ppl2_2101409108_R112_1350566354. 369.02KB 2013-07-11 22:14:28
LAPORAN
PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN 2
DI SMP NEGERI 2 SEMARANG
Disusun oleh :
Bunga Arum Nilamsari
2101409108
Pend. Bahasa dan Sastra Indonesia
BAHASA DAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
2012
ii
Puji syukur atas kehadirat Allah SWT atas nikmat, karunia, serta hidayah-Nya
sehingga praktikan dapat menyelesaikan tugas Praktik Pengalaman Lapangan (PPL)
hingga terselesainya penyusunan laporan PPL 2 ini dengan baik.
Penyusunan laporan ini berdasarkan pengalaman praktikan pada tanggal 22
September 2012 sampai dengan 20 Oktober 2012 bertempat di SMP Negeri 2
Semarang. Alhamdulillah, selama pelaksanaan PPL 2 praktikan mendapatkan bantuan
dan dukungan dari semua pihak khususnya dari sekolah untuk dapat menyelesaikan
masalah dan Semaranga yang ada. Oleh karena itu, dalam kesempatan ini tidak lupa
praktikan menyampaikan terima kasih kepada :
1. Prof. Dr. H. Soedijono Sastroatmojo, M.Si. selaku Rektor Universitas Negeri
Semarang.
2. Drs. Masugino, M.Pd. selaku kepala Pusat PPL Universitas Negeri Semarang.
3. Drs Amin Suyitno, M.Pd. selaku dosen koordiator PPL SMP Negeri 2 Semarang.
4. Dra. Nas Haryati Setyaningsih, M.Pd. selaku Dosen Pembimbing PPL.
5. Drs. Sutomo, A.Md., M.M. selaku Kepala SMP Negeri 2 Semarang.
6. Bapak Bani Haris, S.AG., M.Si. selaku koordiator guru pamong SMP Negeri 2
Semarang.
7. Ibu Endaryanti, S.Pd. selaku Guru Pamong mata pelajaran Bahasa Indonesia SMP
Negeri 2 Semarang.
8. Bapak Ibu guru, karyawan dan siswa SMP Negeri 2 Semarang.
Semoga laporan
ini dapat bermanfaat bagi semua pihak. Tidak lupa
permohonan maaf prakatikan sampaikan apabila dalam penyusunan laporan ini terdapat
kesalahan. Kritik dan saran dari berbagai pihak terkait sangat praktikan harapkan demi
perbaikan pelaksanaan PPL tahap selanjutnya.
Semarang, Oktober 2012
Guru Praktikan
Bunga Arum Nilamsari
NIM 2101409108
iii
JUDUL ...................................................................................................... i
HALAMAN PENGESAHAN ........................................................................................ ii
KATA PENGANTAR .................................................................................................... iii
DAFTAR ISI
............................................................................................................ iv
DAFTAR LAMPIRAN .................................................................................................. v
BAB I PENDAHULUAN
A. Latar Belakang .......................................................................................... 1
B. Tujuan........................................................................................................ 2
C. Manfaat...................................................................................................... 2
D. Sistematika Laporan.....................................................................................3
BAB II LANDASAN TEORI
A. Pengertian Praktik Pengalaman Lapangan......................... ....................... 4
B. Dasar Pelaksanaan..................................................................................... 4
C. Status, Peserta, Bobot Kredit dan Tahapan................................... ............ 6
D. Persyaratan dan Tempat................................... ......................................... 6
E. Tugas Guru di Sekolah dan Kelas................................... .......................... 7
F. Tugas Guru Praktikan................................................................................ 8
G. Perencanaan Pembelajaran................................... ..................................... 8
H. Kompetensi Guru....................................................................................... 9
I.
Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan................................... .................. 10
BAB III PELAKSANAAN
A. Waktu dan Tempat .................................................................................... 13
B. Tahapan Kegiatan...................................................................................... 13
C. Materi Kegiatan......................................................................................... 14
D. Proses Bimbingan...................................................................................... 14
E. Faktor Pendukung dan Penghambat .......................................................... 15
F. Guru Pamong............................................................................................. 15
J. Dosen Pembimbing................................... ................................................ 16
BAB IV PENUTUP
A. Simpulan.................................................................................................... 17
B. Saran.......................................................................................................... 17
REFLEKSI DIRI
LAMPIRAN-LAMPIRAN
iv
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran 1. Perangkat Pembelajaran Bahasa Indonesia
a. Kalender Pendidikan 2012-2013
b. Analisis Alokasi Waktu
c. Standar Kompetensi dan Kompetensi Dasar
d. Program Tahunan
e. Program Semester
f. Silabus Pengembangan
g. RPP
h. Analisis KKM
i. Soal Ulangan Harian
j. Analisis Hasil Ulangan
Lampiran 2. Kegiatan Praktikan di Sekolah Latihan
a. Jadwal Praktikan Mengajar
b. Rencana dan Pelaksanaan Kegiatan Praktikan di Sekolah Latihan
c. Jurnal KBM
d. Penilaian Hasil Belajar Siswa
Lampiran 3. Daftar Siswa dan Daftar Hadir Siswa yang Diajar
Lampiran 4. Daftar Hadir dan Kartu Bimbingan
a. Daftar Nama Mahasiswa PPL Unnes
b. Daftar Hadir Dosen Pembimbing
c. Daftar Hadir Koordinator Dosen Pembimbing
d. Daftar Guru Pamong
e. Kartu Bimbingan Praktik Mengajar/Kependidikan
Dokumentasi
v
!"#$%
&'()*+) &,-.(/(0(- 1(2(-.(- (&&1) (3(/(4 ),.+(*(- )5'+)5/,' (y-.
4('56 3+/()5)(- 7/,4 0(4(6+68( 2'()*+)(- 6,9(.(+ 2,/(*+4(- 5-*5)
0,-,'(2)(- *,7'+ (y-. 3+2,'7/,4 3(/(0 2,')5/+(4(- 6,65(+ 3,-.(2,'6(y'(*(- (y-. *,/(4 3+*, *(2)(- (.(' 0,',)( 3(2(* 0,02,'7/,4
2,-.(/(0(- 3(- ),*'(02+/(- /(2(-.(- 3(/(0 0,-,y/,-..('()(- 2,-3+3+)(3(- 2,-.(:('(- 3+ 6,)7/(4 (*(5 3+ *,02(* /(*+4(- /(+--(y. &'()*+) 2,-.(/(0(/(2(-.(- 6,9(.(+ 6(/(4 6(*5 6(y'(* (y-. 4('56 3+ *,0254 7/,4 0(4(6+68(
),2,-3+3+)(- 3+/()5)(- 6,9(.(+ 5w:53 56(4( 0,02,'6+(2)(- 2('( ;(/7- .5'5
(.(' 0,0+/+)+ ),0(025(- (y-. *,'+-*,.'(6+ 3(- 5*54< =,-.(- 3,0+)+(),*+)( 0(4(6+68( *,'6,95* /5/56> 0,',)( ()(- 0(025 0,-:(/(-)(- *5.(6-(y
3,-.(- 9(+) 3(- 2,-54 *(-..5-.:(w(9
?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-. (3(/(4 6(/(4 6(*5 /,09(.( 2,-3+3+)(*+-..+ (y-. 6(/(4 6(*5 0+6+ 5*(0(-(y 0,-+y(2)(- *,-(.( *,'3+3+) 5-*5) 6+(2
9,'*5.(6 3(/(0 9+3(-. 2,-3+3+)(-> )45656-(y .5'5 (*(5 *,-(.( 2,-.(:('.
?-*5) 0,-35)5-. 0+6+ *,6,95*, ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-. 0,/()6(-()(2'7.'(0 &&1 9(.+ 0(4(6+68( 2'7.'(0 ),2,-3+3+)(-< B,65(+ 3,-.(C,25*56(- D,)*7' ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-. A707' 22 *(45- 2009
*,-*(-. &,370(- &'()*+) &,-.(/(0(- 1(2(-.(- E(.+ F(4(6+68( &'7.'(0
C,2,-3+3+)(- ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-., 0,-(y*()(- 9(48( &&1 (3(/(4
),.+(*(- +-*'( )5'+)5/,' (y-. w(:+9 3++)5*+ 7/,4 0(4(6+68( 2'7.'(0
),2,-3+3+)(- ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-..
C,.+(*(- &'()*+) &,-.(/(0(- 1(2(-.(- +-+ 0,/+25*+ 2'()*+) 0,-.(:(',
2'()*+) (30+-+6*'(6+, 2'()*+) 9+09+-.(- 3(- )7-6,/+-. 6,'*( ),.+(*(- (y-.
9,'6+G(* )5'+)5/,' 3(- ,)6*'()5'+)5/,' (y-. 9,'/()5 3+6,)7/(4 /(*+4(-< B,/5'54
),.+(*(- *,'6,95* 4('56 3+/()6(-()(- 7/,4 0(4(6+68( 2'()*+)(-> )(',-(
),6+(2(- 6,7'(-. ;(/7- .5'5 3(2(* 3+/+4(* 3('+ ),6+(2(- 0(4(6+68( 2'()*+)(0,-.+)5*+ &&1 +-+.
1
HI JKuLuM
NOPOQR STUQVWQRQVQRRQy XYQVZTV X[R\QUQ]QR ^Q_QR\QR (XX^) `` TRT,
QSQUQa b
1. c[dQ\QT WQUQa WQZO WQyYQZ ORZOV ][][ROaT ZO\QW ]QZQ VOUTQa XYQVZTV
X[R\QUQ]QR ^Q_QR\QR (XX^) 2 ST eRTf[YWTZQW g[\[YT c[]QYQR\
2. h[]d[RZOV ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR Q\QY ][RPQST jQUkR Z[RQ\Q V[_[RSTSTVQR
(\OYO) QyR\ _Ykl[WTkRQU
3. h[]d[VQUT ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR S[R\QR W[_[YQR\VQZ _[R\[ZQaOQR WTVQ_
SQR V[Z[YQ]_TUQR QyR\ SQ_QZ ][RORPQR\ Z[YjQ_QTRQy _[R\OQWQQR
Vk]_[Z[RWT _[SQ\k\TVm Vk]_[Z[RWT V[_YTdQSTQRm Vk]_[Z[RWT _Ykl[WTkRQU
SQR Vk]_[Z[RWT WkWTQU.
C. Manfaat
X[UQVWQRQQR XYQVZTV X[R\QUQ]QR ^Q_QR\QR (XX^) 2 TRT STaQYQ_VQR
SQ_QZ ][]d[YTVQR ]QRlQQZ dQ\T W[]OQ Vk]_kR[R Z[YVQTZ, QyTZO ]QaQWTWiQ
_YQVZTVQRm W[VkUQa SQR _[Y\OYOQR ZTR\\T QyR\ d[YWQR\VOZQRn
1. hQRlQQZ dQ\T hQaQWTWiQ XYQVZTVQR
Q. c[Z[UQa ][UQVWQRQVQR XX^ 2 TRT, ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR STaQYQ_VQR
][]_ORQyT d[VQU QyR\ ][RORPQR\ Z[YjQ_QTRQy _[R\OQWQQR Vk]_[Z[RWT
_[SQ\k\TVm Vk]_[Z[RWT V[_YTdQSTQRm Vk]_[Z[RWT _Ykl[WTkRQU SQR
Vk]_[Z[RWT WkWTQU.
dn oQUQ] ][UQVWQRQVQR XX^ 2 TRT, ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR ][]_ORQyT
V[W[]_QZQR ORZOV ][R\Q_UTVQWTVQR Z[kYT QyR\ ST_[YkU[a W[UQ]Q VOUTQa
V[ SQUQ] V[UQW (UQ_QR\QR _[RSTSTVQR) QyR\ W[WOR\\OaRQy, W[aTR\\Q
Z[Yd[RZOV W[kYQR\ \OYO QyR\ _Ykl[WTkRQU.
j. h[RS[QwWQVQR jQYQ d[Y_TVTY SQR ][RTR\VQZVQR SQQy RQUQY ]QaQWTWiQ
SQUQ] ][UQVOVQR _[R[UQQaQRm _[YO]OWQRm SQR _[][jQaQR ]QWQUQa
_[RSTSTVQR QyR\ QSQ STW[VkUQan
Sn h[R\[ZQaOT SQR ][R\[RQU W[jQYQ UQR\WOR\ V[\TQZQR _[]d[UQPQYQR SQR
V[\TQZQR _[RSTSTVQR UQTRRQy ST W[VkUQa UQZTaQR
2. hQRlQQZ dQ\T c[VkUQa ^QZTaQR
2
p. qrstsuvpwvps vxpytwpz {rs|t|tvps |pyp} }r}~t}~tsu pspv |t|tv
}px{xs }ppztzp .
~ qr}{rrpw vr pzp}p pswpp zrvyp ypwtps |rsups {ruxxps wtsuut
pysu ~rzpsuvxwps pysu |p{pw ~r}psppw ~put {pp yxyxzpsspy vrypv
3. qpsppw ~put strztwpz rurt r}ppsu
p. qrstsuvpwvps vr pzp}p |rsups zrvyp pysu ~r}xpp {p|p
{rstsuvpwps }xwx |ps vxpytwpz {rs|t|tvps |t s|srztp.
~ qr}{ryr up}~pps spywp wrswpsu {rvr}~psups {r}~ryp pps pysu
wr p|t |t zrvyp- zrvyp |pyp} }pzpypvpw.
. qrsurwpxt {rvr}~psups {rypvzpspps zrtsuup }r}{ryr
}pzxvps }rsurspt vxtvxyx}, }rw|r |ps {rsuryypps vrypz |pyp}
vrutpwps ~ryp p }rsup p |t tszwpszt {rs|t|tvps
stt
, ~rtzt ypwp ~rypvpsu, wx xps }psppw |ps
ztzwr}pwtvp yp{ps
¡¢£, ~rtzt {rsurwtps |pzp {rypvzpspps zwpwxz
{rzrwp, ~~w vr|tw |ps wpp{ps {rypvzpspps , {rzpypwps
|ps wr}{pw.
¤, ~rtzt pwvwx |ps wr}{pw, wpp{ps vrutpwps,
}pwrt vrutpwps {zrz ~t}~tsups pvw {rs|xvxsu |ps
{rsup}~pw, uxx {p}su |ps |zrs {r}~t}~tsu.
V PENUTUP, berisi simpulan dan saran.
Refleksi Diri (Individual)
Lampiran-lampiran.
