KEGIATAN RISET - PBIA SARAH DALAM P.T. PERUSAHAAN BIR INDONESIA Repository - UNAIR REPOSITORY

  6 . 1 . K es lm p u la n * P a d a la zim n ya p en g a m b ila n k es im p u la n p a d a a k h ir tu - l is a n s e p e r t i i n i d ila k u k a n b er d a s a r k a n h a s il " c o m p a r a ti­ ve s tu d y " d ia n ta r a k ea d a a n p eru s a h a a n s e n ya ta n ya dan b a - ga im a n a k eh a r u s a n - k eh a r u s a n m en u ru t t e o r in y a . D alam h a l i n i , m a kin b e s a r s e r ta m a kin b o n a fid e p eru s a h a a n n ya , a ka n m a kin b e s a r p u la k es e s u a ia n n ya a n ta r a p r a it e k dan t e o r i ­ n ya , s e h in g g a p a d a h a k ek a tn ya a ka n m a kin s u k a r in en ca r i pe n yim p a n ga n - p en yim p a n ga n a ta u k ek u ra n g a n - k ek u ra n g a n y g d a ­ p a t d ip a k a i s e b a g a i d a s a x p em b eria n s a r a n - s a r a n n y a . P e r u ­ s a h a a n B ir In d o n e s ia a d a la h p er u s a h a a n ya n g te r g o lo n g d a - lam k a t e g o r i d em ik ia n i t u , Namun, k a r en a s e t ia p p er u s a h a ­ an su da h b a ra n g te n tu mempu nyai k ek h a s a n B e r ta k eb u tu h a n - n ya e e n d i r i - s e n d i r i , maka p e n y e s u a ia n - d e n g a n - te o r i d e m ik i an i t u tid a k a ka n p er n a h m en ca p a i s e r a tu s p e r s e n , D is a n a - s i n i te n tu a ka n te r d a p a t p en yim p a n ga n - p en yim p a n ga n d a r i k eh a r u s a n - k eh a r u s a n t e o r in y a , Maka u s a h a m en ga m b il k es im ­ p u la n i n i ter u ta m a d itu ju k a n k ep a d a p en yim p a n ga n - p en yim - p a n ga n d em ik ia n itu * D alam h a l i n i p e n u lis menemukan t i g a j e n is p en yim p a n ga n , y a it u : ( 1 ) j e n i s - j e n i s r is e t- p e m a s a r ­ an ya n g tid a k d ila k u k a n , ( 2 ) tid a k a d a n ya te n a g a - p e r is e t- a h l i da n ( 3 ) tid a k a d a n ya b a g ia n s t a t i s t i k .

  65 A d , 1. J e n is - . ie n ls r is e t- p e m a s a r a n ya n g tid a k d ila k u k a n . \ *alau pu n P eru s a h a a n B ir In d o n e s ia d a la m k e g ia ta n r i s e t - p e m a s a ra n n ya su da h ja u h m e le b ih i la zim n ya y a it u ( l i h a t h a - la m a n 1 4 ): ( 1 ) p en en tu a n a k s e p ta e i p rod u k - p eru s a h a a n s e r - t^ i p o s is i- k o m p e t it ifn y a , ( 2 ) p e n g a n a lis a a n b e s a r n ya p a s a r dan ( 3 ) p era m a la n p e n ju a la n , namun s e c a r a m e n d e ta iln y a ma s ih a d a Baja h a l - h a l ya n g tid a k d ila k u k a n n ya a ta u ya n g t i da k t e r l i h a t p a d a d a ta - d a ta ya n g d a p a t d ip e r o le h , h a l- h a l mana s eb en a r n ya o le h p e n u lis d ia n g g a p s e b a g a i j e n i s - j e n i s r is e t- p e m a s a r a n ya n g ju g a b e r p o te n s i u n tu k ik u t s e r t a me­ n in g k a tk a n vo lu m e - p e n ju a la n . K e g ia ta n - k e g ia ta n te r s e b u t a d a la h :

