S PSR 0807468 Table of Content
DAFTAR ISI
PERNYATAAN...............................................................................................
KATA PENGANTAR.....................................................................................
UCAPAN TERIMA KASIH...........................................................................
ABSTRAK........................................................................................................
DAFTAR ISI....................................................................................................
DAFTAR TABEL............................................................................................
DAFTAR GAMBAR.......................................................................................
i
ii
iii
iv
v
viii
ix
BAB I PENDAHULUAN................................................................................
A. Latar Belakang Masalah..........................................................................
B. Rumusan Masalah....................................................................................
C. Tujuan Penelitian.....................................................................................
D. Manfaat Penelitian...................................................................................
E. Sistematika Penelitian..............................................................................
01
01
03
03
03
05
BAB II LANDASAN TEORI.........................................................................
A. Tinjauan Umum Kriya.............................................................................
1. Pengertian Kriya..................................................................................
2. Perkembangan Kriya...........................................................................
3. Jenis-Jenis Kriya di Indosesia.............................................................
a. Kriya Kayu ....................................................................................
b. Kriya Keramik ...............................................................................
c. Kriya Logam ..................................................................................
d. Kriya Tekstil ..................................................................................
e. Kriya Batu .....................................................................................
f. Kriya Anyam .................................................................................
g. Kriya Kulit .....................................................................................
h. Kriya Bambu .................................................................................
i. Kriya Rotan....................................................................................
4. Teknik Pembuatan Kriya.....................................................................
a. Teknik Ukir/Pahat..........................................................................
b. Teknik Anyam................................................................................
c. Teknik Butsir..................................................................................
d. Teknik Cor......................................................................................
e. Teknik Rintang...............................................................................
f. Teknik Jahit....................................................................................
5. Unsur-Unsur Kriya..............................................................................
a. Aspek Kegunaan (Utility)...............................................................
b. Aspek Keindahan (Estetik) ............................................................
B. Kriya Rotan .............................................................................................
1. Tanaman Rotan ..................................................................................
2. Jenis-Jenis Rotan ................................................................................
3. Teknik Pembuatan Kriya Rotan .........................................................
a. Alat Perkakas ................................................................................
08
08
08
09
11
11
12
12
13
14
14
15
16
16
17
17
18
18
19
19
19
19
20
20
33
33
35
37
37
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
b. Pengolahan Rotan...........................................................................
c. Pola anyaman rotan........................................................................
4. Produk Kriya Rotan ............................................................................
5. Metode Penciptaan Kriya Rotan ........................................................
41
47
50
52
BAB III METODE PENELITIAN ...............................................................
A. Lokasi Penelitian .....................................................................................
B. Populasi dan Sampel ...............................................................................
1. Populasi ..............................................................................................
2. Sampel ................................................................................................
C. Pendekatan dan Metode Penelitian..........................................................
1. Tahap Pra-Lapangan ..........................................................................
2. Kegiatan lapangan ..............................................................................
3. Analisis data .......................................................................................
D. Instrumen Penelitian dan Sumber Data ..................................................
1. Daftar Kerangka Pertanyaan Wawancara ..........................................
2. Catatan, Foto, dan Rekaman MP3 ......................................................
1. Data Primer ........................................................................................
2. Data Sekunder ....................................................................................
E. Teknik Pengumpulan Data ......................................................................
1. Teknik Pengamatan (Observasi) ........................................................
2. Teknik Wawancara .............................................................................
3. Teknik Dokumentasi dan Studi Pustaka ............................................
F. Teknik Pengolahan Data .........................................................................
1. Menghimpun Data ..............................................................................
2. Mereduksi Data ..................................................................................
3. Mengklasifikasi Data .........................................................................
4. Menelaah Data ...................................................................................
5. Menarik Kesimpulan ..........................................................................
54
54
54
54
55
55
56
57
58
58
58
58
59
60
60
61
61
62
63
63
63
64
64
64
BAB IV PEMBAHASAN DAN ANALISIS KRIYA ROTAN DESA
LEUWILAJA ..................................................................................................
A. Gambaran Umum Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan
Sindangwangi Kabupaten Majalengka ...................................................
1. Desa Leuwilaja ...................................................................................
2. Industri Kriya Rotan di Desa Leuwilaja ............................................
B. Kriya Rotan Desa Leuwilaja ...................................................................
1. Alat dan Bahan ...................................................................................
a. Alat-Alat ........................................................................................
b. Bahan .............................................................................................
