Tatar Jabar Pakidulan Lahan Subur Teu Kapalire.
- - - - - - - - -- .-- - .
o Selasa
4
5
20
() Mar
0
21
7
8
22
~~!:~_
.
Rabu
6
Kamis
0 Jumat
9
10
11
23
0 Me;
24
(' Ju~
25
0
Sabtu
12
13
26
27
0~~~___Q~ep
\2!~!_
.
Karep ngadegkeun
,
0
Minggu
14
28
15
29
kabupaten
'
mingkin atra, bangun hayang
'pada ngahaminan'.
Kituteh, saperti remen
ditetelakeun.ku
urang
I,
pakidulan Ciamis, Garut,
J
'~.~'
.~u~~ ,~i!~l~~".".~"~)k~uir~
I
d
d
.' I wewengt\o~pa.~.....
I u.. an,... ....
.
..'
.
.....
.....
..
....
...
. ....
. ....
.......
...
...
..
..... ..
.'ยง,ia'.!~,aYl'~;m~j~?:.,.,
Kliping
- --
- -----
'::.:' . :.~:':",:'"..:.::...:,: : :....
loba nll ged~ harepan,
Humos
Unpod
2009
31
Okt_ Q_No~__S) DeJ~
_9
anyar teu kungsi sirna.
Malah,beuki dieu sorana
.
~
16
R
dapan ku sabagaian masarakat pasisian tatar Jabar
iakna 'ombak' nu harayang misah, ceuk Dr. H.
pangpangna nu darumuk di pakidulan. "Padahal,
Gunawan Undang, M.Si., Doktor Sosiologi
potensi tatar Jabar pakidulan teh kacida ageungna,"
Politik wedalan Universita.s Padjadjaran,
pokna. Lahan subur, upluk-apalak, nyampak di saban
Bandung, lain gehgeran pedah wewengkon sejen loba
tempat. Kitu deui potensi lautna, moal eleh ku
nu hayang misahkeun maneh ti kabupaten indukna.
wewengkon. Ngan, naha. loba keneh nu teu bisa
Karep kitu teh, wujud tina rasa tugenah lantaran karaharjaan nu kungsi kaimpi-impijauh tangeh kana kanyangararasakeun mangpaatna?"Pangwangunan ayeuna
taan. "Upami aya wewengkon nu hoyong misahkeun
teu jelas konsepna," ceuk. ieu dosen .nu taun 2007
kungsi jadi anggota lim
Perumus Rencana
maneh, tangtosna kedah dipaluruh naon margina,"
pokna.
.
Pembangunan
Jangka
Ngan, upama sababaPanjang (RPJB) Prbpinsi
Jawa Barat teh.
raha wewengkon di Jabar
Pangwangunan daerah
pakidulan hayang ngamisti dumasar kana raranradegkeun
kabupaten
anyar, ceuk ieu Stap Ahli
cang nu leuwih jembar.
LPM Unpad teh, sawadina
Enya, apan ngawangun teh
ditilik kasang tukangna.
kudu puguh gek-gekananal
Mimiti tina RPJP Nasional,
"Hartosna
pamarentah
daerah, boh propinsi boh
disusul ku RPJP propinisi.
kabupaten kedah.langkung
"RPJP Kabupaten/kota kemerhatoskeun
daerahdah ngidung kana RPJP
daerah
nu tinggaleun.
propinsi," pokna. Tapi, aya
keneh," pokna.
keneh daerah nu nyieun
PangwangunanpakiduRPJP kalayan teu dumasar
kana RPJP nu leuwih luhur,"
Ian tatar Jabar, ceuk panite:.
nan H. Gunawan Undang,
ceuk H: Gunawan Undang
mesem. Kitu teh, cenah, lanmemang hengker keneh.
linggaleun pisan ku wetaran, loba keneh anggota
wengkon sejen nu deukeut
dewan nu teu paham kana
ka puseur kota.
panceonal
Sarana katut prasarana
Jungkrang kaler jeung
kidul masih. keneh 'calandi pasisian, kurang kacida.
Rumah sakit, sakola, katut
gap'. Matak, teu aneh teu
sarana kabutuhan masasing,. upama aya pihak nu
rakat sejenna kacida pisano
ngarasa leuwih panuju mun
"Teu arang nu bade lalantempat-tempat nu jauh ka
dong ka rumah sakit ge
puseur pamarentahan, ngakedah digotong welasan
degkeun k~bupaten sorankilometer lantaran jalana
gan. Kitu teh, saperti nu
remen didietelakeun ku
teu bisa disorang ku kandaraan roda opat," ceuk ieu
urang Ciamis, Garut, jeung
Cianjur pakidulan.
teureuh Cikarang, KabuGupemur Jawa Sarar, H. Ahmad Heryawan,
Sabenerna,
ceuk
paten Garut, Jawa Barat
ngabebenah Jabar Pakldulan (Foto: Re/syan)
teh.