  ( 1 ) K e g ia ta n p e r c o b a a n - p e r c o b a a n p a s a r a ta u k e g ia ta n - k e g i a ta n p a s a r - p e r c o b a a n , ( 2 ) K e g ia ta n m en ca r i m o t if- m o t if p en ggu n a a n b a ru d a r ip a d a p r od u k - p r od u k ya n g a d a ,

  ( 3 ) M e n g e va lu a s i m etod e- m etod e p e n ju a la n ya n g a d a dan ( 4 ) P e n e l it ia n - p e n e l it ia n m o t iv a s io n il a ta u p e n e l itia n - p e n e l i t i a n k w a l i t a t i f .

  A d . 2 . T id a k a d a n ya te n a g a - p e r is e t a h l i . D alam m ela k s a n a - ka n p em u n gu ta n - d a ta d i Peru s a ixa a n B ir In d o n e s ia , p e n u lis sarna s e k a l i tid a k m enju m pa i s e o r a n g pun te n a g a - a h li a ta u te n a g a - ju r u d ib id a n g r i s e t . S eb en a r n ya k ea d a a n d em ik ia n i tu a d a la h k u ra n g s em pu rn a , s eb a b m es kip u n k e g ia t a n - r i s e t s elu r u h n ya d is e r a h k a n k ep a d a b ir o - b ir o p e r ik la n a n , namun

  66 p a d a la zin m y a b a n ya k p u la h a l- h a l ya n g h a ru s d ita n g a n i se b elu m m en ga m b il k ep u tu s a n u n tu k raengadakan s e s u a tu r i s e t * Dan b ia s a n y a p e k e r ja a n - p e k e r ja a n p en d a h u lu a n d em ik ia n i t u l e b ih b a ik k a la u d ila k u k a n o le h s e o r a n g ju r u - a ta u a h l i - p e r is e t ya n g b e r k w a l ifik a s i. A d , 3 . T id a k a d a n ya b a g ia n s t a t l s t i k . B a g ia n S t a t i s t i k t e r s e n d ir i a ta u s e- k u r a n g - k u r a n g n ya ya n g mengu mpu lkan, me nyu su n s e r t a menyimpan b a h a n - b a h a n p e r - a n g k a - a n ju g a t i ­ da k t e r l i h a t d a la m s k e m a - o r g a n is a s i P eru s a h a a n B ir In d o ­ n e s ia * M en u ru t hemat p e n u lis , b a g ia n seraacam i n i s e b e tu l- n ya d a p a t s a n g a t membantu k e la n c a r a n p ela k s a n a a n s u a tu r i s e t- p e m a s a r a n .

  S e la in p en yim p a n ga n - p en yim p a n ga n te r s e b u t, p e n u lis m enga ngga p p e r lu ju g a u n tu k m en geten ga h ka n h a s i l - h a s i l o - p e r a s i P er u s a h a a n B ir In d o n e s ia d id a la m b a b k es im p u la n i - n i* D a r i b a b s eb elu m n ya te l a h d ik e ta h u i bahwa h a s i l r i s e t p em a s a ra n ya n g t e l a h d ia d a k a n o le h P . T , P er u s a h a a n B ir In d o n e s ia m en g h a s ilk a n s a r a n - s a r a n a ta u in fo r m a s i- in fo r m a e i, a ta s d a s a r mana t e l a h d ia m b il b e r b a g a i k e b ija k s a n a a n s e r ­ t a k ep u tu s a n - k ep u tu s a n . W a la u pu n s a r a n - s a r a n , k e b ija k s a n a an s e r ta k ep u tu s a n - k ep u tu s a n te r s e b u t d i- is t il a h k a n s eb a ­ g a i h a s i l - h a s i l r is e t- p e r a a s a r a n , namun d en ga n h a s i l - h a s i l i t u

