i a s e r t a i j i n - N y a

skripsi

ini

d a p a t d i s e l e s a i k a n dengan b a i k dan l a n c a r .
Skripsi

ini

disusun berdasarkan

hasil

kajian

masalah

k h u s u s yang t e l a h d i l a k s a n a k a n pada J u r u s a n T e k n o l o g i I n d u s t r i
Faku.1tas T e k n o l o g i P e r t a n i a n ,

Pertanian,

Institut

Pertanian

Bogor.
P e n u l i s mengucapkan t e r i m a k a s i h k e p a d a :

I r . W a c h j u d d i n T j i p t a d i , MS.,

Dr.

1. P r o f .

selaku dosen

pem-

b i m b i n g utama,
2. D r a .
3.

N i n a E l y a n i , s e l a k u d o s e n pembimbing k e d u a ,

Kepala

Balai

Besar P e n e l i t i a n dan

Pengembangan

Industri

S e l u l o s a , y a n g t e l a h memberikan k e s e m p a t a n m e l a k u k a n

pene-

litian,
i

4.

S e l u r u h s t a f d a n k a r y a w a n B a l a i K e r t a s , y a n g t e l a h memberikan f a s i l i t a s selama p e n e l i t i a n ,

5. GKM

WTj-24,

rekan-rekan

mahasiswa yang

telah

memberikan

d o r o n g a n d a n dukungan k e p a d a p e n u l i s s e r t a ,
6.

I b u , b a p a k , kakak dan a d i k a t a s d o ' a dan k a s i h s a y a n g n y a ,
P e n u l i s m e n y a d a r i s k r i p s i i n i m a s i h belum s e m p u r n a .

karena
kan.

i t u k r i t i k d a n s a r a n d a r i semua p i h a k s a n g a t

diharap-

A k h i r k a t a semoga t u l i s a n i n i b e r m a n f a a t .

Bogor,

Januari 1992

Oleh

Penulis

DAFTAR IS1
Halaman

.................................
DAFTAR GAMBAR ..................................
DAFTAR TABEL ...................................
DAFTAR LAMPIRAN ................................
I . PEDAHULUAN .....................................
A . LATAR BELAKANG ..............................
E . TUJUAN ......................................
I1 . TINJAUAN PUSTAKA ...............................
KATA PENGANTAR

A . PEWERTIAN
PULP

iii

vi
viii
ix
1
1
4

5

DAN KLASIFIKASI PAPAN SEMEli

........................................
8 . S I F A T DAN KEGUANAAN PAPAN SEMEN PULP ........
C . BAHAN BAKU PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP .......
D . PROSES PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP ...........
E . FAKTOR PENDUKUNG ............................
I11 . BAHAN DAN METODE ...............................
A . BAHAiu' DAN ALAT ..............................
B . METODE PENELITIAN ...........................
1 . P e n e l i t i a n P e n d a h u l u a n ...................
2 . P e n e l i t i a n Utama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a . Pembuatan d a n p e n y i a p a n p u l p s e r a t
p e n d e k ................................
b . Pembuatan d a n p e n y i a p a n p u l p s e r a t
panlany ...............................

c . Pembuatan lembaran papan semen p u l p

...

5
6
8

15
19

22
22
23
23
25

25
28

2S

....................
..........................

C . PENGUKURAN DAN P E N G L J I A N

.
2.
3.
4.
5.
1

................................
P e n y e r a p a n A i r ...........................
B o b o t I s i ................................
Kadar A i r

P e r u b a h a n P a n j a n g A k i b a t P e n y e r a p a n a i r ...

.........
I V . H A S I L DAN PEMBAHASAN ...........................
A . A N A L I S I S BAHAN BAKU .........................
B . P E N G O L A H A N S E R A T ............................
C . S I F A T F I S I K DAN M E K A N I K P A P A N S E M E N P U L P .....
1. K e k u a t a n L e n t u r ..........................
2 . K a d a r A i r ................................
3 . D a y a S e r a p A i r ...........................
4 . B o b o t Isi ................................
5 . P e r u b a h a n Panjang A k i b a t Penyerapan a i r . .
V . K E S I M P U L A l i CAN S A R A N ...........................
A . K E S I M P U L A N ..................................
B . S A R A N .......................................
D A F T A R P U S T A K A .................................
L A M P I R A N .......................................
D

.

