Identifikasi dan penetapan kadar zat warna merah dalam dawet yang dijual di sepanjang jalan “X” secara KLT Densitometri - Widya Mandala Catholic University Surabaya Repository

Lampiran I

Perhitungan Linieritas Rhodamin B
No

1.

x:z

Area
y

L: totolan (J.tg)
X
0,0618

X.Y

y:z

471,5


3,8192 . 10"3

29,1387

222312,25

3

2.

0,0824

583,5

6' 7898 . 10"

48,0804

340472,25


3.

0,1236

758,6

15,2770 . 1o·3

93,7630

575473,96

4.

0,1442

855,9

20,7936 . 10"3


123,4208

732564,81

5.

0,1648

972,0

27,1590 . 10"3

160,1856

944784,00

6.

0,1854


1049,5

34,3732 . 10"3

194,5773

1101450,25

L:

0,7622

4691

108,2118. 10"-'

649,1658

3917057,52


n.L:(X.Y)-(L:X}(L:Y)

r

6.649,1658 -(0,7622}(4691)

~(6

.to8,2tt8 .10-3

-

(o,1622y )(6. 3917057,52- (4691Y)

3894,9948-3575,4802

~(649,2708

.10" 3 -580,9488 .10"3 )(23502345, 12- 22005481)

319,5146

~=-r

3

~(68,32.10"

319,5164

)(1496864,12)

.Jt02268,7504

319,5146
319,7949

= 0,9991
b


= n.L:(X.Y)-(L:xXL:Y)
n.L:X 2 -(L:xY
= 6. 649,1658- (0,7622)(4691)

6.to8,2118.10-3 -(o,7622Y
3894,9948-3575,4802
= (6 .108,2118 .10- 3 ) - (o, 7662

y
73

319,5146
3
= (649,2708 .10" ) - (580,9488 .10" 3 )
319,5146
68 ' 322 . 10-3
=

4676,5991
:EY- b .:EX


a

n
=

4691- (4676,5991. 0,7622)
6

=

4691-3564,5038
6
1126,4962
6

=

187,7494


74



Koefisien variasi dari fungsi
No
~

1.

totolan (IJ.g)
X
0,0618

Area
y

yi = bx +a

lyi- Yi


471,5

476,7632

27,7013

2

2.

0,0824

583,5

573,1012

108,1350

3.


0,1236

758,6

765,7771

51,5108

4.

0,1442

855,9

862,1150

38,6262

5.

0,1648

972,0

958,4529

183,5239

6.

0,1854

1049,5

1054,7909

27,9936

2:

0,7662

4691

X

Sy

=

=0,1277

YY
~(yi-

n-2

437,4908
6-2

=

10,4581

Sxo - Sy
b
10,4581
4676,5991
= 2,2363 . 10-3
Vxo = S_:o . 100%
X

2,2363.100,1277
= 1,75%

3

.

%
100

(< 2% ~

memenuhi syarat)

75

437,4908



Pembuktian Xp
No

x'J.

Area

1.

L totolan (!lg)
X
0,0618

471,5

3,8192. 10-j

2.

0,0824

583,5

3.

0,1236

758,6

6' 7898 . 10"3
15,2770. 10"3

4.

0,1442

855,9

20,7936. 10"3

5.

0,1648

972,0

27,1590 . 10"3

6.

0,1854

1049,5

34,3732 . 1o·3

L

0,7662

4691

108,2118. 10-.1

X

Qxx

=

y

-

= 0,1277
2

1

LX - - (Lx)

y = 781,8333

2

n

= 108,2118 . 10"3 - _!_ (0, 7662)2
6

= 108,2118. 10"3 - 97,8437. 10"3
= 10,3681 . 10"3
Yp

R
~a+Sy.t"'·
=

187 74 94 + 10 4581 . 2 132.
' '
'
'

.!.+ 1 +

=

187,7494 + 10,4581 . 2,132. 1,6551

=

224,6526

6

76

(o,1277 Y3

10,3681.10-

Xp

X

=

2 . Sxo . ttabel

=

2 . 2,2363 .

w-3 . 2,132 .

