politics meets policies MY

Ekdi fiHa&;ESifh ay:vpD
Programmatic usonfh
EkdifiHa&;ygwDrsm;ay:xGufvmjcif;

Politics Meets Policies
The Emergence of Programmatic
Political Parties

Myanmar School of Politics

rS
xkwfa0onf/

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

Ek difi Ha &;ES ifha y:vpD
yH kES dyf rSw fwrf;
xkwfa0aomckESpf
yHkESdyfxkwfa0onfhtBudrf
tkyfa&


-

2017? Zefe0g&Dv
yxrtBudrf
3000

Copyright
c 2016 International Institute for Democracy and Electoral Assistance
c 2016 Netherlands Institute for Multiparty Democracy

'Dpmtkyf[m ''Politics Meets Policies: The Emergence of Programmatic Political Parties'' ygwDqkdwJh 2014 ckESpfxkwf t*Fvdyfpmtkyfukd jrefrm
bmomokdYwkduf½kdufjyefqkdxm;jcif;jzpfygw,f/ International IDEA rleJYuGJ
vGJrIr&Sdyg/ wu,fvkdYuGJvGJonf[k oHo,&Sdygu rl&if;t*Fvdyfrl (ISBN
978-91-87729-42-3) eJY wkdufqkdifppfaq;Ekdifygw,f/

823
EkdifiHa&;ESifhay:vpD
&efukef? Myanmar School of Politics ? yxrtBudrf?2016/ 'DZifbm/
pmrsufESm - 242 rsufESm? 15 pifwD_23 pifwD
rl&if;trnf - Politics Meets Policies

(1)EkdifiHa&;ESifhay:vpD

(ynma&;twGuf oD;oefYoHk;&ef)
EkdifiHa&;ESifhay:vpD

Ek d if iH a&;ES i f h ay:vpD
Programmatic usonfh
EkdifiHa&;ygwDrsm;ay:xGufvmjcif;

Nic Cheeseman
Juan Pablo Luna
Herbert Kitschelt
Dan Paget
Fernando Rosenblatt
Kristen Sample
Sergio Toro
Jorge Valladares Molleda
Sam van der Staak
Yi-ting Wang
EkdifiHa&;ESifhay:vpD


'Dr kdua&pDE Sifh zGHU NzdK ;rI

c International Institute for Democracy and Electoral Assistance 2014

yHkESdyfxkwfa0rIawG[m oD;jcm;pDjzpfwJhEkdifiH?
'grSr[kwf EkdifiHa&;pdwf0ifpm;rIawG&JUvGwfvyfrIjzpfygw,f/ 'DyHkESdyfazmfjyrI
xJrSm azmfjyxm;wJhtjrifawG[m International IDEA eJY ¤if;&JUbkwftzGJU?
'grSr[kwf aumifpDtzGJU0ifawG&JUtjrifawGukd vHk;vHk;ukd,fpm;jyKxm;wmr[kwf
ygbl;/
'DyHkESdyfazmfjyrI&JU tDvufxa&mepfAm;&Sif;ukd Creative Commons
International IDEA

Licence (CCI)-Creative Commons Attribute-NonCommercial-ShareAlike
3.0 Licence atmufrSm&&SdEkdifygw,f/ oifhtaeeJY vGwfvyfpGmul;,lEkdifNyD;

jzefYa0? jyefYyGm;Ekdifovkd pD;yGm;a&;twGufr[kwfwJh&nf&G,fcsufeJY jyKjyifajymif;
vJtoHk;jyKEkdifygw,f/ 'Dpmrlukd oifhavsmfpGmrSwf,lNyD; Identical Licenses
atmufrSmjzefYa0yg/ 'D CCI eJYywfoufvkdY owif;tcsuftvufawGxyfrH
&&Sdvkd&ifawmh http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/ rSm Munfh

½IEkdifygw,f/
jyefvnfxkwfa0zkdY 'Dpmrl&JUtm;vHk;jzpfap? wpfpdwfwpfykdif;jzpfap bm
omjyefzkdYcGifhjyKcsufawmif;cHjcif;ukd
International IDEA
SE-103 34 Stockholm
Sweden

ukd vdyfrljyKvkyfEkdifygw,f/
taeeJY ¤if;&JUavhvmcsuf? pmrlrsm;ukd jzefYjzL;
jcif;ukd tm;ay;wkdufwGef;NyD; jyefvnfxkwfa0cGifh? bmomjyefcGifhawmif;cHjcif;
rsm;ukdvnf; rqkdif;rwGwHkYjyefay;ygr,f/
International IDEA

Graphic design by: Santángelo Diseño
Cover Design by: Santángelo Diseño
Cover photos: © malerapaso; iStock

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

Oa,mZOf

tzGJU&JU tpD&ifcHpmjzpfwJh? 2005 uae 2007
ckESpftwGif; uRefawmf*kPf,lpGmOD;aqmifvkyfudkifcJh&wJhjyifqifrIwpfckjzpfwJhyg
wDwGif;EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;-Andean EkdifiHrsm;rSEkdifiHa&;qkdif&mtzGJUtpnf;rsm;
&JU tajymif;tvJrsm;ESifh tquftpyfrsm;qdkwJhtpD&ifcpH mxJu txl;jcm;qHk;awGU
&dScsufawGxJuwpfckuawmh EkdifiHa&;ygwDawG[m rMumcPqkdovkdrSm olwkdY&JU
Programmatic tavhtxudk aysmufysufoGm;wwfNyD; ,m,Da&G;aumuf
yGJ0if,EÅ&m;toGifajymif;vJoGm;wwfMuwmyJjzpfw,f/ uRefawmfhyl;wGJpm
a&;olawGeJY uRefawmf[m Andean a'o&JU ta&;tygqHk;aom ygwDawGqDu
acgif;aqmiftajrmuftrsm;eJY tifwmAsL;awGjyKvkyfcJhMuNyD; olwkdYtzGJUtpnf;
awG[m ay:vpDeJYtpDtpOfawGudk zGHYNzdK;zkdYeJYqufoG,ful;vl;zdkYta&;rSm pGrf;aqmif
&nftm;enf;rIawG&dSaeNyD; tJ'Dtm;enf;wJhpGrf;aqmif&nfawGeJYyJ olwkdY&JUwm0efawG
udk &ifqkdifaeMuw,fqkdwm avhvmrdcJhw,f/ xHk;pHtwkdif;ygyJ/ tJ'Dtcsufu
EkdifiHa&;udk tESpfrJhoGm;apcJhw,f/ uRefawmfwkdYaumufcsufqGJrdwmuawmh
wcsdKU ('grSr[kwf trsm;tjym;) aom EkdifiHa&;qkdif&mtzGJUtpnf;awG[m
EkdifiHa&;vkyfief;pOfawG vkyfaqmifjcif;udk &yfwefYypfvdkufMuNyDqkdwmygyJ/
olwkdY[m owif;jzpfavmufwJhtaMumif;t&mawGrSm xdyfwkduf&ifqkdifrI tajct
aetwGuf aumif;rGef½HkavmufyJtvkyfvkyfMuw,f/ 'gayrJh zGHUNzdK;rI? qif;&JrGJaw
rI? tvkyftudkif&&dSa&;eJYwef;wlnDrQrIwkdYvkd ajcajcjrpfjrpf&dSwJhudpö&yfawG ab;
a&mufaerIuawmh jrifhwufaew,f/
'DaeYrSm Programmatic EkdifiHa&;pepfuif;rJhrI[m Andean a'o?

'grSr[kwf vufwiftar&durSm acwåcPudpör[kwfovkd tuefYtowf
eJYvnf;r[kwfbl;qkdwmudk uRefawmfwkdY oufaojyEkdifw,f/ 'Dpmtkyf[m
International IDEA

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

5

tJ'DvdktaMumif;t&mawGudk aumif;pGmxif&Sm;vmatmifvkyfay;Ekdifr,fvkdY arQmf
vifhxm;NyD; 'Davhvmcsuf[m tmz&du? tm&S? ta&SUOa&myawGwifru
taemufOa&my&JU'Drkdua&pDtwGuf rSefuefygvdrfhr,f/
EkdifiHa&;uif;rJhjcif;[m ppfwyftmPmodrf;rIawGrSm rMumcPqkdovkd
tavhtxjzpfaeovkdrsdK; 'Drkdua&pDudktusdK;,kwfapygw,f/ 'DjzpfpOfudk
tkyfcsKyfwJhacgif;aqmifawGu udk,fpm;jyKjcif;&JUy#dyu©awGeJY olwkdYumuG,f&r,fh
w&m;0ifjzpfjcif;awGudk ydkrkdqkd;&Gm;apw,f/ y#dyu©eJY wnfaqmufyHknd§EdIif;rIquf
pyfjzpfpOfawGxJrSm olwkdY[m vlBudKufrsm;wJhtajymawGeJY 'Drkdua&pDaxmufcHol
awGtjzpf tNrJvkdvkd[efaqmifavh&dSMuayrJh cdkifrmwJhrl0g'vrf;pOfawmhr&dSMubl;/
'gaMumifh jynfoltrsm;pk&JUvlrIvkdtyfcsufawGudk tajz&SmzkdYtwGufawmh olwkdY[m
enf;enf;yJ tusdK;oufa&mufrI&dSatmifvkyfEkdifMuw,f/
a&G;aumufyGJawGeJYtrsm;pk0g'u us,fjyefYvmaeayrJh EdkifiHa&;ygwDawG

