"Ahiman tur Widagda".

"Ahiman tur Widagda"
g a t m e n d o m in a s i
p e m ik ira n
m a n u s ia p e rIu d iim b a n g i d e n g a n k e m a n u s ia a n .
S e o ra n g p e ro im p in , m e n u ru t
naskah

Sa n g h ya n g

a d a la h

Dosen dan Penelit! Budaya Sunda
Fakultas Sastra Universitas Padjadjaran

pu

p e m im p in

b e rp e g a n g

H a yu


yang m am -

te g u h

kepada

p rin s ip a s ta g u n a (d e la p a n k e a rifa n ), y a n g d i a n ta ra n y a a d a la h a h im a n ,

K

yang
ARUT-MARUTZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
dan
o rie n ta s i
kepada
hubungan
g o n ja n g -g a n jin g k e p e m im p in a n k in i s e m a -

k in tid a k m e n e n tu .


K e b ija k a n

y a n g h a ru s

d ib in a d e n g a n

lo m p o k n y a

(c o n c e r n

p le )

d a n k e t e g a s a n EDCBA
(p a n c e g h a te ),
k e b ija k s a n a a n ( w id 'a g d a ) , d a n

h a s il

k e te p a ta n


m ua

sa sa ra n

o ra n g p e m im p in

(p r a p ti)

se-

s e o la h s a m a r

d a n k ia n m e m u d a r.

M e ra ja le -

la n y a k a s u s k o ru p s i d a n k e s e n ja n g a n s o s ia l d i m a s y a ra k a t, s e m a k in m e m ic u te rja d in y a
trik -in trik y a n g m e n g a ra h
p a d a h a l-h a l n e g a tif.


in ke-

p in a n , k ita m e n y a d a ri b a h w a
s e tia p in s a n a d a la h k h a lifa h ,
p e ro im p in b a g i d irin y a s e n d iri,
k e lu a rg a ,

bahkan

p e m im p in

k a u m n y a . S e b a g a im a n a
d a k a n -N y a
kaum
ta rk a n

d is a b -

p u la , b a h w a s e tia p


m e m iJ ik i

y a n g b e rk e w a jib a n
yang

p e m im p in ,
m enghan-

d ip im p in n y a

( c o n c e r n fo r

ke

peo-

in i

p r o d u c tio n ).


p e rIu

m e n y e lu ru h ,
ta ta ra n

d ik a ji

yang

IQ

Se-

se c a ra

1 3 0 ).

A ndai


k ita

s im a k ,

naskah-

n a sk a h S u n d a b e rb a h a n

lo n ta r,

b e ra k sa ra d a n b e rb a h a sa S u n d a b u h u n (k u n o ), s e p e rti S a n g h ya n g

S iks a ka n d a n g

s ia n , se b e n a rn y a

ra tk a n

h a J -h a l y a n g b o le h d a n


tid a k b o le h d ila k u k a n
o ra n g

Ka re-

s u d a h m e n y i-

p e m im p in .

o le h s e -

(y u d ik a tif

d a la m

a k ib a t

bakar

keadaan


is u

k e n a ik a n

rn in y a k

(B B M ),

b e ra g a m

dem o,

o ra n g

k e tid a k k e tid a k -

s e o ra n g p e ro im p in
m e n ja la n k a n
am anah


d iu ji. B a g a im a n a

b e ra g a m

m im p in ,

k e tid a k s e tu ju a n

ra k -

y a k n i m e rn ilik i k e ta ja m a n

n y a d a la m
kan

ra k y a tla h

k a n s e k a d a r m e m e n tin g k a n


akan

m e n ja d i

d a la m

h a l in i b u -

p e m im p in a n

SW T.

p a n q im b u h n in q

S e s e o ra n g d is e b u t p e m im p in
jik a
m e m ilik i
konsep
(id e ,

J e n g k a p u n tu k m e m p u n y a i

p e m ik ira n ),
n o rm a (a tu ra n ),
dan
ta m p a k
a k tu a lis a s in y a
(p e rila k u )

k e p e m im p in a n n y a .

G a y a k e p e m im p in a n

d a p a t b e r-

la m

naskah

u-

(o ra n g b a n y a k ), b u se-

k e lo m p o k
a ta u
s e g o lo n g a n
o ra n g s e m a ta . P a ra le g is la to r
s e b a g a i w a k il ra k y a t y a n g d ip ilih o le h ra k y a t d a n u n tu k

ra k -

y a t,

dan

se h a ru sn y a

m am pu

peka

m enam pung

a s p ira s i

ra k y a t b a n y a k , b u k a n m e m e n a s p ira s i ra k y a t h a ru s d ic e rn a
d a n d iim p le m e n ta s ik a n
d a la m

T a n g tu

san-

C a r ita

m e n y e ja h te ra k a n

r e ya

yang m engung-

p e n e n tu

K esom bongan

da-

rang

k a p s is te m p e rn b a g ia n k e k u a s a a n p e m e rin ta h a n S u n d a y a n g
d ik e n a l d e n g a n
s e b u ta n
Tri

ra s io n a l d a n m e rn ilik i k e s e im ra s io y a n g k a d a n g -k a d a n g

F ra gm en

P a r a h iya n g a n ,

bangan

ra sa ".