Kekuatan Lentur

P E R L A K U A N DAN P E R A N C A N G A N P E R C O B A A N

DAFTAR GAMBAR
Halaman
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar

1.

2.

3.

4.

5.
6.

7.

Gambar S a .
Gambar S b .
Gambar

9.

Gambar i O .

Gambar 11.
Gambar 1 2 .
Gambar 1 3 .
Gambar 1 4 .

Diagram a l i r pembuatan p a p a n semen p u l p

.......................................

19

Diagram a l i r pembuatan d a n p e n y i a p a n
p u l p d a r i l i m b a h p a d a t ................

27

Diagram a l i r pembuatan d a n p e n y i a p a n
pulp s e r a t panjang d a r i k e r t a s bekas

..

29

Diagram a l i r pembuatan l e m b a r a n
p a p a n semen p u l p ......................

33

Cara pengambilan contoh lembaran
pengujian

34

Gambar p o s i s i p e n g u j i a n k e k u a t a n
lentur

................................

35

Contoh u j i pengukuran perubahan p a n j a n g
a k i b a t p e n y e r a p a n a i r .................

38

Bentuk penampang s e r a t p u l p d a r i l i m b a h
p a d a t PT DASECTA, a e k a s i . . . . . . . . . . . . . .

43

Bentuk penampang s e r a t p u l p d a r i
k a n t o n g semen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

Z r a f i k hubungan a n t a r a k o m p o s i s i p u l p
d a n semen d e n g a n k e k u a t a n l e n t u r ......

52

.............................

G r a f i k f u n g s i hubungan a n t a r a k o m p o s i s i
p u l p d a n semen d e n g a n k e k u a t a n l e n t u r

.......................................

54

G r a f i k hubungan a n t a r a k o m p o s i s i p u l p
clan semen d e n g a n gada-r a i r . . . . . . . . . . . .

57

G r a f i k f u n g s i hubungan a n t a r a k o m p o s i s i
p u l p d a n semen d e n g a n k a d a r a i r . . . . . . . .

60

G r a f i k hubungan a n t a r a k o m p o s i s i p u l p
d a n semen d e n g a n d a y a s e r a p a i r .......

63

G r a f i k f u n g s i hubunyan a n t a r a k o m p o s i s i
p u l p d a n semen d e n g a n d a y a s e r a p a i r . .

65

"Sesungguhnya orang-orang
saLeh. bagi mereka adaLah
kenikmatan. Hereka kekaL
AZLah sungguh benar. Dan
Lagi Haha Bi jaksana". C Q S .

yang berimnn dan beramal
syurga-syurga yang penuh
di dalamnya, dun janji
diaLah Yang Maha Perkasa
Luqman : 8 - 9 3

Nabr SAW Sersabda : "Barangsiapa mengingixkan dunra
&
.
a
hendakLah dicapai dengan ilmu. Dan burangsrapa
menginginkan akhirat maha hendakLah dicc~paidengan
ilmu puLa. Dan barangsiapa menginginkan keduanya
secura bersamaan mnka hendakLah dicapar dengan i 1 mu".
CHR. M u s l i d

Teruntuk yang tercinta.
Ibu. Bapak. Kakak-kakak dan adikku
C u c u Sri Rahayu serLa kekasihku Donna

7F ~ r b

:,/I*/-?

;La

MEMPELAIARI PEMAMFAAThN LIMBA
DAT PAGRIK PULP DBN
MERTAS UNTUK PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP
( PULP CEMENT BOARD- 1 DENGAN BERBAGAI
KONIPBSISI PULP, SEMEN DAN KAPUR

Ole h
HIDAYAT

HARDIAN

F 2 4 . 1084

1 9 9 2
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANlAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR

B O G O R

HIDAYAT

F 24.1084.

HARDIAN.