[m 'DurÇmvHk;qkdif&mta&;tcif;awGudk &ifqkdifaeMu&w,f/ olwkdY[m olwkdY&JU
vIyf&Sm;rIawGudk Manin u 'audience democracy' vkdYac:NyD; Sartori u
'vediopolits' vkdYac:wJht&mawGu ydkrkdqkd;&Gm;apwJhtquftpyftwGi;f rSm vkyf
aqmifaeMuw,f/ us,fjyefYwJhrD'D,mu EkdifiHa&;enf;vrf;awGeJY'Drkdua&pDtavh
tusifhawGudk tBuD;tus,fajymif;vJapatmifvkyfaqmifay;cJhNyD;NyD/ vufwif
tar&duEkdifiHwcsdKU (b&mZD;? csDvD? ruúpDudkeJY O½ka*G;wkdYvkd) rSm EkdifiHa&;
ygwDawGu olwkdY&JUodomxif&Sm;rIudk xdef;odrf;xm;ayrJh wjcm;aomEkdifiH
rsm;pGmrSmawmh ygwDawGeJY ygwDpepfawG[m wpfpwpfp,kwfavsmh avsmhyg;
oGm;cJhNyD/ EkdifiHa&;opf[m rsufESmcsif;qkdifqufqHa&;qDuae rD'D,mqufET,frI?
tpdk;&rl0g'pDrHudef;awGaysmufysufoGm;rI? vmbfpm;rIawGBuD;pdk;vTrf;rkd;vmrI?
rJqE´t"dutpdk;&eJY EkdifiHa&;wefzkd;awGxJu ckcHumuG,frIawGqDukd a&TUajymif;
6

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

oGm;jcif;tm;jzifh xl;jcm;wJhoGifjyifudkazmfjyw,f/ tJ'Dtcsuftm;vHk;[m jcpm;rI
awGeJY om&mul; opömazmufrIawGudkjzpfay:apNyD; 'Dru
kd a&pDb0udk vloHk;ukef
qefvmapjcif;eJJY yk*¾vdujyKjcif;awG jrifhwufvmapw,f/
'DjzpfpOfrSm Programmatic enf;ruswJhygwDawG&JUjzpfpOf[m 'Drdku&uf

wpftkdif'D,mawGudk ajymif;jyefajymqkdw,f/ 'Drkdu&ufwpfawmfvSefa&;[m
tkyfcsKyfcHvlxk(trdefYay;cH&olawG)tjzpfuae EkdifiHom;(pnf;½Hk;odrf;oGif;jcif;cH&
olawG)tjzpf ajymif;vJay;wJhpDrHudef;awG? jzpfpOfawGeJYtwl ay:aygufvmcJh
w,f/ ,aeYtcsdeftcgrSm b,fvkdyJMunfhMunfh 'Drkdu&ufwpfNydKifqkdifrI[m
vlxkqDOD;wnfaeyHkr&bJ pm;oHk;ol(zsm;a,mif;aoG;aqmifjcif;cH&r,fh)? 'grSr
[kwf azmufonf(a&mif;csjcif;cH&r,fh)awGqDOD;wnfaew,f/
'Drkdua&pDudk uwdu0wfjyKwJh(opömcHwJh) nDrQrItkdif'D,mudk ½kyfodrf;
wm[m a&S;acwf*&duwnf;u tajccHcJhwmjzpfNyD; tJ'g[m vlrIxnfh0ifrIeJY
EkdifiHa&;avmurSm EkdifiHom;awG&JUtusdK;&dS&dSyg0ifywfoufyl;aygif;rIudk txl;&nf
nTef;wJh 'Drkdu&ufwpf'dkifref;&Sif;awGudk t"dyÜg,fzGifhqkdzkdYeJY &Sif;vif;zGifhqkdzdkY
ta&;ygw,f/ atmufygtcsufawG[m 'Drkdua&pD&JU&nf&G,fcsufawGeJY arQmfrSef;&
v'fawGyJjzpfw,f/ rJay;cGifh? nDrQrIeJY olwkdY&JUEkdifiHu EkdifiHom;awGudktvGJoHk;rIjyK
vkyfjcif;uaeumuG,fay;xm;wJhyHkpHwuspnf;rsOf;awGeJY vkyfief;pOfawGjzpfovkd
ynma&;? usef;rma&;? tvkyftudkif&&dSa&;eJY vlrIvHkNcHKa&;wdkYyg0ifwJhvuf
oifhcHEkdifavmufzG,fjzpfwJhvlrIzlvHka&;axmufyHhrItqifhawGyJ/
qif;&JrGJawrIudk jzpfay:apwJh? 'grSr[kwf jyefYyGm;apwJhtcsdefumv
awGrSm 'Drkdua&pD[m wnf;wnf;rQom&dSNyD; csdKUwJhwJhtaetxm;jzpfw,f/
ckdifrmNyD;ppfrSefwJh'Drkdua&pD[m tm;vHk;yg0ifcGifh&dSNyD; rjzpfraer[kwfbJ oufwrf;
&ifhrmw,f/ vufwiftar&durSm 'Drkdua&pDtkdif'D,m[m oufwrf;&SnfMumaeNyD
EkdifiHa&;ESifhay:vpD


7

jzpfayrJh 'Drkdua&pD[m csdKUcsdKUiJhiJhyJ&dSaewkef;jzpfw,f/ bmaMumifhvJqkdawmh
xHk;pHtwkdif; tm;vHk;yg0ifrIr&dSvkdYbJ/ 'Drkdua&pDeJYywfoufvkdY rausreyfjzpfrI
awGtwGuf vufwiftar&durSmusif;ycJhwJh ukvor*¾zGHUNzdK;rItpDtpOf[m
&v'ftm;vHk;eJYywfoufvkdYyJjzpfw,f/ tJ'DrSm EkdifiHa&;vIyf&Sm;rI? qif;&JrGJawrIeJY
rnDrQrIwkdYtygt0if a'o&JUt"dujyóemawG&JUtMum; ydkif;uefYjcm;em;rIawG
&dScJhw,f/ rMumao;rDESpfawGtwGif;u &&dScJhwJhrJ&v'fawG[m trsdK;rsdK;aomvuf
wiftar&du'Drkdua&pDtwGuf EkdifiHom;yHhydk;axmufcHrIeJY xda&mufwJhvlxk
yg0ifrItMum;u qufET,frIudk tajymif;tvJr&dSjyoaecJhw,f/ a'otwGif;
qif;&JrGJawrIeJY rnDrQrIavsmhusjcif;&JU ckdifrmwJh&v'fawG&JU a&mifjyef[yfrItjzpf
'Drkdua&pDtvkdufoihfjzpfjcif;[m aomif;aomif;jzjzudk BuD;xGm;vmwJhOD;wnfcsuf
jzpfw,f/ bmyJjzpfjzpfvlrIpD;yGm;tqifhtwef;t& 'DvkdoabmwlnDrIawG[m
uGJjym;aew,f/ tqif;&JqHk;EkdifiHom;awG[m 'Drkdua&pDeJYtvkdufoifhtvsm;
oifhtom;uszkdY pdwf0ifpm;rItenf;qHk;yJjzpfw,f/
'Dae&mrSm uRefawmf Amartya Sen udk udk;um;csifw,f/ pD;yGm;a&;eJY
vlrItcGifhta&;awGudkusifhoHk;jcif;uae vGwfvyfrIawG&&dSEkdifwJh EkdifiHom;jzpfrIzGHU
NzdK;vmzkdYtwGuf tcktxd vkyfp&mawGtrsm;BuD;&dSaeao;w,f/ tck'Drkdua&pD
t"dyÜg,fzGifhqkdcsufrSm orkdif;0ifZpfjrpfawG&dSw,f/ uRefawmfwkdY[m 'Drdkua&pD&JU

pdwful;udk *E¦0ifeJYarmf'efawG;ac:ynm&SifawGjzpfwJh Alexis de Tocqueville
eJY Stuart Mill wkdY&JUEkdifiHom;jzpfrIawGtMum;u nDrQrIudk&SmazGjcif;tjzpf
awGU&dScJhw,f/ Oya'xuf OD;pm;ay;jzpfwJhnDrQwJhtcGifhtvrf;awG&dSwJhnDrQrItjzpf
aygh/
omwlnDrQrItkdif'D,meJY rl0g'enf;usyef;wkdifawGudk jyefvnfukpm;&wm
[m cufcJw,fqkd&ifawmifrS b&mZD;? csDvD? ruúpDudkeJY O½ka*G;wdkYvkdEkdifiHawG&JU
8