2. Teknik Pembuatan ..............................................................................
C. Analisis terhadap Karya Kriya Rotan Desa Leuwilaja............................
1. Proses Pembuatan ...............................................................................
a. Pengolahan Bahan .........................................................................
b. Rancangan Bentuk .........................................................................
c. Pembentukan .................................................................................
65
65
65
67
70
70
70
74
76
77
77
77
79
80
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
d. Tahap Akhir (Finishing) ................................................................ 88
2. Jenis-jenis Produk Kriya Rotan Desa Leuwilaja ................................ 92
3. Analisis Visual Kriya Rotan ............................................................... 97
a. Analisis Visual Keranjang Silindris (Karya Mandiri Basket)
KMB 0001...................................................................................... 98
b. Analisis Visual Keranjang Silindris (Karya Mandiri Basket)
KMB 0032 ..................................................................................... 103
c. Analisis Visual Keranjang Silindris (Karya Mandiri Basket)
KMB 0087...................................................................................... 108
d. Analisis Visual Keranjang Kubistis (Karya Mandiri Basket)
KMB 0065...................................................................................... 113
e. Analisis Visual Keranjang Kubistis (Karya Mandiri Basket)
KMB 0041...................................................................................... 118
f. Analisis Visual Keranjang Kubistis (Karya Mandiri Basket)
KMB 0042...................................................................................... 123
4. Perbandingan Hasil Karya Kriya Rotan di Daerah Lain .................... 130
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ......................................................... 131
A. Kesimpulan ............................................................................................. 131
B. Saran ....................................................................................................... 132
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN-LAMPIRAN
BIOGRAFI PENULIS
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
DAFTAR TABEL
Tabel
2.1
2.2
2.3
3.1
4.1
4.2
Psikologi Warna ...................................................................................
Garis dan Kesan Efek Fisiknya ............................................................
Klasifikasi Tanaman Rotan ..................................................................
Narasumber ..........................................................................................
Identitas Perusahaan CV. Karya Mandiri Desa Leuwilaja Kabupaten
Majalengka …………………………….....................………………..
Analisis Visual Karya Keranjang Rotan pada CV. Karya Mandiri......
28
32
35
59
69
128
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
DAFTAR GAMBAR
Gambar
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2.10.
2.11.
2.12.
2.13.
2.14.
2.15.
2.16.
2.17.
2.18.
2.19.
2.20.
2.21.
2.22.
2.23.
2.24.
2.25.
2.26.
2.27.
2.28.
2.29.
2.30.
2.31.
2.32.
2.33.
2.34.
2.35.
2.36.
2.37.
2.38.
2.39.
2.40.
Candrasa sebagai Alat Upacara ............................................................
Kriya Kayu sebagai Benda Hias ..........................................................
Kriya Keramik sebagai Benda Pakai .................................................
Kriya Logam sebagai Benda Hias .......................................................
Kriya Tekstil (Batik) ........…………………………………...……….
Kriya Batu sebagai Benda Hias .……….......……....……..………….
Berbagai Bentuk Jenis Kriya Anyaman ........……...........…….....…...
Kriya Kulit sebagai Benda Pakai ........………………….……………
Kriya Bambu sebagai Benda Hias …..……………………………….
Kriya Rotan sebagai Benda Pakai ......………………………………..
Pahat ………………….......…………………………………………..
Lungsin (vertikal) & Pakan (horizontal) ……..………………………
Butsir Kawat dan Butsir Kayu …..…………………………………...
Beberapa Macam Bentuk …...………………………………………..
Bentuk Gambar Dua Dimensi ..............................................................
Bentuk Gambar Tiga Dimensi .............................................................
Bentuk Persegi Empat dan Kubus ........................................................
Bentuk Lingkaran dan Bola .................................................................
Bentuk Segitiga ....................................................................................
Bentuk Figuratif Binatang ....................................................................
Bentuk Diabstraktif dari Manusia dan Binatang ..................................
Non Figuratif (Abstrak) ........................................................................
Tekstur .................................................................................................
Lingkaran Warna .................................................................................
Keseimbangan Simetris dan Keseimbangan Asimetris .......................