~empelajari

Pemanfaatan

Limbah Padat Pabrik Pulp dan Kertas untuk Pembuatan
Semen

Pulp (Pulp Cement Board) dengan Berbagai

Pulp,

Semen dan Kapur.

Papan

Komposisi

Dibawah bimbingan Prof.

Dr.

Ir.

Wachjuddin Tjiptadi, MS. dan Dra. Nina Elyani.

RINGKASAN

papan

semen pulp atau (pulp cement board) adalah

bahan

dalam

bentuk lembaran yang terbuat

dari

semen

portland, asbes dan bahan pengisi anorganik

suatu

campuran
dengan

perbandingan tertentu.
Penelitian
atan

limbah

ini bertujuan untuk mempelajari

padat industri pulp

komposisi campuran pulp dan semen

dan

kertas,

pemanfapengaruh

serta penambahan

serat

panjang pada campuran komposisi pulp.
Rancangan percobaan yang
tersarang
semen
panjang

(A)

digunakan adalah

(nested), dua faktor yaitu kompisisi
dan

komposisi

perbandingan

pulp

pemakaian

dan serat pendek (limbah padat) (B) dengan

kali ulangan.

yaitu masing-masing 75:25 (al), 50:50
(B4).

dan
serat
dua

Faktor A (4 taraf) masing-masing 3:57 (A1),

6:54 (A2), 9:51 ( A j ) dan 12:48 % (A4).

o:100

rancangan

Faktor B (4 taraf)

(a2), 25:75

Pengujian dilakukan berdasarkan

(B3) dan

SII.OG56-82

yang meliputi kekuatan lentur, kadar air, daya serap

air,

bobot isi dan perubahan panjang.
Penelitian ini dilakukan dalam dua tahap yaitu
litian

pendahuluan

dan utama.

Penelitian

pene-

pendahuluan

ditujukan

untuk

mendapatkan batas pemakaian

pengujian

terladap

produk

pasardn.

pulp

Papan

serta

semen

pulp

dengan komposisi pulp 100 persen berasal dari limbah padat
tidak

dapat

panjang

dibuat dan batas

sebanyak

12 persen.

maksimum
Tahap

pemakaian

serat

selanjutnya

adalah

pembuatan dan pengujian pulp cement board.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa campuran komposisi
pulp

dan semen berpengaruh terhadap semua parameter

diuji

sedangkan perbandingan serat

berpengaruh

yang

terhadap

daya serap air dan bobot isi.
Kekuatan

lentur

(0.950-8.540

kgcm-2)

untuk

komposisi masih dibawah SII tapi Al dan A2 sedikit
produk
tapi

pasaran.

sedikit

diatas

(17.888-52.669%:
tapi

Kadar air (2.933-5.767%)
produk

pasaran.

diatas produk pasaran untuk semua

isi (0.855-1.605 gcm-3) ,
tapi

sedikit dibawah

sisi.

diatas

memenuhi

Daya

komposisi A1, A2, dan A3

semua

SII

serap

air

memenuhi

SII

komposisi.

Bobot

komposisi A j dan A4 memenuhi SIT
produk pasaran untuk semua

Perubahan panjang (0.045-0.167 % ) , semua

kompo-

komposisi

memenuhi SII tetapi dengan produk pasaran hanya Al dan Az.
Limbah
bekas

padat

industri pulp dan

kertas

ternyata masih dapat dimanfaat sebagai

dan

kertas

bahan

baku

pembuatan papan semen pulp.
Komposisi optimum
roleh
4.495

adalah

AJB3

k g - ~ m - ~kadar
,

pulp papan semen pulp yang
dengan

nilai

air 5.321 persen,

kekutan
daya

dipelentur

serap

air

37.772 persen, bobot isi 1.146 c ~ c m -dan
~ perubahan panJan9
0.110 persen.