Gunawan, dina taun 1990an ge geus aya rarancang,Jawa Barat (memeh Banten
Salah Urus
misah ti Jabar -red), rek dimekarkeun jadi 42 kabuatenlkota. Sawatara daerah geus ngawujud, tapi Garu(
Tatar Jabar sohor ka jauhna, gemah ripah repeh
jeung Cianjur can aya pamekaran.
rapih: Kitu apan ceuk kekecapan dina lambang
Misahna wewngkon,ceuk H. Undang, memang lain
pamarentahan
Jawa Barat oge. Tapi, kekecapan
hiji-hijina cara ngungkulan pasualan. Nu penting mah,
endah nu ngagambarkeun karaharjaan jeung katingtripangwangunanteh kudu neueul ka pasisisan,dimitem. man, jauh tangeh jeung kanyataan. Beunghama tatar
beyan ngawangun padesaan. Ulah 'konvensional'
Sunda keur sabagian penduduk mah teuing di iraha
saperti ka tukang-tukang ngagederkeun pangwangukarasana. Hengkema sarana jeung prasarana umum,
jadi hahalang kana upaya-upaya ngahontal karaharnan di pakotaanl "pama masarakat Jabar meredih
jaan. Kurangna sakola jeung sarana kasehatan, saperkaraharjaan, merenah pisanI Kawajiban pamarentah
ti rumah sakit, poliklinik atawa puskesmas, jadi cukang
ngaraharjakeunmasarakatna,"pokna.
Ngawangun daerah, memangkudu puguh geklantaran kabodoan jeung kamiskinan. Kitu teh, karan.
------
----
-
-
-
Mangle No. 2218
gekanana.Aya rengkolna nu jinek hasil rempugan para
anggota dewan nu jadi wawakil rahayat. Pancen
anggota dewan teh, nyieun aturan, nyaluyuan
anggaran, jeung nalingakeun lumangsungna pamarentahan. "Ngal), upami para anggota dewan teu jinek
kamampuhanana, ukur ngandelkeun sohor atawa
'kaartisana['la',mislna, hasilna ge moal nyugemakeun,"
pokna. Para anggota dewan teh nu ngarumuskeun
konsep. "Hartina, ulah nepi ka salah konsep nu
balukama matak nyangsarakeun balarea," pokna
tandes naker.
Ngabebenah
Sarana
Karaha~aan, memang harepan balarea. Kajeun
lunta jauh, jadi TKI di luar nagri. Atuh, nu lunta ka kota-.
kota sejen, oge teu kurang-kurang. Tujuaana, sangkan
bog a pangsilan geusan nyumponah
pangabutuh
sapopoe. "Nya, kapaksa kedah lunta tebih ngadon
iealan di Bandung," ceuk Opik, Jukang bandros, urang
Singajaya, Garut.
Sabenema, ceuk ieu lalaki nu umuma 22 taun teh,
rek dagang di lembuma ge bisa, saperti dagang sayursayuran atawa hasil kaolahan urang lembur, saperti
gula beureum, jeung sajabana. Tapi, cenah, dagang
sayur-sayuran di lembur mah teu pati nguntungkeun
lantaran teu saimbang jeung ongkos. Contona, upama
boga dagagkeuneun, heug dijual di tempat sejen nu
rada rame, moal untung, da 'kaluluh' ku ongkos!
"Ongkos, ti rorompok dugi ka pangkalan ojeg ge sapuluh rebu sajalan," pokna semu humandeuar.
Heabna pangawangunan di peuseur kota, 'teu pati
karasa' ku nu jauh ti puseur kota. Sual sarana jalan
jeung panerangan (listrik), misalna, jadi bangbaluh keur
kana me kama usaha. "Listrik mah tos lebet, mung
Kwh-na tebih ti bumi, diterapkeun di bumi nu sanes nu
caket kana tihang listrik" ceuk urang Batusari,
Pasawahan wewengkon C/amls, pangrojong karaharjaan masarakat
Mangle No. 2218
-----
H. Gunawan
Undang, Ketua Presidium
Masarakat
Garot Selatan
Cisompet, Garut. Memang barabe, cenah,. da mun
pareum, kapaksa sapeupeuting mongkleng, lantaran
rek ngajepretkeun tina Kwh jauh kurang leuwih dua
kilometer.
Keur nu jauh kana tihang listrik, leuheung keneh,
memang bisa nunda Kwh di imah batur. Tapi, di
weweng~on Garut taean sakumna warga ngararasakeun genahna aya listrik, saperti nu kaalaman ku urang
Desa Mekar Mukti, Cibolang, nu jauhna 115 kilometer ti
peuseur kota Garut. Urang dinya mah taean 'kasabaan'
listrik. Mun peuting sepi jempling, ukur kaeaangan cempor jeung kiea-kiea.
Panerangan
jeung
jalan,
mana
nu
.
kudu
pangheulana
digarap?
Jawabanana
lain kawas
babadean, "mana nu leuwih ti heula, endog atawa
hayam?" Tapi, jawabanana, memang teu basajan. Kitu
teh, lantaran duanana butuh waragad. Jalan-jalan
pakidulan, loba keneh nu buligir. Ukur rentul ku
babatuan. Balukama, mun usus hujan mah hese
pisan diliwatanana, lantaran kandaraan ge selip.
Ku kaayaan jalan kawas kitu, patalimaraga teu
lanear malah remen kateug. Balukama, loba
potensi nu teu bisa dimekarkeunl
Ngawaragadan sarana umum, saperti. jalan,
sakola, listik, jeung sarana kasehatan, misti ngandelkeun APBD. Ngan, APBD teh lolobana mah
henteu mihak kana kapentingan umum. "APBD
Garut ge ageung keneh kanggo balanja aparat,
batan kanggo kapentingan publik. Kanggo balanja
aparat, 80 persen," ceuk ieu H. Gunawan Undang
nuoge Ketua Presidium Masarakat Garut Selatan.
