PERBANDINGAN OPERATOR DETEKSI TIPE PADA PROSES PSEUDOCOLOURING TERHADAP CITRA MEDIS.
Perbandingar Opentor Deteksi T.pi Prda P.ose3 Pseudeolouring
Te.LadaP
Didukd
S€basai Salah Srtu
Syml utrtu! Mqyel*jtm Prcsm Sldt I
Pda Jllrosd Tcknik Elel,fo Univ€Fitrs And.l6
N0BP :04 17s 078
D!-E!&-!aI!aa!LE!B$a
NrP- 196911820
1970! 1002
.,:|.).
. ' .....-',\
'
,t ::
: :
:.::'
JURUSAN
TEI(I{IK ELEI(IRO
trAKTJLTAS TOKNTK UMTr'ERSITAS ANDALAS
PADANG
2010
Ll
ABSTRAK
(rru n..l^ n?n1qtun.i1rd )ar( n(n{undmg oh!.k d?ryah tirgtt.t
Llburunun w4{:nnsattit!!i, phn$a nolayn! titak hn^a m rk denq.natihta
dkan k *litm r"tuk nenqzhtji .bieL ws.ln ddlon tita te^cLut Ator nukt
ntkluh nznEt .li .hi?kah)?k daldn citta tlis peth drl.kuknn retuott yhihtt.
nata lehil1 dah dzian ne"lohrli. obi?k ohi.k dtldn .ita kdln Sutuh tuu
tun r.nt .ltluk ktt r htk tnhdntL nuto olu tehrh ntudah dalan ekt.kdi
\tbrrh.rtu aalit urluk1h dcnt n neld*tka" pta\.r p:eu.laut.mng kthaaap.rt.
tzrphut Nan,u, bdk^ nti.nLn !tu.hjek dchsun obt?k lnn,ld Fda cita
tpr.lot.lo tiuq tidak b.ti1, tltas Ha! letrbtt tloput diid\ah den9dn
p."aAab hgah art ftt pt.u.lotaburig dtryun dttrky kjlj D.t.k\i 1c?i htkpunJ,at
ptnlloluhun titrd 1etu1aa. d.ldn peneErsan b.giah-b.!:iun
tepititru. Adnfdk etod. .le1ek:i t.ti loht fuLth dik nhonAl.n bttbusaipendekatdn
hehjali.p.tdk, ptrd e*Ji t?r)i arknr k.in Cradiu .prutot (dnnr oft ror.
' Opndtor OVerut tetebt nenilikiknt.klerieik
lupLtctun opttoht nan aonpzrt
ktlendirt&ngd :eg.ltt k bhihdk.l.h t.h nK, na\ihg- d!n!
Hdl n1i dlalh h.r,b.tilen nrvhdhka .p lar ?enditek\iah tcpi kt:lbut
nie, b.ttuda hdsilnt. )ik) djn egratitun le d.tdn Fctdot.burin< Salah \orlnla
apohild d*uobh !.la unalid ddh aidgno:r krhdiap .itru nldis Hat i"i
tunj.nlik.n. rd n.AA nthjliki krulttd: lanA tudtu IznE.,.iba fahg dihallkxn
d j dlat Frcl1d.n k nytnyanals.po ti ha:il tztla p*udo dan,.6.t dcnyan
thtek! terhatk d?ryan tihgfut k h.rhusilah 62 5% d.nvdktu?tues 1B t ibd1ejk
t\cnL lu pLwit tlenE.n 1irylut tuhnhzsilnh 5A,5%, dan katlu pravs 6t,j
nil ttik S .htkik nhtk ?\ehL d.n k.npd\ peht:ot.han ,jeryah tin kut
k.h.thd:ilnn 55% da *aktu prus{ \.hc\d 2t6,5 ,tilAe JuL dapdl ddp.t
dtkatatln ?\crd. dan $b!l t.thr ik di.nt.ru I ina pealo dan detzk\i opi luinn t)
ttrand tehtiht tl.Lth
Kdtakuhci:
lafid.id
Peklot.lo ti t .Nntor Orutiln op?tab. C.nry- .peroto.
