MATA PELAJARAN UMUM

  i. Memahami konsep-konsep asas hubungan etnik ii. Menjelaskan kepentingan memahami konsep asas hubungan etnik iii. Menjelaskan aplikasi konsep-konsep hubungan etnik dalam masyarakat Malaysia

  Hasil Pembelajaran

• Setelah mempelajari bab ini, anda seharusnya dapat:

  Pengenalan

• • Di Malaysia, usaha-usaha memupuk perpaduan yang harmoni antara pelbagai etnik

  sentiasa dilaksanakan dalam setiap lapisan masyarakat, terutamanya di kalangan

  para pelajar melalui sistem pendidikan sedia ada.
• Beberapa konsep-konsep asas yang mendasari hubungan etnik.
• Tiga konsep penting yang akan dibincangkan ialah masyarakat, budaya dan perpaduan.

  Pengenalan

• • Malaysia berjaya keluar drp kumpulan negara mundur  negara sedang membangun

   negara maju (cita-cita dlm Wawasan 2020).
• Malaysia pernah melalui pelbagai peristiwa pahit yang menjejaskan hubungan etnik sejak zaman penjajahan sehingga selepas merdeka (Peristiwa 13 Mei 1969)

• Daripada pengalaman pahit tersebut, dapat dilihat: 1. Kemajuan ekonomi sahaja tidak lengkap sekiranya tidak disertai kestabilan politik.

  2. Kestabilan politik shaja tidak memadai tanpa pembangunan ekonomi yg seimbang.

  3. Perlu berjalan seiring agar tidak wujud kepincangan sehingga menimbulkan konflik.

  Hubungan Etnik

  1. Hubungan etnik berkait rapat dengan seluruh struktur sosial masyarakat dan memberi pemahaman tentang darjah pluralisme sosial dan kebudayaan, punca konflik serta sejauhmana struktur masyarakat bersifat kolonial.

  2. Hubungan etnik mencerminkan perkembangan sejarah dan kemampuan sosioekonomi sesebuah negara.

  3. Hubungan etnik mencerminkan darjah dan sumber ketegangan sosial dlm sesebuah masyarakat.

  4. Melalui hubungan etnik juga dapat difahami isu prasangka dan diskriminasi di sesebuah negara serta gambaran peranan faktor personaliti dalam menentukan tingkah laku ahli masyarakat.

  5. Hubungan etnik penting dalam memahami kesan pengindustrian di sesebuah

  Usaha-usaha Ke Arah Memupuk Perpaduan Nasional

  1. Penubuhan Jabatan Perpaduan Negara (kini Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional /JPNIN).

  2. Pengenalan Rukun Negara (ideologi kebangsaan).

  3. DEB, Dasar Pendidikan Kebangsaan, Dasar Kebudayaan Kebangsaan.

  4. Gabungan parti-parti politik (Barisan Nasional)

  5. Integrasi antara wilayah (antara bandar dengan luar bandar) dan antara Semenanjung Malaysia dengan Sabah & Sarawak.

  

6. Usaha kerajaan (top-down) sahaja tidak memadai tetapi mesti digenapkan dengan

usaha yang berbentuk (bottom-up) menerusi kerjasama & sumbangan drp sektor swasta, sektor komuniti dan semua parti politik.

• Keharmonian Hubungan Etnik di Malaysia tidak bergantung semata-mata kepada keadaan berbaik-baik antara pelbagai kumpulan etnik tetapi juga antara kumpulan

  kelas sosial yang berbeza (pekerja/kelas menengah/golongan yang kaya daripada

  pelbagai kumpulan)
• Hubungan Etnik merupakan satu ciri penting yang mencorakkan sistem sosial

  Malaysia walaupun tahap perpaduan nasional di negara kita sukar diukur, namun

  negara luar melihat Malaysia sebagai negara yang berjaya mewujudkan hubungan

  entik yang harmonis.

  Konsep Masyarakat

• Kamus Dewan :
• Masyarakat : kumpulan manusia yang hidup bersama-sama (dari sesuatu tempat dengan aturan dan cara tertentu) atau pergaulan hidup.
• Bangsa : jenis manusia daripada satu asal keturunan atau kumpulan manusia dalam satu ikatan ketatanegaraan.
• Masyarakat Bahasa : komuniti manusia yang tinggal bersama-sama di suatu tempat dengan cara dan ukuran tertentu dari segi bahasanya,
• Istilah : jaringan perhubungan antara pelbagai individu yang merujuk kepada pergaulan hidup dan keseluruhan hubungan sosial.
• Masyarakat juga menggambarkan rakyat sesebuah negara.