Beberapa Jenis Proporsi .......................................................................
Tanaman Rotan ....................................................................................
Jenis Rotan Kooboo (Fresinetia javanica), sebelum direndam (kiri)
dan setelah direndam di kolam (kanan) ...............................................
Pensil ....................................................................................................
Meteran dan Siku-Siku ........................................................................
Pisau .....................................................................................................
Gergaji ..................................................................................................
Alat Pelubang .....................................................................................
Palu dan Tang .....................................................................................
Alat Pembakar .....................................................................................
Proses Penggorengan Rotan .................................................................
Proses Penjemuran/Pengeringan Rotan ...............................................
Ukuran Rotan Hasil Pemolisan ............................................................
Proses Pembengkokan atau Pelengkungan...........................................
Ukuran Rotan Siap Jual (1.Gelondong, 2.Galah, 3.Tali Anyam
Kuli/Lesio, 4.Tali Anyam/Pitrit) ..........................................................
11
12
12
13
13
14
15
15
16
17
17
18
18
21
21
21
22
22
23
23
24
25
26
27
30
31
34
36
37
38
38
39
39
40
40
42
44
44
45
47
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
2.41.
2.42.
2.43.
2.44.
2.45.
2.46.
2.47.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.
4.7.
4.8.
4.9.
4.10.
4.11.
4.12.
4.13.
4.14.
4.15.
4.16.
4.17.
4.18.
4.19.
4.20.
4.21.
4.22.
4.23.
4.24.
4.25.
4.26.
4.27.
4.28.
4.29.
4.30.
4.31.
4.32
4.33.
4.34.
4.35.
Anyaman silang tunggal .......................................................................
Anyaman silang ganda .........................................................................
Anyaman Tiga Sumbu .........................................................................
Anyaman Empat Sumbu ......................................................................
Kriya Rotan sebagai Benda Pakai (Furniture) .....................................
Kriya Rotan sebagai Benda Pakai (Tudung Saji) .................................
Kriya Rotan sebagai Benda Hias (Mainan dan Instalasi) ....................
Peta Kabupaten Majalengka .................................................................
Peta Administrasi Desa Leuwilaja dan Lokasi Penelitian ...................
Kantor Desa Leuwilaja .........................................................................
Ketua Bidang Produksi ........................................................................
Pensil ....................................................................................................
Meteran ................................................................................................
Gunting .................................................................................................
Pisau (cutter) ................................................ .......................................
Palu, Obeng dan Kakak Tua ................................................................
Sikat .....................................................................................................
Kuas dan Pelitur ................................................ ..................................
Tabung Gas dan Perangkatnya .............................................................
Salah Satu Pola/Cetakan Pembentuk karya .........................................
Rotan Kooboo (Fresinetia javanica) tampak utuh (atas) dan
iratannya (bawah), Manau (Calamus manna Miq) (tengah) ................
Jenis Rotan Kooboo (Fresinetia javanica), setelah Direndam di
Kolam ...................................................................................................
Penggunaan Jenis Rotan Manau (Calamus manna Miq) dan Iratan
Kooboo (Fresinetia javanica) untuk Pola/Cetakan ...............................
Jenis Rotan Kooboo (Fresinetia javanica) ..........................................
Jenis Ukuran Rotan di CV. Utama Rotan, Tegalwangi Cirebon .........
Proses Perendaman Rotan ....................................................................
Proses Pengerjaan Rancangan Kriya Rotan .........................................
Bahan Rotan Hasil Perendaman ...........................................................
Proses Pembersihan dari Lumpur Kolam .............................................
Bahan Rotan Ditiriskan ........................................................................
Pengambilan Bahan Rotan yang sudah Ditiriskan ...............................
Proses Pemotongan Bahan ...................................................................
Salah Satu Pola/Cetakan Pembentuk karya .........................................
Proses Pembuatan Alas ........................................................................
Proses Pembuatan Badan .....................................................................
Proses Pembuatan Telinga/Pegangan ...................................................
Hasil dari Proses Pembentukan Karya .................................................
Proses Pemeriksaan Bentuk dan Ukuran Karya ...................................
Proses Trim dengan menggunakan cutter ...........................................
Proses Pembersihan Bulu pada Karya .................................................
Proses Pengecatan oleh Pelitur ............................................................