dah
apttutat Cotnys
BAB
I
PENDAHUI-UAN
Cita nedis
ieruprld cira yag di8nnat& Dlllr nenggubdkan
bagian {lalan manusi!. untuk
tuju
kes.natu cittu medis ini disuatan untuL
ncndjaerDsa suatu pcnyatil ymg oda
dalm tubun.
aC& dapar
tubun
dalh
allu *bacai pcncem breim
rubuh.
dimari aiju diFlajdi n.ngcnai kondisi bagian ddm
Citra nedis dapat dilasilkm dengr Esonansi nacnctikj eelonbds
uli,€sonik. alau
pcnyinm dengd sinar
X dd b.rbagt nlcdr
lainnya Oleh karena citra ini dihsilkan deng&
menggunakd
pe€kmd
alat optit yms tidal
cliaya llnpaL citm yMe dihsilku nenpuyai
Mala rndDsia
ncrupatd
alar
teknik
lingrar
oprit yd€ lcrbiae mctihat objek yans kaya
atm wm., dM nengenali objek objek yang rdr berddarkd p€ibcdad wma
re^eb* Mala atd kesulilo r.cngcnali sBlu
objek jika objck lesebui
ninin ald wma. cilra
ydg nengedung
dnekrt
mcdis merurEko citE
reMbul.
dilalul&
&lm
Agd
mata
tinggi. sehincea
hud,n hensen
scsuatu sehinCga
mu! lebih
li
obick-objek dalanr citE nedis pdln
mudah
datm meng alisa objek objek
citB medis. Sahn satu cda yeg dilakukm
lebih mudal
objek delgm
h,tr )ds ridal bi6a utut
mmk nmsenali objek yes ada dald ciln
kebulfid y,ng sbsal
mensamalinya akan kesulitan
sgar
un*
ncnbdtu mn!
dgar
dalm ncngmati sbu,n cnE nedis adabn dengd melrrukd
proes pseudocola*ina lerhadap citra
laehll
Ps?!doc,/d,ri,r neruDala)
prcscs pemberitr wama
kepada objck-objck
y
yrs buku qama objck $bcnmya (wma
E ada
dalm
dildkukan apabila objek dalm cita
Olcb
kmn.
suatu
yes
cilia.
ingin
F{m@
disami ElaI
itu p€rlu dilakukaD prcses segmcnrdi
Sebelmnla rcbn
Proses
diblakd pcnclilim
scnu)
senu dapal
leFeamen-sesnen.
tncbih danulu.
oleh Ad€ SoDa
Budihe dalh
tus6 akhn denga judul "Prnsolahan dan EkrDlomsi Inlomasi Cirra M€dis
dergrn M€rode Segnertasi Abplitu lo iltn
teBeblt cilra nedis hrsil rRo,rg?,
dd
Pk
dotoloainAn. tada p€.elilio
CT Sca, terlebih dandu diuban kedalm
bentut ar.'s.dle stelah itu dis+menrasi kcmudi& dibenkd !€wmMn
€nu
l?se".tocobt hd pada cilra lcScbur sehingea objet objek pada citra nredh
tersebur dapat dibedakan berdasrran
D
o e. oseldo-olouilA
dalm bidmg ncdh
hclihat
berdekd
DelE{ oel bc.d
dapat nembedare
pembenan
qam
Pada penelilian teEebut t€pi
ddat rcdalu
jela
jcl6
y
hll tesbut
rhr \el'u ii otri. Jds ard
basi ,baeie dalm tubuh
denCe
ddi suru objek dan
proses
psmm
scmu
dalm $atu citz r4ebu! ridak begitl
perlu
dilakulo poFs det€ki tepi
sehincga
sada pada citratesebul nenjadi lebih iclas.