=

2 . 2,2363 .

w-3 . 2,132 . 1,5924

=

0,0152 f.!g

=

0,0618 f.!g

.

(224,6526 - 781,8333

y

(4676,5991Y .10,3681.10- 3

Xp < X ....._, memenuhi syarat

PE .~ t>USTACAAN
UoiYenJtaa Katol ilr Wiclp Muadala

iURABAYA

77

1

+ 1 +6

Lampiran 2

Perhitungan Homogenitas

Area Konsentrasi
Terkecil

Area Konsentrasi
Terbesar

470,4

1070,1

472,1

1069,9

472,5

1069,8

471,9

1067,9

471,5

1068,3

469,9

1069,4

472,3

1067,8

469,5

1069,5

471,7

1070,3

471,4

1068,5

SL = 1,0358

SN = 0,9384

PW= SN2

se

0,9384 2
1,0358 2

0,8806
1,0729

=--

=

0,8208

78

Lampiran 3

Perhitungan LOD dan LOQ
Area

Jumlah totolan (J.lg)

-

Blangko

Sampel

0,0041

-

0,0062

-

0,0082

-

0,0103

-

0,0206

-

0,0412

323,6

0,0618

471,5

0,0824

583,5

0,1030

584,4

0,1236

758,6

0,1442

855,9

0,1648

972,0

0,1854

1049,5

0,2060

-

Tidak dapat dihitung karena pada blangko tidak ada serapan sama sekali sehingga
LOD ditetapkan 0,0412 J.lg
LOQ ditetapkan 0,0618 J.tg

79

Lampiran4

Perhitungan Akurasi dan Presisi Rhodamin B
Kurva baku
L totolan (j..tg)

Area

0,0618

473,5

0,1236

762,8

0,1442

856,8

0,1648

975,3

0,1854

1052,3

y = 4743,039x + 179,2764
r = 0,9993

I. 103,0 mg ad 25 ml

Pipet 4 ml

~

_.±_
25

x 103 = 16,48 mg

Berat bersih dawet = 57,15 g
Kadar zat warna dalam dawet =

16 48 w- 3
' ·
x 100% = 0,029%
57,15
%recovery

Dawet ditimbang

Area

j..tg sampel

5,1251

1557,3

0,2905

Jumlah (mg)
Diperoleh
Dibuat
1,4779
1,4525

4,9424

1514,6

0,2815

1,4252

1,4075

98,76

5,0103

1536,4

0,2861

1,4448

1,4305

99,01

5,0190

1529,3

0,2846

1,4473

1,4230

98,32

5,1858

1571,8

0,2936

1,4954

1,4680

98,17

98,28

% rec. rata-rata= 98,51
Contoh perhitungan :
Area

= 1557,3

~

sampel = 0,2905 j..tg I 5 j..tl

= 1452,5 j..tg I 25 ml
=

1,4525 mg I 25 ml

80

Dalam 5,1251 g dawet terkandung zat pewarna sebanyak:
5 1251
'
x 16 48
5715
'
'
% recovery =

= 1 4779 m
'

g

1,4525
x 100% = 98,28%
1,4779

Jumlah diperoleh

lx-

~12

X

1,4525

2,6244. 10-4

1,4075

8,2944. 10-4

1,4305

3' 3640 . 10-5
1' 7689 . 10-4
1' 0049 . 10-3

1,4230
1,4680
-

L = 2,3073 . 10-3

1,4363

X =

2,3073.10-3
5-1
=

KV

=

0,0240

S_? . 100%
X

=

0,0240 . 100%
1,4363

=

1,67% (< 2%

~

memenuhi syarat)

81

II. 103,0 mg ad 25 ml
Pipet 2 ml

~

~

25

x 103 = 8,24 mg

Berat bersih dawet = 59,14 g

8 24 w- 3
Kadar zat warna dalam dawet = ' ·
x 100% = 0,014%
59,14
Jumlah (mg)
Dibuat
Diperoleh

