Pendidikan Terjangkau.

P e n d id il~ a n

Terjangka
tu s i d s b ., d a r i p e r a n g k a t
sam pai
ja u h

p e ra n g k a t
a ta u

p e n d id ik a n

EORANG

S
ta p i

yang

g u ru


besar

m e s k ip u n

s a rja n a

bukan

p e n d id ik a n

d e tik

dem i

p e m ik ira n

dan

d e tik


te -

te rlib a t

p ra k s is

pen-

d id ik a n ,
m e n y a ta k a n
p e n d id ik a n itu m a h a l. M a k in b a g u s ,

le n g k a p

dan

te litin y a

K onsum en


p ro se s.

b a ik

d a s a r, tid a k s e k a d a r

capital

P ro se s

(m a h a js is w a ,

dan

bahan

b u tu h

b ia y a


dasar
yang

"konsum en"

dana,

(o ra n g

n y a , k a re n a p e n

tu a )

yang
b e sa r.

ju d k a n

a d a la h


p e n ik m a t

K a la u d ia rtik a n , b a h w a s e o ra n g

h a ru s

lu lu s a n

m e n g h id u p i

m em asuki

y a n g le b ih m e n g u n d ib a n d in g

yang

tid a k

b is a


s a ja

m e re k a

m e n d a p a tk a n n y a ,
(o ra n g

tu a )

s is w a

yang

p ilih . S e la in k o m p e te n ,

senang,

tu k p e n d id ik a n , k ita tid a k d a p a t

n a fk a h


d i lu a r n e g e ri

pen-

b e rk ila h " a s a l a n a k u s ia s e k o la h

a la s a n

bahw a

d id ik a n ; ia ju g a m e s ti b e rh a rg a

tid a k b e rk e lia ra n

d a la m n e g e ri te rla lu re n d a h b a -

d a n d ih a rg a i. P e n d id ik a n

ja " .


dan

m em banggakan

m e n y e d ia k a n

p e rlu

d i ja la n a n

sa-

m e n d a p a tk a n
b a ik

lu lu s a n
b e k e rja

tid a k h a n y a le n g k a p te ta p i ju g a


d id ik

m e w u ju d k a n

b a ik ,

m e n y e d ia k a n

s e p e rti

ru a n g

a la t p ra k tiu m

yang

dsb.

P e n d id ik a n


m em enuhi
k a re n a

sy a ra t

rn e n ja d i

m a n u s ia a n
A p a la g i

bagus,

S a y a . s e tu ju

tid a k

.

tid a k


p e n tin g ,

ru tin .

B ahan

c u k u p b e rp e g a n g

pada S A P , susunan
k u lia h a n ,

itu ,

k e h id u p a n
yang
u sa h a b e sa r. G u ru

b e rtu g a s

k u lia h

dengan

pendapat

p e n d id ik a n

m e n d a sa ri
m e m e rlu k a n

ke-

kebangsaan.

b e rb a g a i p re d ik a t
k a re n a

m in im a l,

tu m p u a n

dan

yang

h a ru s

dan

a c a ra p e r-

sa sa ra n

yang

re s m i,

te ru s

di-update.

b e la ja r

m e la in k a n

S a m p a i d i s in i

s a y a s e tu ju p e n d id ik a n
h a l: k e b e n a ra n

h a ru s
itu m a -

m em enuhi

e v i-

id e n tik
yang

s e d ik it.
o ra n g

p a b rik ,

b a ik ,

k ita

p e rlu

d a n a y a n g tid a k

B e g itu la h

s e b a g ia n

m e n a fs irk a n

entrepre-

neur university,

y a n g m e s k ip u n

fik a s i p ro s e s , m e n g u b a h

s tru k -

tu rb ia y a .
ta "

s ia p a k a h " k i-

penanggung

H a ru sk a h

dananya?

p e n d id ik a n

(o ra n g tu a ) p e s e rta
. b e rs a n g k u ta n ?
d id ik a n
u n tu k

d ib a y a r

d id ik y a n g

B e n a rk a h

pen-

y a n g le b ih b a ik h a n y a
o ra n g

M e n ju a l

y a n g le b ih

p ro se s

kaya?

p e n d id ik a n

k e p a d a (o ra n g tu a ) s is w a , ta m ganya

dapat

Laksana pabrik
W a ja r k a la u
id e n tik k a n

p e n d id ik a n

dengan

p a b rik

raw material

n g o la h
b a ra n g

p ro se s.