Hengkema anggran keur kapentingan publik,
kasaksen deuih di Cianjur oge, saperti nu ditetelakeun dina Disertasi Dr. H. Maskana Sumitra, SH.
M.Si., Sekretaris Daerah Kabupaten Cianjur.. "Ku
margi' kitu, seueur keneh sarana publik nu teu
kawaragadan kalayan samistina," ceuk Sekda.
11
------
Kumaha tarekah pamarentah Jawa Barat? Jalana
di Jawa Barat, loba keneh nu can jinek 'statusna'.
Maksudna, naha eta teh jalan propinsi atawa jalan
nasiona? Upama jalan propinsi waragadna ge kudu ti
propinsi, ari jalan nasional mah ti parentah pusat.
Kalungguhan jalan .kawasa kitu, memang loba rambat
kamalena. Nilik kana panjangna jalan nu can puguh
satatsna, moal kurang ti 257 kilo meter. Kitu nu
kaungkab dina disukisi sual patalimaraga jalan Jawa
Barat pakidulan di Graha Kompas-Gramedia, Bandung
sawatara waktu ka tukang.
.
Kepala Dinas Bina Marga Jawa Barat, Sjaepudin
Mamun netelakeun, panjang jalan wewengkon pakiduIan Jawa Barat teh, 421 kilometer. Jumlah nu sakitu
teh, 44,64. kilometer jalan nasional, 118,78 kilo meter
jalan propinsi, jeung jalan nonstatus 257,75 km.
Jalan bieu misti dibebenah. Tumali jeung upaya
kitu, pemprop
Jabar ge meredih
waragad
ka
pamarentahan pusat. Dina taun 2009, ngajukeun dana
78 triliun rupiah. Ngan, nu disaluyuan mah 20 triliun. Ari
tina APBD Jabar 27 triluin. Duit sakitu teh, keur
ngabenah jalan jeung inprastruktur sejen, kaasup jam~
batan!
Upama waragada jalan jadi tangung jawan
pamarentah pusat, 'ceuk Dr. Dede Mariana, M.Si., ti
Puslit Unpad, tangtu keLlr Pemda Jabar bakal leuwih
hampang.
Tumali jeung status jalan di pakidulan, ceuk
Sjaefuddin Mamun deui, pamarentah pusat geus mere
'isarah', eta jalan bakal jadi jalan nasional. "Upama
ngawujud baka! ngirangan ganjoma antara jalan tatar
Sunda kaler sareng kidul," pokna.
Jalan pakidulan
memang
kacida pentingna.
Patalimarga kandaraan roda opat bisa nyorang jalan
mipir-mipir basisir pakidulan. Kacipta, mapay-mapay
jalan lucir pakidulan, sakapeung mipir-rhipir sisi basisir,
bakal boga daya tarik mandiri keur nu resep jalan-jalan.
Clpatu]ah, bas/sliendah
12
Ku cara kitu, dina sajeroning lumampah, ngajugjug
tempat tujuan, sakalian deuih bari pelesiran. Ngan, nya
kitu, patalimarga ti Palabuhan Ratu ka Pangandaran,
Ciamis, loba keneh nu paregat. Atuh, kandaraan ti
Pangandaran ka kulon ge ukur nepi ka Rancabuaya,
Garut. Ku lanataran kitu, panumpang ge sepi keneh.
Kitu ceuk Dodi Cahyadi, Kepala Dianas Perhubungan
.Jawa
Barat.
Jalan mah sarana patalimarga. Mangpaatna lain
wungkul keur nu lalar liwat jalma jeung kandaraan, tapi
angkutan barang deuih. Hasil tatanen ti hiji tempat ka
tempat sejen, bakallancar uparha jalan jeung jambatan
bisa dililiwatan. "Basisir pakidulan nu beungar ku ruparupa hasil bumi jeung hasillaut, can mekar sakumaha
mistina,'
ceuk Muhammad
Husen, Kepala biro
Buddidaya Himpunan Nelayan Seluruh Indonesia
daerah Jabar. Hartina, jalan lain wungkul keur kalan. caran kandaraan, tapi deuih bakal jadi pangrojong
ngaronjatna karaha~aan masarakat.
Jajantungna Dunya Pariwisata
. Nu disebut Pakidulan Jawa Barat ayeuna tangtu
beda jeung pakidulan jaman samemeh Banten ngadeg
propinsi sorangan. Ayeuna mah Pakidulan Jawa Barat
teh geus kacoceng ku Pakidulan' Banten anu kacida
potensialna. Meureun ayeuna mah tinggal Pakidulan
Bogor, Sukabumi-Cianjur-Kabupaten
Bandung-GarutTasik"malaya tepi ka Ciamis. Cukup ngajangjikeun
lamun bener-bener hade orne turta aya waragad keur
ngomena.Potensi leuweungna, perkebunanana, laut
jeung pariwisatana di kidul loba anu tacan kakoreh,
sumawonna dikokolakeun tepi ka ngahasilkeun. .
Apresiasi Pemda Propinsi Jawa Barat ka daerahdaerah anu ~can katoel-toel acan ku pangwangunan
terus dihangkeutkeun. Malah geus ditaratas program
panataanana. Rayatna sujud sukur ka Pangeran anu
parantos ngobahkf;!un mamaras rasa para. patinggi di
Jawa Barat geusan ngalirik ka pakidulan. pasisian
tepiswiring anu lawas kateler-teler.
