WATERMARKING FILE CITRA MEDIS PSEUDOCOLORING DENGAN MENGGUNAKAN METODA LSB (LEAST SIGNIFICANT BIT).

WATERMARKING FILE CITRA MEDIS
PSEUDOCOLORING DENGAN MENGGUNAKAN
METODE LSB (LEAST SIGMX'ICANT BIT)

TUGAS AKHIR
Diajukan Sebaeai Saldh Satu Ewal
Pada

Jt6an

Tekhik

M!*

Ment.lesaikan

ptugm

Etetto Unive^ild\ 1,"t!it

OLER:

ADI WIRIADINATA
lrP. 04 175 0t0
PEMBTMDINC:
DL EDg. RAEMADI KURMA
NrP. 19690820 19703 1002

JURUSAN TEI{]{TK ELEIC|RO

FAKWTAS TEKNIR
I'NI}'ERSITAS ANDAI,AS

2010

L.

Sndd !

rl,rtu r/kjrJ.' m.trLlald nnu\i unluk .rellndungj cirra digirrl dari
bebcrana nasahh sepeni pcrlindunee rcrlrdap FnskopiaD data. l.tcnrililro
.leolikasi.

dan scbieai.F. ,i'rr!,?rlrl drpd diskipkan
d.lanr

lr

rq.|/rrtr,r.

cnn dalan dua d.niair jairu don,ain st4sirl dan lomair /r,,r/,r,, Srudi
trr/.r,,r,(i,s nri sdglr tcnlnrg drllm hidans kedoktenn S.lah sarLnlx unn'k
lcnla'npaitui darx tuh$id n.laLu, lekool,)gi lnlernet anrar dokrd U'lrEDr,*
Ianr dhisipkan dapar berrpi g.mbft nhufun \idco DeDgaD nic.ggunak:s
ncrodc r.ne lcpar. !crli'rJurgd dalx Jrr!1 dihkukrn lcbih cftico
llga akhi. ini mrnrbrhas r.o?rrllir{ liLr r/rrr,,rl (cn{ nred s
S/1^r..i. d.n .ntu m.Jn r,rr!r,r,/r,rt r) terliadap c rx RGB denftn
nr.nggur a Dcl.d. i,Sll lltaa \ig\liot lrir. N4cbdd LSB merutakan
nr.lod. !turg pali.g scd. r,r dd, nrud diinrplemcDrsila P.d! dlslrnya lile
!z/..dt lcrl.fih d.|ulu.Lrn di ubab k. Jal.n bir daD cita R(;U (c rx indukl
)rr! jusr sebasai nrelia penxDumg kr./,l,'^! akxn d,uhrh rtrh lie d.Lani bit
ScLturiLtr r! dibu {Ldu kd! lunci (lr)'t 4ar {iira yan! dnisifkln rnr.dungi
kuma.anntx Sere rh llu dilrluk.n pLos.s lJcntisi]ra. Jrta rrr.rna d.ngaD

crJ bn pcr hil k0 brr I SB cilr, lodrk. l-ntuk rn..gcrrbui r\i r,o.rtr .k pada
Jrncidr drl Lkrn fl)s3s 3[srriksi Kenndian dilanrullan denrir .\a]uasi
ld,rd{ hNil a[hn ]ri!u mcnrbandinllln cifa indll a\li derlu .ita ntnl
hrn'dd1dl l'anmel.r ydns dilu .kdn xJrllh nihl MSII ralrr.r. unjukltu
rinlkil .rror pada shrcm da. l,sNlt j"hg menuniu[kar kuxli.s stunb,r r-a.g
dLhrrilkrn- rada tusas akhir ini jusx dilaliulh rrlluxsi srbjeklil dcnsan 20
.ernonden uDtu[ 0rcn]bandnrtkan .ilia induk isli denlan .nra nrduL
Kinoia sisl.ni

r.la[ i..hjtrkkin

hrsil vrns sinaat mcnuaskro Dari
p.nclnirn !ihasill& il!i rrr,. scnrltin kccil(ltlSl kec l) dan dii'rb.sgi dc.gao
rlrgk.r kualilas rilm bduk b.rMr./,,,,1 Jxog dih15,lkln h npir nrlrip dcDraD
cnm nrdul, asli seb.sai cilr. misukxtr (l,sNIl b..r) sedlrskaf n.Dntur .nalG.
srb.lilddi hxsil p$-srnl]lni !.r,rtsponJen jusaichh ncnu.jutrehlsil )rn!
niennDslan lnnan. didqa an riiskal l.ornira. anla.. .lrx iftut rsli d! sd
cilrx inJuk

tidtu


b.n,,/.r,n,r[ sebesr

91.]7qr,.