3
¥¦¥ §§
¨¦©ª¦«¦© ¬®¯§
¦° ±²³´²µtr¶³ ±¶r·µt· ±²³´¶¸¶¹¶³ ¨¶º¶³´¶³
»¼½¾¿À¾ »ÁÂýĽŽ ƽǽÂý (»»Æ) ½È½Ä½É ÊÁÅ˽ ¾ÁÃÀ½¿½Â ¾Ë¼À¾ËÄÁ¼
½yÂÃ É ½¼ËÊ ÈÀĽ¾Ë¾½Â ÌÄÁÉ Å½É½ÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½ÂÎ ÊÁϽýÀ ÇÁĽ¿Àɽ Ë¿˾
ÅÁÂÁ¼½Ç¾½Â ¿Á̼À ½yÂà ÈÀÇÁ¼ÌÄÁÉ È½Ä½Å ÊÁÅÁÊ¿Á¼ -ÊÁÅÁÊ¿Á¼ ÊÁÏÁÄËŽy,
ÊÁÊ˽À ÈÁÂý ÇÁ¼Ê½y¼½¿½Â ½yÂà ¿ÁÄ½É ÈÀ¿Á¿½Ç¾½Â ½Ã½¼ ÅÁ¼Á¾½ ÅÁÅÇÁ¼ÌÄÁÉ
ÇÁÂýĽŽ Ƚ ¾Á¿Á¼½ÅÇÀĽ ĽǽÂý ȽĽŠÇÁÂÁyÄÁÂà ý¼½½Â ÇÁÂÈÀÈÀ¾½Â
Ƚ ÇÁÂýн¼½Â ÈÀ ÊÁ¾ÌÄ½É ½¿½Ë ÈÀ ¿ÁÅǽ¿ Ľ¿Àɽ ĽÀ½y. ÑÁÃÀ½¿½Â »»Æ
ÅÁÄÀÇË¿À Ǽ½¾¿À¾ ÅÁÂýн¼, ½ÈÅÀÂÀÊ¿¼½ÊÀ, ÏÀÅÏÀÂý Ƚ ¾ÌÂÊÁÄÀÂà ÊÁ¼¿½
¾ÁÃÀ½¿½Â ½yÂà ÏÁ¼ÊÀÒ½¿ ¾Ì¾Ë¼À¾ËÄÁ¼ Ƚ ½¿½Ë Á¾Ê¿¼½ ¾Ë¼À¾ËÄÁ¼ ½yÂà ÏÁ¼Ä½¾Ë ÈÀ
ÊÁ¾ÌĽÉÓ¿ÁÅǽ¿ Ľ¿ÀɽÂÔ (Pedoman PPL Unnes: 3).
»»Æ ÏÁ¼¿ËÐ˽ ÅÁÅÏÁ¿˾ ŽɽÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½Â ½Ã½¼ ÅÁÂнÈÀ Õ½ÄÌÂ
¿Á½ý ¾ÁÇÁÂÈÀÈÀ¾½Â ½yÂà ǼÌÒÁÊÀÌÂ½Ä ÊÁÊ˽À ÈÁÂý ǼÀÂÊÀÇ -ǼÀÂÊÀÇ
ÇÁÂÈÀÈÀ¾½Â ÏÁ¼È½Ê½¼¾½Â ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ, ½yÂà ÅÁÄÀÇË¿À ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ÇÁȽÃÌÃÀ¾Î
¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ¾ÁǼÀϽÈÀ½ÂÎ ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ǼÌÒÁÊÀÌÂ½Ä È½Â ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ÊÌÊÀ½Ä.
»»Æ ÏÁ¼ÒËÂÃÊÀ ÅÁÅÏÁ¼À¾½Â ÏÁ¾½Ä ¾ÁǽȽ ŽɽÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½Â ½Ã½¼
ÅÁ¼Á¾½ ÅÁÅÀÄÀ¾À ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ǼÌÒÁÊÀ̽Ä, ÇÁ¼Ê̽Ä, Ƚ ¾ÁŽʽy¼½¾½¿½ÂÔ
ÖÁȽÂþ½Â ʽʽ¼½Â½y ½È½Ä½É ½Ã½¼ ŽɽÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½Â ÅÁÅÀÄÀ¾À
ÊÁÇÁ¼½Âþ½¿ ÇÁÂÃÁ¿½É˽ ÊÀ¾½Ç Ƚ ¾Á¿Á¼½ÅÇÀĽ ½yÂà Ƚǽ¿ ÅÁÂËÂнÂÃ
¿Á¼Õ½Ç½À½y ÇÁÂÃ˽ʽ½Â ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ǼÌÒÁÊÀ̽Ä, ÇÁ¼Ê̽Ä, ȽÂ
¾ÁŽʽy¼½¾½¿½ÂÔ
¥° ª¶×¶Ø ±²¸¶·×¶³¶¶³
ٽʽ¼ Ƚ¼À ÇÁĽ¾Ê½Â½½Â »¼Ìü½Å ÇÁÂýĽŽ ĽǽÂý ÚÚ ½È½Ä½ÉÛ
1. ÜÂȽÂà Undang :
a. UU No. 20 Tahun 2003 tentang Sistem Pendidikan Nasional
b. UU No. 14 Tahun 2005 tentang Guru dan Dosen
2. Peraturan Pemerintah :
a. No. 60 Tahun 1999 tentang Pendidikan Tinggi
4
3.
4.
5.
6.
ÝÞ ßàÞ áâ ãäåæç èééê ëìçëäçí îëäçïäð ßäñòàçäó ôìçïòïòõäç
öì÷æëæñäç ôðìñòïìç ø
ä. ßàÞ èùá ãäåæç áâúê ëìçëäçí ôìçíìñäåäç ôìçïòðòäç ûöûô îìüäðäçí
ÝÞ ßàÞ 124 /ý ãäåæç 1999 ëìçëäçí ôìðæÝäåäç ûçñëòëæë öìíæðæäç ïäç ûóüæ
ôìçïòïòõäç (ûöûô) îìüäðäçí, þäçïæçí ïäç ýìïäç üìçÿäïò
çòìðñòëäñ
. ßàÞ 132 /ý ãäåæç 2006 ëìçëäçí ôìçíäçíõäëäç ìõëàð çòìðñòëäñ
ßìíìðò îìüäðäçí
öì÷æëæñäç ýìçëìðò ôìçïòïòõäç ïäç öìÝæïääyäç ßàüàð 278//1999
ëìçëäçí ðíäçòñäñò ïäç ãäëä öìðÿä çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
öì÷æëæñäç ýìçëìðò ôìçïòïòõäç ßäñòàçäó :
ä. ßàüàð 234/ /2000 ëìçëäçí ôìïàüäç ôìçïòðòäç ôìðíæðæäç ãòçííò
ÝÞ ßàüàð 225//2000 ëìçëäçí ôìïàüäç ôìçæñæçäç öæðòõæóæü
÷ìçïòïòõäç ëòçííò ïäç ôìçòóäòäç äñòó þìóäÿäð
. ßàüàð 045/ /2002 ëìçëäçí öæðòõæóæü ûçëò
ïÞ ßàüàð 201//2003 ëìçëäçí ôìðæÝäåäç öì÷üìçïòõÝæïÞ ßàüàð
278//1999 ëìçëäçí ðíäçòñäñò ïäç ãäëä öìðÿä çòìðñòëäñ ßìíìðò
îìüäðäçí
öì÷æëæñäç ìõëàð :
ä. ßàüàð 46//20001 ëìçëäçí æðæñäç ïäç ôðàíðäü îëæïò ïò òçíõæçíäç
äõæóëäñ ñìðëä ÷ðàíðäü ñëæïò ÷äïä ôðàíðäü ôäñäñäðÿäçä çòìðñòëäñ
ßìíìðò îìüäðäçí
ÝÞ ßàüàð 162//2004 ëìçëäçí ôìçìyóìçííäðääç ôìçïòïòõäç ïò
çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
. ßàüàð 163//2004 ëìçëäçí ôìïàüäç ôìçòóäòäç äñòó þìóäÿäð
ýäåäñòñ
ä çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
ïÞ ßàüàð 35//2006 ëìçëäçí ôìïàüäç ôðäõëòõ ôìçíäóäüäç ä÷äçíäç
þäíò ýäåäñòñ
ä ôðàíðäü öì÷ìçïòïòõäç çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
5
C.
Status, Peserta, Bobot Kredit dan Tahapan
w !
! " (!!"),
#
## #
(#
# )
y
#
#
# ## #.
$# y w #
!!" #
1 , 1 #
%1
#
% 1
&, 1 y
' (
# #y
6 ), * !!" 1 y
2 ) !!" 2 y 4 ). 1 )
4 x 1
jam (60 menit) x 18 pertemuan = 72 jam pertemuan.
D.
Persyaratan dan Tempat
Ada beberapa persyaratan yang harus dipenuhi oleh mahasiswa
(khususnya program S1) sebelum untuk dapt mengikuti PPL 2.
1. Mahasiswa telah mengumpulkan minimal 110 SKS, termasuk di
dalamnya lulus mata kuliah MKDK dibuktikan dengan menunjukkan
KHS komulatif dengan IPK min 2,0.
2. Telah lulus mengikuti PPL 1.
3. Memperoleh persetujuan dari Ketua Jurusan/Dosen Walinya dan telah
mendaftarkan MK PPL 2 dalam KRS.
4. Mendaftarkan diri secara pribadi sebagai calon peserta PPL 2 pada UPT
PPL UNNES.
Mahasiswa praktikan menempati tempat latihan yang sama sejak PPL
1 sampai PPL 2. Tempat praktik ditetapkan berdasarkan persetujuan Rektor
dengan Kepala Dinas Pendidikan Kota Semarang atau pimpinan lain yang
setara dan terkait dengan tempat latihan. Penempatan mahasiswa praktikan
di tempat latihan ditentukan oleh UPT PPL UNNES dan instansi lain terkait.
6
+, -u./0 1ur23 45678/9 2/: ;58/0
= ?@ABCBD E@FBCB G@FCBHB> ID H@FHBFC G@FIDIDJBF IB?B> KB=G=F
K@F@FCBL LB>=? K@KG=FByD J=BMDEB? ID>D ?@FID>D ?@>EB K@FC@KABFCJBF
J@G>DABIDBFFBy ?@ABCBD ?BMBL ?BE= =GBBy K@FNBGBD E=H=BF G@FIDIDJBF
FB?DOFBM. P@MBDF DE= C=>= G@>M= K@FHBCB NDE>B ID>DFBy ?@LDFCCB IBGBE IDHBIDJBF
E@MBIBF ABCD ?D?QB IBF MDFCJ=FCBFR S@>DJ=E DFD BIBMBL E=CB? IBF EBFCC=FC
HBBwA C=>= ID ?@JOMBL IBF ID J@MB? ?@ABCBD G@FCBHB>, G@FIDIDJT BFCCOEB
?@JOMBL KB=G=F ?@ABCBD BFCCOEB KB?By>BJBE.
B HDABF C=>= ?@MBJ= G@FCBHB>
1. U=CB? IBF J@w
B. V@FCBIBJBF G@>?DBGBF K@FCBHB> ?@G@>M=FBy ?@?=BD I@FCBF J=>DJ=M=K
ByFC A@>MBJ=R
AR WBEBFC K@FCBHB> ID ?@JOMBL ?@EDBG LB>D J@>HB.
N. V@FCBIBJBF @XBM=B?D G@MBHB>BF ?@NB>B E@>BE=> IBF JOFEDF= ?@?=BD
E@JFDJ @XBM=B?D ByFC A@>MBJ=R
IR YJ=E K@K@MDLB>B EBEB E@>EDA J@MB? IBF ?@JOMBLR
@. YJ=E K@KADFB L=A=FCBF ABDJ BFEB>B ?@JOMBL I@FCBF O>BFC E=B IBF
KB?By>BJBE.
Z. V@KADFB L=A=FCBF ABDJ BFEB>B ?@JOMBL I@FCBF A@>ABCBD COMOFCBF
KB?By>BJBE IBF G@K@>DFEBL IB@>BL ?@E@KGBE.
BHDABF C=>= ?@ABCBD G@FIDI DJ
2. U=CB? IBF J@w
B. P@FBFEDB?B K@FH=FH=FC EDFCCD IBF K@=wH=IJBF FDMBD -FDMBD ByFC
E@>JBFI=FC IBMBK [BFNB?DMB.
AR = BwHDA K@FNDFEBD BFBJ IDIDJ IBF G>OZ@?DFBy ?@>EB ?@MBM=
K@FHBIDJBF ID>DFBy E@MBIBF ABCD BFBJ IDIDJFBy.
N. = BwHDA ?@MBM= K@F\@MB>B?JBF G@FC@EBL=BF IBF K@FDFCJBE JBF
G@FC@EBL=BF I@FCBF G@>J@KABFCBF DMK= G@FC@EBL=BF IBF E@JFOMOCD.
IR = ?@FBFEDB?B K@KG@>LBEDBJBF FO>KB-FO>KB, @EDJB, IBF @?E@EDJB
IBMBK A@>GBJBDBF IBF A@>LDB?R
7
]. ^_`_ a]bcbdecac wcfeg h]bebijcdjcb j]a]kc`cacbl j]a]becbl mcb
j]a]ehgcbicb fcahcbe mcb `nocbebcy a]oebiic d]`_wf_m p]bchpekcb
p`egcme cybi gcejq
rs tuuvw xuryvr z{tzv|
}_ica i_`_ p`cjdejcb a]kchc h]biej_de ~`cjdej ~]bickchcb cpcbicb
2 cmckco
1. nga]`cae mcb n`e]bdcae me d]hpcd p`cjdej
2. p]bicfc`cb hnm]k cdc_ p]kcdeocb p]bicfc`cb d]`gehgebi
3. p]kcdeocb p]bicfc`cb hcbme`e mcb _fecb h]bicfc`
4. j]iecdcb jnj_`ej_k]` a]efeb j]pckc a]jnkco d]hpcd p`cjdej
5. h]b_ya_b kcpn`cb ocaek nga]`cae mcb n`e]bdcae me d]hpcd p`cjdej
6. h]bieae n`hcd `]bcbc j]iecdcb mcb n`hcd gehgebicb ~~ cybi
mefcmckjcbq
xs y r|canaan Pembelajar an
1. ekcg_a
ekcg_a cmckco `]bcbc p]hg]kcfc`cb pcmc a_cd_ mcb cdc_ j]knhpnj
hcdc p]kcfc`cb / d]hc d]`d]bd_ cybi h]bcj_p adcbmc` jnhp]d]bae mcb
jnhp]d]bae mcac` , hcd]`e pnjnj p]hg]kcfc`cb, j]iecdcb p]hg]kcfc`cbl
ebmecdn`, p]bekcecbl cknjcae cwjd_l mcb a_hg]` g]kcfc` p]bcpcecb
jnhp]d]bae _bd_j p]bekcecbq
~]bi]hgcbicb aekcg_a mcpcd mekcj_jcb nk]o pc`c i_`_ a]c`c hcbme`e
cdc_ j]knhpnj mckch a]g_co a]jnkco hcm`caco cdc_ g]g]`cpc a]jnkco/
hcm`cacol j]knhpnj _acycw`co ^_`_ cdc ~]kcfc`cb (^~), cdc_
~_acd ]iecdcb ^_`_ (~^) mcb ebca ~]bmemejcb.