Engkena nurutkeun rencana, bakal dijadikeun
kawasan anu boga paradaban, rek diwangun perumahan sehat, pasar, tempat ibadah, Puskesmas, sakolaan jeung sarana-saraba kahirupan anu sejenna anu
kacida dipikabutuhna ku rayat. Lengkah awalna geus
pasti ngawangun jalan heula, geusan lancama palaksanaan pangwangunan. Ngingetkeun medanna anu
beurat, tangtu pangwangunan jalan menta waktu anu
panjang.
.
Pakidulan Jawa Barat boga daya pikat anu luar
biasa, pangpangna kaendahan alamna, paleuweungan
adumanis jeung panoranma lautna nu bener-bener
endah.
Jalma-jalma sok paboro-boro nyaksian pamandangan surupna matapoe jeung mangsa manceranana,
jiga anu ngagorolong ti laut, tilemna pon kitu deui,
maha endah
dadamelan
Gusti...Guguyunanana
nu kudu dlbebenah
-
--
-
Mangle No. 2218
tangkal jaksi di basisir ngusik hate ngahudang kakelar
kana caritra Sangkuriang
nu pusing rungsing
ngabeberik Sunan Ibu anu keukeuh nolak dirungrum
ku putra anu ngaberung jeung keukeuh embung ngaku
indung ka nu ngukundang sawarga dina dampal sampeanna.
Pakidulan
Sukabumi
jeung
lautna,
lebah
Palabuanratu teu weleh gugupay tampolan1;1 ngagero
ku lambakna anu motah. Di dieu Presiden anu munggaran Bung Kamo naratas pangwangunan perhotelan
anu cukup mewah turta dingaranan Hotel Saml!dra. 1i
mangsa ka mangsa nyusul terus pangwangunan
sarana anu sejennja lian ti hotel mewah. Caritra ngeunaan kamar husus di hotel Samudra anggoeun Nyai
Ratu Kidul gel:ls jadi sabiwir hiji. Ratu Kidul atawa Nyai
Dewi Roro Kidul di Pakidulan Sukabumi rada pabaur
jeung earita Nyai Mayang Cinde, putri Pajajaran nu
bumetah di Laut Kidul.
.
pentingna. Pikeun na'rik investor tangtu diperelukeun
rupa-rupaning tarekah sangkan maranehna manggih
pangabetah,
henteu
asa-asa
dina
enggoning
ngagolangkeun modalna di daerah tropis anu agraris
saperti Jawa Barat ieu.
Ngagarap sarana jalan bisa jadi bener, pangbeuratna, sabab bakal norobos daerah basisir jeung nembus
lembur-Iembur nu tadina' marencil, teu aean kaayaan
. medanna anu taean kasaba ku manusa. Tapi sanajan
kumaha bae, moal leuwih beurat tibatan ngagarap
jalan tol bebas hambatan atawa jalan layang liwat kotakota anu rame. Ongkoh ayeuna mah teknologina oge
kapan geus leuwih eanggih, paparabotanana jauh
leuwih moderen turta maju. Komo dijurung laku ku
sumanget anu ngagedur-gedur jeLing ku harepan anu
luhur geusan ngawujudkeun cita-cita pembaharuan
jeung karaha~aan rayat anu ti baheula masih keneh
ngagantungkeun
.harepanna di awang-awang
nu
lenglang.
Saenyana jaman Bupati Cianjur Ir.Adjat Sudradjat,
pangwangunan jalan di pakidulan geus ditaratas, tepi
Rek pereaya rek henteu, tapi earita-carita kegenda
saperti kitu, dina raraga ningkatkeun kapariwisataan
jigana henteu pamali. Malah ngondang kapanasaran
ka nu taean pisan nyaba ka lebah dinya. Kitu deui wisatawan asing. Contona wisatawan ti Walanda, loba anu
muru Pangalengan mawa tujuan, juarah ka patilasan
Bosscha Sang Panaratas
Perkebunan
Enteh di
Pangalengan,
pangpoangna
Malabar. Maranehna
yakin yen Bosscha saenyana henteu maot, ngahiyang
pokna teh, kawin ka ratu ipri nu karatonna bteu njauh ti
gunung Nini. Dibejaan di ditu aya jin di dinya aya jurig
enon teh malah diba:ruru menta ngendong di mess anu
aya jurigan.
Ari kulinema anu mikat ti Sukabumi lian ti buah.
pala, Sukabumi boga endog penyu, ti Ujunggenteng
enggonna. Lautna mere pirang-pirang lauk nu harade.
Tujuan puneakna tina Pangwangunan pakidulan
Jabar, pikeun mecut tumuwuhna sektor ekonomi keur
ningkartkeun karaha~aan masarakat, tepi ka jaga mah
moal aya anu ngaindentikeun pakidulan jeung kaayaan
nu sarwa tinggaleun jeung kabodoan.
Ngawangun Jalan
Sektor-sektor ekonomi Pakidulan Jabar anu dianggap boga potensi gede turta taean dipoles, wewengkon
nu nyimpen mustika alam, sektor pariwisata, kelautan,
tamb.ang, geotermal jeung pertanian. Sektor pariwisata
Pakidulan Jabar mangrupa sektor andelan anu aya
pakuat-pakaitna jeung sektor-sektor sejenna. Lamun
sektor pariwisata bener-bener geus kaangkat, sektor.sektor sejenna milu kaangkat, kaasup ekonomi rayat. 1i
taun 2008 karasa pisan ningkatna jumlah wisatawan
anu daratang ka Ta~r Jawa Barat, ngahontal ampir 40
juta urang,. duit anu asup moall
o Selasa
4
5
20
() Mar
0
21
7
8
22
~~!:~_
.