Muinto. wanyu Pujiyono_ dm tladijah padd nenelilim meEka
beiudul Det€k
pada
semu rcscbDtl:l
alau bala+balas objek
Unluk nengaldi
balas-baLs objek
w{na *mu yane tclal dib.nkm
i l€pi Klnker org,n Rcprcduli wMir!
y
s
M.ngguak!tr
Ope.rnor Prryitl. juea nelaku*a. penelitie tcihadal' cirra medis yaitu orcm
EFoduksi
w
it9, nen88lnake dctelsi lepi
pencliti& ini dih$ilke tirik
deng Opmioi Pewil|
litik lepi yd8 cutup rcbal cela)
bdnpemudan dalm mendeleksi
tanl.i
organ Eproduksi
Pada
sehiDssa dapat
wira Dei
hsn
PF,NITTI]P
B6dek h6il penelirian yang dilalDiarl
keslrpulan sehagai
l.
Citra
brital
baka rLpal diambil beberapa
:
t6il pred, de
deletsi lepi dengan op€raror saD€l lelah dapal
menberikd bdil ciln ierbsik dibmdinskm densd pre,lo
tepi yans lain sbesd 76,5%
dan
waku
2. DenrE
pos
48,5
y,ig
dd
deteksi
nencapai lingkal kcb€rbsilan 62.5%
nilideleit
adeya det€isi repi
d
pseudoolouins
aka
menpeneea dm
m€nperbaiti deril cilra nedis.
Adapun
I
etu
y&g .iapat
dibcrik
ohn pcnuib setebn
relokfi
Dalm p.nelirain kaii ini disunal@ 6 mcm opmtor
Mlhya
disabuns denge predo.?.to@r&
dapar ditambalkd
utdt
edge
de,e.r,r
y
s
peneliiian selmjnhta
kombimi d€rcki lcpi mtda 2 opemlor
kombinNi snim deieksi lepi cdny dengd konpd
p€relitian
misalnya
eldjuhya digabsg
d.nC psedoalourina.
z
Unnrk painskala pedocolowins dapal dikemb
res,rrrari yds
ska
leknik
lain mislnya samntasi d€nsm metode ,/atcrsred.
DAFTAR RIFERINSI
{11 Desilrias, siska.200?. or,natisti ]:iL.t Eitc Det.ctiok pada Cittu CT Scon
.lon Rnnrsen. t!tusan Ieknik Elehm.falallas leknik. Univefies
Andal6. faddg
[2]
surya, Dudim$ Ade.200?. Pe"goldhan Dan Etuptordsi t
lotkdsi Citru Medis
DehAan Metade SeAnent6i Anplitutlo Dan Pvu.lo..loutihg .h s
T€knik E lekno.Faku lus
[]l
Munir,Rinaldi.2004.P?,gdl,hun
tnli,t
n
ivennrs A.dalas. Pddd g
Citd Digital
dengan Penlekatoh .4lsornniL
.tika. Bud"ns.
dd H^d\jn\. Detek\i Tepi Kahl@. Oryah Repmdutri
W
Me\guraktn overcaor Ptwitr. ProCm studi Teknik
"itd
l.lomarilo. Unn- irl 4hmdd DJ}Id logirre
Jushd, Ycssi. lthulisasi D?tektor Ase Dekction Terhaik pada citta
Mdnnogaplry tt(en leknik Elektro. Fakuhs Teknik. Universita
[4] Munnro,wahF
[5]
Tekn ik.U
Pujiyono,
Andalas. Padmg.2007
[6]
B6uki, Achmad. dkk, /.rgrlahah Citra Dignal MehEgunakth
Vitul
9asic.
Cmna llmu. Yoayakarb. 2005
l7l Ahmsd, Usmd. Ps,soldra, Citru Diaital
da fektit lenoatMa.yo.Pendthlt
OFha llmu.YogJakarta.2005
I8l vladimn vezhneveb. v6si1i Sarcnov.
ed
Alla A.dreeva.,,l Sune! an Pirct
based Skih Cotot
I9lch.Marin, Dkk.t?'s,rdrzn cittu Disital Mehlsunatah
Maltah
lnformalika.Bandrng.200?
ll0l
McAndicw, Al$dai..,1, Ltruluction
School
oi
Compurer science
1a
Di&ital
lnd*
PtLcesihg enh Maiab.
tud Mathemarics vicloria UniveNity
.r
T{hnology. pdl-ile.
illlNugroho,S€ryo. /Dp&'?rrdsi netode edA! linkingUntuk ehdetetsi Aork tePi
Pado cjtru digil.l. h snTekn:k lnlomatika STIKOM. Balikpapan.2005
Te.LadaP
Didukd
S€basai Salah Srtu
Syml utrtu! Mqyel*jtm Prcsm Sldt I
Pda Jllrosd Tcknik Elel,fo Univ€Fitrs And.l6
N0BP :04 17s 078
D!-E!&-!aI!aa!LE!B$a
NrP- 196911820
1970! 1002
.,:|.).