2. ]bcbc ~]kcjacbccb ~]hg]kcfc`cb (~~)
]bcbc p]kcjacbccb p]hg]kcfc`cb cmckco gcocb c_cb cybi
mep]`i_bcjcb nk]o i_`_ _bd_j h]bicfc` pcmc a]decp jcke p]`d]h_cbq
_biae mc`e ~~ cmckco a]gcice c_cb _bd_j h]kcjacbcjcb ~ mckch
h]bcyfejcb hcd]`e mckch acd_ jcke h]bicfc` cic` g]`fckcb ]]jde mcb
]eae]bq ]mcbijcb jnhpnb]b _dchcbcy cmckco
1. }_f_cb p]hg]kcfc`cb
8
3.
4.
5. w ¡
3. ¢£¡ ( ¤¥¢ )
¢£¡ ¡ ¦ y
¡ £ ¦ ¦ w ¡ ¦
¡ £¡§ ¡ ¦ £¡ ¦£
£¨¡ £ ¦ ¦ w ¡ y ¦.
© ª¡ ¦ ¡ £¡, y¡ «
. ¬¡£ £ ¦ ¡ y ¦¡¡£
§ ¬¡£ ¡ £ ¦ ¡ ¡¡ y ¦
¦ w ¡ y ¦
ª. ¬¡£ ª¦
¦¡ w ¡ ¦ £¡ ¦¦
¦ ¦ ¦¦ ® ¡¡ ¡ ¡¡, £
¦ ¯° .
4. © ( ¤¥±© )
¡ ¦ y ¡
w ¡ ¡¡ ¡ £ ¦ .
²¡ ¦ ¦£ ª¡ ¦ ¡y¡ ¡
® ¡¡ ª £ £® ¡
£® ¡ ¡¡ ¦ ª¦ ¦
w ¡y ¦ ¦ ¦¦ §
2.
³´ µ¶·p̧ţ ¹º» ¼ur
y £¡ ¦ £ ¡¡ ¡¡
½ ¦ ¡y, ¦£ ¡:
1. ¦¦ ® y¡ ¡ ¦
¦¦ ® y ¦ ¦ ¡ £ ¦¦ ®
¡ ª ¦ ® ¡
9
¾¿ÀÁÂÃÂÁÄ ¿vÁÀÃÁÅÆ Ç¿¾È¿ÀÁÉÁÊÁÄË Â¿¾Á¾ÇÃÁÄ ¾¿¾ÈÁÄÌÃ
Ç¿ÄÍ¿¾ÈÁÄÍÁÄ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆ ÎÁÄ Â¿¾Á¾ÇÃÁÄ ¾¿ÄÍÁÂÌÃÁÀÆÅÁÅÆÂÁÄ
È¿ÊÈÁÍÁÆ ÇÏÌ¿ÄÅÆ ÁyÄÍ ÎÆÇ ÃÄÁyÆÄÁy.
2. ÐϾǿ̿ÄÅÆ ÑÊÏÒ¿ÅÆÏÄÁÀ, ÁyÆÌà ¿¾Á¾ÇÃÁÄ Ç¿ÄÍÃÁÅÁÁÄ ¾ÁÌ¿ÊÆ
Ç¿¾È¿ÀÁÉÁÊÁÄ Å¿ÓÁÊÁ ÀÃÁÅ ÎÁÄ ¾¿ÄÎÁÀÁ¾ ÁyÄÍ ¾¿¾ÃÄÍÂÆÄÂÁÄ
¾¿¾ÈƾÈÆÄÍ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆ ¾¿¾¿ÄÃÔÆ ÅÌÁÄÎÁÊ ÂϾǿ̿ÄÅÆ ÁyÄÍ
ÎÆÌ¿ÌÁÇÂÁÄ ÎÁÀÁ¾ ÅÌÁÄÎÁÊ ÄÁÅÆÏÄÁÀ.
3. ÐϾǿ̿ÄÅÆ ÕÏÅÆÁÀ, ÁyÆÌà ¿¾Á¾ÇÃÁÄ È ¿ÊÂϾÃÄÆÂÁÅÆ ÎÁÄ È¿ÊÍÁÃÀ Å¿ÓÁÊÁ
¿Ò¿ÂÌÆÒ Î¿ÄÍÁÄ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆÂË Å¿ÅÁ¾Á Ç¿ÄÎÆÎÆÂË Ì¿ÄÁÍÁ ¿ǿÄÎÆÎÆÂÁÄË
ÏÊÁÄÍ ÌÃÁ/ wÁÀÆ Å¿ÊÌÁ ¾ÁÅÁyÊÁÂÁÌ Å¿ÂÆÌÁÊ.
ÇÁÎÁ
4. ÐϾǿ̿ÄÅÆ Ð¿ÇÊÆÈÁÎÆÁÄË ÁyÆÌà ¿ÇÊÆÈÁÎÆÁÄ ÁyÄÍ ÔÁÊÃÅ ¾¿À¿ÂÁÌ
Ç¿ÄÎÆÎÆ ÁyÄÍ ¾¿ÊÃÇÁÂÁÄ ÇÊÆÈÁÎÆ ÁyÄÍ ¾ÁÄÌÁÇË ÅÌÁ ÈÆÀ, οwÁÅÁ,ÁÊÆÒ,
È¿Êw
ÆÈÁwÁ, È¿ÊÁÂÔÀÁ ¾ÃÀÆÁ Å¿ÊÌÁ ÎÁÇÁÌ ÎÆÉÁÎÆÂÁÄ Ì¿ÀÁÎÁÄ ÈÁÍÆ Ç¿Å¿ÊÌÁ
ÎÆÎÆÂÖ
×ÁÊÆ Å¿ÂÆÁÄ ÈÁÄÁy ÅÁyÊÁÌ ÁyÄÍ ÎÆÈÆÓÁÊÁÂÁÄË ÁÎÁ È¿È¿ÊÁÇÁ ÅÁyÊÁÌ ÁyÄÍ
¾¿ÄÎÃÎÃÂÆ Ì¿¾ÇÁÌ ÁyÄÍ Ç¿ÄÌÆÄÍ ÁyÆÌÃØ È¿Ê¾ÏÊÁÀ ÎÁÄ È¿ÊÁÔÂÀÁ ¾ÃÀÆÁ,
¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ ÈÆÎÁÄÍ ÅÌÃÎÆ Áy ÄÍ ÎÆÁÉÁÊÂÁÄË ¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ Ç¿ÎÁÍÏÍÆ, ¾¿ÄÍ¿ÌÁÔÃÆ ÆÄÌÆ
ÈÆÎÁÄÍ ÅÌÃÎÆ ÁyÄÍ ÎÆÁÉÁÊÂÁÄË ¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ Ì¿ÂÄÆ ¾¿¾ÏÌÆÙÁÅÆ ÅÆÅÚÁ, ¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ
¿̿ÊÁ¾ÇÆÀÁÄ ¾¿ÄÍÁÉÁÊ, ¾Á¾Çà ȿÊÌÆÄÎÁ ſÈÁÍÁÆ ¿ÙÁÀÃÁÌÏÊ Â¿¾ÁÉÃÁÄ È¿ÀÁÉÁÊ
ÁÄÁÂË ¾Á¾Çà ¾¿¾Ç¿ÊÉÃÁÄÍÂÁÄ Â¿Ç¿ÄÌÆÄÍÁÄ ¾ÃÊÆÎÄÁy,¾Á¾Çà ȿÊÌ ÆÄÎÁÂ
Å¿ÈÁÍÁÆ ¿vÁÀÃÁÌÏÊ ÇÊÏÍÊÁ¾ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ ÎÁÄ ÀÁÆÄÄÁy.
u âÞãäßåæ çåæu
(KTSP)
ÛÜ ÝÞurßàuá
åã èéãêÞêÞßåã
ÐÃÊÆÂÃÀþ ÁÎÁÀÁÔ Å¿Ç¿ÊÁÄÍÂÁÌ Ê¿ÄÓÁÄÁ ÎÁÄ Ç¿ÄÍÁÌÃÊÁÄ ¾¿ÄÍ¿ÄÁÆ
ÌÃÉÃÁÄË ÆÅÆ ÎÁÄ ÈÁÔÁÄ Ç¿ÀÁÉÁÊÁÄ Å¿ÊÌÁ ÓÁÊÁ ÁyÄÍ ÎÆÍÃÄÁÂÁÄ Å¿ÈÁÍÁÆ Ç¿ÎϾÁÄ
Ç¿Ä¿yÀÁÄÍÁÊÁÁÄ Â¿ÍÆ ÁÌÁÄ Ç¿¾È¿ÀÁÉÁÊÁÄ ÃÄÌ྿ÄÓÁÇÁÆ ÌÃÉÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ
Ì¿ÊÌ¿ÄÌÃÖ ëÃÉÃÁÄ Ì¿ÊÌ¿ÄÌà ÆÄÆ ¾¿ÀÆÇÃÌÆ ÌÃÉÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ ÄÁÅÆÏÄÁÀ Å¿ÊÌÁ
¿ſÅÃÁÆÄ Î¿ÄÍÁÄ Â¿ÂÔÁÅÁÄË ÂÏÄÎÆÅÆ ÎÁÄ ÇÏÌ¿ÄÅÆ ÎÁ¿ÊÁÔË ÅÁÌÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ
ÎÁÄ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆÂÖ ìÀ¿Ô Å¿ÈÁÈ ÆÌà ÂÃÊÆÂÃÀþ ÎÆÅÃÅÃÄ ÏÀ¿Ô ÅÁÌÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ
ÃÄÌ྿¾ÃÄÍÂÆÄÂÁÄ Ç¿Ä¿yÅÃÁÆÁÄ ÇÊÏÍÊÁ¾ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ Î¿ÄÍÁÄ Â¿ÈÃÌÃÔÁÄ
ÎÁÄ ÇÏÌ¿ÄÅÆ ÁyÄÍ ÁÎÁ ÎÆ ÎÁ¿ÊÁÔÖ
10
íîïðîñòóïðóï ôõö÷øõùõñ ú÷ïðøóû üóûõóï íîïý÷ý÷øóï (ôúüí) óyïð
òîöóðóñ ñîïðóþõ ÿóýó ûóïýóö ïó ÷ïóù ÿîïý÷ý÷øóï õïûõø ñîïóñ÷ï
ÿîïþóÿó÷óï ûõõóï ÿîïý÷ý÷øóï ïó ÷ïóù. üûóïýóö ïó ÷ïóù ÿîïý÷ý÷øóï ûîöý÷ö÷
óûó ûóïýóö ÷ ÷, ÿö î øñÿîûîï ÷ øîùõùõ óï ûîïóðó øîÿîïý÷ý÷øóï óöóïó
ýóï ÿöó óöóïó, ÿîïðîùùóóï ÿîñò÷óóyóï ýóï ÿîï÷ùó÷óï ÿîïý÷ý÷øóï õó ýóö÷
øîýîùóÿóï ûóïýóö ïó ÷ïóù ÿîïý÷ý÷øóï ûîö îòõû, óy÷ûõ üûóïýóö ÷ (ü) ýóï
üûóïýóö ôñÿîûîï ÷ õùõ óï (üô) ñîöõÿóøóï óþõóï õûóñó òóð÷ óûõóï
ÿîïý÷ý÷øóï ýóùóñ ñîïðîñòóïðøóï øõö÷øõùõñ.
1. óïýó óï ôúüí
ïýóïð-õïýóïð îÿõòù÷ø ïýïî ÷ó
ñö 20 úóõï 2003 ûîïûóïð
ü÷ ûîñ íîïý÷ý÷øóï
ó ÷ïóù.
íîöóûõöóï íîñîö÷ïûó îÿõòù÷ø ïýïî ÷ó
ñö 19 úóõï 2005 ûîïûóïð
üûóïýóö
ó ÷ïóù íîïý÷ý÷øóï
óýóï üûóïýóö
ó ÷ïóù íîïý÷ý÷øóï (ü
í) ûîïûóïð üûóïýóö ÷.
0 úóõï 2003 ýóï íí
úóõï 2005 ûîïûóïð üûóïýóö
ôõö÷øõùõñ õùõ óï
2. úõõóï íîïý÷ý÷øóï ú÷ïðøóû üóûõóï íîïý÷ý÷øóï
1. òîùóóö õïûõø òîö÷ñóï ýóï òîöûóøó øîÿóýó úõóï óïð óó ó,
2. òîùóóö õïûõø ñîñóóñ÷ ýóï ñîïðóóyû÷,
3. òîùóóö õïûõø ñóñÿõ ñîùóø óïóøóï ýóï òîöòõóû îþóöó îîøû÷,
4. òîùóóö õïûõø ÷ýõÿ òîö óñó ýóï òîöðõïó õïûõø öóïð ùó÷ï ýóï
5. òîùóóö õïûõø ñîñòóïðõï ýóï ñîïîñõøóï óû÷ ý÷ö÷ ñîùóùõ÷ ÿö î
òîùóóö óyïð óøû÷, øöîóû÷, îîøû÷ ýóï ñîïóyïóïðøóï
3. üûöõøûõö ýóï õóûóï ôõö÷øõùõñ ú÷ïðøóû üóûõóï íîïý÷ý÷øóï
üûöõøûõö ýóï ñõóûóï øõö÷øõùõñ û÷ïðøóû óûõóï ÿîïý÷ý÷øóï ÿóýó îïóïð
ÿîïý÷ý÷øóï ýó óö ýóï ñîïîïðó óyïð ûîöûõóïð ýóùóñ ü ñîù÷ÿõû÷ ù÷ñó
øîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï îòóðó÷ òîö÷øõû:
ó. ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï óðóñó ýóï óøùóø ñõù÷ó.
ò ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï øîówöðóïîðóöóóï ýóï øîÿö÷òóý÷óï
þ. ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï ÷ùñõ ÿîïðîûóõóï ýóï ûîøïùð÷.
ý ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï î ûîû÷øó.
11
.
! ", # $ % !# &
!'( %"!
(" (
$" ' !'$" %"(" % **
+(
,-* "(" !(#
%
%"%" &
y (
."
''
!" $
% )(
19/2005 ! 7.
y $ ((!
%
' '$" ! %"%" % !(
"(
"
(
%
$"
$' $ !( % "!" ("((.
-!(" % $
("(( !# $# ((
y
("(( ," $ -(
* %"%"
(,-*),
$ '(
y"(
% $ !!