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

orkdif;aMumif;u pOfqufrjywfwJhtm;pdkufxkwfrIawG[m EkdifiHa&;orm;awGudk,f
wkdif&JUckdifrmwJh&nfrSef;csufawGtwGuf em;vnfEkdifp&mjzpfwJh tusdK;&v'fawGudk
b,fvkdxkwfvkyfay;ovJqkdwmudk o½kyfazmfjyaecJhw,f/ tm;vHk;yg0ifa&;ay:v
pD&JUtajccHrSm ,cifuab;z,fxkwfcHxm;&wJhtiftm;pkawGeJY r[mrdwfawGzGJU
pnf;NyD; vlrItzGJUtpnf;&JUtpdwftydkif;tm;vHk;udk ayGUzufzkdY&nf&G,fwJh tm;pdkuf
xkwfrIawGuaygh/
avmavmvwfvwfOyrmjzpfwJh 2013 ckESpf csDvDor®wa&G;aumufyGJu
wkdufwGef;tm;ay;aew,f/ r[mrdwftzGJUawGeJYygwDawGu ynma&;? tcGeft
wkyfeJY zGJUpnf;yHktajccHOya'jyefvnfa&;qGJa&;wkdYvkd tajccHuswJhudpöawGudk
trSwf&jcif;tm;jzifh ppfrSefwJhrl0g'enf;usvkyfief;aqmifwmawGudk azmfxkwfjy

ocJhw,f/ 'DaqG;aEG;rIawGrSm yk*¾dKvfa&;rcHcsdrcHompum;ryg0ifovkd ygwDawGt
wGif;u vlawGudkvnf; &nfnTef;wmryg0ifygbl;/ 'gayrJh ygwDwpfckcsif;pD[m
ckdifrmwJhrl0g'enf;vrf;wusA[dkcsufawGudk jyocJhMuw,f/
'Dpmtkyf[m 'DaeY 'Drdkua&pDta&;rSm &ifqkdifae&wJhtBuD;rm;qHk;pdef
ac:rIeJYywfoufvkdY aqG;aEG;xm;wmjzpfygw,f/ EkdifiHa&;tkdif'Dtkdvkd*sDtm;vHk;udk
ulnDaxmufyhHzkdYBudK;pm;aeMuwJh enf;ynm&SifawGudk 'Dpmtkyfu vTrf;rkd;Ekdifr,fvkdY
uRefawmfaocsm ,HkMunfygw,f/ 'gayrJh csHKiHkajym&r,fqkd&if 'Dpmtkyf[m
trsdK;om;? trsdK;orD;EkdifiHa&;orm;awGudk,fwkdifudk vTrf;rdk;Ekdifygvdrfhr,f/
Rafael Roncagliolo Orbegoso

Ek dif iHjcm;a&;0efB uD;a[mif;
yD½ l;jynfolY or®w Ekdi fiH( 2011-13)
International IDEA tBuH a y;bk wf t zG J U 0if
vDrm? 'DZifbm 2013/
EkdifiHa&;ESifhay:vpD

9

trSmpm
EkdifiHtawmfrsm;rsm;u EkdifiHa&;ygwDawG[m jiif;cHkaqG;aEG;zkdY ay:vpDeJY
vkyfief;pOfawGudk taumiftxnfazmfzkdYta&;rSm udk,f&nfudk,faoG;eJYrJqG,fjcif;?
vmbfvmbay;rJqG,fjcif;wkdY&JU tav;omrItay: rSDckdae&rIuae ajymif;vJa&TU
ajymif;EkdifzkdYtwGuf ½kef;uefae&w,f/ EkdifiHa&;ygwDawG&JU Programmatic
wkd;wufzGHUNzdK;rI[m vGefcJhwJhq,fpkESpfESpfckavmufwkef;u Programmatic
eJYa0;uGmaew,fvkdYxifjrifcJh&wJh b&mZD;eJY awmifudk&D;,m;rSm xdef;csKyfxm;Ekdif
NyDvkdYxifjrif&w,f/ tJ'DtcsdefrSm wjcm;EkdifiHawGu EkdifiHa&;ygwDawGuawmh
wkd;wufrIenf;enf;yJ jyKvkyfEkdifcJhw,f/
wjcm;EkdifiHawGrSm rvkyfwJhb,ftcsufudk atmifjrifrI&aewJhEkdifiHawGu
vkyfcJhMuwmvJ/ olwkdY&JUatmifjrifrIu olwkdYqDuEkdifiHa&;ygwDawGeJY EdkifiHa&;
orm;awG&JU oabmobm0awGeJYqufET,faevm;/ EkdifiH&JUpD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI
tqifh? 'grSr[kwf EkdifiH&JUvkyfEkdifpGrf;u tusdK;tjrwfcGJa0rIeJY trsm;jynfolY0ef
aqmifrIvkyfief;udk jznfhwif;axmufyHhrIudkvkyfaqmifEkdifcJhwmvm;/ pD;yGm;a&;?
'grSr[kwf EkdifiHa&;uyfqkdufumvawGu EkdifiHa&;orm;awGudk olwkdY&JUtrlt
usifhawGeJY upm;yGJ&JUpnf;rsOf;awGudkajymif;vJoGm;atmif wGef;tm;ay;cJhwmvm;/
'grSr[kwf EkdifiHom;awGu EkdifiHa&;orm;awGqDu ydkrdak umif;rGefwJhwm0efxrf;
aqmifrIawGudk ydkrkdawmif;qkdvmMuwmvm;/
,aeY'Drkdua&pDtwGuf azmfjyygar;cGef;awGeJY qufpyfywfoufrI[m
csJUxGifazmfjyzkdYcufcJygw,f/ b,f'Drdkua&pDpepfu EkdifiHa&;ygwDawGrqkd
EkdifiHom;awG&JU pdwfyg0ifpm;rIawGudkpkpnf;zkdYeJY EkdifiHa&;qkdif&maqG;aEG;jiif;cHkrI
awGeJY ay:vpDqHk;jzwfcsufawGrSm tJ'gawGudk toHjyKzkdY? xkwfazmfajymqkdzkdY
10

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

arQmfvifhMuw,f/ jynfolawG&JUtjrifrSm vlrIa&;eJY pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wuf
rIudk vkyfaqmifay;zkdY[m EkdifiHa&;ygwDawG&ifqdkifae&wJh zdtm;trsm;qHk;pdefac:rI
jzpfw,f/ trsm;jynfolqkdif&may:vpD[m wuúEkdc&ufwpfqHk;jzwfcsufawG
xuf trsm;BuD;ydkw,f/ olwkdY[m EkdifiHawG&JUtem*wfudk yHkazmfaeMuwmjzpf
w,f/ 'gaMumifh EkdifiHom;awGrSm ajymp&mawG&dSoifhw,f/ EkdifiHom;awGeJY
olwkdYtpdk;&&JUay:vpDcsrSwfjcif;Mum;rSm EkdifiHa&;ygwDawGu Mum;vltjzpf0if
a&mufaqmif&Gufay;jcif;r&dSbl;qkd&if 'Drkdua&pD[m w&m;0ifjzpfrIeJY t"dyÜg,f
&dSrIudk aysmufqHk;oGm;r,fhtEÅ&m,f&dSw,f/ a&G;aumufyGJawGu vlBudKufrsm;rINydKifyGJ
awGjzpfvmNyDqkd&if EkdifiHom;awG[m olwkdYEkdifiH&JUtem*wfudk b,fvkdarQmfrSef;
MunfhrvJqkdwmudk tav;teufxm;wJh ppfrSefwJha&G;cs,frIudk tuJrjzwf
awmhbJ olwkdY&JUrJawGudk yHkatmay;awmhrSmjzpfw,f/ tJ'Dtcsufu 'Drkdua&pD&JU
t,ltqwpfckvHk;udk atmufajcuaevdIufpm;oGm;rSmjzpfw,f/
The International Institute for Democracy and Electoral Assis-

u (International IDEA) uGJjym;wJh odyÜHynm&SiftzGJUoHk;zGJUudk 'Da&maESm
qufpyfaewJhar;cGef;awGudk avhvmokawoejyKzkdYwkdufweG f;cJhygw,f/ &v'fu
awmh Programmatic ygwDawG&JUzGHUNzdK;rItwGuf taxmuftultjyKqHk;aom
ywf0ef; usifawG&JUEdIif;,SOfcGJjcrf;avhvmoHk;oyfrI 3 ckudk pkaygif;nd§EdIif;xm;wJh
'Dxkwfa0rIyJjzpfygw,f/ International IDEA taeeJY 'Dpmtkyf[m urÇmvHk;
qkdif&mEkdifiHa&;orm;tpktzGJU? EdkifiHa&;ausmif;om;awGeJY zGHUNzdK;rItzGJUtpnf;awG?
'Drkdua&pDudkyHhydk;olawGeJY zGHUNzdK;a&;tultnDawGeJY ay:vpDa&;qGJcsrSwfolawG
tMum; Programmatic uswJhEkdifiHa&;tavhtx&JUqufpyfrIudk arG;jrLay;Ekdif
vdrfhr,fvkdY arQmfvifhygw,f/
tance