te rk u a k

dan

k e p e m im p in a n -

u p a y a m e m e rd a y a -

p ik ir s e rta te p a t s a s a ra n . K a re n a jik a k e liru a ta u b e rs p e k u la s i,
yang

pe-

la tif, m a u p u n y u d ik a tif, m e n g e ja w a n ta h k a n

b e r-

k in i s e d a n g
se o ra n g

b a ik e k s e k u tif, le g is -

y a t, s e o ra n g p e m im p in h a ru s
m e m ilik i s ik a p d a n s ifa t p r a p ti,

tu k m e n g g a p a i k e rid h a a n A lla h

ris m a , s a la h s a tu d i a n ta ra n y a
a d a la h w id a g d a
''b i j a k s a n a ,

p e m im p in

ra k y a t. U n tu k m e n a n g g u la n g i

ta p i s e b a g a im a n a

ka-

(b e rw a ta k

ca i

d a la m

adanya
h a te d an

P e m im p in

a ta u p e -

p a ra u la m a ), y a n g

w id a g d a a n

tid a k

sudah

tw a h

d i s a m p in g

h a ru s n g a g u r a t

m e n y e ju k k a n
d a la m
p e ra d ila n ).
S ik a p d a n k e p e ro im p in a n s e -

M e n u ru t

d is e b u t

m e s ti

a ta u s a a t in i d ip e g a n g
o le h
M a h k a m a h A g u n g d a n la in n y a

b e ra d a

k a n h a n y a te rfo k u s k e p a d a s e o ra n g p re s id e n (e k s e k u tif), te -

yang

yang

dang

k o rb a n .

ke-

hal

agam a dan

S S K , se se o ra n g
d ig e la ri p e ro im p in , jik a d a la m p rib a d in y a
k a ra k te r

(b e rw a ta k

le m a h

hukum

a ra h k e h id u p a n
la h ir b a tin ,
d u n ia a k h ira t y a n g s e ja h te ra ,
h a rm o n is , d a n b e rm a ta b a t u n -

m e le k a t

ngagurat

m e n e n tu k a n

n e g a ra

pa ncega n

129-

P e rw a k ila n R a k y a t) y a n g h a ru s

d a rig a m a

k a re n a

2009:

il ra k y a t (le g is la tif a ta u D e w a n

b e rd a y a k a n

S Q (s p ir itu a l q u o tie n t), d an A Q
q u o tie n t) s e b a g a i s i-"
p ra g m a tik n y a
(b a n -

m a a d a la h g o lo n g a n p e m im p in y a n g d itu a k a n s e b a g a i w a k -

d is i m a s y a ra k a t s e p e rti s e k a ra n g in i. D i s a a t m a s y a ra k a t s e -

y a n g m e m ic u

(a c tio n a l

/p re s id e n ), y a n g h a ru s n g a g u r a t b a t u ( b e r w a t a k t e g u h ) . Ra-

d ip ija k ). R e s i a d a la h g o lo n g a n
p e r o i m p i n y a n g b e r t u g a s mem-

tie n t), E Q (e m o tio n a l q u o tie n t),

n e rg i

a h im a n

in i d ip e g a n g o le h p e m e rin ta h -

m au p u n w id a g d a
s a n g a t d ip e rIu k a n p a d a s itu a s i d a n k o n -

bahan

quo-

B a ik

h a te .

goncang

m encakup

(in te le c tu a l

m e m ilik i s ik a p te g a s a ta u

pa nceg

d a n b e ro rie n ta s i
kepada
y a n g in g in d ic a p a in y a

d in g k a n S u ry a la g a ,

B e rb ic a ra m a s a la h k e p e m im -

fo r

ke-

y a k n i p e m im p in

r a m a d a n re s i. P r e b u
a d a la h p e m im p in ro d a p e m e rin ta h a n
(e k s e k u tif y a n g s a a t

prebu,

bahw a

di Buw a na
k e h id u p a n
p e m im p in

't i g a u n s u r
d i d u n ia '
te rd iri

tin g k a n

g o lo n g a n n y a .

k e h id u p a n

b e rb a n g sa

S e g a la

d a n b e r-

n e g a ra .

a ta s

J ik a m e n g a c u k e p a d a k o n s e p
d i B u w a n a , k e tig a
(e k s e k u tif), r a m a
(le g is la tif), d a n re s i (y u d ik a tif),
T r i T a n g tu

e le m e n p r a b u

s e la y a k n y a
b e n a r-b e n a r
d ie ja w a n ta h k a n s e c a ra p ro p o rs io n a l. D a la m u p a y a n g r e ta k e u n b u mi

(m e n y e ja h te ra k a n

la m b a

a la m

d u n ia )

urang

r e ya

dan

n g r e ta ke u n

(m e n y e ja h te ra k a n

o ra n g b a n y a k ), k e tig a u n s u r p e n e n tu k e h id u p a n
s e p a tu tn y a
s ik a p

dan

w id a g d a ,

d i n e g a ra in i,

m engedepankan
s ifa t p a n c e g
tu r p r a p ti,

h a te ,

agar ne-

g a ra su b u r m a k m u r g e m a h
pah

la h jin a w i

tu r ke r ta

r i-

rahar-

ja tin e k a n a n (te rc a p a i d e n g a n
b a ik ). S e m o g a !* * *

I{ (

i p in

g H um

a

5

lJ n p a d

:2 0 1 2

Dokumen yang terkait