Rabu
6
Kamis
0 Jumat
9
10
11
23
0 Me;
24
(' Ju~
25
0
Sabtu
12
13
26
27
0~~~___Q~ep
\2!~!_
.
Karep ngadegkeun
,
0
Minggu
14
28
15
29
kabupaten
'
mingkin atra, bangun hayang
'pada ngahaminan'.
Kituteh, saperti remen
ditetelakeun.ku
urang
I,
pakidulan Ciamis, Garut,
J
'~.~'
.~u~~ ,~i!~l~~".".~"~)k~uir~
I
d
d
.' I wewengt\o~pa.~.....
I u.. an,... ....
.
..'
.
.....
.....
..
....
...
. ....
. ....
.......
...
...
..
..... ..
.'ยง,ia'.!~,aYl'~;m~j~?:.,.,
Kliping
- --
- -----
'::.:' . :.~:':",:'"..:.::...:,: : :....
loba nll ged~ harepan,
Humos
Unpod
2009
31
Okt_ Q_No~__S) DeJ~
_9
anyar teu kungsi sirna.
Malah,beuki dieu sorana
.
~
16
R
dapan ku sabagaian masarakat pasisian tatar Jabar
iakna 'ombak' nu harayang misah, ceuk Dr. H.
pangpangna nu darumuk di pakidulan. "Padahal,
Gunawan Undang, M.Si., Doktor Sosiologi
potensi tatar Jabar pakidulan teh kacida ageungna,"
Politik wedalan Universita.s Padjadjaran,
pokna. Lahan subur, upluk-apalak, nyampak di saban
Bandung, lain gehgeran pedah wewengkon sejen loba
tempat. Kitu deui potensi lautna, moal eleh ku
nu hayang misahkeun maneh ti kabupaten indukna.
wewengkon. Ngan, naha. loba keneh nu teu bisa
Karep kitu teh, wujud tina rasa tugenah lantaran karaharjaan nu kungsi kaimpi-impijauh tangeh kana kanyangararasakeun mangpaatna?"Pangwangunan ayeuna
taan. "Upami aya wewengkon nu hoyong misahkeun
teu jelas konsepna," ceuk. ieu dosen .nu taun 2007
kungsi jadi anggota lim
Perumus Rencana
maneh, tangtosna kedah dipaluruh naon margina,"
pokna.
.
Pembangunan
Jangka
Ngan, upama sababaPanjang (RPJB) Prbpinsi
Jawa Barat teh.
raha wewengkon di Jabar
Pangwangunan daerah
pakidulan hayang ngamisti dumasar kana raranradegkeun
kabupaten
anyar, ceuk ieu Stap Ahli
cang nu leuwih jembar.
LPM Unpad teh, sawadina
Enya, apan ngawangun teh
ditilik kasang tukangna.
kudu puguh gek-gekananal
Mimiti tina RPJP Nasional,
"Hartosna
pamarentah
daerah, boh propinsi boh
disusul ku RPJP propinisi.
kabupaten kedah.langkung
"RPJP Kabupaten/kota kemerhatoskeun
daerahdah ngidung kana RPJP
daerah
nu tinggaleun.
propinsi," pokna. Tapi, aya
keneh," pokna.
keneh daerah nu nyieun
PangwangunanpakiduRPJP kalayan teu dumasar
kana RPJP nu leuwih luhur,"
Ian tatar Jabar, ceuk panite:.
nan H. Gunawan Undang,
ceuk H: Gunawan Undang
mesem. Kitu teh, cenah, lanmemang hengker keneh.
linggaleun pisan ku wetaran, loba keneh anggota
wengkon sejen nu deukeut
dewan nu teu paham kana
ka puseur kota.
panceonal
Sarana katut prasarana
Jungkrang kaler jeung
kidul masih. keneh 'calandi pasisian, kurang kacida.
Rumah sakit, sakola, katut
gap'. Matak, teu aneh teu
sarana kabutuhan masasing,. upama aya pihak nu
rakat sejenna kacida pisano
ngarasa leuwih panuju mun
"Teu arang nu bade lalantempat-tempat nu jauh ka
dong ka rumah sakit ge
puseur pamarentahan, ngakedah digotong welasan
degkeun k~bupaten sorankilometer lantaran jalana
gan. Kitu teh, saperti nu
remen didietelakeun ku
teu bisa disorang ku kandaraan roda opat," ceuk ieu
urang Ciamis, Garut, jeung
Cianjur pakidulan.
teureuh Cikarang, KabuGupemur Jawa Sarar, H. Ahmad Heryawan,
Sabenerna,
ceuk
paten Garut, Jawa Barat
ngabebenah Jabar Pakldulan (Foto: Re/syan)
teh.