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

11

EkdifiHa&;ygwDawG&JU Programmatic qkdif&mta&;ygrI tay:ar;jref;xm;
wJhar;cGef;awG[m NyD;cJhwJhq,fpkESpfrSm International IDEA vkyfaqmifcJhwJht
vkyfawG&JUtcsuftcsmjzpfcJhygw,f/ 2004 eJY 2007 ckESpftwGif; International IDEA [m awmiftar&dueJY tar&dutv,fykdif;? taemufeJY ta&SU
tmz&du? tv,feJY ta&SUOa&my? awmiftm&Sa'oawGu EkdifiH 50 eJY
ygwD 300 avmuf&JU ygwDwGif;tpDtpOfawG&JU tquftpyfeJY yHkrSefjyKvkyfwJhrl
abmifawGudkppfwrf;aumuf,lwJh urÇmvHk;qkdif&mokawoevkyfief;wpfckudk
pwifcJhygw,f/ >cif;csufawGtrsm;BuD;&dSaeayrJhvnf; tJ'Dokawoevkyfief;uae
a'otm;vHk;u EkdifiHa&;ygwDawGtMum;rSm edrfhyg;wJhtifpwDusL;&Sif;jyKrIeJY
rl0g'tpDtpOfwusrJqG,fwJhvkyfief;pOfawG tm;enf;aerIudkawGU&dScJh&ygw,f/
taeeJY zGHUNzdK;rItydkif;u EkdifiHa&;ygwDawG&JU
tcef;u@tay: pepfusewJhod&dSrIawGqufvufvkyfaqmifaeygw,f/ DeInternational IDEA

mocracies in Development(2006, with the Inter-American Development
Bank)? Politics and Poverty in the Andean Region (2007)

eJY Thinking

Politics: Think Tanks and Political Parties in Latin America (2008,with
the Overseas Development Institute)

wkdYrSm azmfjycJhwJhtwdkif;ygyJ/

'Dxkwfa0rIudk tJ'Dtm;pdkufrIawGt& azmfjyay;cJhNyD;jzpfygw,f/ 'g[m
International IDEA &JU aemufqHk;tcef;udk udk,fpm;rjyKao;ygbl;/ tJ'gxuf
tzGJUtpnf;taeeJY uRefawmfwkdYacwf&JUBuD;rm;wJhzGHUNzdK;rIqkdif&mta&;udpöawG
tay: EkdifiHa&;ygwDawGtm;jzifh xdawGUrIawGydkrkdjrifhwufvmapa&;jzpfajrmuf
apwJhtajctaeawGtay: jiif;cHkaqG;aEG;rIawGqufvufjzpfay:vmapa&;t
12

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

wGuf&nf&G,fygw,f/ ta&;tBuD;qHk;taeeJY EkdifiHom;awGtwGufta&;ygwJh
olwkdY&JUEkdifiHa&;qkdif&mtpDtrHawGudk wdk;wufajymif;vJapzkdY &SmazGaewJh
EkdifiHa&;ygwDawGqDxnfh0ifrIawGjyKvkyfay;zkdY &nf&G,fygw,f/ txl;tm;jzifh
tvkyftudkif? vlxk0efaqmifrI? Nidrf;csrf;a&;? vGwfvyfrIeJYwkd;wufvmwJhb0
t&nftaoG;awG&&dSzkdY EkdifiHom;awG&JUwkd;wufaewJh tcGifhtvrf;awGtwGuf
zGHUNzdK;aewJh ckdifrmwJhrSwfwrf;vrf;aMumif;awGjzpfay:a&;rSmjzpfygw,f/

International IDEA

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

13

aus;Zl;wif todtrSwfjyKjcif;
International IDEA taeeJY

'DEdIif;,SOfavhvmrIpmtkyfudk jzpfay:
vmapwJh taumif;qHk;BudK;pm;rIawGjyKvkyfay;cJholawGjzpfwJh jzpf&yfavhvmrI
pma&;olawGjzpfwJh Adi Dasgupta, Daniel Epstein, Kiril Kolev, Daniel
Kselman, Sandra Osterkatz, Oleh Protsyk, Matthew Singer and Yi-ting

wkdYudk aus;Zl;wifvkdygw,f/ olwkdY[m 2010 ckESpf? International
IDEA rSm us,fus,fjyefYjyefY? eufeuf½dIif;½dIif;t,ltqjyKxm;wJh tvkyfwm0ef
wpfckudk vkyfaqmifcJhMuygw,f/ 'Dya&m*sufudk jzpfajrmufapcJhwJh ta&;ygwJh
vkyfazmfukdifzufa[mif; oHk;OD;jzpfwJh Vidar Helgesan, Anna Lekvall eJY
Bjarte Tora wkdYudk txl;aus;Zl;wifaMumif;ajymvkdygw,f/
'Dxkwfa0rIudkjzpfajrmufatmif wpfenf;r[kwf wpfenf;eJY yg0ifay;cJh
MuwJholawG trsm;BuD;&dSygao;w,f/ Jenefrieda Isberg, Katarina Jorgensen,
Emily Perez eJY Kristina Jelmin wkdYu 'Dokawoeya&m*suf&JU tpuaet
qHk; rwlnDwJhtcsdefwkdif;rSm tzdk;wefvSwJhulnDrIawGay;cJhMuygw,f/ uRefawmfwkdY
&JU jyefvnfoHk;oyfolrsm;jzpfwJh Helena Bjuremalm, Goran Feijic, Diane
de Gramont eJY Rafael Roncagliolo Orbegoso wdkYu 'Dokawoeuae
qGJ,lxm;wJh*,ufawGudk wkd;wufapzkdY awG;ac:qifjcifp&maumif;wJh? tNyD;
owfacsmarGUrIudkjzpfapwJh wHkYjyefrIawGay;cJhMuygw,f/ Kevin Devaux, Alberto
Fernandez Gibaja eJY Sam Jones wkdYurl&if;okawoetpD&ifcHpmawG&JU r
wlnDwJhtESpfcsKyfAm;&Sif;twGuf tvkyfvkyfcJhMuygw,f/ Sam Jones taeeJY
'Dokawoeuae tusOf;csKyfxkwfEkwfoifcef;pmawGtwGuf yxrqHk;ay:vpD
udk tMurf;a&;cJhNyD; tJ'DrlMurf;udk qGD'ifEkdifiH? qpf*fwlemNrdKUrSm 2012 ckESpf?
ZGefvrSm ygwDtultnDay;a&;tzGJUtpnf;awGudk wifjycJhygw,f/
2010 ckESpf? Ekd0ifbmvvkd tapmqHk;tcsdefrSm tDauGa'gEkdifiHa&;
Wang

14

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

orm;awG? 'Drkdua&pDvufawGU taumiftxnfazmfolawGeJY 'Dpmtkyf&JUyxrqHk;
tcef;t& ay:xGufvmwJhta&;udpöawGudk aqG;aEG;ay;cJhMuwJh okawoDawG
twlwuGjyKvkyfcJhMuwJh ]]Programmatic EkdifiHa&;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;twGuf
pdefac:rIrsm;}} qkdwJh tvkyf½HkaqG;aEG;yGJudk pDpOfcJhMuwJhtxJrSm yg0ifcJhwJh
vkyfazmfudkifzufawGudkvnf; xyfrHNyD;aus;Zl;wifvdkygw,f/ ¤if;wkdYuawmh
Ernesto Aranibar, Gabriela Chauvin, Silvana Munoz, Cristhian Parreno

eJY tDauGa'gEkdifiH? uGDwkdu Agora Democratica Programme u Terry de
Vries wkdYjzpfMuygw,f/ vmyufZf? bkdvD;AD;,m;eJY vDrmwdkYu International IDEA's rpf&SifawGqDu Alicia Del Aguila, Virginia Beramendi
Heine, Alfonso Ferrufino eJY Carolina Floru wkdYu Programmatic ygwDawG
eJYywfoufvkdY aemufydkif;vkyfaqmifrIawGudk tm;ay;axmufcHcJhMuygw,f/
trsdK;rsdK;aom vufa&;rlawGudk wnf;jzwfpdppfay;cJhwJh Kelley Friel
eJY pmrsufESmay:½dkufESdyfwJh xkwfvkyfa&;vkyfief;pOfwpfckvHk;rSm r&dSrjzpftaeeJY
yg0ifyl;aygif;ay;cJhwJh Lisa Hagman wkdYudkvnf; aemufqHk;rS ajym&wmjzpfayrJh
tenf;qHk;r[kwfwJh aus;Zl;wif&dSaMumif;ajymvkdygw,f/

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

15

rmwdum
Oa,smZOf
trSmpm
aus;Zl;wifvTm
twkdrSwf
ed'gef;

5
10
14
18
19

tcef; 1

28

Programmatic ygwDrsm;-pmaye,fy,ftwGif;rS

½Iaxmifhrsm; &Sif;vif;csufrsm;udkavhvmjcif;ppfwrf;
Juan Pablo Luna, Fernando Rosenblatt and Sergio Toro

tcef; 2

98

Programmatic ygwDrsm;ESifh

ygwDpepfrsm;tcGifhtvrf;rsm;ESifh tuefYtowfrsm;
Herbert Kitschelt and Yi-ting Wang

tcef; 3
EdIif;,SOftjrifrsm;rS
EkdifiHa&;ygwDrsm;