' $ ! $ $(( %"( ( ( ( ! /
1.
y!( $ #( % $ !!.
+ (
2.
* '
$
!"
%!
y $
%"0",
"
(1 !(' '# 1 " %" 0" 1 %
' 1 !" w
!"! $(" &
3.
* ' $ !(( ("((
y $ %" %" !#&
4.
y!( !" $.
+ (
5.
y &
+! '" % $
12
232 444
5673893:33:
3;
Waktu dan Tempat
?@A@B CD@EA?E C=B>@F@G@B H@I@B>@B (CCH)
A@B>>@F
27
M>LKALK K@GI@? J=B>@B
F@A?Q@B ID@EA?E@B @J@F@Q RSC T=>=D?
27
2
NEAOP=D
2
J?F@EK@B@E@B GLF@?
2012,
K=J@B>E@B K=EOF@Q
R=G@D@B> @
yB> A=DF=A@E J?
UF. VD?>W=B
.
[@F ?B? J?A=A@IE@B P=DJ@K@DE@B I=DK=ALWL@B \=EAOD ]BB=K J=B>@B
.
B. Tahapan Kegiatan
`@Q@I-A@Q@I E=>?@A@B CD@EA?E C=B>@F@G@B H@I@B>@B (CCH)
1
J@B
2
G=F?ILA?:
1.
?@A@B J? E@GILKa G=F?ILA?:
@.
C=GP=E@F@B
C=GP=E@F@B J?F@ELE@B J? E@GILK K=F@G@
24
3
y?AL GLF@? A@B>>@F
Q@D?, @
26 Juli 2012.
b. Upacara Penerjunan
Upacara penerjunan dilaksanakan di depan gedung Rektorat UNNES
pada tanggal 30 Juli 2012.
2. Kegiatan inti
a. Pengenalan lapangan
Kegiatan pengenalan lapangan di SMP NEGERI 2
SEMARANG dilaksanakan pada PPL 1, pada tanggal 2 sampai
dengan 11 Agustus 2012.
b. Pengajaran terbimbing
Pengajaran terbimbing dilakukan oleh mahasiswa praktikan
dibawah bimbingan guru pamong dan dosen pembimbing. Artinya
guru pamong dan dosen pembimbing ikut masuk kelas. Sebelum
masuk ke kelas praktikan sudah menyiapkan perangkat pembelajaran
13
bcdcefg bghijkb lim ecmnimi dcmoipieim i
ymo bkliq lgrsmbkhfibgrim
fcehcjgq lkhk rcdili okek ditsmo lim lsbcm dctjgtjgmo.
n.
ucmoipieim timlgeg
ucmoipieim timlgeg lghirkrim shcq deirfgrim lgtimi okek
ditsmo bkliq fglir grkf tcmlitdgmog tibkr rc rchib i
ymo lgipie.
vcfidg
bcjchkti
y
bctki
dceimorif
dctjchipieim
bkliq
lgrsmbkhfibgrim rcdili okek ditsmo.
lw
uchirbimiim kpgim deirfgr tcmoipie
uchirbimiim kpgim deirfgr tcmoipie lghirkrim dili w
irfk
irqge deirfgrx shcq okek ditsmo lim lsbcm dctjgtjgmo. ygtjgmoim
ybkmim hidseim
dcmk
ybkm hidseimx deirfgrim tcmlidif jgtjgmoim
zihit tcmk
lieg jcejioig dgqirx i
ygfk okek ditsmo, lsbcm dctjgtjgmo, lsbcm
rsselgmifse, lim dgqir higm i
ymo fcerigf bcqgmooi hidseim gmg lidif
fcebchcbigrimw
C. Materi Kegiatan
ymo deirfgrim dceshcq jceibih lieg rcogifim dctjcrihim uu|,
{ifceg i
imfiei higm tifceg fcmfimo rc-uu|-imx ifkeimx dchirbimiim bcefi rcogifim
jchipie lim tcmoipie lcmoim bcoihi dcetibihiqimmi
y iymo tkmorgm tkmnkh.
}climorim tifceg i
ymo higm lgjcegrim shcq lsbcm rsselgmifse, rcdihi
bcrshiqx bcefi okek-okek fctdif bcrshiq hifgqim i
ymo tcmlidif fkoib lieg
~uv uu| ~mmcbw
D. Proses Bimbingan
uesbcb jgtjgmoim deirfgrim rcdili lsbcm dctjgtjgmo lim okek
ditsmo jcehimobkmo bchiti rcogifim uu| bcniei ccrfg lim cgbgcmw
14
t u
u
y
y ¡¢. £ ¤¤¥ ¡
£ ¡¢.
1.
¦
.
§ ¨©¤ ª
2
¨
¢
¢« ¬
y ¡ ¡
¢¢«
.
¬
¢
y
£ ¡
VIII D dan VIII E sehingga penulis
sangat banyak mendapatkan pengalaman dalam mengajar.
d. Kedisiplinan warga sekolah yang baik.
e. Dosen pembimbing dan guru pamong yang memberikan arahan dalam
pelaksanaan PPL.
2. Faktor penghambat
a. Kekurangan praktikan, mengingat masih pada tahap belajar.
b. Kesulitan
praktikan
mengendalikan
kelas
ketika
kegiatan
pembelajaran berlangsung.
c. Kesulitan praktikan menerapkan teori pembelajaran yang sudah
dipelajari pada mata kuliah yang di dapat.
r
®u
Guru pamong Bahasa Indonesia merupakan guru yang sudah
berkualitas di SMP Negeri 2 Semarang, sehingga banyak pengalaman baik
dalam proses pembelajaran di kelas maupun di luar kelas yang beliau miliki.
Guru pamong sangat membantu praktikan. Beliau selalu terbuka
dalam memberikan masukan, kritik dan saran
pelaksanaan kegiatan
pembelajaran di kelas. Beliau juga memberikan kebebasan praktikan untuk
mengembangkan metode pembelajaran yang dianggap paling tepat. Kita juga
dibantu untuk menyusun silabus dan RPP dengan benar.
15
¯°
±²³´µ ¶´·¸¹·¸¹µº
»¼½¾¿ À¾ÁÂÃÁÂÃ¿Ä ÀÅÆÇÈÃÇÆ¿ ÉÆÈÆ¿Ä Ç¾ ½¾Ç¼ÊÆË ÊÆÈÃËÆ¿ Á¾Á¾ÅÃÇÆ¿
ÂÃÁÂÿÄÆ¿Ì
Á¾ÁÆ¿ÈÆÍ
ÉÆÊÆÁ
Á¾¿ÄÆÎÆÅ
½¾ÅÈÆ
Á¾ÁÂÆ¿ÈÍ
Á¾Á¾ÏÆËÇÆ¿
y¿Ä ÀÅÆÇÈÃÇÆ¿ ËÆÉÆÀÃ. »¼½¾¿ À¾ÁÂÃÁÂÃ¿Ä ÎÍÄÆ ½ Æ¿ÄÆÈ È¾ÅÂÍÇÆ
À¾Å½¼ÆÊÆ¿ Æ
ǾÀÆÉÆ ÁÆËƽýÐÆ ÉÆ¿ Á¾ÁÂÆ¿ÈÍ ÂÃÊÆ ÁÆËƽýÐÆ Á¾¿ÄÆÊÆÁà Ǿ½ÍÊÃÈÆ¿Ñ
ÒÅÆÇÈÃÇÆ¿ ½¾ÊÆÊÍ ÉÃÁÿÈÆ ¼Ê¾Ë ɼ½¾¿ À¾ÁÂÃÁÂÃ¿Ä Í¿ÈÍÇ ½¾ÊÆÊÍ Ç¼¿½ÍÊÈƽÃ
ȾÅËÆÉÆÀ À¾Å½ÃÆÀÆ¿ Á¾¿ÄÆÎÆÅ. ÓÆÊ Ã¿Ã Â¾ÅÈÍÎÍÆ¿ ÆÄÆÅ ÀÅÆÇÈÃÇÆ¿ ÊÆ¿ÏÆÅ ÉÆ¿
y¿Ä ÉÃÂÍ ÆÈ ½¾ÊÆÁÆ Á¾¿ÄÆÎÆÅ.
Á¾ÁÿÃÁÆÊÇÆ¿ Ǿ½ÆÊÆËÆ¿ Æ
16
ÔÕÔ Ö×
ØÙÚÛÜÛØ
u
áâã
ÕÝ Þßàp
äåæåçèé êåçèëìèíèëèí îïèëæðë êåíñèòèï óð äôõ öåñåïð
îïèëæðëèí
êåêî÷íè
yð
ìðêî÷çèí
ø èéùè
æ÷ñèì
ìåúïèíñ
êåïåíûèíèëèí èîè è
yíñ èëèí óðèòèïëèí óð óèçèê ëåçèì
ìåø÷èé
üåíûèíè
õåçèëìèíèèí
êåçèëìèíèëèííè
y ìåì÷èð óåíñèí
õåêøåçèòèïèí
(üõõ)
2
äåêèïèíñ,
ñ÷ï÷
éèï÷ì
è
yíñ óðì÷ì÷í
óèçèê
óèí
øåíèï
-
øåíèï
ïåíûèíè îåêøåçèòèïèí æåïìåø÷æ. õåïåíûèíèèí
îåêøåçèòèïèí ðíð óðîåïç÷ëèí ÷íæ÷ë êåêøåïðëèí èïèé ÷íæ÷ë êåíûèîèð æ÷ò÷èí
øåçèòèï.
1.
ýèçèê êåíñèëæ÷èçðìèìðëèí îïúìåì îåêøåçèòèïèíþ ìåúïèíñ ñ÷ï÷ (îïèëæðëèí)
éèï÷ì êåêî÷íè
yð øåëèç êèæåïð èyíñ û÷ë÷î ìåïæè éèï÷ì êåêî÷íèyð
ëåêèêî÷èí è
yíñ øèðë
óèçèê êåíñåçúçè ëåçèì èñèï óèîèæ êåíûðîæèëèí
ì÷èìèíè øåçèòèï è
yíñ íèyêèí óèí ëúíó÷ìðÿ
2.
äåúïèíñ ñ÷ï÷
(îïèëæðëèí)
.
éèï÷ì êåêðçðëð ëåìèøèïèí óèí ëåêèêî÷èí
êåíñåíèçð ëèïèëæåïðìæðë ìðìùè è
yíñ øåïøåóè
-øåóè
èñèï óèîèæ êåêøðêøðíñ
óåíñèí øèðë
ÔÝ Þââã
ýèïð îåçèëìèíèèí õïèëæðë õåíñèçèêèí
êåíè
yïèíëèí
1.
èîèíñèí
(õõ) 2
îïèëæðëèí
äåøåç÷ê æåïò÷í ëå ìåëúçèé çèæðéèí ìåøèðëíè
y îïèëæðëèí óðøåïð øåëèç èyí
ñ
û÷ë÷î èñèï ìåæåçèé óðæåïò÷íëèí ì÷óèé øåíèï-øåíèï ìðèî ÷íæ÷ë êåíñèòèï.
2.
õåíåêîèæèí êèéèìðìùè ÷íæ÷ë îïèëæðë óðéèïèîëèí æðóèë ïèíóúê ìåêî÷ïíè.
ïæðíè
y ëåêèêî÷èí ìåúïèíñ êèéèìðìùè ò÷ñè êåíòèóð îåïæðêøèíñèí óèçèê
îåíåêîèæèí
3.
ôèéèìðìùè õõ óðéèïèîëèí êèêî÷ êåíyåì÷èðëèí óðïð óåíñèí çðíñë÷íñèí
ìåëúçèé æåêîèæ õõ óèí óèîèæ êåêèíÿèèæëèí ëåñðèæèí ðíð óåíñèí ìåøèðë -
y ìåøèñèð øåëèç ëåæðëè æåïò÷í óèçèê êèìèyïèëèæ ìåøèñèð æåíèñè
øèðëíè
îåíóðóðë è
yíñ îïúÿåìðúíèç.
17
:
: 2101409108
: !"
y
# $ $%
y
y,
(%
""%$
1 ((1).
%$"$
(
)$
1
!&'
%"
y
"
w
"
"
$"
$"$
$$ !
%"#
*$"
y
+%
,%" $
" %
2
y
y
+" &
% " 2
!
11 Agustus 2012.
UNNES mendidik calon guru dan tenaga kependidikan yang profesional.
Dalam hal ini calon guru diharapkan menguasai kemampuan pedagogik,
kepribadian sosial, dan profesional. Dalam rangka menyiapkan calon guru yang
profesional tersebut bagi mahasiswa khususnya prodi kependidikan diwajibkan
menempuh mata kuliah wajib yang dilaksanakan dalam 2 tahap, yaitu PPL 1 dan
PPL 2.
Untuk pelaksanaan PPL diawali dengan koordinasi dengan dosen
koordinator, kemudian diterima di SMP Negeri 2 Semarang dan selanjutnya
melaksanakan PPL dengan koordinasi dan bimbingan dari guru pamong sesuai
dengan mata pelajaran yang sesuai dengan jurusan praktikan. Dalam pelaksanaan
PPL di SMP Negeri 2 Semarang ini para praktikan juga melakukan koordinasi
dengan dosen pembimbing dari UNNES untuk membantu proses dan memberikan
bimbingan seputar PPL. Untuk jurusan Bahasa dan Sastra Indonesia mendapatkan
dosen pembimbing Dra. Nas Haryati Setyaningsih, M.Pd.
Dalam pelaksanaan PPL ini ada beberapa pihak yang sangat membantu,
yaitu guru pamong yang dalam proses pelaksanaan PPL di sekolah memberikan
bimbingan bagaimana mengajar dengan baik, memberikan motivasi ketika para
praktikan mulai masuk kelas dan menghadapi siswa, memberikan informasi
seputar sekolah. Selanjutnya dosen pembimbing memberikan arahan tentang
metode mengajar yang efektif, kreatif dengan bantuan sarana dan prasarana yang
tersedia di SMP Negeri 2 Semarang. Dan rekan-rekan PPL UNNES dari berbagai
jurusan yang berjumlah 17 orang yang telah memberikan dukungan, bantuan dan
kerjasamanya. Hal ini sangat praktikan butuhkan yang nantinya dapat dijadikan
bekal dalam melaksanakan profesinya sesuai dengan harapan, yaitu menjadi Guru
lulusan UNNES yang profesional, kreatif dan menyenangkan.
Berbagai hal yang diamati dalam PPL diantaranya sebagai berikut :
r 3 :171;1 34.