yang

b a ik

b a ik n y a

D i s in i
akan

bahan

d i-

m u lir

dan

ta ra n ,

b ia y a

m e n ja d i
p ro d u k

te rg a n tu n g

dasar

is tila h

y a n g ta m p a k

pe-

(s e te n g a h ) ja d i m e la lu i

s u a tu

d ita m p ilk a n

b e rb a g a i

m e n y a n g k a ln y a .

m aupun

sebagai

M e re k a

la in

k a la u

anak

bangsa

m em bangun

dan

c ita -c ita

a d a la h

bangsa.

p e rse m b a h a n

o ra n g tu a b a g i b a n g s a ,
dan

k e h id u p a n

n e g a ra

in i.

ik h la s m e n e rim a

M e re k a

p e n g h a rg a a n

d a la m

dan

konsep

m asuk

a k a l: fo r-

a k tiv ita s

p e n d a f-

te s

m asuk,

uang

k u lia h , u a n g S K S , s u m b a n g a n
p e n in g k a ta n

m u tu , b ia y a p ra k -

tik u m ,

uang

k u rs i,

pengem bangan

d id ik a n ,

a ta s

p ik ira n

bangunan,

uang
pen-

dan

usa-

Bisnis
G e ra k a n

D a la m

h a l te ra k h ir

in i y a n g

p e n d id ik a n

dem am

m em buka

a k a d e m i.

A la s a n n y a ,

m em buat

"d e g -d e g a n "

b e la ja r

d i n e g a ra

m e m p e la ja ri

m a ju

ilm u

u n tu k

ris ik o . B e rb is n is
h a m p ir
ja ra n g

yang

tid a k

Juga
di

S e la n ju tn y a

saya

le m b a g a

m a sy a ra k a t

sebagai

m e n ja d ik a n

b is n is ,

bagai konsum en.

U s a h a in i d i-

p e n d id ik a n ,

K a re n a k o n su m e n n y a
s e lu ru h

bangsa

dan

n e g a ra ,

m a k a b ia y a p e n d id ik a n
d i ta n g g u n g a n
Pada

a n g g a ra n
s is w a

ta m b a h a n

m e n ja -

s e lu ru h b a n g s a .

p e la k s a n a a n n y a

m e m b ia y a i p e n d id ik a n
tu a

a d a la h

n e g a ra ,

dan

hanya
u n tu k

tid a k

d itu n ja n g

s e h in g g a
gungan
d id ik ,

o le h

bukan

b ia y a
(o ra n g

k a re n a

d ip a y u n g i

d i s in i y a y a le m b a g a

s e b a lik n y a

m e n ja d i
tu a )

ta n g -

p e s e rta

m e n e m p a tk a n

p e s e rta d id ik s e b a g a i k o n s u m e n . M a k in tin g g i k u a lita s n y a ,

bangsa

m a k in

m e la lu i

p e rti p a b rik , m a k in b a g u s p ro -

o ra n g

m em bayar
m u tu

san

ia la h

o ra n g tu a s is w a s e -

s e ja h te ra a n
a ir n y a .ยท

d a n ta n a h
.

te m u k a n

p e n d id ik a n

d is e le n g g a ra k a n

N am un,

bangsa

on-

to lo g in y a d a g a n g .

yayasan.

ne-

" te rh o r-

m e s k ip u n

g a ra n y a , u n tu k m e n g a m a lk a n
d a n m e n g a b d ik a n n y a b a g i k e -

d im ilik i

ta n p a
d is e b u t

a d a titip a n

s itu ,

a ta u

k u ra n g

b is n is
k a re n a

m engandung

payungi

a ta u

SM K dan

p e n d id ik a n

s w a s ta

m au

e k o n o rn i. S a y a

b is n is n y a

ja d i

k a la u

te ra k h ir

k e n a l p e b is n is , y a n g m e n g g e s e r

banyak

m u lia

p e n d id ik a n

p a d a p e re m p a t

d ila n d a

a d a la h m a s y a ra k a t lu a s , s e lu ru h b a n g sa . B a h k a n a k a n m e n p rib a d i

b is n is

a b a d y a n g la lu , s e ja k In d o n e s ia

m a t"

hanya.

lu -

ilm u n y a .

bagi nusa bangsa.

m a ra k

d is e b u t k o n s u m e n

P e rta n y a a n n y a ,

p a k lo g is , T e r m a s u k k e tik a h a r -

pun

dengan

b e rd a g a n g :

d a n s p e s i-

(y a n g

S is w a s e te la h

p e n g h a rg a a n

bangsa

a d a b e n a rn y a .

m u ra h

Iu s a k a n m e n g a b d ik a n

u n tu k

s e b a g ia n

p a d a d a sa rn y a

ham s

d ib a y a r s is w a ) k a re n a d ib a y a r
s e lu ru h b a n g s a d a n p e n d u k u n g

ris ik o .