154
Programmatic

Nic Cheeseman and Dan Paget

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

tcef; 4
aqmif&GufrIrsm;\ *,ufrsm;/ /
Programmatic ygwDrsm;\ jzpfEkdifapolrsm;? taMumif;t&if;cH
tajctaersm;? Lockers rsm;ESifh ukd,fpm;vS,frsm;

202

Jorge Valladares Molleda,
Kristen Sample and Sam van der Staak

pma&;olrsm;ESifh pyfvsOf;í
International IDEA ESifhpyfvsOf;í

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

234
241

twkdrSwf
AAM Aam Aadmi Party (India)
AKP

Justice and Development Party (Turkey)

BJP

Bharatiya Janata Party (India)

BSP

Bahujan Samaj Party (India)

DALP Democratic Accountability and Linkage Project
DPP

Democratic Progressive Party (Taiwan)

EOI

export-oriented industrialization

EU

European Union

GDP

gross domestic product

IDEA Institute for Democracy and Electoral Assistance
ISI

import-substituting industrialization

KMT

Kuomintang (Taiwan)

MP

member of parliament

NGO

non-governmental organization

PAN

Partido Acción Nacional [National Action Party] (Mexico)

PF

Patriotic Front (Zambia)

PPP

purchasing power parity

PRD

Democratic Revolutionary Party (Mexico)

PT

Partido dos Trabalhadores [Workers’ Party] (Brazil)

PSDB Partido da Social Democracia Brasileira [Brazilian Social
Democratic Party]
RPG

18

responsible party government

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

ed'gef;
'Dpmtkyf[m Programmatic ygwDawGtaMumif;jzpfw,f/ a&SUaemufnD
nGwfwJhEkdifiHa&;qkdif&m Programmatic userIawGuaewpfqifh olwkdYqDa&muf&dS
jcif;tm;jzifh ay:vpDawGtay:t"dyÜg,fjynhf0wJha&G;cs,frIeJYtwl EkdifiHom;awGudk
axmufyHhaewJh EkdifiHa&;ygwDawGtaMumif;jzpfw,f/
'Dpmtkyfudk yg0ifa&;om;olawG[m azmfjyxm;wJh Programmatic
ygwDawG&JU tao;i,fqHk;t"dyÜg,faumuf,lrIudkvkdufemzkdY apmifhxdef;xm;w,f/
EkdifiHa&;ygwDwpfcktaeeJY ygwDeJYolY&JUrJqE´&SifawG? ygwDawGtMum; a&G;aumufyGJ
qkdif&mNydKifqkdifrIeJY ay:vpDcsrSwfjcif;vkyfief;pOfawGtMum;u csdwfqufrIawGt
wGuf aumif;pGmwnfaqmufzGJUpnf;xm;NyD; tajccHudkzGJUpnf;ay;wJh wnfNidrfwJh
tkdif'Dtkdavmf*sDqkdif&muwdu0wfawGrSm tajcwnfxm;NyDqkd&if Programmatic udkvkyfaqmifaew,fvkdY ,lqcH&rSmjzpfygw,f/
'DpmtkyfrSmyg0ifwJhyg0ifrIwkdif;udk csdwfqufxm;wJh tajccHtkdif'D,mawG
uawmh Programmatic EkdifiHa&;ygwDawGay:aygufvmjcif;udk jzpfay:apwJh
bufpHktajccHtaMumif;t&if;awGyJjzpfygw,f/ tJ'gawGu ½kd;&Sif;wJhazmfjrLvm
wpfck? 'grSr[kwf oD;jcm;tpDtpOf? 'grSr[kwf &mxl;*kPf&Sdeftvkduf pDpOfjcif;
awGeJYudkufnDrSmr[kwfbJ tvGeftquftpyf&dSw,fvkdYxifjrif&wJh enf;vrf;
awGeJYyJ vkyfaqmifrSmjzpfygw,f/ ed*Hk;csKyftcef;rSm xyfrHNyD;aqG;aEG; cH&r,fh
twkdif; tJ'DvTrf;rkd;EkdifwJhtaMumif;t&if;awG[m azmfjyyge,fy,fawGudk jzpfay:
apwJhoufa&mufrIt& cGJjcm;cH&Ekdifw,f/ tJ'De,fy,fawGuawmh enablers
(NrdKUjyjzpfxGef;jcif;? pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufrI? 'grSr[kwf EkdifiHa&;orm;awGeJY
rJay;olawG&ifqkdifMu&wJh? a&G;cs,frIawGudkyHkazmfay;wJh tifpwDusL;&Sif;qkdif&m
vkyfEkdifpGrf;wkdYvkd wnfaqmufyHkqkdif&mtaetxm;awG)? triggers (Programmatic qkdif&m a&SUqufcsDwufa&;twGuf tjcm;aomtcGifhtvrf;romwJh
EkdifiHa&;ESifhay:vpD

19

BudKwifwnf&dSxm;wJh0ef;usifawGudk ausmfjzwfvGwfajrmuf vmzkdYtcGifhtvrf;
awG)? lockers (vHkNcHKrIeJYxkwfvkyfNyD;jzpfwJh Programmatic qkdif&mtjrwftpGef;
awGudk jzpfxGef;apEkdifwJh tifpwDusL&Sif;qkdif&m jyefvnfjyKjyifrIrsm;)eJY agents
(rl0g'tpDtpOfwusrJqG,fjcif;qkdif&menf;AsL[m awGudkarmif;ESifwJh&nf&G,fcsuf
eJY wiful;&nf&G,fvkyfaqmifrIrsm;&JUvIyf&Sm;olrsm;) wdkYjzpfMuw,f/
'Dpmtkyf[m tenf;i,fyJ em;vnfcJhcsdefuwnf;u tJ'DtaMumif;
t&if;awGvkyfaqmifaewJhatmufu'kdif;erpfawGudk cGJjcrf;pdwfjzmavhvmxm;
w,f/ 'g[m oHk;ESpfwmtcsdef,ljyKvkyfxm;wJh okawoeya&m*suf&JU&v'fjzpf
w,f/ International IDEA u Juan Pablo Luna udk pmayqkdif&moHk;oyfcsuf
udk pDrHcefYcGJzkdYcefYtyfwm0efay;cJhwJh 2010 ckESpfrSm yxrqHk;ajcvSrf;udk pwifcJhwm
jzpfw,f/ tJ'DoHk;oyfcsuf&JU aumuf,lcsufawG[m 2010 ckESpf? Ekd0ifbmv?
uGDwkdrSm usif;yjyKvkyfcJhwJhuGefz&ifhrSm aqG;aEG;jcif;cHcJh&w,f/ tJ'DuGefz&ifhrSm
trsdK;rsdK;aomvufwiftar&duygwDawGu udk,fpm;vS,fawGwufa&mufNyD;
NydKifbufygwDawG&JU vTrf;rkd;rI? tBuHay;ynm&SifawGeJY zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf
ay:vpDawGtay:rSm tm½HkpdkufEkdifzdkY olwkdY&JUtm;xkwfrIawGtay: aiGaMu;axmuf
yHhrIawGtaMumif;udk aqG;aEG;cJhMuygw,f/
EkdifiHa&;orm;awGeJY 'Dta&;udpö&JU'Drkdua&pDtultnDay;a&;yHhydk;ol
awGu International IDEA udk Herbert Kitschelt eJY Nic Cheeseman wkdYOD;
aqmifwJhtoif;udk Programmatic ygwDeJY ygwDpepfawGzGHUNzdK;wkd; wufa&;eJY
ywfoufvkdY oifcef;pmawGyg0ifwJh oauFwjzpfwJhjzpf&yfawGudk avhvmqef;ppf
wJhae&mrSm wm0efay;zkdYwdkufwGef;cJhMuw,f/ ygvDrefqkdif&m&efyHk aiGawG[m
2011 ckESpfrSm 0g&Sifwef'DpDrSm&dSwJh National Democratic Institute ?2013
ckESpf ZGefrSm qpf*fwlemrSm&dSwJh the Swedish International Cooperation
Agency and the Swedish International Liberal Centre wkdY? 2013 ckESpf
atmufwkdbmrSm Hague rSm&dSwJh Netherlands Institute for Multiparty
Democracy eJY 2013 ckESpf Ekd0ifbmrSm vef'efrSm&dSwJh the Overseas Deve
lopment Institute wkdYupkpnf;xm;wJh trsdK;rsdK;aom y&dowftpkta0;awG
qDudk wifjyjcif;cHcJh&w,f/
20