%recovery

Dawet ditimbang

Area

J...Lg sampel

5,1819

857,8

0,1431

0,7220

0,7155

99,10

5,1069

847,3

0,1408

0,7115

0,7040

98,95

5,2149

861,7

0,1439

0,7266

0,7195

99,02

5,1503

852,4

0,1419

0,7176

0,7095

98,87

5,3283

874,9

0,1467

0,7424

0,7335

98,80

% rec. rata-rata= 98,93
Contoh perhitungan :
Area

= 857,8

~

sampel = 0,1431 J...Lg I 5 J.. Ll
= 715,5 J...Lg I 25 ml
= 0,7155 mg I 25 ml

Dalam 5, 1819 g dawet terkandung zat pewarna sebanyak :
5 1819
x824=07220m
'
5914
'
'
g
'
%recovery=

0 7155
'
x 100% = 99,10%
0,7220

82

Jumlah diperoleh

lx-

~12

X

0,7155
0,7040

' .
1' 5376 . 10-4

0,7195

9,61 . 10-6

0,7095

4' 761 . 10-5
2, 9241 . 104

0,7335
X

8 1 10-7

= 0,7164

L = 5' 042 . 10-4

5' 042 .10-4
5-1
=

KV

=

0,0112
S_? . 100%
X

= 0,0112 . 100%
0,7164

= 1,56% (< 2% ~

memenuhi syarat)

83

Lampiran 5

Perhitungan Penetapan Kadar Rhodamin B dalam Sampel
Kurva baku
L, totolan (!!g)

Area

X

y

0,0618

473,5

0,1236

762,8

0,1442

856,8

0,1648

975,3

0,1854

1052,3

Sampel
&
Replikasi
II 1
2
3
4

r

=

0,9993

Oawet yang
ditimbang
(g)
5,0768
5,1036
5,3021
5,2137

0,016
0,015
0,015
0,017

10"6
10"6
10"6
10"6

5,6850
5,1352
5,2517
5,3814

0,013
0,014
0,013
0,013

817,0.
882,5.
857,0.
879,0.

10"6
10"6
10"6
10"6

5,8357
5,8856
5,7143
5,8614

0,014
0,015
0,015
0,015

0,1169
0,1317
0,1141
0,1138

584,5.
658,5.
570,5.
569,0.

10"6
10"6
10"6
10"6

5,3123
5,4899
5,1853
5,1714

0,011
0,012
0,011
0,011

0,1465
0,1516
0,1487
0,1525

732,5.
758,0.
743,5.
762,5.

10"6
10"6
10"6
10"6

5,2312
5,8301
5,3133
5,8671

0,014
0,013
0,014
0,013

Area

2:totolan
(J.tg/5 J.tll

950,0
905,4
933,9
1020,2

0,1625
0,1531
0,1591
0,1773

Zat warna
dalam dawet
(g/25ml)
812,5. 10"6
765,5- 10"6
795,5. 10"6
886,5. 10"6

1
2
3
4

880,3
861,3
826,7
842,8

0,1478
0,1438
0,1365
0,1399

739,0.
719,0.
682,5.
699,5.

XI 1
2
3
4

954,3
1016,4
992,2
1013,1

0,1634
0,1765
0,1714
0,1758

Xlll1
2
3
4

733,7
803,9
720,5
719,0

XVI1
2
3
4

874,1
898,3
884,6
902,6

v

y = 4743,039x + 179,2764

84

Kadar
(%)

Kadar
ratarata

SO kadar

%rec
sesungguhnya

0,016

9,5743. 10"4

0,016%

0,013

5,00.10"4

0,013%

0,015

5,00.10"4

0,015%

0,011

5,00.10"4

0,011%

0,014

5,7735.10"4

0,014%

Contoh perhitungan :
Area

=

950

~

sampel

=

0,1625 J.tg I 5 J.tl

= 812,5. 10-6 g/ 25 ml
Kadar=

6
812 5
' .l05,0768

.