S e tia p p e n in g k a ta n

dan

p e n d id ik a n .

D e m ik ia n la h ,
p e n d id ik a n

te rtin g g i y a n g d a p a t d ib e rik a n

d e n s i a p o d ik tis , tia d a p ro p o s is i
m ana

m e n g h id u p k a n

tid a k te p a t in ti m a k n a n y a , te ta p i

dan

s itu a s i

m e n c a ri

m e n ja d i

m aka

fa s ilita s

k e la s d a n

d id ik a n

N am un

k a la u k ita in g in m e m ilik i h a s il

p a n ta s ,

p e n d id ik a n

la n ta s

gi kem am puannya.

D e n g a n b e rp ik ir b a h w a p e n -

g a jijh o n o ra riu m

k a re n a

m e la in k a n

h id u p a n n y a .

pen-

la h

un-

h id u p

y a y a s a n u n tu k
m e w u ju d k a n
v is i d a n m e la k s a n a k a n m is i k e -

konsum en

D e m ik ia n p a b rik , d e m ik ia n ju S e m e n ta ra

yayasan

p e n d id ik a n ,

d id ik a n itu . A p a la g i k a la u s e te -

m e ru p a k a n

g a p e n d id ik a n .

m a h a l. A la s a n -

.d ik a n m e w u -

m is i y a y a s a n . T id a k s e la y a k n y a
usaha

b e rp e lu a n g

m enggunakan-

v is i d a n m e la k s a n a k a n

s ila n g p e n d a p a t.

n y a a d a la h , p e n d id ik h a m s te r-

m a k a s e m a k in

s e k o la h

k e m u n g k in a n

k e h id u p a n

. b ia y a m e n ja d i

u ru sa n
yayasan
yang
m e n a u n g in y a : y a y a s a n m e n c a ri

k a la u

tu n g k a n

p e n d id ik a n ,

s w a s ta , m e n

p ro d u k . D a la m h a l in i te rd a p a t

P ro s e s m e lip u ti s e tia p la n g k a h

human

itu

s ~ a jm a h a s m v v a ?

p e n y e le n g g a ra a n
dan bahan

yang

d a ri k a s a t m a ta . B e tu lk a h

" p e m b e li"

Guru Basar {Emeritus) PSlkol
UniveJsita$~n

k e ra s

lu n a k

d i a ta s

duk

tin g g i b a y a ra n n y a :

m a k in

B e lu m

m ahal

se-

b ia y a n y a .

la g i b ia y a p ro rn e s in y a .

D e m ik ia n Ia h

k a la u

s is w a

d i-

~----~~--~~~~~--~~--~~--~------~

pengem bangan

I{ lip

in s ti-

i n g Hum

baku

a5 U

n

dsb.

pad

D a la m

2 0 12

k a la n g a n

anggap konsum en.

Pada kenyataannya, pendidikan hanya sebagai usaha
mewujudkan visi dan melaksanakan misi negara makin
mustahil, sehingga pendidikan
murah apalagi gratis sukar ditampilkan. Banyak negara maju saat ini mempromosikan
pendidikan tingginya di negara
berkembang.
Banyak pendidikan tinggi Indonesia yang
menentukan visinya sebagai
kelas dunia, yang pikiran
dasarnya ekonomis. Ada j~ga
negara yang memberi beasiswa
bagi calon mahasiswa negara
lain, yang tentunya terpilih.
Masyarakat menempatkan diri
sebagai konsumen pendidikan.
Karenanya ada masyarakat.
miskin dan pantas mendapat
pendidikan bagus, ternyata
hams menganggap pendidikan
sebagaidunialain.Pemerintah
perlu berhitung cermat dan
adil, mengkomprornikan pebisnis dan pembangun bangsa,
untuk pendidikan "harga terjangkau". ***