Penyimpanan dan Penyususnan Karya Sesuai Pesanan Konsumen .....
48
49
49
50
51
51
52
65
66
67
69
70
70
71
71
72
72
73
73
74
74
75
76
77
78
79
79
80
80
81
81
82
82
85
86
87
88
89
89
90
91
91
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
4.36. Kriya Rotan dengan Bentuk Silindris di CV. Kaya Mandiri Desa
Leuwilaja ..............................................................................................
4.37. Kriya Rotan dengan Bentuk Kubistis di CV. Kaya Mandiri Desa
Leuwilaja ..............................................................................................
4.38. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 ...................
4.39. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 ..........................
4.40. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 .......................
4.41. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 .......
4.42. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 .......................
4.43. Tekstur pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 ......................
4.44. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 ...................
4.45. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 ..........................
4.46. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 .......................
4.47. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 .......
4.48. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 .......................
4.49. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0032 ......................................................................................................
4.50. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 ...................
4.51. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 ..........................
4.52. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 .......................
4.53 Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 .......
4.54. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 .......................
4.55. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0087 ......................................................................................................
4.56. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 ...................
4.57. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 ..........................
4.58. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 .......................
4.59. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065
...............................................................................................................
4.60. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 .......................
4.61. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0065 ......................................................................................................
4.62. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 ...................
4.63. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 ..........................
4.64. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 .......................
4.65. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 .......
4.66. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 ......................
4.67. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0041 ......................................................................................................
4.68. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 ...................
4.69. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 ..........................
4.70. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 .......................
4.71. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 .......
4.72. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 .......................
4.73. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0042 ......................................................................................................
94
96
98
99
100
100
101
102
103
104
105
105
106
107
108
109
110
110
111
112
113
114
115
115
116
117
118
119
120
120
121
122
123
124
125
125
126
127
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
4.74. Jenis Karya Kriya Rotan di Tegalwangi, Cirebon (kiri) dan Kriya
Rotan di Leuwilaja, Majalengka (kanan) ............................................ 130
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
PERNYATAAN...............................................................................................
KATA PENGANTAR.....................................................................................
UCAPAN TERIMA KASIH...........................................................................
ABSTRAK........................................................................................................
DAFTAR ISI....................................................................................................
DAFTAR TABEL............................................................................................
DAFTAR GAMBAR.......................................................................................
i
ii
iii
iv
v
viii
ix
BAB I PENDAHULUAN................................................................................
A. Latar Belakang Masalah..........................................................................
B. Rumusan Masalah....................................................................................
C. Tujuan Penelitian.....................................................................................
D. Manfaat Penelitian...................................................................................
E. Sistematika Penelitian..............................................................................
01
01
03
03
03
05
BAB II LANDASAN TEORI.........................................................................
A. Tinjauan Umum Kriya.............................................................................
1. Pengertian Kriya..................................................................................
2. Perkembangan Kriya...........................................................................
3. Jenis-Jenis Kriya di Indosesia.............................................................
a. Kriya Kayu ....................................................................................
b. Kriya Keramik ...............................................................................
c. Kriya Logam ..................................................................................
d. Kriya Tekstil ..................................................................................
e. Kriya Batu .....................................................................................
f. Kriya Anyam .................................................................................
g. Kriya Kulit .....................................................................................
h. Kriya Bambu .................................................................................
i. Kriya Rotan....................................................................................
4. Teknik Pembuatan Kriya.....................................................................
a. Teknik Ukir/Pahat..........................................................................
b. Teknik Anyam................................................................................
c. Teknik Butsir..................................................................................
d. Teknik Cor......................................................................................
e. Teknik Rintang...............................................................................
f. Teknik Jahit....................................................................................
5. Unsur-Unsur Kriya..............................................................................
a. Aspek Kegunaan (Utility)...............................................................
b. Aspek Keindahan (Estetik) ............................................................
B. Kriya Rotan .............................................................................................
1. Tanaman Rotan ..................................................................................
2. Jenis-Jenis Rotan ................................................................................
3. Teknik Pembuatan Kriya Rotan .........................................................
a. Alat Perkakas ................................................................................
08
08
08
09
11
11
12
12
13
14
14
15
16
16
17
17
18
18
19
19
19
19
20
20
33
33
35
37
37
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
b. Pengolahan Rotan...........................................................................
c. Pola anyaman rotan........................................................................