/0u
12 13 6121 8/5191?13 :171;1 34
PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN 2
DI SMP NEGERI 2 SEMARANG
Disusun oleh :
Bunga Arum Nilamsari
2101409108
Pend. Bahasa dan Sastra Indonesia
BAHASA DAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
2012
ii
Puji syukur atas kehadirat Allah SWT atas nikmat, karunia, serta hidayah-Nya
sehingga praktikan dapat menyelesaikan tugas Praktik Pengalaman Lapangan (PPL)
hingga terselesainya penyusunan laporan PPL 2 ini dengan baik.
Penyusunan laporan ini berdasarkan pengalaman praktikan pada tanggal 22
September 2012 sampai dengan 20 Oktober 2012 bertempat di SMP Negeri 2
Semarang. Alhamdulillah, selama pelaksanaan PPL 2 praktikan mendapatkan bantuan
dan dukungan dari semua pihak khususnya dari sekolah untuk dapat menyelesaikan
masalah dan Semaranga yang ada. Oleh karena itu, dalam kesempatan ini tidak lupa
praktikan menyampaikan terima kasih kepada :
1. Prof. Dr. H. Soedijono Sastroatmojo, M.Si. selaku Rektor Universitas Negeri
Semarang.
2. Drs. Masugino, M.Pd. selaku kepala Pusat PPL Universitas Negeri Semarang.
3. Drs Amin Suyitno, M.Pd. selaku dosen koordiator PPL SMP Negeri 2 Semarang.
4. Dra. Nas Haryati Setyaningsih, M.Pd. selaku Dosen Pembimbing PPL.
5. Drs. Sutomo, A.Md., M.M. selaku Kepala SMP Negeri 2 Semarang.
6. Bapak Bani Haris, S.AG., M.Si. selaku koordiator guru pamong SMP Negeri 2
Semarang.
7. Ibu Endaryanti, S.Pd. selaku Guru Pamong mata pelajaran Bahasa Indonesia SMP
Negeri 2 Semarang.
8. Bapak Ibu guru, karyawan dan siswa SMP Negeri 2 Semarang.
Semoga laporan
ini dapat bermanfaat bagi semua pihak. Tidak lupa
permohonan maaf prakatikan sampaikan apabila dalam penyusunan laporan ini terdapat
kesalahan. Kritik dan saran dari berbagai pihak terkait sangat praktikan harapkan demi
perbaikan pelaksanaan PPL tahap selanjutnya.
Semarang, Oktober 2012
Guru Praktikan
Bunga Arum Nilamsari
NIM 2101409108
iii
JUDUL ...................................................................................................... i
HALAMAN PENGESAHAN ........................................................................................ ii
KATA PENGANTAR .................................................................................................... iii
DAFTAR ISI
............................................................................................................ iv
DAFTAR LAMPIRAN .................................................................................................. v
BAB I PENDAHULUAN
A. Latar Belakang .......................................................................................... 1
B. Tujuan........................................................................................................ 2
C. Manfaat...................................................................................................... 2
D. Sistematika Laporan.....................................................................................3
BAB II LANDASAN TEORI
A. Pengertian Praktik Pengalaman Lapangan......................... ....................... 4
B. Dasar Pelaksanaan..................................................................................... 4
C. Status, Peserta, Bobot Kredit dan Tahapan................................... ............ 6
D. Persyaratan dan Tempat................................... ......................................... 6
E. Tugas Guru di Sekolah dan Kelas................................... .......................... 7
F. Tugas Guru Praktikan................................................................................ 8
G. Perencanaan Pembelajaran................................... ..................................... 8
H. Kompetensi Guru....................................................................................... 9
I.
Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan................................... .................. 10
BAB III PELAKSANAAN
A. Waktu dan Tempat .................................................................................... 13
B. Tahapan Kegiatan...................................................................................... 13
C. Materi Kegiatan......................................................................................... 14
D. Proses Bimbingan...................................................................................... 14
E. Faktor Pendukung dan Penghambat .......................................................... 15
F. Guru Pamong............................................................................................. 15
J. Dosen Pembimbing................................... ................................................ 16
BAB IV PENUTUP
A. Simpulan.................................................................................................... 17
B. Saran.......................................................................................................... 17
REFLEKSI DIRI
LAMPIRAN-LAMPIRAN
iv
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran 1. Perangkat Pembelajaran Bahasa Indonesia
a. Kalender Pendidikan 2012-2013
b. Analisis Alokasi Waktu
c. Standar Kompetensi dan Kompetensi Dasar
d. Program Tahunan
e. Program Semester
f. Silabus Pengembangan
g. RPP
h. Analisis KKM
i. Soal Ulangan Harian
j. Analisis Hasil Ulangan
Lampiran 2. Kegiatan Praktikan di Sekolah Latihan
a. Jadwal Praktikan Mengajar
b. Rencana dan Pelaksanaan Kegiatan Praktikan di Sekolah Latihan
c. Jurnal KBM
d. Penilaian Hasil Belajar Siswa
Lampiran 3. Daftar Siswa dan Daftar Hadir Siswa yang Diajar
Lampiran 4. Daftar Hadir dan Kartu Bimbingan
a. Daftar Nama Mahasiswa PPL Unnes
b. Daftar Hadir Dosen Pembimbing
c. Daftar Hadir Koordinator Dosen Pembimbing
d. Daftar Guru Pamong
e. Kartu Bimbingan Praktik Mengajar/Kependidikan
Dokumentasi
v
!"#$%
&'()*+) &,-.(/(0(- 1(2(-.(- (&&1) (3(/(4 ),.+(*(- )5'+)5/,' (y-.
4('56 3+/()5)(- 7/,4 0(4(6+68( 2'()*+)(- 6,9(.(+ 2,/(*+4(- 5-*5)
0,-,'(2)(- *,7'+ (y-. 3+2,'7/,4 3(/(0 2,')5/+(4(- 6,65(+ 3,-.(2,'6(y'(*(- (y-. *,/(4 3+*, *(2)(- (.(' 0,',)( 3(2(* 0,02,'7/,4
2,-.(/(0(- 3(- ),*'(02+/(- /(2(-.(- 3(/(0 0,-,y/,-..('()(- 2,-3+3+)(3(- 2,-.(:('(- 3+ 6,)7/(4 (*(5 3+ *,02(* /(*+4(- /(+--(y. &'()*+) 2,-.(/(0(/(2(-.(- 6,9(.(+ 6(/(4 6(*5 6(y'(* (y-. 4('56 3+ *,0254 7/,4 0(4(6+68(
),2,-3+3+)(- 3+/()5)(- 6,9(.(+ 5w:53 56(4( 0,02,'6+(2)(- 2('( ;(/7- .5'5
(.(' 0,0+/+)+ ),0(025(- (y-. *,'+-*,.'(6+ 3(- 5*54< =,-.(- 3,0+)+(),*+)( 0(4(6+68( *,'6,95* /5/56> 0,',)( ()(- 0(025 0,-:(/(-)(- *5.(6-(y
3,-.(- 9(+) 3(- 2,-54 *(-..5-.:(w(9
?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-. (3(/(4 6(/(4 6(*5 /,09(.( 2,-3+3+)(*+-..+ (y-. 6(/(4 6(*5 0+6+ 5*(0(-(y 0,-+y(2)(- *,-(.( *,'3+3+) 5-*5) 6+(2
9,'*5.(6 3(/(0 9+3(-. 2,-3+3+)(-> )45656-(y .5'5 (*(5 *,-(.( 2,-.(:('.
?-*5) 0,-35)5-. 0+6+ *,6,95*, ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-. 0,/()6(-()(2'7.'(0 &&1 9(.+ 0(4(6+68( 2'7.'(0 ),2,-3+3+)(-< B,65(+ 3,-.(C,25*56(- D,)*7' ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-. A707' 22 *(45- 2009
*,-*(-. &,370(- &'()*+) &,-.(/(0(- 1(2(-.(- E(.+ F(4(6+68( &'7.'(0
C,2,-3+3+)(- ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-., 0,-(y*()(- 9(48( &&1 (3(/(4
),.+(*(- +-*'( )5'+)5/,' (y-. w(:+9 3++)5*+ 7/,4 0(4(6+68( 2'7.'(0
),2,-3+3+)(- ?-+@,'6+*(6 A,.,'+ B,0('(-..
C,.+(*(- &'()*+) &,-.(/(0(- 1(2(-.(- +-+ 0,/+25*+ 2'()*+) 0,-.(:(',
2'()*+) (30+-+6*'(6+, 2'()*+) 9+09+-.(- 3(- )7-6,/+-. 6,'*( ),.+(*(- (y-.
9,'6+G(* )5'+)5/,' 3(- ,)6*'()5'+)5/,' (y-. 9,'/()5 3+6,)7/(4 /(*+4(-< B,/5'54
),.+(*(- *,'6,95* 4('56 3+/()6(-()(- 7/,4 0(4(6+68( 2'()*+)(-> )(',-(
),6+(2(- 6,7'(-. ;(/7- .5'5 3(2(* 3+/+4(* 3('+ ),6+(2(- 0(4(6+68( 2'()*+)(0,-.+)5*+ &&1 +-+.
1
HI JKuLuM
NOPOQR STUQVWQRQVQRRQy XYQVZTV X[R\QUQ]QR ^Q_QR\QR (XX^) `` TRT,
QSQUQa b
1. c[dQ\QT WQUQa WQZO WQyYQZ ORZOV ][][ROaT ZO\QW ]QZQ VOUTQa XYQVZTV
X[R\QUQ]QR ^Q_QR\QR (XX^) 2 ST eRTf[YWTZQW g[\[YT c[]QYQR\
2. h[]d[RZOV ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR Q\QY ][RPQST jQUkR Z[RQ\Q V[_[RSTSTVQR
(\OYO) QyR\ _Ykl[WTkRQU
3. h[]d[VQUT ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR S[R\QR W[_[YQR\VQZ _[R\[ZQaOQR WTVQ_
SQR V[Z[YQ]_TUQR QyR\ SQ_QZ ][RORPQR\ Z[YjQ_QTRQy _[R\OQWQQR
Vk]_[Z[RWT _[SQ\k\TVm Vk]_[Z[RWT V[_YTdQSTQRm Vk]_[Z[RWT _Ykl[WTkRQU
SQR Vk]_[Z[RWT WkWTQU.
C. Manfaat
X[UQVWQRQQR XYQVZTV X[R\QUQ]QR ^Q_QR\QR (XX^) 2 TRT STaQYQ_VQR
SQ_QZ ][]d[YTVQR ]QRlQQZ dQ\T W[]OQ Vk]_kR[R Z[YVQTZ, QyTZO ]QaQWTWiQ
_YQVZTVQRm W[VkUQa SQR _[Y\OYOQR ZTR\\T QyR\ d[YWQR\VOZQRn
1. hQRlQQZ dQ\T hQaQWTWiQ XYQVZTVQR
Q. c[Z[UQa ][UQVWQRQVQR XX^ 2 TRT, ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR STaQYQ_VQR
][]_ORQyT d[VQU QyR\ ][RORPQR\ Z[YjQ_QTRQy _[R\OQWQQR Vk]_[Z[RWT
_[SQ\k\TVm Vk]_[Z[RWT V[_YTdQSTQRm Vk]_[Z[RWT _Ykl[WTkRQU SQR
Vk]_[Z[RWT WkWTQU.
dn oQUQ] ][UQVWQRQVQR XX^ 2 TRT, ]QaQWTWiQ _YQVZTVQR ][]_ORQyT
V[W[]_QZQR ORZOV ][R\Q_UTVQWTVQR Z[kYT QyR\ ST_[YkU[a W[UQ]Q VOUTQa
V[ SQUQ] V[UQW (UQ_QR\QR _[RSTSTVQR) QyR\ W[WOR\\OaRQy, W[aTR\\Q
Z[Yd[RZOV W[kYQR\ \OYO QyR\ _Ykl[WTkRQU.
j. h[RS[QwWQVQR jQYQ d[Y_TVTY SQR ][RTR\VQZVQR SQQy RQUQY ]QaQWTWiQ
SQUQ] ][UQVOVQR _[R[UQQaQRm _[YO]OWQRm SQR _[][jQaQR ]QWQUQa
_[RSTSTVQR QyR\ QSQ STW[VkUQan
Sn h[R\[ZQaOT SQR ][R\[RQU W[jQYQ UQR\WOR\ V[\TQZQR _[]d[UQPQYQR SQR
V[\TQZQR _[RSTSTVQR UQTRRQy ST W[VkUQa UQZTaQR
2. hQRlQQZ dQ\T c[VkUQa ^QZTaQR
2
p. qrstsuvpwvps vxpytwpz {rs|t|tvps |pyp} }r}~t}~tsu pspv |t|tv
}px{xs }ppztzp .
~ qr}{rrpw vr pzp}p pswpp zrvyp ypwtps |rsups {ruxxps wtsuut
pysu ~rzpsuvxwps pysu |p{pw ~r}psppw ~put {pp yxyxzpsspy vrypv
3. qpsppw ~put strztwpz rurt r}ppsu
p. qrstsuvpwvps vr pzp}p |rsups zrvyp pysu ~r}xpp {p|p
{rstsuvpwps }xwx |ps vxpytwpz {rs|t|tvps |t s|srztp.
~ qr}{ryr up}~pps spywp wrswpsu {rvr}~psups {r}~ryp pps pysu
wr p|t |t zrvyp- zrvyp |pyp} }pzpypvpw.
. qrsurwpxt {rvr}~psups {rypvzpspps zrtsuup }r}{ryr
}pzxvps }rsurspt vxtvxyx}, }rw|r |ps {rsuryypps vrypz |pyp}
vrutpwps ~ryp p }rsup p |t tszwpszt {rs|t|tvps
stt
, ~rtzt ypwp ~rypvpsu, wx xps }psppw |ps
ztzwr}pwtvp yp{ps
¡¢£, ~rtzt {rsurwtps |pzp {rypvzpspps zwpwxz
{rzrwp, ~~w vr|tw |ps wpp{ps {rypvzpspps , {rzpypwps
|ps wr}{pw.
¤, ~rtzt pwvwx |ps wr}{pw, wpp{ps vrutpwps,
}pwrt vrutpwps {zrz ~t}~tsups pvw {rs|xvxsu |ps
{rsup}~pw, uxx {p}su |ps |zrs {r}~t}~tsu.
V PENUTUP, berisi simpulan dan saran.
Refleksi Diri (Individual)
Lampiran-lampiran.