Gunawan, dina taun 1990an ge geus aya rarancang,Jawa Barat (memeh Banten
Salah Urus
misah ti Jabar -red), rek dimekarkeun jadi 42 kabuatenlkota. Sawatara daerah geus ngawujud, tapi Garu(
Tatar Jabar sohor ka jauhna, gemah ripah repeh
jeung Cianjur can aya pamekaran.
rapih: Kitu apan ceuk kekecapan dina lambang
Misahna wewngkon,ceuk H. Undang, memang lain
pamarentahan
Jawa Barat oge. Tapi, kekecapan
hiji-hijina cara ngungkulan pasualan. Nu penting mah,
endah nu ngagambarkeun karaharjaan jeung katingtripangwangunanteh kudu neueul ka pasisisan,dimitem. man, jauh tangeh jeung kanyataan. Beunghama tatar
beyan ngawangun padesaan. Ulah 'konvensional'
Sunda keur sabagian penduduk mah teuing di iraha
saperti ka tukang-tukang ngagederkeun pangwangukarasana. Hengkema sarana jeung prasarana umum,
jadi hahalang kana upaya-upaya ngahontal karaharnan di pakotaanl "pama masarakat Jabar meredih
jaan. Kurangna sakola jeung sarana kasehatan, saperkaraharjaan, merenah pisanI Kawajiban pamarentah
ti rumah sakit, poliklinik atawa puskesmas, jadi cukang
ngaraharjakeunmasarakatna,"pokna.
Ngawangun daerah, memangkudu puguh geklantaran kabodoan jeung kamiskinan. Kitu teh, karan.
------
----
-
-
-
Mangle No. 2218
gekanana.Aya rengkolna nu jinek hasil rempugan para
anggota dewan nu jadi wawakil rahayat. Pancen
anggota dewan teh, nyieun aturan, nyaluyuan
anggaran, jeung nalingakeun lumangsungna pamarentahan. "Ngal), upami para anggota dewan teu jinek
kamampuhanana, ukur ngandelkeun sohor atawa
'kaartisana['la',mislna, hasilna ge moal nyugemakeun,"
pokna. Para anggota dewan teh nu ngarumuskeun
konsep. "Hartina, ulah nepi ka salah konsep nu
balukama matak nyangsarakeun balarea," pokna
tandes naker.
Ngabebenah
Sarana
Karaha~aan, memang harepan balarea. Kajeun
lunta jauh, jadi TKI di luar nagri. Atuh, nu lunta ka kota-.
kota sejen, oge teu kurang-kurang. Tujuaana, sangkan
bog a pangsilan geusan nyumponah
pangabutuh
sapopoe. "Nya, kapaksa kedah lunta tebih ngadon
iealan di Bandung," ceuk Opik, Jukang bandros, urang
Singajaya, Garut.
Sabenema, ceuk ieu lalaki nu umuma 22 taun teh,
rek dagang di lembuma ge bisa, saperti dagang sayursayuran atawa hasil kaolahan urang lembur, saperti
gula beureum, jeung sajabana. Tapi, cenah, dagang
sayur-sayuran di lembur mah teu pati nguntungkeun
lantaran teu saimbang jeung ongkos. Contona, upama
boga dagagkeuneun, heug dijual di tempat sejen nu
rada rame, moal untung, da 'kaluluh' ku ongkos!
"Ongkos, ti rorompok dugi ka pangkalan ojeg ge sapuluh rebu sajalan," pokna semu humandeuar.
Heabna pangawangunan di peuseur kota, 'teu pati
karasa' ku nu jauh ti puseur kota. Sual sarana jalan
jeung panerangan (listrik), misalna, jadi bangbaluh keur
kana me kama usaha. "Listrik mah tos lebet, mung
Kwh-na tebih ti bumi, diterapkeun di bumi nu sanes nu
caket kana tihang listrik" ceuk urang Batusari,
Pasawahan wewengkon C/amls, pangrojong karaharjaan masarakat
Mangle No. 2218
-----
H. Gunawan
Undang, Ketua Presidium
Masarakat
Garot Selatan
Cisompet, Garut. Memang barabe, cenah,. da mun
pareum, kapaksa sapeupeuting mongkleng, lantaran
rek ngajepretkeun tina Kwh jauh kurang leuwih dua
kilometer.
Keur nu jauh kana tihang listrik, leuheung keneh,
memang bisa nunda Kwh di imah batur. Tapi, di
weweng~on Garut taean sakumna warga ngararasakeun genahna aya listrik, saperti nu kaalaman ku urang
Desa Mekar Mukti, Cibolang, nu jauhna 115 kilometer ti
peuseur kota Garut. Urang dinya mah taean 'kasabaan'
listrik. Mun peuting sepi jempling, ukur kaeaangan cempor jeung kiea-kiea.
Panerangan
jeung
jalan,
mana
nu
.
kudu
pangheulana
digarap?
Jawabanana
lain kawas
babadean, "mana nu leuwih ti heula, endog atawa
hayam?" Tapi, jawabanana, memang teu basajan. Kitu
teh, lantaran duanana butuh waragad. Jalan-jalan
pakidulan, loba keneh nu buligir. Ukur rentul ku
babatuan. Balukama, mun usus hujan mah hese
pisan diliwatanana, lantaran kandaraan ge selip.
Ku kaayaan jalan kawas kitu, patalimaraga teu
lanear malah remen kateug. Balukama, loba
potensi nu teu bisa dimekarkeunl
Ngawaragadan sarana umum, saperti. jalan,
sakola, listik, jeung sarana kasehatan, misti ngandelkeun APBD. Ngan, APBD teh lolobana mah
henteu mihak kana kapentingan umum. "APBD
Garut ge ageung keneh kanggo balanja aparat,
batan kanggo kapentingan publik. Kanggo balanja
aparat, 80 persen," ceuk ieu H. Gunawan Undang
nuoge Ketua Presidium Masarakat Garut Selatan.
Hengkema anggran keur kapentingan publik,
kasaksen deuih di Cianjur oge, saperti nu ditetelakeun dina Disertasi Dr. H. Maskana Sumitra, SH.