100% = 0 016%
'

% recovery sesungguhnya =
100
kadar rata-rata. - - - - - - - - - - - - - - - - - - % recovery rata - rata dengan kadar zat warna 0, 014%
=0016. ~
'
98,95
= 0,016
%recovery rata-rata dengan kadar zat warna dawet yang dibuat 0,014%
= 99,10 + 98,95 + 99,02 + 98,87 + 98,80
5
= 98,95

85

Lampiran 6

Area Linieritas Rhodamin B

1
2

/

3
4

4

/

3

5

/

6

6

7
8
9

7
8
9

lEI

/

This
This
5? .1
5?.0
This
56.9
57.2
58.121
58.8
This

track was
track was
0.1
0.1
tracl< was
0.1
0.1
0,2
0.2
tracl< was

Substance: 1
P .deu .range:
CU [~]
n
SI
t1D
area: .ean
No result for this substance available,

CAMAG SOFTUAHE

86

(c)

5~

1996

SCANNEH 3:

020301

Lampiran 7

Area Homogenitas Rhodamin B

SPICT~UM

Uld~a
nandala
tntesrat Iqn MbdOriiluill Speetrurt

:n: LANI9
Method

Scan

TLCAIPTLC-Eualuation (CAtS Ui.M. ~:81M
Substance: 1
Di.:nsion:
track Sl
rm
cal i
area
X(calc)
1
2
3

1
2
3

4

4

5
6
7
a
9
18
11
12
13
14
15
16
17
1a
19

5
6
7
a
9
a
b
c
d
e

r

g
h
1

J

SPECT~UM

nethqd

1

End

/ Sc3 U1.13. ~:8Z31)
p.d.eu.range:

Jig

57 . 9
8 . 1 4 79.4
59.a
8.1
472.1
59 . 3
8 . 1 412. 5 .
59 . 4
8 •1
47 t. 9
59.9
8.1
471.5
59.9
8.1
469.9
59.7
8,2
472.3
59 . 4
8 .2
469 . 5
59 . 4
8 .2
4 7 t. 1
5a.a
471.4
69.2
1978. 1
69.3
1969.9
69,8
1969.a
69.8
1967.9
6a.a
1e6a.3
69.8
1869,4
69.4
1867.a
68,6
1869,5
63.4
1878.3
U4,B4 S/N:84B1ABB1
CAMAG SOFTUABE Ccl 1996

~

5

9:34
HE£P

f.t.J

YJ

SCANNER 3:

:n: tANI ,_
Uld~a
nandala
Scan Integrat Ign IMiuiillehl Spee$run

21/JUL/2888 9:4a
Data End
HlfP
YJ
(CAts Uot.M. SAI:M81M81 / Sc3 U1.13. SAI:eze381)

TLCAIPTLC-Eualuatian
Substance: 1
traclc Sl
tm
cali
1

21/JUL/2888
Data

64,7

Substance: 1
SI
tm

8.2

area

P!J

Dl-=nslon:
X(calc)

p.cleu.range:

186a.5

P .cleu.range:

area: .ean
CU (:.'.]
No result for this substance available,

n

5 :.'.

5

~

t.t.J

828391

Lampiran 8

Area LOD dan LOQ Rhodamin B

SPECTRUM
:M: LANU8
Uidya r~andl
21/JUL/2888 9:34
Method Scan Integratlgn liliddliildli Spectrun Data End
H&tP
nCAtPTLC-Eualuation (CATS U1.e1. SJ'ft:8181A881 / Sc3 U1.13, s..-tt:eze39U
Y]
Substance : 1
DI .ens ion:
pg
p.deu.range:
5 "Track Sl
I1D
cal i
area
XCcalc)
No peak detected.
1
1
2
2
No peak detected,
3
3
No peak detected,
4
4
No peak detected,
5
5
~peak
detected,
6
6
No peak detected,
7
7
·No peak detected.
8
8
No peak detected.
9
9
No peak detected,
18
a
No peak detected.
11
b
59.2
323,6
12
c
59.3
471.5
13
d
59.8
583,5
14
e
59.8
584:.4
15
f
58.8
758,6
16
g
59.8
855.9
17
h
59.4
972.8
18
68.6
1849.5
19
j
No peak detected.

t•J

Substance: 1
Sl
11D

area:

-=an

P.deu.range:
5 "CU [X]
n
CAMAG SOFTUARE Cc) 1996

88

SCANNER 3:

828381

Lampiran 9

Area Akurasi dan Presisi Rhodamin B

SPECTRUM
:M: LANlll
Uid~a
nandala
Method Scan Integration libb,)Jiiiuj.l Spectrun