. ' .....-',\
'
,t ::
: :
:.::'
JURUSAN
TEI(I{IK ELEI(IRO
trAKTJLTAS TOKNTK UMTr'ERSITAS ANDALAS
PADANG
2010
Ll
ABSTRAK
(rru n..l^ n?n1qtun.i1rd )ar( n(n{undmg oh!.k d?ryah tirgtt.t
Llburunun w4{:nnsattit!!i, phn$a nolayn! titak hn^a m rk denq.natihta
dkan k *litm r"tuk nenqzhtji .bieL ws.ln ddlon tita te^cLut Ator nukt
ntkluh nznEt .li .hi?kah)?k daldn citta tlis peth drl.kuknn retuott yhihtt.
nata lehil1 dah dzian ne"lohrli. obi?k ohi.k dtldn .ita kdln Sutuh tuu
tun r.nt .ltluk ktt r htk tnhdntL nuto olu tehrh ntudah dalan ekt.kdi
\tbrrh.rtu aalit urluk1h dcnt n neld*tka" pta\.r p:eu.laut.mng kthaaap.rt.
tzrphut Nan,u, bdk^ nti.nLn !tu.hjek dchsun obt?k lnn,ld Fda cita
tpr.lot.lo tiuq tidak b.ti1, tltas Ha! letrbtt tloput diid\ah den9dn
p."aAab hgah art ftt pt.u.lotaburig dtryun dttrky kjlj D.t.k\i 1c?i htkpunJ,at
ptnlloluhun titrd 1etu1aa. d.ldn peneErsan b.giah-b.!:iun
tepititru. Adnfdk etod. .le1ek:i t.ti loht fuLth dik nhonAl.n bttbusaipendekatdn
hehjali.p.tdk, ptrd e*Ji t?r)i arknr k.in Cradiu .prutot (dnnr oft ror.
' Opndtor OVerut tetebt nenilikiknt.klerieik
lupLtctun opttoht nan aonpzrt
ktlendirt&ngd :eg.ltt k bhihdk.l.h t.h nK, na\ihg- d!n!
Hdl n1i dlalh h.r,b.tilen nrvhdhka .p lar ?enditek\iah tcpi kt:lbut
nie, b.ttuda hdsilnt. )ik) djn egratitun le d.tdn Fctdot.burin< Salah \orlnla
apohild d*uobh !.la unalid ddh aidgno:r krhdiap .itru nldis Hat i"i
tunj.nlik.n. rd n.AA nthjliki krulttd: lanA tudtu IznE.,.iba fahg dihallkxn
d j dlat Frcl1d.n k nytnyanals.po ti ha:il tztla p*udo dan,.6.t dcnyan
thtek! terhatk d?ryan tihgfut k h.rhusilah 62 5% d.nvdktu?tues 1B t ibd1ejk
t\cnL lu pLwit tlenE.n 1irylut tuhnhzsilnh 5A,5%, dan katlu pravs 6t,j
nil ttik S .htkik nhtk ?\ehL d.n k.npd\ peht:ot.han ,jeryah tin kut
k.h.thd:ilnn 55% da *aktu prus{ \.hc\d 2t6,5 ,tilAe JuL dapdl ddp.t
dtkatatln ?\crd. dan $b!l t.thr ik di.nt.ru I ina pealo dan detzk\i opi luinn t)
ttrand tehtiht tl.Lth
Kdtakuhci:
lafid.id
Peklot.lo ti t .Nntor Orutiln op?tab. C.nry- .peroto.