lunti: ralaaki! rrrunatk sr:cu!t. r\.Ltrottlth.! L9tj

.t1s[.

tt

BAB

I

PENDAHI]LIJAN

Di dalar dunia inodern sol ini penyebdd inforjmsi tlan dilalukM
denean


nensu.ak.n berbasai media, rerulma nrdia yans b€^ilitr digiul

Dcngd ncmefaa&m rcknoloei disnal sq,eniinrner atau tekrolori disital
lxinny4 m€toLdrhkm tenAninn dan Fnlebardr informsi. Hal

i.i

tcntunya

juga DenunskiDler penyalahsuDaa leknoloei dignd tc*€bur lerha.lar

inlomasi yang bcrupa dara digilal (cit.a.
F.nggan,lun.

Fncunan,.hL b.c.mt! intbmrAi

nsmbuar kem.nan ahu kedhrsiam dari

dispaikd


sda

ncniadi

i

dan video),
_vang

tenlunl?

idal l(imin.

diperlukan cara ya.g dapal

memberik p.nindungb

nedia disiral tescbnt lraletttutl,ih! ictup

n.l.ldkd


akan

banisi penlinB ymE inein

ljnruk mel*ukm F€rlindungan lerhadap lierahasiM

infomdi

sel)eni

pcrlindunean tcrhrdat

kn

saldh

kcahaian dan

de


kcamdm

ko

dald drh

slu clra

unlut

keananan infombi

Fnrins. Denaan mensguDakln teknit rotetnarkiry ini, Natu dah digiid
,lapal dhhipkan nrfomasi berupa

inlonnasi ymg
F..

sl


dishifkd t

tuli*.,

rsebut

snara. vidco, arau

ridrr dllat

C@br, didmr

lanssuns dilibat oleh

ihalln nunusia. tetlpj d apal d ideteksi denCe mcng gunalan konpurcr

ttldr?/,,./b,g neruplkan lekroloai yeC rcialil nasih brru .Ln bciuh

ahg

.@

sehingga

mdih nrnrbuk! p€luang iset )an8 lebih hasdanlebili

nrodern dalam pengenbdrgar leknologi

',.r..,arling.

majLr

Pada awalnya

idc tefr

:lailn kata,rer,,r/r nuncul

yang nana Tnkel dan


?rrer nta. Nmui

kalm-kaibLrr .rengruatm

haru

perhalid danmenjRdi

prdd lanun I 9t0, ddr pada l,hun I 993,

lah ,/sr,,rl

prd! rahun 1995/1996 totik iDi nulai De.inbulkd

salah satu fakDs risor unruk

lejur

dnehi lebih

'lekialoEi ||dt.rnarkihg bcherjr densaD menyhipkan

i

nmlsi rrds nenunjlkkln kepenililnu. kerahasiM.

pdda marei mnldnedia lmpa mcmpengatuhi
ranB dishipkan pada ciria

(,,rg.)

tujuan, alau

tualita yarl.

terapkan pada audio atau

shipe infomasi hdi sehingsa

Mn*a ,/gzzrt
lEnslihalar

d.t. hnl

digiral ridrk diketahui kchadnmnya oleh

nembsukan apakah ci1n teBebul dhisipi

jik!

sedikn

Jadi intbm4si

indera DanNia lindera ne.glihrhn dan indera pcndengdln), nrara

Nla

dalam

nlsik,

pada

r,,/e,n,rt

alau

tidal

lidal

bGa

Dcnrikian

relinga kna tidal< bisa nendengar

reholoei ini dike.al

suaru peAya.arar

harus ridlk ledetelsi olch indea.unusia. baik itu indcn

(r,u,, rntu/ r),n.'/Hvs)

nlupun indcn pende.saran (/,raa,

Bdyak mcrode ylng ielah dialnakm pada leknik rdr.rDdltira i.i.
=peni

y

f,yantrl.iuea nclakDld penelirian tentans

g bcrjudul

.t,/r

rdrolr,r*rts dalan pper

.1€i,1 *zkuartirA .ittu bi1n.A tulan rnode *atna

Hr. Suho.lbn ljqkneli . Erar nenaembdgke ?/rrurrit s

s3m dcnsb limrll

Bnmap

)!ns dikonvesi kcdalm

uns

pada

citn

wanra mode

HSL. Proses p.ryGipan dilaru*a. Lerhadap cirra wada n.de HSI- deDsatr

rel.de LSB (Le6t
-9hlas

i

Sienincanr

Bil) Rin,ldi Murirril

age Watethaitihg un!rk

:d, .t d zsrl

daltun parrch)!