  Bangsa, Masyarakat dan Negara

• Malaysia terdiri daripada masyarakat yang multiracial (berbilang kaum) dan multiculture

  (berbilang budaya) yang mempunyai asas-asas kukuh untuk mewujudkan masyarakat yang lebih berbudaya, berilmu, bermoral, dan mendokong cita-cita murni bangsa Malaysia berteraskan konsep negara bangsa.

• Pembentukan bangsa Malaysia boleh diukur dari tiga perspektif utama iaitu

  1. aspek kenegaraan - simbol 2. aspek kewarganegaraan - warganegara 3. aspek kebangsaan - kebudayaan

  Masyarakat dan Budaya • Kebudayaan tidak wujud tanpa masyarakat.

• Manusia sebagai anggota masyarakat bertanggungjawab mencipta, menggubah, menokok-tambah dan melestarikan budaya, dan menurunkannya dari generasi ke generasi untuk jutaan tahun dalam peradaban manusia sedunia.
• Proses mewariskan budaya melibatkan interaksi dua generasi yang sentiasa melakukan proses pengubahsuian berdasarkan keperluan semasa :
• generasi yang menurunkan budaya
• generasi yang menerima budaya

  Masyarakat dan Budaya

• Masyarakat yang berbudaya berkembang dengan menurunkan dua bentuk budaya,
• budaya material, seperti Tembok Besar di Cina dan Piramid di Mesir budaya bukan material, seperti sistem kepercayaan dan agama, falsafah dan kesusasteraan, dan pemikiran sains dan kemampuan mencita teknologi.
>Kedua - dua komponen budaya ini menjadi pemacu kepada perkembangan dan kemajuan sesebuah masyarakat.
• Ahli masyarakat berperanan dalam membina dan mempertahankan budaya masyarakat.

  Keperluan Mengkaji Masyarakat

1. memahami hakikat bahawa manusia, demi kelangsungan hidup, tiada pilihan lain

selain hidup bermasyarakat 2. memahami budaya masyarakat sendiri dan juga masyarakat lain 3. memupuk kerjasama didalam masyarakat sendiri dan dengan masyarakat lain

4. sifat dan ciri masyarakat perlu diketahui dan difahami kerana masyarakat adalah

sesuatu yang dinamik.

  Ciri-Ciri Masyarakat

  

1. Manusia Yang Hidup Berkelompok

  2. Melahirkan Kebudayaan

  3. Mengalami Perubahan

  4. Terdapat Kepimpinan

  5. Stratifikasi Sosial

Masyarakat Malaysia • Masyarakat di Malaysia mengandungi pelbagai etnik dan budaya

• Dari segi sejarah, masyarakat Malaysia juga mempunyai asas kukuh untuk mewujudkan masyarakat berilmu, bermoral dan mendokong cita-cita murni bangsa Malaysia berteraskan konsep negara bangsa.

• • Ini telah dimanifestasikan oleh pemimpin dan rakyatnya melalui pemikiran, nilai sosio-

  budaya, perlambangan dan jiwa kemanusiaan serta kerohanian tinggi yang mereka

  amalkan sehingga hubungan etnik yang harmoni terus bertahan dengan baik.

  Masyarakat Malaysia

• Konsep ‘masyarakat Malaysia’ tidak boleh disamakan dengan konsep ‘bangsa Malaysia’.

• • Konsep ‘masyarakat Malaysia’ adalah sebuah konsep yang lebih luas skopnya, atau

  boleh dianggap sebagai sebuah konsep payung.

• • Konsep ‘bangsa Malaysia’ yang pula merujuk kepada satu cita-cita politik (Wawasan

  2020 – bangsa bersepadu = bangsa Malaysia).
• Konsep ‘bangsa Malaysia’ merupakan satu konsep ‘bangsa idaman’ yang

  Konsep Etnik • Istilah etnik berasal daripada perkataan Yunani iaitu ethnos yang bermakna orang.