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

Programmatic Ekd ifiH a&;ygwDr sm;udk

em;vnfoabmaygufj cif;
'Dpmtkyfua&;om;xm;wJh EdIif;,SOfokawoeeJYrsm;pGmaomjzpf&yfawGrSm
EkdifiHa&;ygwDawG[m Programmatic ? 'grSr[kwf Programmatic &JU aooyf
wJhtydkif;awGxJudk usroGm;cJhMubJ olwkdY[m us,fajymwJhrwlnDrItqifuGJ
awGwpfavQmufrSm wnf&dSaecJhMuw,f/ yx0Dtaetxm;udkarhazsmufypfvkduf
r,fqkd&if ygwDtm;vHk;? pD;yGm;a&;? 'grSr[kwf ,Ofaus;rIwkdY[m Programmatic r&dSwJhtuJjzwfrIawGtay:rDScdkxm;wJhtwkdif; wnfaqmufcHxm;&EkdifwJh
enf;AsL[mawGudk xdxda&mufa&muftoHk;csEkdifaumif; csEkdifygvdrfhr,f/
(csEkdifcsifrSvnf; csEkdifygvdrfhr,f) Oyrmtm;jzifh yk*¾dKvfwpfOD;wpfa,muf&JU
udk,f&nfudk,faoG;udk toHk;csrJqG,fjcif;? vlBudKufrsm;rIt& rJqG,fjcif;?
rufvHk;ay;rJqG,fjcif;? olaumif;jyKjcif;tm;jzifhrJqG,frIeJY vlrsdK;pkt ajcjyK
rJqG,frI? 'grSr[kwf wjcm;aomtodtrSwfjyKrIawGyg0ifw,f/ tJ'gawG
u rwlnDwJhe,fy,fawGrSm uGJjym;wJhenf;AsL[mawGudk wNydKifeufwnf;vkd
vkdawmifxkwfazmfjyoEkdifw,f/ 'DpmtkyftaeeJY ygwDpnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;qkdif&m
enf;AsL[mawGtay:vTrf;rkd;wJh Programmatic enf;AsL[mawG&JU 'D*&DawGudk
tav;xm;txl;jyKxm;wmjzpfw,f/ Programmatic ygwDawGtaeeJY atmufyg
tcsuftvufawGeJYjynfhpHkzkdYvkdtyfaMumif; ,lqw,f/
- ygwDudk trsm;jynfolod&SdrIt& aumif;rGefpGmzGJUpnf;wnfaqmuf
xm;NyD; wnfNidrfwJhEkdifiHa&;qkdif&m Programmatic userIudk zGJUpnf;ay;wJh
ay:vpDtaetxm;pkpnf;rI/
- ay:vpDtaetxm;tuGmta0;tay: ygwDwGif;tquftpyfeJY
oabmwlnDcsuf/
- tmPm&&dSvmwJhtcg tenf;qHk;taeeJY t"duuswJh Programmatic qkdif&muwdwpfcsdKUudk taumiftxnfazmfay;EkdifwJh uwdu0wfeJY vkyf
udkifEdkifpGrf;/
- ygwD0ifawGudkqGJaqmifaeNyD; xdawGUaewJhtwdtustaocsmqHk;
EkdifiHa&;ESifhay:vpD

21

tpdwftydkif;jzpfwJh ygwDtpDtpOfwpfck/
odkYaomfvnf; azmfjyygEkdifiHwpfckrSm xif&Sm;wJh Programmatic ygwD
wpfck? 'grSr[kwf wpfckxufydk&dSaejcif;u Programmatic usepGmpnf;½Hk;wJh
EkdifiHa&;pepfqDudk ul;ajymif;oGm;aeNyDvkdY r&dSrjzpftaeeJY nTefjywmr[kwfbl;/
EkdifiHa&;ygwDawG[m rMumcPqkdovkd Programmatic eJY Programmatic
r&dSjcif;ESpfckpvHk;rSm tajcjyKMuNyD; ygwD&JUydkru
kd s,fjyefYwJhpepfu t"dutm;jzifh
rufvHk;ay;rJqG,frIudk usifhoHk;aer,fqkd&if Oyrmtm;jzifh ygwDtaeeJY Programmatic udk tajcwus wnfaqmufzkdYeJY uspfvpfckdifrmapzkdY us½HI;oGm;NyDjzpf
NyD; tJ'Dtpm; rufvHk;ay;rJqG,fjcif;qDudk aemufaMumif;jyefoGm;wJh zdtm;awG&dS
vmEkdifw,f/ Programmatic EkdifiHa&;udk Programmatic [m ygwD&JUydkrkdus,fjyefY
wJhygwDpepftjzpf vu©PmazmfaqmifEkdifwJhygwDEkdifiHa&;pDrHcefYcGJrIt"duenf;
vrf;wpfcktjzpf us,fjyefYpGmrSwf,ljcif;cH&w,f/ xif&mS ;wJh Programmatic
ygwDpepfqDodkYtul;tajymif;udkjzpfay:apzkdY aemufuvHkavmufwJh t[kef
eJYtwl Programmatic ygwDta&twGufvHkvHkavmufavmuf&dSwJh ydGKifhwpfckudk
t&dyfedrdwfyGdKifh? 'grSr[kwf ul;pufrIyGdKifh? 'grSr[kwf ysHUESHYjcif;yGdKifhvkdY ½IjrifcH
&Ekdifw,f/ 'Dpmtkyf&JUwpfckaom t"du&nf&G,fcsufu tJ'Dajymif;vJrIeJY
uspfvpfckdifrmrIudk &Sif;vif;wifjyzkdYjzpfw,f/

Programmatic ygwDrsm;&JU ta&;ygrI
Programmatic t&nftaoG;awGtay:rSm

tajcjyKxm;wJhEkdifiHa&;ygwD
awG[m olwkdY&JUOD;pm;ay;rIudk pkpnf;jcif;eJY olwkdY&JUtaumif;qHk; pdwfyg0ifpm;rIudk
vkyfaqmifjcif;tm;jzihf vlrItzGJUtpnf;xJu rwlnDwJhtkyfpkawGudk ydkrdkaumif;
rGefpGmudk,fpm;jyKEkdkifw,fvkdY xifjrifcH&w,f/ 'gaMumifh olwkdY[m olwkdY&JUe,f
y,frSm EkdifiHom;awGudk wm0efcHMuw,f/ EkdifiHa&;ygwDwpfcku olwkdYoma&G;
aumufcH&r,fqdk&if &Sif;vif;wJhay:vpDae&mtpkudk NyD;ajrmufatmifjrifapr,f
22

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

vkdY olwkdYudk,folwkdY uwdu0wfjyKvkdufwJhtcg olwkdY[m olwkdY&JUuwdu
0wfawGudk taumiftxnfazmfzkdYtwGuf jynfolawGudk olwkdYudk,fwkdifwm
0efcHMuw,f/ tJ'Dtcg rJay;olawGtaeeJY t"dutm;jzifh vQdKU0SufrJay;pepf
uae ygwDudk qkay;? 'Pfay;jyKvkyfEkdifNyDjzpfw,f/ ydkrkdtm;aumif;wJh'Drkdu&uf
wpfwm0ef,l? wm0efcHrIudk xif&Sm;wJh Programmatic eJYtaumifstxnfazmfwJh
EkdifiHa&;ygwDawGaMumifh olwkdY[m usOf;ajrmif;wJh&nf&G,fcsufawGtwGuf EdkifiH&JU
&if;jrpfawGudktajccHtm;jzifhxdef;csKyfzkdYBudK;pm;wJh wjcm;aomygwDyHkpHawGxuf
wpfEkdifiHvHk;twkdif;twmeJY zGHUNzdK;rIudkazmfaqmifay;vm Ekdifajc&dSw,f (Oyrm
- tvkyftudkifrsm;? vlxk0efaqmifrIrsm;? pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rIrsm;? vHkNcHKrI?
qif;&JrGJawrIavsmhcsa&;) wjcm;aomtcsufawGxJurS 'Drkdu&ufwpfpepfudk
ydkrkdw&m;0ifjzpfvmapatmifulnDwJh Programmatic ygwDawG&JU wm0ef,lrI?
wm0efcHrIjrifhwufvmjcif;eJY tkyfcsKyfrItay:tm½Hkpu
dk fjcif;? ay:vpDtay: aqG;
aEG;jiif;cHkjcif;awG[m pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rIeJY wnfNidrfat;csrf;rIwkdYudk ydkrdktaxmuft
uljyKw,f/ wEkdifiHvHk;twdkif;twmeJY vlxkaumif;usdK;awGtay: olwkdY&JUtm½Hk
pdkufrIudkay;tyfjcif;tm;jzifh Programmatic EkdifiHa&;ygwDawG[m vlrItzGJUtpnf;
&JU us,fjyefYwJhtpdwftydkif;xJyg0ifvmEkdifajc&dSw,f/
rsm;pGmaomjzpf&yfawGrSm EkdifiHa&;ygwDawG[m Programmatic eJY
wpfEkdifiHvHk;twkdif;twmeJYvlxkaumif;udsK;vkyfaqmifjcif;tay: t"dutm;jzifh
olwdkYudk,folwkdYtajcrcHMubl;/ tJ'Dtpm;olwkdY[m rJay;olawG&JU axmufcHrIao
csmapzkdY? 'grSr[kwf wjcm;aomenf;vrf;awGeJY tpdk;&tzGJUudk armif;ESifvnfywf
apzkdY BudK;pm;Muw,f/ (Oyrmtm;jzifh wpfOD;csif;pD&UJ ½kyf0w¬KzvS,frI? tvkyf
tudkif&&dSa&;azmfaqmifrI? vlrsdK;pktajcjyK? 'grSr[kwf tjcm;aomtrSwfo½kyf
awGudkypfrSwfxm;wJh tusdK;tjrwf? udk,f&nfudk,faoG; t&xif&Sm;wJhacgif;
aqmif) 'DyHkpHudk,fpm;jyKrI&JU vkyfudkifaqmif&GufreI JYw&m;0ifrI[m orkdif;aMumif;?
olwkdYwHkYjyefwJhEkdifiHa&;eJY pD;yGm;a&;qkdif&mtquftpyfawGtay: jrifhjrifhrm;rm;tm;
,ltajcjyKxm;&w,f/ tvGefenf;yg;wJh>cif;csufawGeJY Programmatic ygwDuif;
rJhwJhEkdifiHawGu trsdK;orD;eJYtrsdK;om;awG[m tjynfht0udk,fpm;jyKcH&zkdYenf;yg;
vGef;aeNyD; &v'ftjzpf olwdkYESpfOD;ESpf zufvHk;wifru 'Drdkua&pDygxdckdufcHpm;&
EkdifiHa&;ESifhay:vpD

23

Ekdifw,f/
ay:vpDvkyfaqmifrIenf;yg;NyD; wm0ef,lrI? wm0efcHrIuif;rJhwJhEkdifiHa&;
ygwDawG&dSwJhae&mrSm EkdifiHom;awG[m a,bk,stm;jzifh olwkdYtay: txifBuD;
av;pm;rI edrfhedrfhyg;yg;yJ&dSMuw,f/ 'g[m yx0D0iftaetxm;? 'grSr[kwf
,Ofaus;rIqkdif&mtrSef? vlaerItqifhtwef;? 'grSr[kwf EkdifiH&JU'Drdkua&pDt
awGUtBuHKawGudkz,fcsefpOf;pm;xm;wmjzpfw,f/ ra&mifh&JrIawG rwnf&dSwJh
ae&mrSmygwDawG[m EkdifiHa&;tpDtpOfawGudk &Sif;vif;pGmxkwfazmfajymqkdjcif;
tm;jzifh wpfaeYwmjyóemawGudk udkifwG,fMuw,f/ odkYaomfvnf; zGHUNzdK;qJ
urÇm&JUae&mawmfawmfrsm;rsm;rSm ygwDtrsm;pk[m zGHUNzdK;rIqkdif&meJY qufpyfaewJh
xkwfvkyfrI? &nf&G,fcsufeJY ay:vpDawGudk NyD;ajrmufatmiftaumiftxnf
azmfjcif;eJYxdawGUrdzkdY ravhvmMubl;/
'g[m EkdifiHom;awGaumif;rGefpGmaexkdiftouf&SifEkdifa&;twGuf olwkdY&JU
wm0ef,lrIudk &SifoefaeapwJhEkdifiHa&;ygwDawG&JUatmifjrifrItwGuf toufwrQ
ta&;ygw,f/ em;vnfoabmaygufEkdifpGmyJ tquftpyfwkdif;u EkdifiHa&;o
rm;awGtaeeJY olwkdY&JUrJawGudktjrifhqHk;&&dSatmifBudK;pm;aeMuNyD; a&G;aumufyGJudk
vnf; ydkNyD;vufawGYqefwJh&nf&G,fcsufawGtm;jzifh tEkdif&&dSEkdifw,fqkdwmu
trSefyJjzpfw,f/ Programmatic rjzpfwJhenf;vrf;eJYta&G;cs,fcHvkduf&wJhygwDawG
[m vlrsm;pkBuD;&JUpdwf0ifpm;rItenf;i,fudkom zsm;a,mif;odrf;oGif;EkdifzkdY
pdwfygw,f/ 'DpmtkyfxJu okawoerSm ay:vpDtajccHtay: t"duxm;,SOf
NydKifwJhygwDawG&dSwJhEkdifiHawG[m atmufygtcsufawGudk jyKvkyfjyNyD; ydkrkdaumif;rGef
vmw,fqkdwmudkjyoxm;w,f/ tJ'gawGuawmh olwkdYtaeeJY ydkrkdtiftm;
aumif;wJhtifpwDusL;&Sif;awG&dSNyD; tJ'DvkdygwDawGr&dSwJhEkdifiHawGxuf vlrItusdK;
pD;yGm;atmifjrifrIydkrkd&dSwmyJjzpfw,f/
Programmatic tajccHtkwfjrpfwpfck[m ygwDawGudk,fwkdiftwGuf
vnf; tusdK;aus;Zl;awG&dSapw,f/ Programmatic ygwDawG[m ½kyf0w¬K
zvS,frIuaewqifh &SifoefwJh patron-client yHkpHtay: t"dutajccHxm;wJh
ygwDawGxuf ydkrkdukefusp&dwfoufompGm vnfywfvkyfaqmifEkdifw,f/ ay:vpD
awGwkd;wufaewJhygwDwpfck[m Programmatic vIyf&Sm;rItjyif rJay;olokaw
24

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

oeeJY yHk&dyfwnfaqmufjcif;wkdYvkdY ta&;udpöawGtwGuf olwkdY&JU&efyHkaiGudk
ydkrdkrsm;jym;wJhtcsdK;eJYcefYcGJvmEkdifr,f/ tusdK;quftjzpf Programmatic
ygwDyHkpH[m Oyrmtm;jzifh ygwD&JUvuf&dSacgif;aqmiftvGef? ygwD&JUwifjycsufudk
tukeftusenf;pGmxdef; odrf;EkdifzkdY? ygwDwGif;tquftpyfawGudk jr§ifhwifzkdYeJY
rJqG,fa&;vIyf&Sm;rItay: tm½HkydkrkdpdkufEkdifzkdY? wpfom;wnf;jzpfwJhwpfEkdifiHvHk;
twkdif;twmygwDwpfck wnfaqmufjcif;? ygwD&JUvlodrsm;wJh trSwfwHqdyfeJY
&nf&G,fcsufBuD;rm;wJhEkdifiHa&;orm;awGudk csdwfqufzdkY? ydkrdkBuD;rm;wJhuwd
u0wfawGudk tm;ay;zkdYeJY ygwD0ifawG&JU yl;aygif;yg0ifjcif;wkdYvdkudpöawGrSm
EkdifiHa&;orm;awGudk ulnDay;NyD; &efyHkaiGwkd;wufxal xmifjcif;tydkif;udkvnf;
azmfaqmifay;w,f/

pmtkyftay: NcHKiHkoHk; oyfcsuf
'Dpmtkyf[m t"dutm;jzifh Programmatic ygwDawGeJY rl0g'tpDtpOf
wusrJqG,fwJhygwDpepfawG&JU ay:aygufvmjcif;eJY uspfvpfckdifrmjcif;udkazmf
aqmifay;wJhtajctaeawGtay: International IDEA u wm0efay;aqmif
&GufwJhokawoe&v'fyJjzpfygw,f/ yxrqHk;tcef;uawmh Juan Pablo Luna
a&;om;wJh wm0ef,lrI&dSwJhygwDtpkd;&yHkpH&JU ½Iaxmihf 11 ck&JU tquftpyf
twGif;rSm Programmatic ygwDawG&JU bmom&yftjzpfxm;&dSwJh pmayqkdif&mavh
vmoHk;oyfcsufpmwrf;jzpfw,f/ tJ'Dtcef;[m jzpfEkdifzG,fqufET,frIawGeJY
Programmatic ygwDawGtwGuf ayghayghyg;yg; tqkdMurf;awGeJYywfoufNyD;
aqG;aEG;xm;w,f/ 'Dtcef;u tjyeftvSeftm;jzifh Democratic Accountability and Linkage Project tcsuftvuftpkudk qefYusifNyD; jyKvkyfxm;wm
jzpfw,f/ (tJ'Dtpk[m a&G;aumufyGJqkdif&m'Drkdua&pD 88 ckeJY ygwD 506
ck tpktaygif;uae pkpnf;&,lxm;wJhtcsuftvufawGjzpfw,f/)
'kwd,tcef;uawmh Herbert Kitschelt OD;aqmifjyKpkxm;wmjzpfNyD;
tJ'Dtcef;rSm txufazmfjyyg tcsuftvuftpkeJY atmufazmfjyygEkdifiH 7
EkdifiHa&;ESifhay:vpD