3
¥¦¥ §§
¨¦©ª¦«¦© ¬®¯§
¦° ±²³´²µtr¶³ ±¶r·µt· ±²³´¶¸¶¹¶³ ¨¶º¶³´¶³
»¼½¾¿À¾ »ÁÂýĽŽ ƽǽÂý (»»Æ) ½È½Ä½É ÊÁÅ˽ ¾ÁÃÀ½¿½Â ¾Ë¼À¾ËÄÁ¼
½yÂÃ É ½¼ËÊ ÈÀĽ¾Ë¾½Â ÌÄÁÉ Å½É½ÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½ÂÎ ÊÁϽýÀ ÇÁĽ¿Àɽ Ë¿˾
ÅÁÂÁ¼½Ç¾½Â ¿Á̼À ½yÂà ÈÀÇÁ¼ÌÄÁÉ È½Ä½Å ÊÁÅÁÊ¿Á¼ -ÊÁÅÁÊ¿Á¼ ÊÁÏÁÄËŽy,
ÊÁÊ˽À ÈÁÂý ÇÁ¼Ê½y¼½¿½Â ½yÂà ¿ÁÄ½É ÈÀ¿Á¿½Ç¾½Â ½Ã½¼ ÅÁ¼Á¾½ ÅÁÅÇÁ¼ÌÄÁÉ
ÇÁÂýĽŽ Ƚ ¾Á¿Á¼½ÅÇÀĽ ĽǽÂý ȽĽŠÇÁÂÁyÄÁÂà ý¼½½Â ÇÁÂÈÀÈÀ¾½Â
Ƚ ÇÁÂýн¼½Â ÈÀ ÊÁ¾ÌÄ½É ½¿½Ë ÈÀ ¿ÁÅǽ¿ Ľ¿Àɽ ĽÀ½y. ÑÁÃÀ½¿½Â »»Æ
ÅÁÄÀÇË¿À Ǽ½¾¿À¾ ÅÁÂýн¼, ½ÈÅÀÂÀÊ¿¼½ÊÀ, ÏÀÅÏÀÂý Ƚ ¾ÌÂÊÁÄÀÂà ÊÁ¼¿½
¾ÁÃÀ½¿½Â ½yÂà ÏÁ¼ÊÀÒ½¿ ¾Ì¾Ë¼À¾ËÄÁ¼ Ƚ ½¿½Ë Á¾Ê¿¼½ ¾Ë¼À¾ËÄÁ¼ ½yÂà ÏÁ¼Ä½¾Ë ÈÀ
ÊÁ¾ÌĽÉÓ¿ÁÅǽ¿ Ľ¿ÀɽÂÔ (Pedoman PPL Unnes: 3).
»»Æ ÏÁ¼¿ËÐ˽ ÅÁÅÏÁ¿˾ ŽɽÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½Â ½Ã½¼ ÅÁÂнÈÀ Õ½ÄÌÂ
¿Á½ý ¾ÁÇÁÂÈÀÈÀ¾½Â ½yÂà ǼÌÒÁÊÀÌÂ½Ä ÊÁÊ˽À ÈÁÂý ǼÀÂÊÀÇ -ǼÀÂÊÀÇ
ÇÁÂÈÀÈÀ¾½Â ÏÁ¼È½Ê½¼¾½Â ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ, ½yÂà ÅÁÄÀÇË¿À ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ÇÁȽÃÌÃÀ¾Î
¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ¾ÁǼÀϽÈÀ½ÂÎ ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ǼÌÒÁÊÀÌÂ½Ä È½Â ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ÊÌÊÀ½Ä.
»»Æ ÏÁ¼ÒËÂÃÊÀ ÅÁÅÏÁ¼À¾½Â ÏÁ¾½Ä ¾ÁǽȽ ŽɽÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½Â ½Ã½¼
ÅÁ¼Á¾½ ÅÁÅÀÄÀ¾À ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ǼÌÒÁÊÀ̽Ä, ÇÁ¼Ê̽Ä, Ƚ ¾ÁŽʽy¼½¾½¿½ÂÔ
ÖÁȽÂþ½Â ʽʽ¼½Â½y ½È½Ä½É ½Ã½¼ ŽɽÊÀÊͽ Ǽ½¾¿À¾½Â ÅÁÅÀÄÀ¾À
ÊÁÇÁ¼½Âþ½¿ ÇÁÂÃÁ¿½É˽ ÊÀ¾½Ç Ƚ ¾Á¿Á¼½ÅÇÀĽ ½yÂà Ƚǽ¿ ÅÁÂËÂнÂÃ
¿Á¼Õ½Ç½À½y ÇÁÂÃ˽ʽ½Â ¾ÌÅÇÁ¿ÁÂÊÀ ǼÌÒÁÊÀ̽Ä, ÇÁ¼Ê̽Ä, ȽÂ
¾ÁŽʽy¼½¾½¿½ÂÔ
¥° ª¶×¶Ø ±²¸¶·×¶³¶¶³
ٽʽ¼ Ƚ¼À ÇÁĽ¾Ê½Â½½Â »¼Ìü½Å ÇÁÂýĽŽ ĽǽÂý ÚÚ ½È½Ä½ÉÛ
1. ÜÂȽÂà Undang :
a. UU No. 20 Tahun 2003 tentang Sistem Pendidikan Nasional
b. UU No. 14 Tahun 2005 tentang Guru dan Dosen
2. Peraturan Pemerintah :
a. No. 60 Tahun 1999 tentang Pendidikan Tinggi
4
3.
4.
5.
6.
ÝÞ ßàÞ áâ ãäåæç èééê ëìçëäçí îëäçïäð ßäñòàçäó ôìçïòïòõäç
öì÷æëæñäç ôðìñòïìç ø
ä. ßàÞ èùá ãäåæç áâúê ëìçëäçí ôìçíìñäåäç ôìçïòðòäç ûöûô îìüäðäçí
ÝÞ ßàÞ 124 /ý ãäåæç 1999 ëìçëäçí ôìðæÝäåäç ûçñëòëæë öìíæðæäç ïäç ûóüæ
ôìçïòïòõäç (ûöûô) îìüäðäçí, þäçïæçí ïäç ýìïäç üìçÿäïò
çòìðñòëäñ
. ßàÞ 132 /ý ãäåæç 2006 ëìçëäçí ôìçíäçíõäëäç ìõëàð çòìðñòëäñ
ßìíìðò îìüäðäçí
öì÷æëæñäç ýìçëìðò ôìçïòïòõäç ïäç öìÝæïääyäç ßàüàð 278//1999
ëìçëäçí ðíäçòñäñò ïäç ãäëä öìðÿä çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
öì÷æëæñäç ýìçëìðò ôìçïòïòõäç ßäñòàçäó :
ä. ßàüàð 234/ /2000 ëìçëäçí ôìïàüäç ôìçïòðòäç ôìðíæðæäç ãòçííò
ÝÞ ßàüàð 225//2000 ëìçëäçí ôìïàüäç ôìçæñæçäç öæðòõæóæü
÷ìçïòïòõäç ëòçííò ïäç ôìçòóäòäç äñòó þìóäÿäð
. ßàüàð 045/ /2002 ëìçëäçí öæðòõæóæü ûçëò
ïÞ ßàüàð 201//2003 ëìçëäçí ôìðæÝäåäç öì÷üìçïòõÝæïÞ ßàüàð
278//1999 ëìçëäçí ðíäçòñäñò ïäç ãäëä öìðÿä çòìðñòëäñ ßìíìðò
îìüäðäçí
öì÷æëæñäç ìõëàð :
ä. ßàüàð 46//20001 ëìçëäçí æðæñäç ïäç ôðàíðäü îëæïò ïò òçíõæçíäç
äõæóëäñ ñìðëä ÷ðàíðäü ñëæïò ÷äïä ôðàíðäü ôäñäñäðÿäçä çòìðñòëäñ
ßìíìðò îìüäðäçí
ÝÞ ßàüàð 162//2004 ëìçëäçí ôìçìyóìçííäðääç ôìçïòïòõäç ïò
çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
. ßàüàð 163//2004 ëìçëäçí ôìïàüäç ôìçòóäòäç äñòó þìóäÿäð
ýäåäñòñ
ä çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
ïÞ ßàüàð 35//2006 ëìçëäçí ôìïàüäç ôðäõëòõ ôìçíäóäüäç ä÷äçíäç
þäíò ýäåäñòñ
ä ôðàíðäü öì÷ìçïòïòõäç çòìðñòëäñ ßìíìðò îìüäðäçí
5
C.
Status, Peserta, Bobot Kredit dan Tahapan
w !
! " (!!"),
#
## #
(#
# )
y
#
#
# ## #.
$# y w #
!!" #
1 , 1 #
%1
#
% 1
&, 1 y
' (
# #y
6 ), * !!" 1 y
2 ) !!" 2 y 4 ). 1 )
4 x 1
jam (60 menit) x 18 pertemuan = 72 jam pertemuan.
D.
Persyaratan dan Tempat
Ada beberapa persyaratan yang harus dipenuhi oleh mahasiswa
(khususnya program S1) sebelum untuk dapt mengikuti PPL 2.
1. Mahasiswa telah mengumpulkan minimal 110 SKS, termasuk di
dalamnya lulus mata kuliah MKDK dibuktikan dengan menunjukkan
KHS komulatif dengan IPK min 2,0.
2. Telah lulus mengikuti PPL 1.
3. Memperoleh persetujuan dari Ketua Jurusan/Dosen Walinya dan telah
mendaftarkan MK PPL 2 dalam KRS.
4. Mendaftarkan diri secara pribadi sebagai calon peserta PPL 2 pada UPT
PPL UNNES.
Mahasiswa praktikan menempati tempat latihan yang sama sejak PPL
1 sampai PPL 2. Tempat praktik ditetapkan berdasarkan persetujuan Rektor
dengan Kepala Dinas Pendidikan Kota Semarang atau pimpinan lain yang
setara dan terkait dengan tempat latihan. Penempatan mahasiswa praktikan
di tempat latihan ditentukan oleh UPT PPL UNNES dan instansi lain terkait.
6
+, -u./0 1ur23 45678/9 2/: ;58/0
= ?@ABCBD E@FBCB G@FCBHB> ID H@FHBFC G@FIDIDJBF IB?B> KB=G=F
K@F@FCBL LB>=? K@KG=FByD J=BMDEB? ID>D ?@FID>D ?@>EB K@FC@KABFCJBF
J@G>DABIDBFFBy ?@ABCBD ?BMBL ?BE= =GBBy K@FNBGBD E=H=BF G@FIDIDJBF
FB?DOFBM. P@MBDF DE= C=>= G@>M= K@FHBCB NDE>B ID>DFBy ?@LDFCCB IBGBE IDHBIDJBF
E@MBIBF ABCD ?D?QB IBF MDFCJ=FCBFR S@>DJ=E DFD BIBMBL E=CB? IBF EBFCC=FC
HBBwA C=>= ID ?@JOMBL IBF ID J@MB? ?@ABCBD G@FCBHB>, G@FIDIDJT BFCCOEB
?@JOMBL KB=G=F ?@ABCBD BFCCOEB KB?By>BJBE.
B HDABF C=>= ?@MBJ= G@FCBHB>
1. U=CB? IBF J@w
B. V@FCBIBJBF G@>?DBGBF K@FCBHB> ?@G@>M=FBy ?@?=BD I@FCBF J=>DJ=M=K
ByFC A@>MBJ=R
AR WBEBFC K@FCBHB> ID ?@JOMBL ?@EDBG LB>D J@>HB.
N. V@FCBIBJBF @XBM=B?D G@MBHB>BF ?@NB>B E@>BE=> IBF JOFEDF= ?@?=BD
E@JFDJ @XBM=B?D ByFC A@>MBJ=R
IR YJ=E K@K@MDLB>B EBEB E@>EDA J@MB? IBF ?@JOMBLR
@. YJ=E K@KADFB L=A=FCBF ABDJ BFEB>B ?@JOMBL I@FCBF O>BFC E=B IBF
KB?By>BJBE.
Z. V@KADFB L=A=FCBF ABDJ BFEB>B ?@JOMBL I@FCBF A@>ABCBD COMOFCBF
KB?By>BJBE IBF G@K@>DFEBL IB@>BL ?@E@KGBE.
BHDABF C=>= ?@ABCBD G@FIDI DJ
2. U=CB? IBF J@w
B. P@FBFEDB?B K@FH=FH=FC EDFCCD IBF K@=wH=IJBF FDMBD -FDMBD ByFC
E@>JBFI=FC IBMBK [BFNB?DMB.
AR = BwHDA K@FNDFEBD BFBJ IDIDJ IBF G>OZ@?DFBy ?@>EB ?@MBM=
K@FHBIDJBF ID>DFBy E@MBIBF ABCD BFBJ IDIDJFBy.
N. = BwHDA ?@MBM= K@F\@MB>B?JBF G@FC@EBL=BF IBF K@FDFCJBE JBF
G@FC@EBL=BF I@FCBF G@>J@KABFCBF DMK= G@FC@EBL=BF IBF E@JFOMOCD.
IR = ?@FBFEDB?B K@KG@>LBEDBJBF FO>KB-FO>KB, @EDJB, IBF @?E@EDJB
IBMBK A@>GBJBDBF IBF A@>LDB?R
7
]. ^_`_ a]bcbdecac wcfeg h]bebijcdjcb j]a]kc`cacbl j]a]becbl mcb
j]a]ehgcbicb fcahcbe mcb `nocbebcy a]oebiic d]`_wf_m p]bchpekcb
p`egcme cybi gcejq
rs tuuvw xuryvr z{tzv|
}_ica i_`_ p`cjdejcb a]kchc h]biej_de ~`cjdej ~]bickchcb cpcbicb
2 cmckco
1. nga]`cae mcb n`e]bdcae me d]hpcd p`cjdej
2. p]bicfc`cb hnm]k cdc_ p]kcdeocb p]bicfc`cb d]`gehgebi
3. p]kcdeocb p]bicfc`cb hcbme`e mcb _fecb h]bicfc`
4. j]iecdcb jnj_`ej_k]` a]efeb j]pckc a]jnkco d]hpcd p`cjdej
5. h]b_ya_b kcpn`cb ocaek nga]`cae mcb n`e]bdcae me d]hpcd p`cjdej
6. h]bieae n`hcd `]bcbc j]iecdcb mcb n`hcd gehgebicb ~~ cybi
mefcmckjcbq
xs y r|canaan Pembelajar an
1. ekcg_a
ekcg_a cmckco `]bcbc p]hg]kcfc`cb pcmc a_cd_ mcb cdc_ j]knhpnj
hcdc p]kcfc`cb / d]hc d]`d]bd_ cybi h]bcj_p adcbmc` jnhp]d]bae mcb
jnhp]d]bae mcac` , hcd]`e pnjnj p]hg]kcfc`cb, j]iecdcb p]hg]kcfc`cbl
ebmecdn`, p]bekcecbl cknjcae cwjd_l mcb a_hg]` g]kcfc` p]bcpcecb
jnhp]d]bae _bd_j p]bekcecbq
~]bi]hgcbicb aekcg_a mcpcd mekcj_jcb nk]o pc`c i_`_ a]c`c hcbme`e
cdc_ j]knhpnj mckch a]g_co a]jnkco hcm`caco cdc_ g]g]`cpc a]jnkco/
hcm`cacol j]knhpnj _acycw`co ^_`_ cdc ~]kcfc`cb (^~), cdc_
~_acd ]iecdcb ^_`_ (~^) mcb ebca ~]bmemejcb.
