PENGARUH PENAMBAHAN KARBOKSIMETIL SELULOSA TERHADAP KARAKTERISTIK HIDROGEL FILM POLIETILENA OKSIDA UNTUK APLIKASI PEMBALUT LUKA

  

PENGARUH PENAMBAHAN KARBOKSIMETIL SELULOSA

TERHADAP KARAKTERISTIK HIDROGEL FILM

POLIETILENA OKSIDA UNTUK APLIKASI PEMBALUT LUKA

SKRIPSI

Diajukan sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Teknik

  

ANISSA NUR AINI

1503020049

PROGRAM STUDI TEKNIK KIMIA

FAKULTAS TEKNIK

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH PURWOKERTO

DESEMBER 2017

  MOTO “Tidak ada balasan untuk kebaikan selain kebaikan (pula).

  Maka nikmat Tuhanmu yang manakah yang kamu dustakan?” (Ar-Rahman 55: 60-61)

  When things are out of your hands and you know you have done everything you can, have no regrets

  

DAFTAR ISI

Halaman HALAMAN JUDUL ................................................................................. i HALAMAN PERSETUJUAN ................................................................. ii HALAMAN PENGESAHAN ................................................................. iii HALAMAN PERNYATAAN ORISINALITAS ................................... iv DAFTAR ISI ............................................................................................ v DAFTAR TABEL .................................................................................. vii DAFTAR GAMBAR ............................................................................. viii DAFTAR LAMPIRAN ........................................................................... ix KATA PENGANTAR ............................................................................. x ABSTRAK ................................................................................................ xi ABSTRACT

   ............................................................................................. xii

  BAB I PENDAHULUAN ........................................................................ 1

  1.1 Latar Belakang Masalah ...................................................................... 1

  1.2 Perumusan Masalah ............................................................................ 2

  1.3 Tujuan Penelitian ................................................................................ 2

  1.4 Manfaat Penelitian .............................................................................. 3

  BAB II TINJAUAN PUSTAKA .............................................................. 4

  2.1 Pembalut Luka .................................................................................... 4

  2.2 Hidrogel .............................................................................................. 6

  2.2.1 Sintesis Hidrogel ......................................................................... 8

  2.2.2 Interaksi Radiasi dengan Polimer ................................................. 9

  2.3 Polietilena Oksida (PEO) .................................................................. 10

  2.4 Karboksimetil Selulosa (CMC) ......................................................... 11

  2.5 Analisis Karakteristik Hidrogel ......................................................... 14

  2.5.1 Fraksi Gel .................................................................................. 14

  2.5.2 Rasio Swelling ........................................................................... 14

  2.5.3 Kecepatan Transmisi Uap Air .................................................... 14

  2.5.4 Uji Kuat Mekanik ...................................................................... 15

  2.5.5 Karakterisasi Struktur Kimia dan Morfologi .............................. 15

  BAB III METODE PENELITIAN ....................................................... 17

  3.1 Rancangan Penelitian ........................................................................ 17

  3.2 Perancangan Variabel ........................................................................ 17

  3.2.1 Variabel Tetap ........................................................................... 17

  3.2.2 Variabel Bebas .......................................................................... 17

  3.3 Bahan dan Alat .................................................................................. 17

  3.3.1 Bahan ........................................................................................ 17

  3.3.2 Alat ........................................................................................... 17

  3.4 Prosedur Penelitian ........................................................................... 18

  3.4.1 Pembuatan Hidrogel .................................................................. 19

  3.4.2 Analisis Hidrogel ....................................................................... 19

  3.4.2.1 Penentuan Gugus Fungsi ...................................................... 19

  3.4.2.2 Penentuan Fraksi Gel ............................................................ 19

  3.4.2.3 Penentuan Rasio Swelling ...................................................... 19

  3.4.2.4 Penentuan Kecepatan Transmisi Uap Air .............................. 20

  3.4.2.5 Analisis Kuat Mekanik ......................................................... 20

  3.4.2.6 Uji Morfologi dengan Scanning Electron Microscope (SEM) . 20

  BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN................................................. 21

  4.1 Analisis Struktur Senyawa Hidrogel PEO-CMC dengan FTIR .......... 21

  4.2 Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Fraksi Gel Hidrogel PEO-CMC 22

  4.3 Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Rasio Swelling Hidrogel PEO-CMC ........................................................................................ 23

  4.4 Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Kecepatan Transmisi Uap Air Hidrogel PEO-CMC .................................................................... 24

  4.5 Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Sifat Mekanik Hidrogel PEO-CMC ......................................................................................... 25

  4.6 Analisis Morfologi Hidrogel PEO-CMC ........................................... 27

  BAB V PENUTUP ................................................................................. 29

  5.1 Kesimpulan ........................................................................................ 29

  5.2 Saran .................................................................................................. 29

  DAFTAR PUSTAKA ............................................................................. 30 LAMPIRAN ........................................................................................... 32

  

DAFTAR TABEL

Halaman

Tabel 2.1 Tipe Pembalut Luka dan Indikasi Penggunaan ........................... 4Tabel 2.2 Karakteristik Beberapa Polimer sebagai Pembalut Luka .......... 13Tabel 2.3 Ringkasan Data Analisis Karakteristik Hidrogel dalam Jurnal .. 16

  

DAFTAR GAMBAR

Halaman

Gambar 2.1 Representasi Skematik Struktur Jejaring Tiga Dimensi

  Hidrogel ............................................................................... 8

Gambar 2.2 Skema Sintesis Hidrogel Melalui Crosslinking ..................... 9Gambar 2.3 Struktur Molekul Polietilen Oksida (PEO) .......................... 10Gambar 2.4 Struktur Molekul Karboksimetil Selulosa (CMC) ............... 12Gambar 3.1 Bagan Rancangan Penelitian ............................................... 18Gambar 4.1 Grafik Analisis Spektra FTIR Hidrogel PEO-CMC ............. 21Gambar 4.2 Grafik Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Fraksi Gel

  Hidrogel PEO-CMC ........................................................... 22

Gambar 4.3 Grafik Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Rasio

  Swelling Hidrogel PEO-CMC ............................................ 23

Gambar 4.4 Grafik Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Kecepatan

  Transmisi Uap Air Hidrogel PEO-CMC .............................. 24

Gambar 4.5 Grafik Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Kuat Tarik

  Hidrogel PEO-CMC ........................................................... 26

Gambar 4.6 Grafik Pengaruh Konsentrasi CMC terhadap Elongasi

  Hidrogel PEO-CMC .......................................................... 27