4. Produk Kriya Rotan ............................................................................
5. Metode Penciptaan Kriya Rotan ........................................................
41
47
50
52
BAB III METODE PENELITIAN ...............................................................
A. Lokasi Penelitian .....................................................................................
B. Populasi dan Sampel ...............................................................................
1. Populasi ..............................................................................................
2. Sampel ................................................................................................
C. Pendekatan dan Metode Penelitian..........................................................
1. Tahap Pra-Lapangan ..........................................................................
2. Kegiatan lapangan ..............................................................................
3. Analisis data .......................................................................................
D. Instrumen Penelitian dan Sumber Data ..................................................
1. Daftar Kerangka Pertanyaan Wawancara ..........................................
2. Catatan, Foto, dan Rekaman MP3 ......................................................
1. Data Primer ........................................................................................
2. Data Sekunder ....................................................................................
E. Teknik Pengumpulan Data ......................................................................
1. Teknik Pengamatan (Observasi) ........................................................
2. Teknik Wawancara .............................................................................
3. Teknik Dokumentasi dan Studi Pustaka ............................................
F. Teknik Pengolahan Data .........................................................................
1. Menghimpun Data ..............................................................................
2. Mereduksi Data ..................................................................................
3. Mengklasifikasi Data .........................................................................
4. Menelaah Data ...................................................................................
5. Menarik Kesimpulan ..........................................................................
54
54
54
54
55
55
56
57
58
58
58
58
59
60
60
61
61
62
63
63
63
64
64
64
BAB IV PEMBAHASAN DAN ANALISIS KRIYA ROTAN DESA
LEUWILAJA ..................................................................................................
A. Gambaran Umum Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan
Sindangwangi Kabupaten Majalengka ...................................................
1. Desa Leuwilaja ...................................................................................
2. Industri Kriya Rotan di Desa Leuwilaja ............................................
B. Kriya Rotan Desa Leuwilaja ...................................................................
1. Alat dan Bahan ...................................................................................
a. Alat-Alat ........................................................................................
b. Bahan .............................................................................................
2. Teknik Pembuatan ..............................................................................
C. Analisis terhadap Karya Kriya Rotan Desa Leuwilaja............................
1. Proses Pembuatan ...............................................................................
a. Pengolahan Bahan .........................................................................
b. Rancangan Bentuk .........................................................................
c. Pembentukan .................................................................................
65
65
65
67
70
70
70
74
76
77
77
77
79
80
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
d. Tahap Akhir (Finishing) ................................................................ 88
2. Jenis-jenis Produk Kriya Rotan Desa Leuwilaja ................................ 92
3. Analisis Visual Kriya Rotan ............................................................... 97
a. Analisis Visual Keranjang Silindris (Karya Mandiri Basket)
KMB 0001...................................................................................... 98
b. Analisis Visual Keranjang Silindris (Karya Mandiri Basket)
KMB 0032 ..................................................................................... 103
c. Analisis Visual Keranjang Silindris (Karya Mandiri Basket)
KMB 0087...................................................................................... 108
d. Analisis Visual Keranjang Kubistis (Karya Mandiri Basket)
KMB 0065...................................................................................... 113
e. Analisis Visual Keranjang Kubistis (Karya Mandiri Basket)
KMB 0041...................................................................................... 118
f. Analisis Visual Keranjang Kubistis (Karya Mandiri Basket)
KMB 0042...................................................................................... 123
4. Perbandingan Hasil Karya Kriya Rotan di Daerah Lain .................... 130
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ......................................................... 131
A. Kesimpulan ............................................................................................. 131
B. Saran ....................................................................................................... 132
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN-LAMPIRAN
BIOGRAFI PENULIS
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
DAFTAR TABEL
Tabel
2.1
2.2
2.3
3.1
4.1
4.2
Psikologi Warna ...................................................................................
Garis dan Kesan Efek Fisiknya ............................................................
Klasifikasi Tanaman Rotan ..................................................................
Narasumber ..........................................................................................
Identitas Perusahaan CV. Karya Mandiri Desa Leuwilaja Kabupaten
Majalengka …………………………….....................………………..
Analisis Visual Karya Keranjang Rotan pada CV. Karya Mandiri......
28
32
35
59
69
128
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
DAFTAR GAMBAR
Gambar
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2.10.