nenpn*16i cnru.ligrn! lun uptika!jnlu

ying lebih nrnekankan

prcscs

e,6r.1/,( |

"r.raar&

Dlda

BAB VI
PF,NIJTIJP

tscrd.sarkrn amlisa ldhadap hasil -vdrs ddaprt mdld dxpar dinnektin
bebempa

s

j.rpuld

scba8ai berikul:

F,ral,1i,f Nen,Fkrn tr.ses t..yisitm dak
(ind!k) yane menjadi rrvrl dllf,m

8x.s f.iyn
nJr

prn dil.ktrLin dc

/Zsrt danu

k ?'drl

[eL.bi],an

g'i

metode

d.l.m

proscs

dan ukumn /i1r

slngrl nonpengaruhi keherhlsilan drllm

L Dxri

d!

hail

rl.

a.rrr.\.Jf,/i.d'I

pcitn

citn

prd b I Per bit.

induk ma$rkan

rr/..z,rki,!

S.malin

cilra scmikin banyak disunakan \dhinssx

dih.silkan lidak nrentcrlpi

pcneLriian

peneLirirn ini

',.,3strfaka,
darimct c LSB naLrii 0citni]rrtr./t/d srmbrr

lrlurdr /i/c dila (rr,/.ru,.k)

eanbtu I

ciln nrsukln

w .Drutkint D.l.d

),rird ekan lebih memLdrh[rn

bes.r /i& dal{ naka bir

rcdradap

s cixn indul

cilnisli.

(penampuns

ry,!r,,,*) y

e

digum*a.. dxFr disnnprlkan irah*a ri!iN1SF Jrn PSNRbe4drung

prda nkuran niks€l cntu dtui nihi nrlcnsit.s piksel citB tcftcbu{
Semakin bcsar ukuraD perkali!n pikscl

cirn drn nilai imcnsiras 1i.p

p,kscl lc6cbul. nrnka nilai 2.,2r ymg didaFlkrn scmalin kecil dan

nilai rinsk.r kullira\

nil!,

ruta rara

r./r/

cit! \..1alin

unluk embed

I

b.sar P.da lueas akIir didap0!kar

mrum

cn

masingdasingnla 5 grnrhar i.duk drn ctrb.d
CT Scan dengm masins Drasingrla 5

hasil R.nlgen d.nean

I

lracan cina hasil

slmblr induk hcngertakd

DAFTAR KEPIJSTAKAAN

[1]

Iirlel. ZAnaftr.,Jc]ftl.s

\,(tLn dpditutit,i.
t:l

I Osbom idaat \at.rnutktnq t spr!.t

Denadnrcnr

ol

Phrsi.s. Monash l-niveril).

N4unn. Rinald. 200.1 -Pcng.lahan Ciba DigihL dengan Pendckid

Al!orilnrih . l'cn(blt lrlon0lika. Ban,tung

t,l

lr.D

Sludi Digitll J1?e,rrariiE Cita

tt,r!,

dalanr Nl.dc

si.rlrd

s.hn!ion Litht"c\\" lnsrilul lcknologillandun!

l

Munir.

RindlJi

Scliilas

lzdA. ,t'rr.,?r,lIns urtrrk Nlcmproleksi Cltl

l) girll drn plilasiry. padrCil'!Medis lnnnur'lck 01.gi llxDdufe.

trl

ll

Co\. Jo. Killirn. Tom I e,glt.. dad lalal Shanoon. i..u.,Sir?zdl

\tdttu t lf.|atrufkiti( llt lhrl/ja.du

JFEE

ltnns&ridr o. lmrg.

Ito.essiIE. vol 6.Dccc'nb.r. 1997.
tr,l

PengoLa[an

cilri unluk ncos

.

l3

Itt

Lr r

rcDool.l,{i

,: Denlc ,rn otrJi.snxl.

,1.- r ri i ,:. lf.

tej

ll tl

,

.-r.1, rL

1

tt0l

rdcnd]ilLlir

L_COF:

L

t03.

airrrtkr

l'J:\tr,:

Sil:nlnl it)n.llll6
n

J.c\