MEMPELAJARI PEMANFAATAN LIMBAH PADAT PABRIK PULP DAN
KERTAS UNTUK PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP
(PULP CEMENTBOARD) DENGAN BERBAGAI
KOMPOSISI PULP, SEMEN DAN KAPUR

Oleh

HIDAYAT HARDIAN
F 24. 1084

SKRIPSI
Sebagai salah satu syarat untuk meraih gelar

SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
Pada Jurusan Teknologi Industri Pertanian
Fakultas Teknologi Pertanian
Institut Pertanian Bogor

1992

FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOGOR

INSTITUT PERTANIAN 13°GOR
FAKUCFAS TEKNOLOGI I'EKTANIAN
MEMI'ELNARI PEMANFAATAN LIMBAH PADKF PABRIK PULE' DAN
KERTAS UNTUK PEMBUKFAN PAPAN SEMEN PULP
(PULP CEMEKiBOARD) DENGAN BERBAG A1

KOMPOSISI PULP, SEMEN DAN KAPUR

SKRIPSI
Sebagai s a l a h s a t u s y a r a t untuk meraih g e l a r
SAliJANA TEKNOLOGI PERTASIAN
Pada J u r u s a n Teknologi I n d u s t r i P e r t a n i a n
Fakultas Teknologi Pertanian
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh
HIDAYAT HARDIAN
F 24.1084

D i l a h i r k a n d i Bandung,

t a n g g a l l o J a n u a r i 1968

L u l u s t a n g g a l : 3 1 Desember 1 9 9 1

KATA PENGANTAR

P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n k e h a d i r a t A l l a h SWT, k a r e n a
hanya

berkah

rahmat dan k a r u n i a s e r t a i j i n - N y a

skripsi

ini

d a p a t d i s e l e s a i k a n dengan b a i k dan l a n c a r .
Skripsi

ini

disusun berdasarkan

hasil

kajian

masalah

k h u s u s yang t e l a h d i l a k s a n a k a n pada J u r u s a n T e k n o l o g i I n d u s t r i
Faku.1tas T e k n o l o g i P e r t a n i a n ,

Pertanian,

Institut

Pertanian

Bogor.
P e n u l i s mengucapkan t e r i m a k a s i h k e p a d a :

I r . W a c h j u d d i n T j i p t a d i , MS.,

Dr.

1. P r o f .

selaku dosen

pem-

b i m b i n g utama,
2. D r a .
3.

N i n a E l y a n i , s e l a k u d o s e n pembimbing k e d u a ,

Kepala

Balai

Besar P e n e l i t i a n dan

Pengembangan

Industri

S e l u l o s a , y a n g t e l a h memberikan k e s e m p a t a n m e l a k u k a n

pene-

litian,
i

4.

S e l u r u h s t a f d a n k a r y a w a n B a l a i K e r t a s , y a n g t e l a h memberikan f a s i l i t a s selama p e n e l i t i a n ,

5. GKM

WTj-24,

rekan-rekan

mahasiswa yang

telah

memberikan

d o r o n g a n d a n dukungan k e p a d a p e n u l i s s e r t a ,
6.

I b u , b a p a k , kakak dan a d i k a t a s d o ' a dan k a s i h s a y a n g n y a ,
P e n u l i s m e n y a d a r i s k r i p s i i n i m a s i h belum s e m p u r n a .

karena
kan.

i t u k r i t i k d a n s a r a n d a r i semua p i h a k s a n g a t

diharap-

A k h i r k a t a semoga t u l i s a n i n i b e r m a n f a a t .

Bogor,

Januari 1992

Oleh

Penulis

DAFTAR IS1
Halaman

.................................
DAFTAR GAMBAR ..................................
DAFTAR TABEL ...................................
DAFTAR LAMPIRAN ................................
I . PEDAHULUAN .....................................
A . LATAR BELAKANG ..............................
E . TUJUAN ......................................
I1 . TINJAUAN PUSTAKA ...............................
KATA PENGANTAR

A . PEWERTIAN
PULP

iii

vi
viii
ix
1
1
4

5

DAN KLASIFIKASI PAPAN SEMEli

........................................
8 . S I F A T DAN KEGUANAAN PAPAN SEMEN PULP ........
C . BAHAN BAKU PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP .......
D . PROSES PEMBUATAN PAPAN SEMEN PULP ...........
E . FAKTOR PENDUKUNG ............................
I11 . BAHAN DAN METODE ...............................
A . BAHAiu' DAN ALAT ..............................
B . METODE PENELITIAN ...........................
1 . P e n e l i t i a n P e n d a h u l u a n ...................
2 . P e n e l i t i a n Utama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a . Pembuatan d a n p e n y i a p a n p u l p s e r a t
p e n d e k ................................
b . Pembuatan d a n p e n y i a p a n p u l p s e r a t
panlany ...............................

c . Pembuatan lembaran papan semen p u l p

...