  B a j a

  b elu m la h d a p a t d i n i l a i keampu han r i s e t te r s e b u t, B e r h a s il- tia a k n y a a ta u u e r ic ie u a n - tia a k n ya r is e t- p e m a s a r a n b a r u la h d ik e ta h u i s e te la h d ila k u k a n p e n ila ia n ter h a d a p ha

  67

  68

  s i l - h a s i l o p e r a s i ya n g d ila k s a n a k a n b er d a s a r k a n k e b ija k s a - n a a n s e r t a k ep u tu s a n - k ep u tu s a n te r s e b u t. P e n ila ia n t e r s e ­ b u t a ka n ra a kin raantap a p a b ila h a s il - o p e r a s i i t u te r n y a ta - ka n d a ia m a n g k a - a u gk a . k a r e n a p e r - a n g k a - a n h a s il - o p e r a s i ya n g t e r s a j ik a n b er ik u t i n i menu nju kka n k es u k s es a n ya n g m en yolo k , y a it u p e - n in g k a ta n b e s a r n ya m a r k e t- s h a r e d a r i 59% ta h u n 1967 m en ja - d i 67% ta h u n 1973, maka te r b u k tik a n la h b ahwa b e n a r - b e n a r a d a k e s e s u a ia n ya n g p o s i t i f a n ta r a h a s il r is e t- p e m a s a r a n yg t e l a h d ila k u k a n s e c a r a cerm a t dan h a s i l - h a s i l " p o l i c y - d e c i s io n " ya n g te r c e tu s k a n k a r en a n ya .

  P . T . PERUSAHAAN B IR IND O NESIA TOTAL LOCAL MARKET ( i n H Ls )

  A . S h a r es T o ta l P B I

  DELTA % BG I

  1967 8 5 .0 0 0 1 0 0 33.00 0 5 2 .0 0 0

  39

  61

  1 9 6 8

  9 9.0 0 0 1 0 0 53 .0 00 4 6 . 0 0 0

  46

  54 _

  126.000 1 0 0 1969 7 9 .0 0 0 4 7 .0 0 0

  63

  37 1970 179.000 1 0 0 1 2 1 . 0 0 0

  6 8 5 8 . 0 0 0

  32 _ 2 31 .00 0 1 0 0

  1971 147.000 63, 5 8 4 .0 0 0

  • 3 6 ,5 1972 2 80 .00 0 1 0 0 182.000

  9 8 . 0 0 0

  65

  35 4 00 .0 0 0 1 0 0 2 6 8.00 0 1973

  1 1 0 . 0 0 0

  28 2 2 . 0 0 0

  67

  5 B , G row th

  1 9 6 8

  d u r in g 14.000

  16

  2 0 . 0 0 0 6 1 - / - 6 . 0 0 0 wm

  » 19t>9 27.00 0 2 6 . 0 0 0 27 1 . 0 0 0

  2

  49 1970 5 3 .0 0 0 42 4 2 .0 0 0

  1 1 . 0 0 0

  53

  23 n 1971 3 2.0 00

  26.00 0 2 2 29 2 6 .0 0 0

  45 " 1972 4 9 .0 0 0

  2 1 3 5.0 00

  14.00 0

  24

  17

  1 2 0 . 0 0 0

  ? 1973 8 6 . 0 0 0 1 2 . 0 0 0

  43 47 - 1 2,5 2 2 . 0 0 0

  C. S h a res in G row th T o ta l PB I DELTA B G I

  D u r in g 1 9 7 0 5 3.0 00

  2 1

  79% % it 1 9 7 1 5 2.0 00

  50% 50%

  " 1972 4 9 .0 0 0 71%

  29% • 1 9 7 5

  1 2 0 . 0 0 0

  71% 1 0 % 19%

  69

  6 . 2 . S a r a n - s a r a n D engan m em pertim b a n gka n k efa ed a h a n dan b ia y a , s a r a n s a r a n ya n g d a p a t dikem u ka ka n u n tu k P . T . P eru s a h a a n B ir