dah
apttutat Cotnys
BAB
I
PENDAHUI-UAN
Cita nedis
ieruprld cira yag di8nnat& Dlllr nenggubdkan
bagian {lalan manusi!. untuk
tuju
kes.natu cittu medis ini disuatan untuL
ncndjaerDsa suatu pcnyatil ymg oda
dalm tubun.
aC& dapar
tubun
dalh
allu *bacai pcncem breim
rubuh.
dimari aiju diFlajdi n.ngcnai kondisi bagian ddm
Citra nedis dapat dilasilkm dengr Esonansi nacnctikj eelonbds
uli,€sonik. alau
pcnyinm dengd sinar
X dd b.rbagt nlcdr
lainnya Oleh karena citra ini dihsilkan deng&
menggunakd
pe€kmd
alat optit yms tidal
cliaya llnpaL citm yMe dihsilku nenpuyai
Mala rndDsia
ncrupatd
alar
teknik
lingrar
oprit yd€ lcrbiae mctihat objek yans kaya
atm wm., dM nengenali objek objek yang rdr berddarkd p€ibcdad wma
re^eb* Mala atd kesulilo r.cngcnali sBlu
objek jika objck lesebui
ninin ald wma. cilra
ydg nengedung
dnekrt
mcdis merurEko citE
reMbul.
dilalul&
&lm
Agd
mata
tinggi. sehincea
hud,n hensen
scsuatu sehinCga
mu! lebih
li
obick-objek dalanr citE nedis pdln
mudah
datm meng alisa objek objek
citB medis. Sahn satu cda yeg dilakukm
lebih mudal
objek delgm
h,tr )ds ridal bi6a utut
mmk nmsenali objek yes ada dald ciln
kebulfid y,ng sbsal
mensamalinya akan kesulitan
sgar
un*
ncnbdtu mn!
dgar
dalm ncngmati sbu,n cnE nedis adabn dengd melrrukd
proes pseudocola*ina lerhadap citra
laehll
Ps?!doc,/d,ri,r neruDala)
prcscs pemberitr wama
kepada objck-objck
y
yrs buku qama objck $bcnmya (wma
E ada
dalm
dildkukan apabila objek dalm cita
Olcb
kmn.
suatu
yes
cilia.
ingin
F{m@
disami ElaI
itu p€rlu dilakukaD prcses segmcnrdi
Sebelmnla rcbn
Proses
diblakd pcnclilim
scnu)
senu dapal
leFeamen-sesnen.
tncbih danulu.
oleh Ad€ SoDa
Budihe dalh
tus6 akhn denga judul "Prnsolahan dan EkrDlomsi Inlomasi Cirra M€dis
dergrn M€rode Segnertasi Abplitu lo iltn
teBeblt cilra nedis hrsil rRo,rg?,
dd
Pk
dotoloainAn. tada p€.elilio
CT Sca, terlebih dandu diuban kedalm
bentut ar.'s.dle stelah itu dis+menrasi kcmudi& dibenkd !€wmMn
€nu
l?se".tocobt hd pada cilra lcScbur sehingea objet objek pada citra nredh
tersebur dapat dibedakan berdasrran
D
o e. oseldo-olouilA
dalm bidmg ncdh
hclihat
berdekd
DelE{ oel bc.d
dapat nembedare
pembenan
qam
Pada penelilian teEebut t€pi
ddat rcdalu
jela
jcl6
y
hll tesbut
rhr \el'u ii otri. Jds ard
basi ,baeie dalm tubuh
denCe
ddi suru objek dan
proses
psmm
scmu
dalm $atu citz r4ebu! ridak begitl
perlu
dilakulo poFs det€ki tepi
sehincga
sada pada citratesebul nenjadi lebih iclas.
Muinto. wanyu Pujiyono_ dm tladijah padd nenelilim meEka
beiudul Det€k
pada
semu rcscbDtl:l
alau bala+balas objek
Unluk nengaldi
balas-baLs objek
w{na *mu yane tclal dib.nkm
i l€pi Klnker org,n Rcprcduli wMir!
y
s
M.ngguak!tr
Ope.rnor Prryitl. juea nelaku*a. penelitie tcihadal' cirra medis yaitu orcm
EFoduksi
w
it9, nen88lnake dctelsi lepi
pencliti& ini dih$ilke tirik
deng Opmioi Pewil|
litik lepi yd8 cutup rcbal cela)
bdnpemudan dalm mendeleksi
tanl.i
organ Eproduksi
Pada
sehiDssa dapat
wira Dei
hsn
PF,NITTI]P
B6dek h6il penelirian yang dilalDiarl
keslrpulan sehagai
l.