• Etnik bahasa : kaum atau bangsa.
• istilah : kelompok manusia yang ditentukan melalui perbezaan ciri-ciri budaya seperti adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan ekonomi dan sebagainya.
• Etnik ialah berkenaan bangsa manusia, ia juga tidak memaksa perubahan terhadap kepercayaan agama atau membuang unsur sesuatu kaum

  Etnisiti, Etnosentrik & Etnosentrisme

• Etnisiti : Rasa kekitaan sesuatu kumpulan etnik tertentu.
• Etnosentrik :
• Menganggap ciri-ciri budayanya sebagai wajar, betul dan lebih utama daripada budaya etnik lain yang dipandang rendah dan dianggap ganjil, berada di tahap rendah atau tidak bermoral.
• Etnosentrisme :
• Kepercayaan atau rasa bangga yang wujud dikalangan anggota sesebuah kelompok etnik bahawa budaya dan etnisiti mereka adalah jauh lebih baik dan hebat daripada

  Pengkelasan Etnik • Kumpulan etnik lazimnya bermula daripada satu konsep keturunan.

• Walaupun keturunan itu bermakna keturunan budaya, juga yang lebih ditonjolkan ialah identiti etnik, ras atau sifat-sifat fizikal yang sama.
• Oleh itu, etnik dapat dikelaskan melal>perbezaan budaya
• demog
• Contohnya di Sabah dan Sarawak terdapat pelbagai kumpulan etnik pada kedudukan geografi yang berbeza.

  Konsep Ras dan Rasisme

• Penggunaan istilah ras dan etnik sering kali digunakan secara berulangan walaupun ia membawa makna yang berbeza.
• Etnik : Bahasa : kaum atau bangsa.
• Istilah : kelompok manusia yang ditentukan melalui perbezaan ciri-ciri budaya seperti adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan ekonomi dan sebagainya.
• Ras :
• Perbezaan dari segi ciri-ciri fizikal-biologikal dalam kelompok manusia dan ciri yang paling ketara serta sering digunakan untuk membezakan kumpulan manusia ialah

  Rasisme

• Rasisme :
• Pandangan, pemikiran, atau kepercayaan negatif oleh sesuatu kelompok sosial atau para anggotanya mengenai sesuatu kelompok lain berdasarkan perbezaan faktor fizikal-biologikal atau ras semata-mata dan ini ditunjukkan secara terbuka melalui perilaku atau tindakan terbuka.
• Rasisme adalah gabungan prejudis dan kuasa diartikulasi melalui diskriminasi berasaskan warna kulit, mata dan ciri-ciri fizikal-biologikal selainnya.

  Tahap Rasisme

• Rasisme Tahap Individu • dalam bentuk kepercayaan dan sikap individu .
• wujudnya ras tertentu yang berstatus lebih tinggi dan ada yang berstatus lebih rendah.
• Tahap Institusi • melibatkan dasar dan pelaksanaan yang bersifat diskriminasi, seterusnya membentuk ketidaksamaan bagi masyarakat daripada ras yang berbeza.
• dapat dilihat secara tersirat di dalam struktur sosial.

  Konsep Prejudis

• Prejudis :
• pandangan negatif yang tersemat di dalam hati seseorang atau satu kelompok etnik, yang sering tidak diluahkan secara terbuka, mengenai ahli atau kelompok etnik lain.
>Selalunya pandangan ini adalah tidak berasaskan maklumat yang jelas, tepat atau mencukupi.
• Apabila prejudis disuarakan ianya menjadi stereotaip.

  Konsep Prejudis

• Prejudis antara etnik berlaku apabila sesebuah etnik memandang negatif terhadap etnik lain.

• • Prejudis yang tinggi terhadap sesebuah etnik lain adalah sukar diubah walaupun fakta

  yang kukuh diberikan bagi membuktikan bahawa kefahaman tersebut adalah salah.

• Prejudis yang wujud biasanya berasaskan sokongan yang aktif daripada masyarakat sekeliling.
• Melalui proses sosialisasi, sikap prejudis disalurkan dari satu generasi kepada satu generasi lain.
• Kesan sikap prejudis semakin mudah dilihat apabila berlaku persaingan bagi

  mendapatkan sesuatu yang terhad sama ada dari aspek politik, ekonomi sosial dan

  sebagainya.

  Konsep Stereotaip

• Stereotaip :
• Kenyataan-kenyataan umum yang negatif terhadap sesuatu etnik seperti semua orang Arab itu Islam, orang Belanda itu kedekut dan sebagainya.
• Gambaran berlebih-lebihan tentang sesuatu perlakuan baik atau buruk yang ditujukan kepada sesuatu etnik oleh etnik lain. Ini terhasil apabila berlaku pertembungan dua atau lebih komuniti etnik.
• Stereotaip boleh menimbulkan perasaan dan implikasi negatif di kalangan masyarakat majmuk di Malaysia.

  Konsep Diskriminasi

• Diskriminasi :
• Pandangan, pemikiran dan kepercayaan negatif oleh seseorang atau sekelompok etnik terhadap anggota atau kelompok etnik lain yang mempengaruhi prilaku pihak yang berpandangan negatif.
• Perbuatan membezakan seseorang individu atau sesuatu kelompok etnik lain berasaskan ciri-ciri etnik semata-mata.
>Diskriminasi merupakan terjemahan prasangka yang ada pada sesuatu etnik.
• Diskriminasi semakin mudah berlaku terutama apabila wujud prejudis dan stereotaip dalam sesebuah masyarakat, sama ada di peringkat individu ataupun kumpulan etnik.

  Konsep Budaya

• ‘Budaya’
• ‘budhi’ (Sanskrit) - ‘kecergasan fikiran dan akal’
• ‘daya’ (Melayu Polynesia) - ‘kekuatan kuasa, tenaga dan pengaruh’
• ‘Budaya’
• ‘tenaga fikiran, usaha rohani atau kuasa yang menggerakkan jiwa’

• Budaya :
• ‘The way of life of a people, including their attitudes, values, beliefs, arts, sciences, modes of perception, and habits of thought and activity. Cultural features of forms of life are learned but are often too persive to be readily noticed from within’ _{(Dictionary of Philosophy).}
• Kamus Dewan (199>tamadun, peradaban, kemajuan fikiran, akal budi meliputi cara berfikir, berkelakuan dan sebagainya.
• Buda
• cara hidup yang diikuti oleh orang yang menjadi anggota kumpulan tertentu dan meliputi anasir sistem sosial, susunan organisasi ekonomi, politik, agama,
• Budaya boleh dibahagikan kepada dua:

  b. budaya bukan kebendaan

  a. budaya kebendaan

  a. Budaya kebendaan

• peralatan dan kelengkapan hidup seperti rumah, kereta, perahu, senjata dan sebagainya.
• Contohnya, orang Melayu mempunyai rumah yang berbeza dengan orang Inggeris atau orang Eskimo.

  b. Budaya bukan kebendaan • kepercayaan, adat istiadat dan undang-undang.

Elemen Pembina Budaya (Kluckhon, C) • peralatan dan kelengkapan hidup manusia

• • mata pencarian hidup dan sistem ekonomi.

• sistem sosial.
• bahasa.
• kesenian.
• sistem pengetahuan.
• agama dan kepercayaan.

• Terdapat dua peranan utama budaya:

  i. membina imej negara ke arah mewujudkan keperibadian dan identiti ii. memupuk kesedaran kebangsaan dan kenegaraan berasaskan ciri-ciri kerohanian, kemanusiaan, spiritual dan mental

• Manusia membentuk budaya dan perkembangan budaya akan mengikut perkembangan masyarakat.

  

Ciri-Ciri Budaya

• Dipelajari • Perkongsian • Kesejagatan • Diwarisi • Berubah • Perlambangan

  • Pandangan Semesta

  Fungsi Budaya Dalam Kehidupan

  1. Memenuhi dan Menyediakan Keperluan hidup

  

2. Sebagai Panduan kepada Anggota Masyarakat dalam Bertingkahlaku

  3. Mengatur Hubungan Sesama Manusia

  4. Sebagai Penggalak Kepada Manusia Untuk Mencipta

  5. Sebagai Alat Penyatuan dan Pengenalan Identiti

  Rujukan

• Shamsul Amri Baharuddin,(2012) Hubungan Etnik, (Edisi ke2). Bangi : UKM
• Abdul Rahman Arshad (2007).Unity and education in Malaysia. KL:DBP

• • Ishak Saat (2009). Pendidikan Negara bangsa Malaysia. Shah Alam: Karisma

  Pubilcations

  • Syed Husin Ali (2008). Ethnic relations in Malaysia. KL: Strategic Information