  In d o n e s ia p a d a kh u s u s n ya dan d u n ia p eru s a h a a n d ita n a h a - i r k i t a p a d a umumnya a d a la h s e b a g a i b e r ik u t: ( 1 ) S u p a ya mengadakan k e g ia ta n p a s a r - p e r c o b a a n . ( 2 ) S u pa ya m u la i b eru s a h a m en ca r i m o t if- m o t if pen ggu n a a n b a ru d a r ip a d a p rod u k - p rod u k ya n g a d a .

  ( 3 ) S u p a ya m e n g - e va lu a s i m etod e- m etod e p e n ju a la n y g a d a , ( 4 ) S u p a ya mengadakan p e n e l it ia n m o t iv a s io n il .

  15) S u pa ya m em p ekerja ka n s e o r a n g t e n a g a - p e r is e t - a h l i. ( 6 ) S u pa ya mengadakan b a g ia n p e r - a n g k a - a n t e r s e n d i r i . A d . 1 . S u p a ya mengadakan k e g ia ta n - p a s a r - p er co b a a n .

  K ir a n y a , s u a tu co n to h d a la m p r a k te k a ka n d a p a t me n u n ju kka n fa e d a h k e g ia ta n d em ik ia n i t u : P er u s a h a ­ an Jamu A i r h a n cu r ya n g te r k e n a l d is e lu r u h ta n a h - a i r i t u p a d a s u a tu k e tik a m en ga la m i k e - r a g u - r a g u - an m en gen a i b a ik - b u r u k n ya s u a tu p e n in g k a ta n - h a r g a ya n g cu ku p d r a s t is d a r ip a d a s a la h - s a tu p rod u k n ya .

  U ntu k m em p eroleh fa k t a - fa k t a ya n g d ip e r lu k a n ma­ k a d ia d a k a n la h p a s a r - p e r c o b a a n d im a n a d ik en a k a n h a r g a ya n g l e b ih t i n g g i i t u , y a itu h a n ya d is a la h - s a tu k o ta - k e b u p a te n d iJ a w a - Tim u r s a ja . S ela m a p e - r io d e - p e r c o b a a n n y a , s t a f - r is e t n y a mengadakan p en g a n a lis a a n ter h a d a p hu b u ngan a n ta r a h a r g a - b a r u i t u

  70

  d en ga n vo lu m e- p en ;ju a la n , a n ta r a vo lu m e - p e n ju a la n prod.u k te r s e b u t d en ga n vo lu m e - p e n ju a la n p rod u k p e s a in g dan a n ta r a h a r g a - b a r u d en ga n la b a - b e r s ih n ya . Pa d a a k h ir p e r io d e - p e r c o b a a n n y a , p im p in a n s t a f - r i s e t n y a m en ya ra n ka n u n tu k m engenakan h a r g a ya n g l e b ih t i n g g i i t u d is e lu r u h p e lo s o h ta n a h - a ir ,