2.11.
2.12.
2.13.
2.14.
2.15.
2.16.
2.17.
2.18.
2.19.
2.20.
2.21.
2.22.
2.23.
2.24.
2.25.
2.26.
2.27.
2.28.
2.29.
2.30.
2.31.
2.32.
2.33.
2.34.
2.35.
2.36.
2.37.
2.38.
2.39.
2.40.
Candrasa sebagai Alat Upacara ............................................................
Kriya Kayu sebagai Benda Hias ..........................................................
Kriya Keramik sebagai Benda Pakai .................................................
Kriya Logam sebagai Benda Hias .......................................................
Kriya Tekstil (Batik) ........…………………………………...……….
Kriya Batu sebagai Benda Hias .……….......……....……..………….
Berbagai Bentuk Jenis Kriya Anyaman ........……...........…….....…...
Kriya Kulit sebagai Benda Pakai ........………………….……………
Kriya Bambu sebagai Benda Hias …..……………………………….
Kriya Rotan sebagai Benda Pakai ......………………………………..
Pahat ………………….......…………………………………………..
Lungsin (vertikal) & Pakan (horizontal) ……..………………………
Butsir Kawat dan Butsir Kayu …..…………………………………...
Beberapa Macam Bentuk …...………………………………………..
Bentuk Gambar Dua Dimensi ..............................................................
Bentuk Gambar Tiga Dimensi .............................................................
Bentuk Persegi Empat dan Kubus ........................................................
Bentuk Lingkaran dan Bola .................................................................
Bentuk Segitiga ....................................................................................
Bentuk Figuratif Binatang ....................................................................
Bentuk Diabstraktif dari Manusia dan Binatang ..................................
Non Figuratif (Abstrak) ........................................................................
Tekstur .................................................................................................
Lingkaran Warna .................................................................................
Keseimbangan Simetris dan Keseimbangan Asimetris .......................
Beberapa Jenis Proporsi .......................................................................
Tanaman Rotan ....................................................................................
Jenis Rotan Kooboo (Fresinetia javanica), sebelum direndam (kiri)
dan setelah direndam di kolam (kanan) ...............................................
Pensil ....................................................................................................
Meteran dan Siku-Siku ........................................................................
Pisau .....................................................................................................
Gergaji ..................................................................................................
Alat Pelubang .....................................................................................
Palu dan Tang .....................................................................................
Alat Pembakar .....................................................................................
Proses Penggorengan Rotan .................................................................
Proses Penjemuran/Pengeringan Rotan ...............................................
Ukuran Rotan Hasil Pemolisan ............................................................
Proses Pembengkokan atau Pelengkungan...........................................
Ukuran Rotan Siap Jual (1.Gelondong, 2.Galah, 3.Tali Anyam
Kuli/Lesio, 4.Tali Anyam/Pitrit) ..........................................................
11
12
12
13
13
14
15
15
16
17
17
18
18
21
21
21
22
22
23
23
24
25
26
27
30
31
34
36
37
38
38
39
39
40
40
42
44
44
45
47
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
2.41.
2.42.
2.43.
2.44.
2.45.
2.46.
2.47.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.
4.7.
4.8.
4.9.
4.10.
4.11.
4.12.
4.13.
4.14.
4.15.
4.16.
4.17.
4.18.
4.19.
4.20.
4.21.
4.22.
4.23.
4.24.
4.25.
4.26.
4.27.
4.28.
4.29.
4.30.
4.31.
4.32
4.33.
4.34.
4.35.
Anyaman silang tunggal .......................................................................
Anyaman silang ganda .........................................................................
Anyaman Tiga Sumbu .........................................................................
Anyaman Empat Sumbu ......................................................................
Kriya Rotan sebagai Benda Pakai (Furniture) .....................................
Kriya Rotan sebagai Benda Pakai (Tudung Saji) .................................
Kriya Rotan sebagai Benda Hias (Mainan dan Instalasi) ....................
Peta Kabupaten Majalengka .................................................................
Peta Administrasi Desa Leuwilaja dan Lokasi Penelitian ...................
Kantor Desa Leuwilaja .........................................................................
Ketua Bidang Produksi ........................................................................
Pensil ....................................................................................................
Meteran ................................................................................................
Gunting .................................................................................................