25

EkdifiH&JUygwDawG? ygwDpepfawGxJu jzpfEkdifzG,f&dSwJhtajctaeoHk;ckudk oufao
jyxm;wJhEdIif;,SOfokawoejyKcsufawGudk tESpfcsKyfxm;wmjzpfygw,f/ EkdifiH
7 ckuawmh b&mZD;? blvfa*;&D;,m;? 'dkrDeDuefor®wEkdifiH? tdE´d,? awmif
udk&D;,m;? xkdif0rfeJY wl&uDwkdYjzpfMuygw,f/ 'D&if;jrpftpktaygif;u Programmatic ygwDawG&JU tm;xkwfrIeJY,SOfNydKifrIawGudk yHkazmfjyzkdYeJY &Sif;vif;jyozkdY
uGJjym;wJhtajctaeawG&JU cGJjcrf;pdwfjzmEdIif;,SOfcsufudk cGifhjyK ay;w,f/
wwd,tcef;uawmh Nic Cheeseman OD;aqmifjyKpkxm;wmjzpfNyD;
orkdif;aMumif;qkdif&mvkyfief;pOfawGeJY Programmatic twGif;oGwfoGif;jcif;vrf;
aMumif;awGtay: tm½Hkpkdufxm;wJhokawoejyKcsufawGudk wifjyxm;wmjzpf
w,f/ 'DcsOf;uyfrIu wnfaqmufzGJUpnf;yHkeJY EkdifiHtqifhygwDpepf&JU Programmatic qkdif&mtm;aumif;rIudkyHkazmfay;wJh tm;jyKrItMum;u tm;NydKifrItay:
rodromuGJjym;rI&dSwJh ZmwfaMumif;ajym[efudk wifjyxm;w,f/ 'Dtcef;rSm
b&mZD;? tdE´d,? ,lu&def;eJY ZrfbD,mEkdifiHawG&JU EkdifiHa&;qkdif&m EkdifiHpD;yGm;tvm;
tvmtwGif; EdIufEdIufcRwfcRwf&SmazGavhvmwifjyxm;NyD; vlrsdK;pktrSwfo½kyf
awGeJY vlrI0ef;usifeJYtcGifhomyHkray:wJh tjcm;aomtajctaeawGatmufu
Programmatic ygwDawG&JU ay:xGufvmrIqDu EkdifiHtqifhtzGJUtpnf;&JUouf
a&mufrIudk pl;pdkufavhvmwif jyxm;w,f/
pwkw¬ajrmuftcef;rSm wjcm;aomtcef;oHk;cef;qDu awGU&dSrIawGudkt
wlwuGxnfhoGif;xm;NyD; olwkdY&JUvkyfaqmifrIawGtwGuf NyD;ajrmufatmift
aumiftxnfazmfjcif;eJYywfoufvkdY aqG;aEG;xm;w,f/ 'Dtcef;[m EkdifiHa&;
orm;awG? ygwDtaxmuftuljyKtzGJUtpnf;awG? okawoDawGeJY 'Drkdua&
pDzefwD;jcif;udk ulnDzkdYpdwf0ifpm;rI&dSwJholawGeJY vlrIa&;eJYpD;yGm;a&;qkdif&m
zGHUNzdK;rI&JUzdtm;ay;awmif;qkdrIawGtwGuf ydkrkdwYHkjyefrI&dSwJhygwDay:vpDawGtwGuf
owif;pum;awGudk tqDtESpfxkwfjyKpkxm;wmjzpfw,f/

26

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

rS wf pk
1 Luna et al. ‘Desk Review on Political Parties’ (Stockholm,
International IDEA, 2011) available at accessed on 17
March 2014.
2 Unabridged versions of the whole research project are available on
.
3 The data set and codebook can be found at .

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

27

1

tcef; - 1

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

Programmatic ygwDrsm; pmaye,fy,ftwGif;rS ½Iaxmifhrsm;ESifh
&Sif;vif;csufrsm;ukd avhvmjcif;
Juan Pablo Luna, Fernando Rosenblatt and Sergio Toro

ed'gef;
ygwDawGeJY ygwDpepfawG[m jynfhpHkwJh'Drkdu&uf
wpfudk,fpm;jyKjcif;udk jzpfay:apEkdifwJh ta&;ygwJhtpdwftydkif;wpfck jzpfw,fvkdY
tNrJvkdvkdrSwf,lcHcJh&w,f/ b,fvkdyJjzpfjzpf zGHUNzdK;wdk;wufaewJh urÇmBuD;rSm
ygwDawmfawmfrsm;rsm;[m rJqE´&SifawGeJY tpDtpOfusewJhtcsdwf tqufawG
wnfaqmufEkdifpGrf;uif;rJhaew,f/ wpfzufrSmvnf; tJ'DrpGrf;aqmifEkdifrI[m
t&nftaoG;edrfh'Drkdua&pDeJY t&nftaoG;rjynfhrDwJh ay:vpDcsrSwfjcif;pepf
awGeJY qufET,faew,f/
Programmatic ygwDwpfckrSm wnfaqmufyHkaumif;rGefNyD; wnfNidrfwJh
tkdif'Dtkdvkd*sDqkdif&muwdu0wfawG&dS Muw,f/ tJ'gawGu (1) ygwD&JU
rJqE´&SifawGeJY csdwfqufrI? (2) ygwDrsm;tMum; a&G;aumufyGJNydKifqkdifrIeJY
(3) ay:vpDcsrSwfjcif;vkyfief;pOfawGtwGuf tajccHawGjzpfw,f/ Programmatic ygwDtjzpf owfr S wf cH & zk dY twG uf ygwD wpfc ktaeeJY atmufy g
e,fy,foHk;ckrSmvkdufavsmnDaxGatmif jyKrlaqmif&GufzkdYvkdtyfw,f/ rJqE´&Sif
awGqD (vmbfay;rJqG,fjcif;eJY MoZmBuD;rm;olwpfOD;udkrlwnfrJqG,fjcif;awG
Programmatic

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

29

xuf) Programmatic usewJhcsdwfqufrIawGudk t"dutm;jzifhwnfaqmufjcif;?
tpdk;&tzGJUxJudka&mufwJhtcsdefrSm Programmatic awGudk NyD;ajrmuftaumif
txnfay:apa&;&SmazGjcif;eJY Programmatic qkdif&mvrf;aMumif;udk wnfaqmuf
jcif;? ysHUESHUjcif;eJYjyefYyGm;apjcif;awG taumiftxnfazmfEkdifwJhenf; vrf;eJYygwDudk
zGJUpnf;jcif;wkdYyJjzpfw,f/
oDtkd&Dt& ta&;ygayrJhvnf; Programmatic ygwDawGtay: okaw
oejyKjcif;[m 'DaeYtcsdeftxd&Sm;yg;aeqJjzpfw,f/ 'Dtcef;rSm pdwful;yHk
azmfjcif;? twdkif;twmyrmPeJY vuf&dS Programmatic ygwDawG&JUtaMumif;
usdK; qufET,faewJh&Sif;vif;csufawGeJYqufpyfwJh e,fy,f&JUtajctaeudkazmfjy
oGm;rSmjzpfw,f/ 'Dta&;udpö&JUuGJjym;wJhtjrifawGeJYoufqkdifwJh pmayyHkpH 11
rsdK;&Sdw,fvdkY oHk;oyf&&dSw,f/ (1) ygwDpepfudk trsdK;om;a&;qefatmif
jyKvkyfvkdufwJhtcg ay:xGufvmwJhpmay? (2) nDvmcHqkdif&may:vpDcsrSwfjcif;eJY
ygwDudk,fpm;vS,fawG&JU Programmatic qkdif&maygif;pnf;nDnGwfrIqDu pmay?
(3) ygwD&JU aMunmpmwrf;ya&m*sufeJY EdkifiHa&;ygwDawG&JU Programmatic
qkdif&m&yfwnfcsufoabmobm0udk cGJjcrf;avhvmEdkifzdkYtwGuftJ'D (aMunm
pmwrf;)&JU &if;jrpfeJYqif;oufvmyHk? (4) pkpnf;xm;wJh pdwf0ifpm;oltkyfpkawG?
tBuHOmPfay;EkdifwJhynm&SiftpktzGJUawG? tpkd;&r[kwfwJhtzGJUtpnf; (NGO)
awG? qufET,fwJhvlenf;pktkyfpkav;awGeJY acwfNydKif'Drdkua&pDtwGif;u
EkdifiHa&;ygwDawGtMum;qufET,fcsufudk cGJjcrf;avhvmwJhavhvmcsufawG? (5)
ygwDzGJUpnf;jcif;eJY ygwDwGif;EkdifiHa&;eJYywfoufwhJ pmay? (6) ygwD-rJqE´&Sif
csdwfqufrIrlabmifawGudk vkdufemjcif;udkavhvmrI? (7) ygwDpepf tzGJYtpnf;
jyKa&;csOf;uyfrIeJY tJ'g&JUvuf&dS Programmatic ygwDawG&JUqufET,fcsuf?
(8) wnfaqmufyHk? (9) EkdifiHa&;abm*aA'? (10) tzGJUtpnf;eJY (11)
vuf&dS Programmatic ygwDawGtay: orkdif;0iftzGJUtpnf;awG&JUtqHk;tjzwf
ay;wJht&mawGyJjzpfw,f/
yxrtydkif;u tajccHt"dyÜg,fzGifhqdkcsufawGeJY owfrSwfxm;wJhygwD
pepfrSm Programmatic EdkifiHa&;udk cGJjcrf;avhvmzkdYtwGuf oDtkd&Dqkdif&mpH
trSwftjzpf wm0ef&dSoltpdk;&udk rdwfqufay;rSmjzpfw,f/ 'kwd,tydkif;rSm
30

EkdifiHa&;ESifhay:vpD

ygwDacgif;aqmifawGeJY wuf