  D a e r a h - p e n g e te s a n i t u d a p a t ju g a meru pakan k o ta - k o ta - k e w e d a n a a n , k o ta - k o ta k eca m a ta n a ta u d a p a t ju g a h a n ya m e lip u ti b eb er a p a to k o - p e n g e c e r ' s a ja . D is a rop in g u n tu k k e n a ik a n - h a r g a , p er cob a a n te r s e b u t d a p a t b e r la k u ju g a u n tu k b a n ya k h a l l a ­ in , s e p e r t i p r o d u k - b a r u , je n is - p e n g e p a k a n b a ru , dan s e te r u s n y a . T e ta p i s a tu h a l ya n g h a ru s d ip e r h a tik a n d i s i n i a d a la h b ahwa p e n g e te s a n d em ik ia n i t u ja n g a n s a m p a i b e r la n g s u n g ter la m p a u la m a , s e b a b m a kin la m a s u a tu p rod u k t in g g a l d ip a s a r - p e r - cob a a n , a ka n m a kin mudah b a g i p e s a in g u n tu k me- n ir u k a n n ya . S e la in h a l te r s e b u t h en d a kn ya d ip e r - h a tik a n p u la s y a r a t- s y a r a t ya n g h a ru s d ip e n u h i o le h p a s a r - p e r c o b a a n , m is a ln ya p a s a r - p er cob a a n h a ru s b e tu l- b e tu l r e p r e s e n t a t if b a g i d a e r a h - s a s a r a n - k e s e lu r u h a n n ya ; j a d i p a s a r - p e r c o b a a n yg t e r - p i l i h h a ru s b e t u l - b e t u l meru pakan " a v e r a g e " a ta u r a ta - r a ta n y a p a s a r d id a la m d a e r a h - s a s a r a n n ya .

  A d . 2 . S u p a ya m u la i b er u s a h a m en ca r l m o t if- m o t if p en g - gu n a a n b a ru d a r ip a d a p r od u k - p rod u k ya n g a d a . S eb a gia n . b e s a r d a r i p era in u m - b ir m em b eli b i r u n tu k m en ca r i k en ik m a ta n - ra s a - m in u m * Aka n t e t a p i , p e n u lis m era s a p a s t i b ahwa tid a k semua p em in u m - b ir m em b eli k en ik m a ta n - ra s a - m in u m te r s e b u t. D ia n ta r a m ereka i t u te n tu a d a ya n g m en ca r i h a l - h a l - l a i n , s e p e r t i m is a l- n ya " r a s a - te n a n g 1* , " r a s a - s e h a t " , "r a s a - m u d a - k e m b a li1

  " m e r a s a - h ila n g - s a k it- p in g g a n g n y a 11 d a n b a n ya k l a g i l a in - l a in n y a . B er-macam-macam a j e k t i f ya n g d i b e r i - ka n o le h p a r a len g g a n a n k ep a d a p ro d u k - p eru s a h a a n de m ik ia n i t u d en ga n u s a h a ya n g tid a k m a h a l d a p a t d i ­ p e r o le h m e la lu i p e n g e c e r - p e n g e c e r te ta p ya n g a d a ya n g d a p a t memu ngu tnya la n g s u n g d a r i t i a p - t i a p pern- b e l in y a . P e n u lis y a k in bahwa a j e k t i f - a j e k t i f sem a - cam i t u a ka n d a p a t memantapkan u s a h a - u s a h a p e n g - i- k la n a n da n u s a n a - u s a h a p r om os i p e n ju a la n . A d . 5 . S u p a ya m e n g - e va lu a s i m etod e- m etod e p e n ju a la n y g a d a .

  H a l i n i d a la m h a k ek a tn ya e r a t s e k a l i k a ita n n y a d e ­ n ga n a d . 1. M u ngkin s a ja da la m te e t- m a r k e ts d ig u n a - ka n m etod e- m etod e p e n ju a la n ya n g l a i n d a r ip a d a ya n g d ip a k a i b ia s a n y a . P er b a n d in g a n h a s il a n ta r a m eto d e- m etod e te r s e b u t m is a ln ya d a p a t mengu ngkapkan s u a tu s it u a s i dim a na h a s il - b a ik d a r ip a d a " c u r r e n t s a le s - m eth od s " ya n g s a m p a i s ek a r a n g s e l a l u d ia n g g a p s eb a ­ g a i ya n g p a lin g t i n g g i it u te r n y a ta m a s ih ja u h d a r i

  

71

  72 maksimu mnya.

  A d . 4 . S u p a ya mengadakan p e n e l it ia n m o t iv a s io n il .