Pisau (cutter) ................................................ .......................................
Palu, Obeng dan Kakak Tua ................................................................
Sikat .....................................................................................................
Kuas dan Pelitur ................................................ ..................................
Tabung Gas dan Perangkatnya .............................................................
Salah Satu Pola/Cetakan Pembentuk karya .........................................
Rotan Kooboo (Fresinetia javanica) tampak utuh (atas) dan
iratannya (bawah), Manau (Calamus manna Miq) (tengah) ................
Jenis Rotan Kooboo (Fresinetia javanica), setelah Direndam di
Kolam ...................................................................................................
Penggunaan Jenis Rotan Manau (Calamus manna Miq) dan Iratan
Kooboo (Fresinetia javanica) untuk Pola/Cetakan ...............................
Jenis Rotan Kooboo (Fresinetia javanica) ..........................................
Jenis Ukuran Rotan di CV. Utama Rotan, Tegalwangi Cirebon .........
Proses Perendaman Rotan ....................................................................
Proses Pengerjaan Rancangan Kriya Rotan .........................................
Bahan Rotan Hasil Perendaman ...........................................................
Proses Pembersihan dari Lumpur Kolam .............................................
Bahan Rotan Ditiriskan ........................................................................
Pengambilan Bahan Rotan yang sudah Ditiriskan ...............................
Proses Pemotongan Bahan ...................................................................
Salah Satu Pola/Cetakan Pembentuk karya .........................................
Proses Pembuatan Alas ........................................................................
Proses Pembuatan Badan .....................................................................
Proses Pembuatan Telinga/Pegangan ...................................................
Hasil dari Proses Pembentukan Karya .................................................
Proses Pemeriksaan Bentuk dan Ukuran Karya ...................................
Proses Trim dengan menggunakan cutter ...........................................
Proses Pembersihan Bulu pada Karya .................................................
Proses Pengecatan oleh Pelitur ............................................................
Penyimpanan dan Penyususnan Karya Sesuai Pesanan Konsumen .....
48
49
49
50
51
51
52
65
66
67
69
70
70
71
71
72
72
73
73
74
74
75
76
77
78
79
79
80
80
81
81
82
82
85
86
87
88
89
89
90
91
91
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
4.36. Kriya Rotan dengan Bentuk Silindris di CV. Kaya Mandiri Desa
Leuwilaja ..............................................................................................
4.37. Kriya Rotan dengan Bentuk Kubistis di CV. Kaya Mandiri Desa
Leuwilaja ..............................................................................................
4.38. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 ...................
4.39. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 ..........................
4.40. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 .......................
4.41. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 .......
4.42. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 .......................
4.43. Tekstur pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0001 ......................
4.44. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 ...................
4.45. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 ..........................
4.46. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 .......................
4.47. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 .......
4.48. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0032 .......................
4.49. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0032 ......................................................................................................
4.50. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 ...................
4.51. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 ..........................
4.52. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 .......................
4.53 Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 .......
4.54. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0087 .......................
4.55. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0087 ......................................................................................................
4.56. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 ...................
4.57. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 ..........................
4.58. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 .......................
4.59. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065
...............................................................................................................
4.60. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0065 .......................
4.61. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0065 ......................................................................................................
4.62. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 ...................
4.63. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 ..........................
4.64. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 .......................
4.65. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 .......
4.66. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0041 ......................
4.67. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0041 ......................................................................................................
4.68. Analisis Visual Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 ...................
4.69. Garis pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 ..........................
4.70. Bidang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 .......................
4.71. Ruang (Dimensi) pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 .......
4.72. Bentuk pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB 0042 .......................
4.73. Tekstur dan Gelap Terang pada Kriya Rotan Jenis Keranjang KMB
0042 ......................................................................................................
94
96
98
99
100
100
101
102
103
104
105
105
106
107
108
109
110
110
111
112
113
114
115
115
116
117
118
119
120
120
121
122
123
124
125
125
126
127
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
4.74. Jenis Karya Kriya Rotan di Tegalwangi, Cirebon (kiri) dan Kriya
Rotan di Leuwilaja, Majalengka (kanan) ............................................ 130
Leman Sulaeman, 2014
Analisis Visual Kriya Rotan Desa Leuwilaja Kecamatan Sindangwangi Kabupaten Majalengka
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu