Alat Pendeteksi Warna Menggunakan Sensor LDR Berbasis Arduino Unop
PROJECT AKHIR II
ALAT PENDETEKSI WARNA MENGGUNAKAN SENSOR
LDR BERBASIS ARDUINO UNO
TUGAS AKHIR
YENITA SARI SITUMORANG
132411041
PROGRAM STUDI D3 METROLOGI DAN INSTRUMENTASI
DEPARTEMEN FISIKA
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS SUMATERA UTARA
MEDAN
2016
Universitas Sumatera Utara
PROJEK AKHIR II
ALAT UKUR PENDETEKSI WARNA MENGGUNAKAN
SENSOR LDR BERBASIS ARDUINO UNO
TUGAS AKHIR
Diajukan untuk melengkapi tugas dan memenuhi syarat memperoleh Ahli
Madya
YENITA SARI SITUMORANG
132411041
PROGRAM STUDI D3 METROLOGI DAN INSTRUMENTASI
DEPARTEMEN FISIKA
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS SUMATERA UTARA
MEDAN
2016
Universitas Sumatera Utara
PERSETUJUAN
Judul
: ALAT PENDETEKSI WARNA MENGGUN AKAN
SENSOR LDR BERBASIS ARDUINO UNOP
Kategori
: Tugas Akhir
Nama
: YENITA SARI SITUMORANG
NIM
: 132411041
Program Studi
: D-3 Metrologi Dan Instrumentasi
Departemen
: Fisika
Fakultas
: Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam (MIPA)
Universitas Sumatera Utara
Disetujui di
Medan, Juli 2016
Ketua Program Studi
D3 Metrologi Dan Instrumentasi
Dosen Pembimbing
Tugas Akhir
Dr. Diana Alemin Barus, M.Sc
Dr. Syahrul Humaidi. MS
NIP: 196607291992032002
NIP: 196506171993031004
Universitas Sumatera Utara
PERNYATAAN
ALAT PENDETEKSI WARNA MENGGUNAKAN SENSOR
LDR BERBASIS ARDUINO UNO
TUGAS AKHIR
Saya mengakui bahwa Tugas Akhir ini adalah hasil karya saya sendiri. Kecuali
beberapa kutipan dan ringkasan yang masing – masing disebutkan sumbernya.
Medan, Juli 2016
YENITA SARI SITUMORANG
132411041
Universitas Sumatera Utara
DAFTAR ISI
HALAMAN PENGESAHAN ........................................................................... i
SURAT PERNYATAAN .................................................................................. ii
PENGHARGAAN ............................................................................................. iii
ABSTRAK ......................................................................................................... v
ABSTRACT ....................................................................................................... vi
DAFTAR ISI ...................................................................................................... vii
DAFTAR TABEL ............................................................................................. viii
DAFTAR GAMBAR ......................................................................................... ix
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang .............................................................................................. 1
1.2 Rumusan Masalah ......................................................................................... 1
1.3 Tujuan Penulis............................................................................................... 2
1.3 Batasan Masalah ........................................................................................... 2
1.4 Metodologi Pembahasan ............................................................................... 2
1.5 Sistematika Penulisan .................................................................................. 3
BAB II TINJAUAN PUSTAKA
2.1 Hujan ............................................................................................................. 4
2.2 Sensor Waterflow YF-S201 .......................................................................... 4
2.3 Spesifikasi Sensor YF-S201.......................................................................... 5
2.4. Mikrokontroller ............................................................................................ 6
2.4.1. Arduino ................................................................................................. 8
2.4.2. Pengenalan............................................................................................ 8
2.4.3. Sejarah .................................................................................................. 9
2.4.4. Hardwere .............................................................................................. 10
2.4.5. Softwere Arduino ................................................................................. 12
2.4.6. Melakukan penginstalan arduino ke komputer .................................... 13
2.4.7. Melakukan penginstalan driver ............................................................ 13
2.5 LCD (Liquid Crystal Display) ...................................................................... 18
2.5.1 Cara Kerja LCD ........................................................................................ 19
BAB III METODE PENELITIAN
Universitas Sumatera Utara
3.1 Diagram Block .............................................................................................. 21
3.2 Perancangan sensor ....................................................................................... 21
3.3 Pengaplikasian LCD ..................................................................................... 22
3.4 Flowchart Sensor........................................................................................... 23
3.5 Flowchart program ........................................................................................ 24
3.6 Cara kerja alat ............................................................................................... 26
BAB IV ANALISI DAN PENGUJIAN
4.1 Pengujian Rangkaian mikrokontroler Arduino Uno ..................................... 27
4.2 Pengujian dan Kalibrasi ................................................................................ 28
4.3 Pengujian rangkaian LCD ............................................................................. 29
BAB V PENUTUP
5.1 Kesimpulan ..................................................................................................30
5.2 Saran.............................................................................................................. 30
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN
Universitas Sumatera Utara
DAFTAR TABEL
Tabel 2.1 Spektrum Warna ................................................................................. 9
Tabel 4.2 Data Pengujian ................................................................................... 19
Tabel 4.2.2 Data Perbandingan Uji ............................................................ 21
Universitas Sumatera Utara
DAFTAR GAMBAR
Gambar 2.1 Spektrum Cahaya Pada Prisma ....................................................... 6
Gambar 2.2 Mata Melihat Apel Warna Merah ................................................... 6
Gambar 2.3 Gelombang Frekuensi Warna Cahay .............................................. 7
Gambar 2.4 Panjang Gelombang ........................................................................ 7
Gambar 2.5. Bentuk dan Simbol LDR ............................................................... 11
Gambar 2.6 Arduino Uno ................................................................................... 11
Gambar 3.1 Konsep Dasar Sistem ...................................................................... 14
Gambar 3.2 Struktur Sensor LDR ...................................................................... 15
Gambar 3.3 Rangkaian Arduino ......................................................................... 16
Gambar 3.4 Rangkaian Skematik Konektor dari Mikrokontroller ke LCD ....... 16
Gambar 3.5 Skema Rangkaian Keseluruhan ...................................................... 17
Gambar 3.6 Diagram Alir (flowchart
Universitas Sumatera Utara
ALAT PENDETEKSI WARNA MENGGUNAKAN SENSOR
LDR BERBASIS ARDUINO UNO
TUGAS AKHIR
YENITA SARI SITUMORANG
132411041
PROGRAM STUDI D3 METROLOGI DAN INSTRUMENTASI
DEPARTEMEN FISIKA
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS SUMATERA UTARA
MEDAN
2016
Universitas Sumatera Utara
PROJEK AKHIR II
ALAT UKUR PENDETEKSI WARNA MENGGUNAKAN
SENSOR LDR BERBASIS ARDUINO UNO
TUGAS AKHIR
Diajukan untuk melengkapi tugas dan memenuhi syarat memperoleh Ahli
Madya
YENITA SARI SITUMORANG
132411041
PROGRAM STUDI D3 METROLOGI DAN INSTRUMENTASI
DEPARTEMEN FISIKA
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS SUMATERA UTARA
MEDAN
2016
Universitas Sumatera Utara
PERSETUJUAN
Judul
: ALAT PENDETEKSI WARNA MENGGUN AKAN
SENSOR LDR BERBASIS ARDUINO UNOP
Kategori
: Tugas Akhir
Nama
: YENITA SARI SITUMORANG
NIM
: 132411041
Program Studi
: D-3 Metrologi Dan Instrumentasi
Departemen
: Fisika
Fakultas
: Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam (MIPA)
Universitas Sumatera Utara
Disetujui di
Medan, Juli 2016
Ketua Program Studi
D3 Metrologi Dan Instrumentasi
Dosen Pembimbing
Tugas Akhir
Dr. Diana Alemin Barus, M.Sc
Dr. Syahrul Humaidi. MS
NIP: 196607291992032002
NIP: 196506171993031004
Universitas Sumatera Utara
PERNYATAAN
ALAT PENDETEKSI WARNA MENGGUNAKAN SENSOR
LDR BERBASIS ARDUINO UNO
TUGAS AKHIR
Saya mengakui bahwa Tugas Akhir ini adalah hasil karya saya sendiri. Kecuali
beberapa kutipan dan ringkasan yang masing – masing disebutkan sumbernya.
Medan, Juli 2016
YENITA SARI SITUMORANG
132411041
Universitas Sumatera Utara
DAFTAR ISI
HALAMAN PENGESAHAN ........................................................................... i
SURAT PERNYATAAN .................................................................................. ii
PENGHARGAAN ............................................................................................. iii
ABSTRAK ......................................................................................................... v
ABSTRACT ....................................................................................................... vi
DAFTAR ISI ...................................................................................................... vii
DAFTAR TABEL ............................................................................................. viii
DAFTAR GAMBAR ......................................................................................... ix
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang .............................................................................................. 1
1.2 Rumusan Masalah ......................................................................................... 1
1.3 Tujuan Penulis............................................................................................... 2
1.3 Batasan Masalah ........................................................................................... 2
1.4 Metodologi Pembahasan ............................................................................... 2
1.5 Sistematika Penulisan .................................................................................. 3
BAB II TINJAUAN PUSTAKA
2.1 Hujan ............................................................................................................. 4
2.2 Sensor Waterflow YF-S201 .......................................................................... 4
2.3 Spesifikasi Sensor YF-S201.......................................................................... 5
2.4. Mikrokontroller ............................................................................................ 6
2.4.1. Arduino ................................................................................................. 8
2.4.2. Pengenalan............................................................................................ 8
2.4.3. Sejarah .................................................................................................. 9
2.4.4. Hardwere .............................................................................................. 10
2.4.5. Softwere Arduino ................................................................................. 12
2.4.6. Melakukan penginstalan arduino ke komputer .................................... 13
2.4.7. Melakukan penginstalan driver ............................................................ 13
2.5 LCD (Liquid Crystal Display) ...................................................................... 18
2.5.1 Cara Kerja LCD ........................................................................................ 19
BAB III METODE PENELITIAN
Universitas Sumatera Utara
3.1 Diagram Block .............................................................................................. 21
3.2 Perancangan sensor ....................................................................................... 21
3.3 Pengaplikasian LCD ..................................................................................... 22
3.4 Flowchart Sensor........................................................................................... 23
3.5 Flowchart program ........................................................................................ 24
3.6 Cara kerja alat ............................................................................................... 26
BAB IV ANALISI DAN PENGUJIAN
4.1 Pengujian Rangkaian mikrokontroler Arduino Uno ..................................... 27
4.2 Pengujian dan Kalibrasi ................................................................................ 28
4.3 Pengujian rangkaian LCD ............................................................................. 29
BAB V PENUTUP
5.1 Kesimpulan ..................................................................................................30
5.2 Saran.............................................................................................................. 30
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN
Universitas Sumatera Utara
DAFTAR TABEL
Tabel 2.1 Spektrum Warna ................................................................................. 9
Tabel 4.2 Data Pengujian ................................................................................... 19
Tabel 4.2.2 Data Perbandingan Uji ............................................................ 21
Universitas Sumatera Utara
DAFTAR GAMBAR
Gambar 2.1 Spektrum Cahaya Pada Prisma ....................................................... 6
Gambar 2.2 Mata Melihat Apel Warna Merah ................................................... 6
Gambar 2.3 Gelombang Frekuensi Warna Cahay .............................................. 7
Gambar 2.4 Panjang Gelombang ........................................................................ 7
Gambar 2.5. Bentuk dan Simbol LDR ............................................................... 11
Gambar 2.6 Arduino Uno ................................................................................... 11
Gambar 3.1 Konsep Dasar Sistem ...................................................................... 14
Gambar 3.2 Struktur Sensor LDR ...................................................................... 15
Gambar 3.3 Rangkaian Arduino ......................................................................... 16
Gambar 3.4 Rangkaian Skematik Konektor dari Mikrokontroller ke LCD ....... 16
Gambar 3.5 Skema Rangkaian Keseluruhan ...................................................... 17
Gambar 3.6 Diagram Alir (flowchart
Universitas Sumatera Utara