5
6
8

15
19

22
22
23
23
25

25
28

2S

....................
..........................

C . PENGUKURAN DAN P E N G L J I A N

.
2.
3.
4.
5.
1

................................
P e n y e r a p a n A i r ...........................
B o b o t I s i ................................
Kadar A i r

P e r u b a h a n P a n j a n g A k i b a t P e n y e r a p a n a i r ...

.........
I V . H A S I L DAN PEMBAHASAN ...........................
A . A N A L I S I S BAHAN BAKU .........................
B . P E N G O L A H A N S E R A T ............................
C . S I F A T F I S I K DAN M E K A N I K P A P A N S E M E N P U L P .....
1. K e k u a t a n L e n t u r ..........................
2 . K a d a r A i r ................................
3 . D a y a S e r a p A i r ...........................
4 . B o b o t Isi ................................
5 . P e r u b a h a n Panjang A k i b a t Penyerapan a i r . .
V . K E S I M P U L A l i CAN S A R A N ...........................
A . K E S I M P U L A N ..................................
B . S A R A N .......................................
D A F T A R P U S T A K A .................................
L A M P I R A N .......................................
D

.

Kekuatan Lentur

P E R L A K U A N DAN P E R A N C A N G A N P E R C O B A A N

DAFTAR GAMBAR
Halaman
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar

1.

2.

3.

4.

5.
6.

7.

Gambar S a .
Gambar S b .
Gambar

9.

Gambar i O .

Gambar 11.
Gambar 1 2 .
Gambar 1 3 .
Gambar 1 4 .

Diagram a l i r pembuatan p a p a n semen p u l p

.......................................

19

Diagram a l i r pembuatan d a n p e n y i a p a n
p u l p d a r i l i m b a h p a d a t ................

27

Diagram a l i r pembuatan d a n p e n y i a p a n
pulp s e r a t panjang d a r i k e r t a s bekas

..

29

Diagram a l i r pembuatan l e m b a r a n
p a p a n semen p u l p ......................

33

Cara pengambilan contoh lembaran
pengujian

34

Gambar p o s i s i p e n g u j i a n k e k u a t a n
lentur

................................

35

Contoh u j i pengukuran perubahan p a n j a n g
a k i b a t p e n y e r a p a n a i r .................

38

Bentuk penampang s e r a t p u l p d a r i l i m b a h
p a d a t PT DASECTA, a e k a s i . . . . . . . . . . . . . .

43

Bentuk penampang s e r a t p u l p d a r i
k a n t o n g semen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

Z r a f i k hubungan a n t a r a k o m p o s i s i p u l p
d a n semen d e n g a n k e k u a t a n l e n t u r ......

52

.............................

G r a f i k f u n g s i hubungan a n t a r a k o m p o s i s i
p u l p d a n semen d e n g a n k e k u a t a n l e n t u r

.......................................

54

G r a f i k hubungan a n t a r a k o m p o s i s i p u l p
clan semen d e n g a n gada-r a i r . . . . . . . . . . . .

57

G r a f i k f u n g s i hubungan a n t a r a k o m p o s i s i
p u l p d a n semen d e n g a n k a d a r a i r . . . . . . . .

60

G r a f i k hubungan a n t a r a k o m p o s i s i p u l p
d a n semen d e n g a n d a y a s e r a p a i r .......

63

G r a f i k f u n g s i hubunyan a n t a r a k o m p o s i s i
p u l p d a n semen d e n g a n d a y a s e r a p a i r . .

65