2. ]bcbc ~]kcjacbccb ~]hg]kcfc`cb (~~)
]bcbc p]kcjacbccb p]hg]kcfc`cb cmckco gcocb c_cb cybi
mep]`i_bcjcb nk]o i_`_ _bd_j h]bicfc` pcmc a]decp jcke p]`d]h_cbq
_biae mc`e ~~ cmckco a]gcice c_cb _bd_j h]kcjacbcjcb ~ mckch
h]bcyfejcb hcd]`e mckch acd_ jcke h]bicfc` cic` g]`fckcb ]]jde mcb
]eae]bq ]mcbijcb jnhpnb]b _dchcbcy cmckco
1. }_f_cb p]hg]kcfc`cb
8
3.
4.
5. w ¡
3. ¢£¡ ( ¤¥¢ )
¢£¡ ¡ ¦ y
¡ £ ¦ ¦ w ¡ ¦
¡ £¡§ ¡ ¦ £¡ ¦£
£¨¡ £ ¦ ¦ w ¡ y ¦.
© ª¡ ¦ ¡ £¡, y¡ «
. ¬¡£ £ ¦ ¡ y ¦¡¡£
§ ¬¡£ ¡ £ ¦ ¡ ¡¡ y ¦
¦ w ¡ y ¦
ª. ¬¡£ ª¦
¦¡ w ¡ ¦ £¡ ¦¦
¦ ¦ ¦¦ ® ¡¡ ¡ ¡¡, £
¦ ¯° .
4. © ( ¤¥±© )
¡ ¦ y ¡
w ¡ ¡¡ ¡ £ ¦ .
²¡ ¦ ¦£ ª¡ ¦ ¡y¡ ¡
® ¡¡ ª £ £® ¡
£® ¡ ¡¡ ¦ ª¦ ¦
w ¡y ¦ ¦ ¦¦ §
2.
³´ µ¶·p̧ţ ¹º» ¼ur
y £¡ ¦ £ ¡¡ ¡¡
½ ¦ ¡y, ¦£ ¡:
1. ¦¦ ® y¡ ¡ ¦
¦¦ ® y ¦ ¦ ¡ £ ¦¦ ®
¡ ª ¦ ® ¡
9
¾¿ÀÁÂÃÂÁÄ ¿vÁÀÃÁÅÆ Ç¿¾È¿ÀÁÉÁÊÁÄË Â¿¾Á¾ÇÃÁÄ ¾¿¾ÈÁÄÌÃ
Ç¿ÄÍ¿¾ÈÁÄÍÁÄ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆ ÎÁÄ Â¿¾Á¾ÇÃÁÄ ¾¿ÄÍÁÂÌÃÁÀÆÅÁÅÆÂÁÄ
È¿ÊÈÁÍÁÆ ÇÏÌ¿ÄÅÆ ÁyÄÍ ÎÆÇ ÃÄÁyÆÄÁy.
2. ÐϾǿ̿ÄÅÆ ÑÊÏÒ¿ÅÆÏÄÁÀ, ÁyÆÌà ¿¾Á¾ÇÃÁÄ Ç¿ÄÍÃÁÅÁÁÄ ¾ÁÌ¿ÊÆ
Ç¿¾È¿ÀÁÉÁÊÁÄ Å¿ÓÁÊÁ ÀÃÁÅ ÎÁÄ ¾¿ÄÎÁÀÁ¾ ÁyÄÍ ¾¿¾ÃÄÍÂÆÄÂÁÄ
¾¿¾ÈƾÈÆÄÍ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆ ¾¿¾¿ÄÃÔÆ ÅÌÁÄÎÁÊ ÂϾǿ̿ÄÅÆ ÁyÄÍ
ÎÆÌ¿ÌÁÇÂÁÄ ÎÁÀÁ¾ ÅÌÁÄÎÁÊ ÄÁÅÆÏÄÁÀ.
3. ÐϾǿ̿ÄÅÆ ÕÏÅÆÁÀ, ÁyÆÌà ¿¾Á¾ÇÃÁÄ È ¿ÊÂϾÃÄÆÂÁÅÆ ÎÁÄ È¿ÊÍÁÃÀ Å¿ÓÁÊÁ
¿Ò¿ÂÌÆÒ Î¿ÄÍÁÄ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆÂË Å¿ÅÁ¾Á Ç¿ÄÎÆÎÆÂË Ì¿ÄÁÍÁ ¿ǿÄÎÆÎÆÂÁÄË
ÏÊÁÄÍ ÌÃÁ/ wÁÀÆ Å¿ÊÌÁ ¾ÁÅÁyÊÁÂÁÌ Å¿ÂÆÌÁÊ.
ÇÁÎÁ
4. ÐϾǿ̿ÄÅÆ Ð¿ÇÊÆÈÁÎÆÁÄË ÁyÆÌà ¿ÇÊÆÈÁÎÆÁÄ ÁyÄÍ ÔÁÊÃÅ ¾¿À¿ÂÁÌ
Ç¿ÄÎÆÎÆ ÁyÄÍ ¾¿ÊÃÇÁÂÁÄ ÇÊÆÈÁÎÆ ÁyÄÍ ¾ÁÄÌÁÇË ÅÌÁ ÈÆÀ, οwÁÅÁ,ÁÊÆÒ,
È¿Êw
ÆÈÁwÁ, È¿ÊÁÂÔÀÁ ¾ÃÀÆÁ Å¿ÊÌÁ ÎÁÇÁÌ ÎÆÉÁÎÆÂÁÄ Ì¿ÀÁÎÁÄ ÈÁÍÆ Ç¿Å¿ÊÌÁ
ÎÆÎÆÂÖ
×ÁÊÆ Å¿ÂÆÁÄ ÈÁÄÁy ÅÁyÊÁÌ ÁyÄÍ ÎÆÈÆÓÁÊÁÂÁÄË ÁÎÁ È¿È¿ÊÁÇÁ ÅÁyÊÁÌ ÁyÄÍ
¾¿ÄÎÃÎÃÂÆ Ì¿¾ÇÁÌ ÁyÄÍ Ç¿ÄÌÆÄÍ ÁyÆÌÃØ È¿Ê¾ÏÊÁÀ ÎÁÄ È¿ÊÁÔÂÀÁ ¾ÃÀÆÁ,
¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ ÈÆÎÁÄÍ ÅÌÃÎÆ Áy ÄÍ ÎÆÁÉÁÊÂÁÄË ¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ Ç¿ÎÁÍÏÍÆ, ¾¿ÄÍ¿ÌÁÔÃÆ ÆÄÌÆ
ÈÆÎÁÄÍ ÅÌÃÎÆ ÁyÄÍ ÎÆÁÉÁÊÂÁÄË ¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ Ì¿ÂÄÆ ¾¿¾ÏÌÆÙÁÅÆ ÅÆÅÚÁ, ¾¿ÄÍÃÁÅÁÆ
¿̿ÊÁ¾ÇÆÀÁÄ ¾¿ÄÍÁÉÁÊ, ¾Á¾Çà ȿÊÌÆÄÎÁ ſÈÁÍÁÆ ¿ÙÁÀÃÁÌÏÊ Â¿¾ÁÉÃÁÄ È¿ÀÁÉÁÊ
ÁÄÁÂË ¾Á¾Çà ¾¿¾Ç¿ÊÉÃÁÄÍÂÁÄ Â¿Ç¿ÄÌÆÄÍÁÄ ¾ÃÊÆÎÄÁy,¾Á¾Çà ȿÊÌ ÆÄÎÁÂ
Å¿ÈÁÍÁÆ ¿vÁÀÃÁÌÏÊ ÇÊÏÍÊÁ¾ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ ÎÁÄ ÀÁÆÄÄÁy.
u âÞãäßåæ çåæu
(KTSP)
ÛÜ ÝÞurßàuá
åã èéãêÞêÞßåã
ÐÃÊÆÂÃÀþ ÁÎÁÀÁÔ Å¿Ç¿ÊÁÄÍÂÁÌ Ê¿ÄÓÁÄÁ ÎÁÄ Ç¿ÄÍÁÌÃÊÁÄ ¾¿ÄÍ¿ÄÁÆ
ÌÃÉÃÁÄË ÆÅÆ ÎÁÄ ÈÁÔÁÄ Ç¿ÀÁÉÁÊÁÄ Å¿ÊÌÁ ÓÁÊÁ ÁyÄÍ ÎÆÍÃÄÁÂÁÄ Å¿ÈÁÍÁÆ Ç¿ÎϾÁÄ
Ç¿Ä¿yÀÁÄÍÁÊÁÁÄ Â¿ÍÆ ÁÌÁÄ Ç¿¾È¿ÀÁÉÁÊÁÄ ÃÄÌ྿ÄÓÁÇÁÆ ÌÃÉÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ
Ì¿ÊÌ¿ÄÌÃÖ ëÃÉÃÁÄ Ì¿ÊÌ¿ÄÌà ÆÄÆ ¾¿ÀÆÇÃÌÆ ÌÃÉÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ ÄÁÅÆÏÄÁÀ Å¿ÊÌÁ
¿ſÅÃÁÆÄ Î¿ÄÍÁÄ Â¿ÂÔÁÅÁÄË ÂÏÄÎÆÅÆ ÎÁÄ ÇÏÌ¿ÄÅÆ ÎÁ¿ÊÁÔË ÅÁÌÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ
ÎÁÄ Ç¿Å¿ÊÌÁ ÎÆÎÆÂÖ ìÀ¿Ô Å¿ÈÁÈ ÆÌà ÂÃÊÆÂÃÀþ ÎÆÅÃÅÃÄ ÏÀ¿Ô ÅÁÌÃÁÄ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ
ÃÄÌ྿¾ÃÄÍÂÆÄÂÁÄ Ç¿Ä¿yÅÃÁÆÁÄ ÇÊÏÍÊÁ¾ Ç¿ÄÎÆÎÆÂÁÄ Î¿ÄÍÁÄ Â¿ÈÃÌÃÔÁÄ
ÎÁÄ ÇÏÌ¿ÄÅÆ ÁyÄÍ ÁÎÁ ÎÆ ÎÁ¿ÊÁÔÖ
10
íîïðîñòóïðóï ôõö÷øõùõñ ú÷ïðøóû üóûõóï íîïý÷ý÷øóï (ôúüí) óyïð
òîöóðóñ ñîïðóþõ ÿóýó ûóïýóö ïó ÷ïóù ÿîïý÷ý÷øóï õïûõø ñîïóñ÷ï
ÿîïþóÿó÷óï ûõõóï ÿîïý÷ý÷øóï ïó ÷ïóù. üûóïýóö ïó ÷ïóù ÿîïý÷ý÷øóï ûîöý÷ö÷
óûó ûóïýóö ÷ ÷, ÿö î øñÿîûîï ÷ øîùõùõ óï ûîïóðó øîÿîïý÷ý÷øóï óöóïó
ýóï ÿöó óöóïó, ÿîïðîùùóóï ÿîñò÷óóyóï ýóï ÿîï÷ùó÷óï ÿîïý÷ý÷øóï õó ýóö÷
øîýîùóÿóï ûóïýóö ïó ÷ïóù ÿîïý÷ý÷øóï ûîö îòõû, óy÷ûõ üûóïýóö ÷ (ü) ýóï
üûóïýóö ôñÿîûîï ÷ õùõ óï (üô) ñîöõÿóøóï óþõóï õûóñó òóð÷ óûõóï
ÿîïý÷ý÷øóï ýóùóñ ñîïðîñòóïðøóï øõö÷øõùõñ.
1. óïýó óï ôúüí
ïýóïð-õïýóïð îÿõòù÷ø ïýïî ÷ó
ñö 20 úóõï 2003 ûîïûóïð
ü÷ ûîñ íîïý÷ý÷øóï
ó ÷ïóù.
íîöóûõöóï íîñîö÷ïûó îÿõòù÷ø ïýïî ÷ó
ñö 19 úóõï 2005 ûîïûóïð
üûóïýóö
ó ÷ïóù íîïý÷ý÷øóï
óýóï üûóïýóö
ó ÷ïóù íîïý÷ý÷øóï (ü
í) ûîïûóïð üûóïýóö ÷.
0 úóõï 2003 ýóï íí
úóõï 2005 ûîïûóïð üûóïýóö
ôõö÷øõùõñ õùõ óï
2. úõõóï íîïý÷ý÷øóï ú÷ïðøóû üóûõóï íîïý÷ý÷øóï
1. òîùóóö õïûõø òîö÷ñóï ýóï òîöûóøó øîÿóýó úõóï óïð óó ó,
2. òîùóóö õïûõø ñîñóóñ÷ ýóï ñîïðóóyû÷,
3. òîùóóö õïûõø ñóñÿõ ñîùóø óïóøóï ýóï òîöòõóû îþóöó îîøû÷,
4. òîùóóö õïûõø ÷ýõÿ òîö óñó ýóï òîöðõïó õïûõø öóïð ùó÷ï ýóï
5. òîùóóö õïûõø ñîñòóïðõï ýóï ñîïîñõøóï óû÷ ý÷ö÷ ñîùóùõ÷ ÿö î
òîùóóö óyïð óøû÷, øöîóû÷, îîøû÷ ýóï ñîïóyïóïðøóï
3. üûöõøûõö ýóï õóûóï ôõö÷øõùõñ ú÷ïðøóû üóûõóï íîïý÷ý÷øóï
üûöõøûõö ýóï ñõóûóï øõö÷øõùõñ û÷ïðøóû óûõóï ÿîïý÷ý÷øóï ÿóýó îïóïð
ÿîïý÷ý÷øóï ýó óö ýóï ñîïîïðó óyïð ûîöûõóïð ýóùóñ ü ñîù÷ÿõû÷ ù÷ñó
øîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï îòóðó÷ òîö÷øõû:
ó. ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï óðóñó ýóï óøùóø ñõù÷ó.
ò ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï øîówöðóïîðóöóóï ýóï øîÿö÷òóý÷óï
þ. ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï ÷ùñõ ÿîïðîûóõóï ýóï ûîøïùð÷.
ý ôîùñÿø ñóûó ÿîùóóöóï î ûîû÷øó.
11
.
! ", # $ % !# &
!'( %"!
(" (
$" ' !'$" %"(" % **
+(
,-* "(" !(#
%
%"%" &
y (
."
''
!" $
% )(
19/2005 ! 7.
y $ ((!
%
' '$" ! %"%" % !(
"(
"
(
%
$"
$' $ !( % "!" ("((.