  .Dalam h a k ek a tn ya p e n e l it ia n m o t iv a s io n il m en ya n gku t p en ggu n a a n te k n ik - te k n ik p s ik h ia t r is s e r ta te k n ik - te k n ik p s ik h o lo g is u n tu k memperoleh. s u a tu p e n g e r t i- an ya n g l e b ih mantap m en gen a i a la s a n mengapa o r a n g - o r a n g b er ta n g g a p a n d em ik ia n te r h a d a p p r od u k - p r od u k , te r h a d a p ik l a n - ik l a n da n ter h a d a p b e r b a g a i s it u a s i p a s a r la in n y a . H a s il p e n e l it ia n - m o t iv a s io n il i n i a ka n m en in gk a tk a n p e n g e r tia n k i t a m en gen a i len g g a n a n s e r t a tin g k a h la - ku n ya dan akan m em b erika n sumbangan k ep a d a k e - e fe k - t i f a n p r o s es - p em a s a r a n k it a .

  A d . 5 . S u pa ya m em p ekerja ka n s e o r a n g te n a g a p e r i s e t - a h l i .

  W alau pu n p ela k s a n a a n r is e t- p e m a s a r a n s elu r u h n ya d i - s era h k a n k ep a d a b ir o - b ir o p e r ik la n a n , namun la n g k a h ia n g k a h p erta m a n ya s e b a ik n ya d ila k u k a n o le h s e o r a n g te n a g a d a r i p eru s a h a a n s e n d ir i. la n g k a h - la n g k a h t e r s eb u t a d a la h s e b a g a i b e r ik u t: ( 1 ) Penemu an s e r ta p e n d e fin is ia n m a s a la h n ya . Tu ga s i n i tid a k semudah ta m p a kn ya , t e t a p i mem erlu ka n p e n e l it ia n ya n g inendalam. ( 2 ) K.epu tu san m en gen a i k e p r a k tis a n pemeca ha n masa­ la h n y a . La n gka h i n i m em erlu ka n p e n e l it ia n ya n g mendalam m en gen a i p e n tin g n y a m a s a la h n ya .

  (,3) P e n e l it ia n ter h a d a p b a n a n - b a h a n s ek u n d er ya n g a d a , S e r in g k a l i a ka n d ik e ta h u i b ahwa cu ku p b a - n ya k d a ta - d a ta ya n g r e le v a n d a p a t d ip e r o le h d i - a n ta r a a r s ip - a r s ip p eru s a h a a n s e n d ir i, s e h in g g a tid a k l a g i p e r lu m ela ku ka n p e n e l it ia n ta m b a ha n.

  J e la s la h bahwa la n g k a h - la n g k a h te r s e b u t p r a k - t i s tid a k mu ngkin d ila k u k a n o le h management ta n p a a d a n ya s e o r a n g te n a g a a h l i - p e r i s e t - i n t e r n s e n d ir i. A d . 6 . S u p a ya mengadakan b a g ia n p e r - a n g k a - a n s e n d i r i .

  S u a tu p eru s a h a a n s e b e s a r P . T . P eru s a h a a n B ir In d on e s ia s eyo g ya n ya m e m ilik i b a g ia n d em ik ia n i t u , dim a n a Mc o m p a n y- r eco r d s ,l d a p a t d is im p a n d en ga n s is te m f i ­ l i n g ya n g s e - p r a k tis mu ngkin da n dim a n a m a ja la h - m a - j a l a h b is n is , p er p u s ta k a a n s e r t a b a n ya k su m b er- su m - b e r d a ta la in n y a d a p a t d is im p a n s e c a r a s is te m a tis .

  P e n g a tu r a n - p e n g a tu r a n d em ik ia n i t u kem u n gkin a a b e - s a r d a p a t m en ja d ik a n r is e t- p e m a s a r a n te r la k s a n a s e ­ c a r a l e b ih p r a k t is , l e b ih c e p a t, l e b ih mantap dan m u n gkin ju g a l e o i n mu raii.

  73