Citra
brital
baka rLpal diambil beberapa
:
t6il pred, de
deletsi lepi dengan op€raror saD€l lelah dapal
menberikd bdil ciln ierbsik dibmdinskm densd pre,lo
tepi yans lain sbesd 76,5%
dan
waku
2. DenrE
pos
48,5
y,ig
dd
deteksi
nencapai lingkal kcb€rbsilan 62.5%
nilideleit
adeya det€isi repi
d
pseudoolouins
aka
menpeneea dm
m€nperbaiti deril cilra nedis.
Adapun
I
etu
y&g .iapat
dibcrik
ohn pcnuib setebn
relokfi
Dalm p.nelirain kaii ini disunal@ 6 mcm opmtor
Mlhya
disabuns denge predo.?.to@r&
dapar ditambalkd
utdt
edge
de,e.r,r
y
s
peneliiian selmjnhta
kombimi d€rcki lcpi mtda 2 opemlor
kombinNi snim deieksi lepi cdny dengd konpd
p€relitian
misalnya
eldjuhya digabsg
d.nC psedoalourina.
z
Unnrk painskala pedocolowins dapal dikemb
res,rrrari yds
ska
leknik
lain mislnya samntasi d€nsm metode ,/atcrsred.
DAFTAR RIFERINSI
{11 Desilrias, siska.200?. or,natisti ]:iL.t Eitc Det.ctiok pada Cittu CT Scon
.lon Rnnrsen. t!tusan Ieknik Elehm.falallas leknik. Univefies
Andal6. faddg
[2]
surya, Dudim$ Ade.200?. Pe"goldhan Dan Etuptordsi t
lotkdsi Citru Medis
DehAan Metade SeAnent6i Anplitutlo Dan Pvu.lo..loutihg .h s
T€knik E lekno.Faku lus
[]l
Munir,Rinaldi.2004.P?,gdl,hun
tnli,t
n
ivennrs A.dalas. Pddd g
Citd Digital
dengan Penlekatoh .4lsornniL
.tika. Bud"ns.
dd H^d\jn\. Detek\i Tepi Kahl@. Oryah Repmdutri
W
Me\guraktn overcaor Ptwitr. ProCm studi Teknik
"itd
l.lomarilo. Unn- irl 4hmdd DJ}Id logirre
Jushd, Ycssi. lthulisasi D?tektor Ase Dekction Terhaik pada citta
Mdnnogaplry tt(en leknik Elektro. Fakuhs Teknik. Universita
[4] Munnro,wahF
[5]
Tekn ik.U
Pujiyono,
Andalas. Padmg.2007
[6]
B6uki, Achmad. dkk, /.rgrlahah Citra Dignal MehEgunakth
Vitul
9asic.
Cmna llmu. Yoayakarb. 2005
l7l Ahmsd, Usmd. Ps,soldra, Citru Diaital
da fektit lenoatMa.yo.Pendthlt
OFha llmu.YogJakarta.2005
I8l vladimn vezhneveb. v6si1i Sarcnov.
ed
Alla A.dreeva.,,l Sune! an Pirct
based Skih Cotot
I9lch.Marin, Dkk.t?'s,rdrzn cittu Disital Mehlsunatah
Maltah
lnformalika.Bandrng.200?
ll0l
McAndicw, Al$dai..,1, Ltruluction
School
oi
Compurer science
1a
Di&ital
lnd*
PtLcesihg enh Maiab.
tud Mathemarics vicloria UniveNity
.r
T{hnology. pdl-ile.
illlNugroho,S€ryo. /Dp&'?rrdsi netode edA! linkingUntuk ehdetetsi Aork tePi
Pado cjtru digil.l. h snTekn:k lnlomatika STIKOM. Balikpapan.2005