M.Si., Sekretaris Daerah Kabupaten Cianjur.. "Ku
margi' kitu, seueur keneh sarana publik nu teu
kawaragadan kalayan samistina," ceuk Sekda.
11
------
Kumaha tarekah pamarentah Jawa Barat? Jalana
di Jawa Barat, loba keneh nu can jinek 'statusna'.
Maksudna, naha eta teh jalan propinsi atawa jalan
nasiona? Upama jalan propinsi waragadna ge kudu ti
propinsi, ari jalan nasional mah ti parentah pusat.
Kalungguhan jalan .kawasa kitu, memang loba rambat
kamalena. Nilik kana panjangna jalan nu can puguh
satatsna, moal kurang ti 257 kilo meter. Kitu nu
kaungkab dina disukisi sual patalimaraga jalan Jawa
Barat pakidulan di Graha Kompas-Gramedia, Bandung
sawatara waktu ka tukang.
.
Kepala Dinas Bina Marga Jawa Barat, Sjaepudin
Mamun netelakeun, panjang jalan wewengkon pakiduIan Jawa Barat teh, 421 kilometer. Jumlah nu sakitu
teh, 44,64. kilometer jalan nasional, 118,78 kilo meter
jalan propinsi, jeung jalan nonstatus 257,75 km.
Jalan bieu misti dibebenah. Tumali jeung upaya
kitu, pemprop
Jabar ge meredih
waragad
ka
pamarentahan pusat. Dina taun 2009, ngajukeun dana
78 triliun rupiah. Ngan, nu disaluyuan mah 20 triliun. Ari
tina APBD Jabar 27 triluin. Duit sakitu teh, keur
ngabenah jalan jeung inprastruktur sejen, kaasup jam~
batan!
Upama waragada jalan jadi tangung jawan
pamarentah pusat, 'ceuk Dr. Dede Mariana, M.Si., ti
Puslit Unpad, tangtu keLlr Pemda Jabar bakal leuwih
hampang.
Tumali jeung status jalan di pakidulan, ceuk
Sjaefuddin Mamun deui, pamarentah pusat geus mere
'isarah', eta jalan bakal jadi jalan nasional. "Upama
ngawujud baka! ngirangan ganjoma antara jalan tatar
Sunda kaler sareng kidul," pokna.
Jalan pakidulan
memang
kacida pentingna.
Patalimarga kandaraan roda opat bisa nyorang jalan
mipir-mipir basisir pakidulan. Kacipta, mapay-mapay
jalan lucir pakidulan, sakapeung mipir-rhipir sisi basisir,
bakal boga daya tarik mandiri keur nu resep jalan-jalan.
Clpatu]ah, bas/sliendah
12
Ku cara kitu, dina sajeroning lumampah, ngajugjug
tempat tujuan, sakalian deuih bari pelesiran. Ngan, nya
kitu, patalimarga ti Palabuhan Ratu ka Pangandaran,
Ciamis, loba keneh nu paregat. Atuh, kandaraan ti
Pangandaran ka kulon ge ukur nepi ka Rancabuaya,
Garut. Ku lanataran kitu, panumpang ge sepi keneh.
Kitu ceuk Dodi Cahyadi, Kepala Dianas Perhubungan
.Jawa
Barat.
Jalan mah sarana patalimarga. Mangpaatna lain
wungkul keur nu lalar liwat jalma jeung kandaraan, tapi
angkutan barang deuih. Hasil tatanen ti hiji tempat ka
tempat sejen, bakallancar uparha jalan jeung jambatan
bisa dililiwatan. "Basisir pakidulan nu beungar ku ruparupa hasil bumi jeung hasillaut, can mekar sakumaha
mistina,'
ceuk Muhammad
Husen, Kepala biro
Buddidaya Himpunan Nelayan Seluruh Indonesia
daerah Jabar. Hartina, jalan lain wungkul keur kalan. caran kandaraan, tapi deuih bakal jadi pangrojong
ngaronjatna karaha~aan masarakat.
Jajantungna Dunya Pariwisata
. Nu disebut Pakidulan Jawa Barat ayeuna tangtu
beda jeung pakidulan jaman samemeh Banten ngadeg
propinsi sorangan. Ayeuna mah Pakidulan Jawa Barat
teh geus kacoceng ku Pakidulan' Banten anu kacida
potensialna. Meureun ayeuna mah tinggal Pakidulan
Bogor, Sukabumi-Cianjur-Kabupaten
Bandung-GarutTasik"malaya tepi ka Ciamis. Cukup ngajangjikeun
lamun bener-bener hade orne turta aya waragad keur
ngomena.Potensi leuweungna, perkebunanana, laut
jeung pariwisatana di kidul loba anu tacan kakoreh,
sumawonna dikokolakeun tepi ka ngahasilkeun. .
Apresiasi Pemda Propinsi Jawa Barat ka daerahdaerah anu ~can katoel-toel acan ku pangwangunan
terus dihangkeutkeun. Malah geus ditaratas program
panataanana. Rayatna sujud sukur ka Pangeran anu
parantos ngobahkf;!un mamaras rasa para. patinggi di
Jawa Barat geusan ngalirik ka pakidulan. pasisian
tepiswiring anu lawas kateler-teler.