-!(" % $
("(( !# $# ((
y
("(( ," $ -(
* %"%"
(,-*),
$ '(
y"(
% $ !!
' $ ! $ $(( %"( ( ( ( ! /
1.
y!( $ #( % $ !!.
+ (
2.
* '
$
!"
%!
y $
%"0",
"
(1 !(' '# 1 " %" 0" 1 %
' 1 !" w
!"! $(" &
3.
* ' $ !(( ("((
y $ %" %" !#&
4.
y!( !" $.
+ (
5.
y &
+! '" % $
12
232 444
5673893:33:
3;
Waktu dan Tempat
?@A@B CD@EA?E C=B>@F@G@B H@I@B>@B (CCH)
A@B>>@F
27
M>LKALK K@GI@? J=B>@B
F@A?Q@B ID@EA?E@B @J@F@Q RSC T=>=D?
27
2
NEAOP=D
2
J?F@EK@B@E@B GLF@?
2012,
K=J@B>E@B K=EOF@Q
R=G@D@B> @
yB> A=DF=A@E J?
UF. VD?>W=B
.
[@F ?B? J?A=A@IE@B P=DJ@K@DE@B I=DK=ALWL@B \=EAOD ]BB=K J=B>@B
.
B. Tahapan Kegiatan
`@Q@I-A@Q@I E=>?@A@B CD@EA?E C=B>@F@G@B H@I@B>@B (CCH)
1
J@B
2
G=F?ILA?:
1.
?@A@B J? E@GILKa G=F?ILA?:
@.
C=GP=E@F@B
C=GP=E@F@B J?F@ELE@B J? E@GILK K=F@G@
24
3
y?AL GLF@? A@B>>@F
Q@D?, @
26 Juli 2012.
b. Upacara Penerjunan
Upacara penerjunan dilaksanakan di depan gedung Rektorat UNNES
pada tanggal 30 Juli 2012.
2. Kegiatan inti
a. Pengenalan lapangan
Kegiatan pengenalan lapangan di SMP NEGERI 2
SEMARANG dilaksanakan pada PPL 1, pada tanggal 2 sampai
dengan 11 Agustus 2012.
b. Pengajaran terbimbing
Pengajaran terbimbing dilakukan oleh mahasiswa praktikan
dibawah bimbingan guru pamong dan dosen pembimbing. Artinya
guru pamong dan dosen pembimbing ikut masuk kelas. Sebelum
masuk ke kelas praktikan sudah menyiapkan perangkat pembelajaran
13
bcdcefg bghijkb lim ecmnimi dcmoipieim i
ymo bkliq lgrsmbkhfibgrim
fcehcjgq lkhk rcdili okek ditsmo lim lsbcm dctjgtjgmo.
n.
ucmoipieim timlgeg
ucmoipieim timlgeg lghirkrim shcq deirfgrim lgtimi okek
ditsmo bkliq fglir grkf tcmlitdgmog tibkr rc rchib i
ymo lgipie.
vcfidg
bcjchkti
y
bctki
dceimorif
dctjchipieim
bkliq
lgrsmbkhfibgrim rcdili okek ditsmo.
lw
uchirbimiim kpgim deirfgr tcmoipie
uchirbimiim kpgim deirfgr tcmoipie lghirkrim dili w
irfk
irqge deirfgrx shcq okek ditsmo lim lsbcm dctjgtjgmo. ygtjgmoim
ybkmim hidseim
dcmk
ybkm hidseimx deirfgrim tcmlidif jgtjgmoim
zihit tcmk
lieg jcejioig dgqirx i
ygfk okek ditsmo, lsbcm dctjgtjgmo, lsbcm
rsselgmifse, lim dgqir higm i
ymo fcerigf bcqgmooi hidseim gmg lidif
fcebchcbigrimw
C. Materi Kegiatan
ymo deirfgrim dceshcq jceibih lieg rcogifim dctjcrihim uu|,
{ifceg i
imfiei higm tifceg fcmfimo rc-uu|-imx ifkeimx dchirbimiim bcefi rcogifim
jchipie lim tcmoipie lcmoim bcoihi dcetibihiqimmi
y iymo tkmorgm tkmnkh.
}climorim tifceg i
ymo higm lgjcegrim shcq lsbcm rsselgmifse, rcdihi
bcrshiqx bcefi okek-okek fctdif bcrshiq hifgqim i
ymo tcmlidif fkoib lieg
~uv uu| ~mmcbw
D. Proses Bimbingan
uesbcb jgtjgmoim deirfgrim rcdili lsbcm dctjgtjgmo lim okek
ditsmo jcehimobkmo bchiti rcogifim uu| bcniei ccrfg lim cgbgcmw
14
t u
u
y
y ¡¢. £ ¤¤¥ ¡
£ ¡¢.
1.
¦
.
§ ¨©¤ ª
2
¨
¢
¢« ¬
y ¡ ¡
¢¢«
.
¬
¢
y
£ ¡
VIII D dan VIII E sehingga penulis
sangat banyak mendapatkan pengalaman dalam mengajar.
d. Kedisiplinan warga sekolah yang baik.
e. Dosen pembimbing dan guru pamong yang memberikan arahan dalam
pelaksanaan PPL.
2. Faktor penghambat
a. Kekurangan praktikan, mengingat masih pada tahap belajar.
b. Kesulitan
praktikan
mengendalikan
kelas
ketika
kegiatan
pembelajaran berlangsung.
c. Kesulitan praktikan menerapkan teori pembelajaran yang sudah
dipelajari pada mata kuliah yang di dapat.
r
®u
Guru pamong Bahasa Indonesia merupakan guru yang sudah
berkualitas di SMP Negeri 2 Semarang, sehingga banyak pengalaman baik
dalam proses pembelajaran di kelas maupun di luar kelas yang beliau miliki.
Guru pamong sangat membantu praktikan. Beliau selalu terbuka
dalam memberikan masukan, kritik dan saran
pelaksanaan kegiatan
pembelajaran di kelas. Beliau juga memberikan kebebasan praktikan untuk
mengembangkan metode pembelajaran yang dianggap paling tepat. Kita juga
dibantu untuk menyusun silabus dan RPP dengan benar.
15
¯°
±²³´µ ¶´·¸¹·¸¹µº
»¼½¾¿ À¾ÁÂÃÁÂÃ¿Ä ÀÅÆÇÈÃÇÆ¿ ÉÆÈÆ¿Ä Ç¾ ½¾Ç¼ÊÆË ÊÆÈÃËÆ¿ Á¾Á¾ÅÃÇÆ¿
ÂÃÁÂÿÄÆ¿Ì
Á¾ÁÆ¿ÈÆÍ
ÉÆÊÆÁ
Á¾¿ÄÆÎÆÅ
½¾ÅÈÆ
Á¾ÁÂÆ¿ÈÍ
Á¾Á¾ÏÆËÇÆ¿
y¿Ä ÀÅÆÇÈÃÇÆ¿ ËÆÉÆÀÃ. »¼½¾¿ À¾ÁÂÃÁÂÃ¿Ä ÎÍÄÆ ½ Æ¿ÄÆÈ È¾ÅÂÍÇÆ
À¾Å½¼ÆÊÆ¿ Æ
ǾÀÆÉÆ ÁÆËƽýÐÆ ÉÆ¿ Á¾ÁÂÆ¿ÈÍ ÂÃÊÆ ÁÆËƽýÐÆ Á¾¿ÄÆÊÆÁà Ǿ½ÍÊÃÈÆ¿Ñ
ÒÅÆÇÈÃÇÆ¿ ½¾ÊÆÊÍ ÉÃÁÿÈÆ ¼Ê¾Ë ɼ½¾¿ À¾ÁÂÃÁÂÃ¿Ä Í¿ÈÍÇ ½¾ÊÆÊÍ Ç¼¿½ÍÊÈƽÃ
ȾÅËÆÉÆÀ À¾Å½ÃÆÀÆ¿ Á¾¿ÄÆÎÆÅ. ÓÆÊ Ã¿Ã Â¾ÅÈÍÎÍÆ¿ ÆÄÆÅ ÀÅÆÇÈÃÇÆ¿ ÊÆ¿ÏÆÅ ÉÆ¿
y¿Ä ÉÃÂÍ ÆÈ ½¾ÊÆÁÆ Á¾¿ÄÆÎÆÅ.
Á¾ÁÿÃÁÆÊÇÆ¿ Ǿ½ÆÊÆËÆ¿ Æ
16
ÔÕÔ Ö×
ØÙÚÛÜÛØ
u
áâã
ÕÝ Þßàp
äåæåçèé êåçèëìèíèëèí îïèëæðë êåíñèòèï óð äôõ öåñåïð
îïèëæðëèí
êåêî÷íè
yð
ìðêî÷çèí
ø èéùè
æ÷ñèì
ìåúïèíñ
êåïåíûèíèëèí èîè è
yíñ èëèí óðèòèïëèí óð óèçèê ëåçèì
ìåø÷èé
üåíûèíè
õåçèëìèíèèí
êåçèëìèíèëèííè
y ìåì÷èð óåíñèí
õåêøåçèòèïèí
(üõõ)
2
äåêèïèíñ,
ñ÷ï÷
éèï÷ì
è
yíñ óðì÷ì÷í
óèçèê
óèí
øåíèï
-
øåíèï
ïåíûèíè îåêøåçèòèïèí æåïìåø÷æ. õåïåíûèíèèí
îåêøåçèòèïèí ðíð óðîåïç÷ëèí ÷íæ÷ë êåêøåïðëèí èïèé ÷íæ÷ë êåíûèîèð æ÷ò÷èí
øåçèòèï.
1.
ýèçèê êåíñèëæ÷èçðìèìðëèí îïúìåì îåêøåçèòèïèíþ ìåúïèíñ ñ÷ï÷ (îïèëæðëèí)
éèï÷ì êåêî÷íè
yð øåëèç êèæåïð èyíñ û÷ë÷î ìåïæè éèï÷ì êåêî÷íèyð
ëåêèêî÷èí è
yíñ øèðë
óèçèê êåíñåçúçè ëåçèì èñèï óèîèæ êåíûðîæèëèí
ì÷èìèíè øåçèòèï è
yíñ íèyêèí óèí ëúíó÷ìðÿ
2.
äåúïèíñ ñ÷ï÷
(îïèëæðëèí)
.
éèï÷ì êåêðçðëð ëåìèøèïèí óèí ëåêèêî÷èí
êåíñåíèçð ëèïèëæåïðìæðë ìðìùè è
yíñ øåïøåóè
-øåóè
èñèï óèîèæ êåêøðêøðíñ
óåíñèí øèðë
ÔÝ Þââã
ýèïð îåçèëìèíèèí õïèëæðë õåíñèçèêèí
êåíè
yïèíëèí
1.
èîèíñèí
(õõ) 2
îïèëæðëèí
äåøåç÷ê æåïò÷í ëå ìåëúçèé çèæðéèí ìåøèðëíè
y îïèëæðëèí óðøåïð øåëèç èyí
ñ
û÷ë÷î èñèï ìåæåçèé óðæåïò÷íëèí ì÷óèé øåíèï-øåíèï ìðèî ÷íæ÷ë êåíñèòèï.
2.
õåíåêîèæèí êèéèìðìùè ÷íæ÷ë îïèëæðë óðéèïèîëèí æðóèë ïèíóúê ìåêî÷ïíè.
ïæðíè
y ëåêèêî÷èí ìåúïèíñ êèéèìðìùè ò÷ñè êåíòèóð îåïæðêøèíñèí óèçèê
îåíåêîèæèí
3.
ôèéèìðìùè õõ óðéèïèîëèí êèêî÷ êåíyåì÷èðëèí óðïð óåíñèí çðíñë÷íñèí
ìåëúçèé æåêîèæ õõ óèí óèîèæ êåêèíÿèèæëèí ëåñðèæèí ðíð óåíñèí ìåøèðë -
y ìåøèñèð øåëèç ëåæðëè æåïò÷í óèçèê êèìèyïèëèæ ìåøèñèð æåíèñè
øèðëíè
îåíóðóðë è
yíñ îïúÿåìðúíèç.
17
:
: 2101409108
: !"
y
# $ $%
y
y,
(%
""%$
1 ((1).
%$"$
(
)$
1
!&'
%"
y
"
w
"
"
$"
$"$
$$ !
%"#
*$"
y
+%
,%" $
" %
2
y
y
+" &
% " 2
!
11 Agustus 2012.
UNNES mendidik calon guru dan tenaga kependidikan yang profesional.
Dalam hal ini calon guru diharapkan menguasai kemampuan pedagogik,
kepribadian sosial, dan profesional. Dalam rangka menyiapkan calon guru yang
profesional tersebut bagi mahasiswa khususnya prodi kependidikan diwajibkan
menempuh mata kuliah wajib yang dilaksanakan dalam 2 tahap, yaitu PPL 1 dan
PPL 2.
Untuk pelaksanaan PPL diawali dengan koordinasi dengan dosen
koordinator, kemudian diterima di SMP Negeri 2 Semarang dan selanjutnya
melaksanakan PPL dengan koordinasi dan bimbingan dari guru pamong sesuai
dengan mata pelajaran yang sesuai dengan jurusan praktikan. Dalam pelaksanaan
PPL di SMP Negeri 2 Semarang ini para praktikan juga melakukan koordinasi
dengan dosen pembimbing dari UNNES untuk membantu proses dan memberikan
bimbingan seputar PPL. Untuk jurusan Bahasa dan Sastra Indonesia mendapatkan
dosen pembimbing Dra. Nas Haryati Setyaningsih, M.Pd.
Dalam pelaksanaan PPL ini ada beberapa pihak yang sangat membantu,
yaitu guru pamong yang dalam proses pelaksanaan PPL di sekolah memberikan
bimbingan bagaimana mengajar dengan baik, memberikan motivasi ketika para
praktikan mulai masuk kelas dan menghadapi siswa, memberikan informasi
seputar sekolah. Selanjutnya dosen pembimbing memberikan arahan tentang
metode mengajar yang efektif, kreatif dengan bantuan sarana dan prasarana yang
tersedia di SMP Negeri 2 Semarang. Dan rekan-rekan PPL UNNES dari berbagai
jurusan yang berjumlah 17 orang yang telah memberikan dukungan, bantuan dan
kerjasamanya. Hal ini sangat praktikan butuhkan yang nantinya dapat dijadikan
bekal dalam melaksanakan profesinya sesuai dengan harapan, yaitu menjadi Guru
lulusan UNNES yang profesional, kreatif dan menyenangkan.
Berbagai hal yang diamati dalam PPL diantaranya sebagai berikut :
r 3 :171;1 34.
/0u
12 13 6121 8/5191?13 :171;1 34