22-'JUL/2eee
Data

End

9:18
HEkf

tLCAtPnc-Eualuation (CATS IH.&i, SA1:&4e1Ae81 / Sc3 U1.13, SAI:8283e1l t•Jt•l
Di..ension:
Jig
p.deu.range:
5 %
Substance: 1
X(calc)
cali
track SI
area
tm
57.e
1
1
e. 1 473.5
2
2
56.9
e .1 762.8
3
3
57.2
e .1 856.8
4
1
58.e
e .1 975.3
58,8
5
5
e .1 1EI5Z.3
6
63.0
a
1557.3
7
63.0
1514.6
b
62.7
a c
1536.4
62.7
9
d
1529.3
lEI
e
62.6
1571.8
f
62.6
11
857.8
g
12
62.4
847.3
h
86_1,7
13
62.6
14
63.1
852.4
j
15
63.4
871.9
Substance: 1
P.deu.range:
5%
area: aean
CU [%]
n
tm
SI
62.6
••••
••
e
a
b
62.6
••••
••
e
c
62.4
159,3te ng
••
1
62.6
••••
••
e
d
U4.B4 S/N:EI4B1ABB1
CAMAG SOFTUARE Ccl 1996

89

SCANNER 3:

B2e3e1

Lampiran 10

Area Kadar Sampel

SPECTRUM

22/JUL/2888 9:48
Data End
H&EP
TLCAiPTLC-Eualuation (CATS Ui.&i. SAt:&i81Mel / Sc3 U1.13. SAt:828381)
p.dcu.rangc:
Di..:nsion:
pg
Substance: 1
5%
X(calc)
nD
cali area
Traclc Sl
57,8
1
473.5
1
8.1
56.9

8. 1 762.8
2
57.2
3
856.8
3
8.1
58.8
4
4
8.1
975.3
58.8
5
5
8.1 1852,3
a
63.8
958.8
6
b
995,4
7
63.8
c
62.7
933.9
8
d
62.7
1829.2
9
e
62.6
18
889.3
f
62.6
11
861.3
g
826,7
62.4
12
h
62.6
842.8
13
Method

:M: LANI12

Sc:an

Substance: 1

Sl
a
b

c
d

nandala

Uid~:a

Integrat !on lldn1ijiii.hi Spec:trurt

P .dcu .range:

5%
[%]
n
62,6
8
****
**
62.6
8
****
**
62,4
59.318 ng
1
**
62,6
8
****
**
U4.84 S/N:8481A881
CAMAG SOFTUAHE Cc) 1996

nD

area: .:an

t•J •J

cu

90

SCANNEH 3:

828381

S?!CTRUn

:n: LANI13

22/JUL/2eea 9:34
Dda End
HifP
nCAIPTLC-Eualuation (CATS Ui.EH. SA1:9191.Aee1 / Sc3 U1.13. SAt:9Z93ell t•J ,.J
p.dcu.rangc:
5%
Substdna:: 1
Di.:nsion:
Jig
X(calc)
cali
Track SI
nD
area
473,5
1
1
57.a
a. 1
2
2
a. 1
762.8
56,9
e. 1
3
57.2
856.8
3
4
a. 1
4
975.3
58.8
5
a .1 tesz.3
5
58.8
59,9
954.3
6
a
59,7
1816,4
7
b
59,4
c
8
992.2
d
59.4
9
1a 13. 1
e
58,8
te
733.7
f
11
59.2
8a3.9
g
59,3
12
729.5
h
59,8
13
7·19. a
14
59.8
874.1
j
58,9
15
998.3
k
16
59.a
884,6
59,4
17
1
992.6
Method

Scan

Substance: 1
SI
tm

Uidya "andala
Integrat jon lltl1b.Jiiii1Uli Spectrul"'

P .deu.range:

area:

-=an

CU [;d

5

:1.

n

CAMAG SOFTUAFIE

91

Cc)

't996

SCANNEFI 3:

a2a3a1

Lampiran 11
NATIONAL OUAUTY CONTROL LABORATORY OF
ORUG AND FOOD

PUSAT PEMEAIKSAAN 08AT DAN MAKANAN
Di