Engkena nurutkeun rencana, bakal dijadikeun
kawasan anu boga paradaban, rek diwangun perumahan sehat, pasar, tempat ibadah, Puskesmas, sakolaan jeung sarana-saraba kahirupan anu sejenna anu
kacida dipikabutuhna ku rayat. Lengkah awalna geus
pasti ngawangun jalan heula, geusan lancama palaksanaan pangwangunan. Ngingetkeun medanna anu
beurat, tangtu pangwangunan jalan menta waktu anu
panjang.
.
Pakidulan Jawa Barat boga daya pikat anu luar
biasa, pangpangna kaendahan alamna, paleuweungan
adumanis jeung panoranma lautna nu bener-bener
endah.
Jalma-jalma sok paboro-boro nyaksian pamandangan surupna matapoe jeung mangsa manceranana,
jiga anu ngagorolong ti laut, tilemna pon kitu deui,
maha endah
dadamelan
Gusti...Guguyunanana
nu kudu dlbebenah
-
--
-
Mangle No. 2218
tangkal jaksi di basisir ngusik hate ngahudang kakelar
kana caritra Sangkuriang
nu pusing rungsing
ngabeberik Sunan Ibu anu keukeuh nolak dirungrum
ku putra anu ngaberung jeung keukeuh embung ngaku
indung ka nu ngukundang sawarga dina dampal sampeanna.
Pakidulan
Sukabumi
jeung
lautna,
lebah
Palabuanratu teu weleh gugupay tampolan1;1 ngagero
ku lambakna anu motah. Di dieu Presiden anu munggaran Bung Kamo naratas pangwangunan perhotelan
anu cukup mewah turta dingaranan Hotel Saml!dra. 1i
mangsa ka mangsa nyusul terus pangwangunan
sarana anu sejennja lian ti hotel mewah. Caritra ngeunaan kamar husus di hotel Samudra anggoeun Nyai
Ratu Kidul gel:ls jadi sabiwir hiji. Ratu Kidul atawa Nyai
Dewi Roro Kidul di Pakidulan Sukabumi rada pabaur
jeung earita Nyai Mayang Cinde, putri Pajajaran nu
bumetah di Laut Kidul.
.
pentingna. Pikeun na'rik investor tangtu diperelukeun
rupa-rupaning tarekah sangkan maranehna manggih
pangabetah,
henteu
asa-asa
dina
enggoning
ngagolangkeun modalna di daerah tropis anu agraris
saperti Jawa Barat ieu.
Ngagarap sarana jalan bisa jadi bener, pangbeuratna, sabab bakal norobos daerah basisir jeung nembus
lembur-Iembur nu tadina' marencil, teu aean kaayaan
. medanna anu taean kasaba ku manusa. Tapi sanajan
kumaha bae, moal leuwih beurat tibatan ngagarap
jalan tol bebas hambatan atawa jalan layang liwat kotakota anu rame. Ongkoh ayeuna mah teknologina oge
kapan geus leuwih eanggih, paparabotanana jauh
leuwih moderen turta maju. Komo dijurung laku ku
sumanget anu ngagedur-gedur jeLing ku harepan anu
luhur geusan ngawujudkeun cita-cita pembaharuan
jeung karaha~aan rayat anu ti baheula masih keneh
ngagantungkeun
.harepanna di awang-awang
nu
lenglang.
Saenyana jaman Bupati Cianjur Ir.Adjat Sudradjat,
pangwangunan jalan di pakidulan geus ditaratas, tepi
Rek pereaya rek henteu, tapi earita-carita kegenda
saperti kitu, dina raraga ningkatkeun kapariwisataan
jigana henteu pamali. Malah ngondang kapanasaran
ka nu taean pisan nyaba ka lebah dinya. Kitu deui wisatawan asing. Contona wisatawan ti Walanda, loba anu
muru Pangalengan mawa tujuan, juarah ka patilasan
Bosscha Sang Panaratas
Perkebunan
Enteh di
Pangalengan,
pangpoangna
Malabar. Maranehna
yakin yen Bosscha saenyana henteu maot, ngahiyang
pokna teh, kawin ka ratu ipri nu karatonna bteu njauh ti
gunung Nini. Dibejaan di ditu aya jin di dinya aya jurig
enon teh malah diba:ruru menta ngendong di mess anu
aya jurigan.
Ari kulinema anu mikat ti Sukabumi lian ti buah.
pala, Sukabumi boga endog penyu, ti Ujunggenteng
enggonna. Lautna mere pirang-pirang lauk nu harade.
Tujuan puneakna tina Pangwangunan pakidulan
Jabar, pikeun mecut tumuwuhna sektor ekonomi keur
ningkartkeun karaha~aan masarakat, tepi ka jaga mah
moal aya anu ngaindentikeun pakidulan jeung kaayaan
nu sarwa tinggaleun jeung kabodoan.
Ngawangun Jalan
Sektor-sektor ekonomi Pakidulan Jabar anu dianggap boga potensi gede turta taean dipoles, wewengkon
nu nyimpen mustika alam, sektor pariwisata, kelautan,
tamb.ang, geotermal jeung pertanian. Sektor pariwisata
Pakidulan Jabar mangrupa sektor andelan anu aya
pakuat-pakaitna jeung sektor-sektor sejenna. Lamun
sektor pariwisata bener-bener geus kaangkat, sektor.sektor sejenna milu kaangkat, kaasup ekonomi rayat. 1i
taun 2008 karasa pisan ningkatna jumlah wisatawan
anu daratang ka Ta~r Jawa Barat, ngahontal ampir 40
juta urang,. duit anu asup moall