Kriptografi Week10 Algoritma Simetri DES

  Aisyat ul Karim a, 2012

  Out line

  Sejar ah DES

  

  Enkr ipsi DES

  

  Implement asi Har dwar e dan Soft war e DES

  

  Keamanan DES

  

Se j a r a h D ES

  

Algorit m a DES dikem bangkan di I BM dibawah kepem im pinan

W.L. Tuchm an pada t ahun 1972. Algorit m a ini didasarkan pada algorit m a LUCI FER yang dibuat oleh Horst Feist el.

  

Algorit m a ini t elah diset uj ui oleh Nat ional Bureau of St andard

( NBS) set elah penilaian kekuat annya oleh Nat ional Securit y Agency ( NSA) Am erika Serikat .

Tin j a u a n Um u m D ES

  

 DES t erm asuk ke dalam sist em kript ografi sim et ri dan

t ergolong j enis cipher blok.

  

  DES beroperasi pada ukuran blok 64 bit . DES m engenkripsikan 64 bit plaint eks m enj adi 64 bit ciphert eks dengan m enggunakan 56 bit kunci int ernal ( int ernal key) at au upa- kunci ( subkey) .

   Kunci int ernal dibangkit kan dari kunci ekst ernal ( ext ernal key) yang panj angnya 64 bit .

  

Skem a global dari algorit m a DES adalah sebagai berikut : Skem a global dari algorit m a DES adalah sebagai berikut :

  1. Blok plaint eks diperm ut asi dengan m at riks perm ut asi awal ( init ial perm ut at ion at au I P) .

  

2. Hasil perm ut asi awal kem udian di- enciphering- sebanyak 16 kali

  ( 16 put aran) . Set iap put aran m enggunakan kunci int ernal yang berbeda.

  3. Hasil enciphering kem udian diperm ut asi dengan m at riks

  • 1

  perm ut asi balikan ( invers init ial perm ut at ion at au I P ) m enj adi blok ciphert eks

Sk e m a D ES ya n g le bih r in ci

  RLf R K 1( , ) 1 R L f ( R , K ) 2  1 1 2 RLf ( R , K ) 15 14 14 15 RLf ( R , K ) 16 15 15 16

En k r ipsi D ES

  P = 0123456789ABCDEF K = 133457799BBCDFF1

  P = 0123456789ABCDEF

D a la m bin a r y m e n j a di:

  P = 0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001 1010 1011 1100 1101 1110 1111

  La n gk a h 1 : Encoding set iap 64 bit dat a pada

Plaint ext dengan I P ( I nit ial Perm ut at ion)

  50

  46

  8

  16

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  54

  49

  62

  4

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  57

  41

  50

  37

  Urut an bit pada plaint ext urut an ke 50 dit aruh di posisi 2, dst

  7 Urut an bit pada plaint ext urut an ke 58 dit aruh diposisi 1,

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  45

  33

  53

  61

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  42

  58

  42

  46

  8

  16

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  54

  49

  62

  4

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  57

  41

  58

  37

  1010 1011 1100 1101 1110 1111

  P = 0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001

  7 I P

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  45

  33

  53

  61

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  I P = 1

  

La n gk a h 1 ( Con t ’d) : Encoding set iap 64 bit

dat a pada Plaint ext dengan I P ( I nit ial Perm ut at ion)

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  I P = 1

  53

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  58

  1010 1011 1100 1101 1110 1111

  58

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  

P = 0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001

  53

  7 I P

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  7 I P = 11

  

La n gk a h 1 ( Con t ’d) : Encoding set iap 64 bit

dat a pada Plaint ext dengan I P ( I nit ial Perm ut at ion)

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  I P = 1

  53

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  58

  1010 1011 1100 1101 1110 1111

  58

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  

P = 0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001

  53

  7 I P

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  7 I P = 110

  

La n gk a h 1 ( Con t ’d) : Encoding set iap 64 bit

dat a pada Plaint ext dengan I P ( I nit ial Perm ut at ion)

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  I P = 1

  53

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  58

  1010 1011 1100 1101 1110 1111

  58

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  

P = 0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001

  53

  7 I P

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  7 I P = 1100

  

La n gk a h 1 ( Con t ’d) : Encoding set iap 64 bit

dat a pada Plaint ext dengan I P ( I nit ial Perm ut at ion)

  4

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  62

  12

  16

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  58

  24

  8

  

I P = 1100 1100 0000 0000 1100 1100 1111 1111 1111 0000

  61

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  53

  3

  57

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  49

  1010 1010 1111 0000 1010 1010

  1010 1011 1100 1101 1110 1111

  58

  62

  24

  32

  40

  48

  56

  64

  6

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  4

  8

  12

  20

  28

  36

  44

  52

  60

  2

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  16

  57

  

P = 0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001

  53

  7 I P

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  63

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  49

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  7

La n gk a h 2

  0...! ! ! Pecah m enj adi L dan R

  Pecah I P m enj adi bagian kiri sebanyak 32 bit ( L ) dan kanan sebanyak 32 bit ( R )

  

I P = 1100 1100 0000 0000 1100 1100 1111 1111 1111 0000 1010 1010 1111 0000 1010 1010

R L

  Jadi

  L = 1100 1100 0000 0000 1100 1100 1111 1111 R

  = 1111 0000 1010 1010 1111 0000 1010 1010

  K = 133457799BBCDFF1 K dalam binary:

  00010011 00110100 01010111 01111001 10011011 10111100 11011111 11110001

  

1 = 0001

3 = 0011

Dit ulis berkelom pok set iap 8 bit

m enj adi

  00010011 Sehingga K m enj adi

  Mem bangkit kan kunci ekst ernal La n gk a h 3

  

  2

  44

  52

  60

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  10

  63

  18

  26

  34

  42

  50

  58

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  36

  55

  57

  61

  4 K= 00010011 00110100 01010111 01111001 10011011 10111100 11011111 11110001 K+ = 1

  12

  20

  28

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  53

  16

  47

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  62

  7

  15

  23

  31

  39

  49

  4

  Gunakan perm ut asi PC- 1

  18

  60

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  2

  10

  26

  44

  34

  42

  50

  58

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  49

  57

  52

  36

  12

  14

  20

  28

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  53

  61

  16

  22

  63

  30

  38

  46

  54

  62

  7

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  M a k a : La n gk a h 4

  

  22

  55

  47

  39

  31

  23

  15

  7

  62

  54

  46

  38

  30

  14

  36

  16

  61

  53

  45

  37

  29

  21

  13

  5

  28

  20

  12

  4 La n gk a h 4 ( Con t ’d)

  63

  44

  Gunakan perm ut asi PC- 1

  42

  K+ = 1 K+ = 11

  

K= 00010011 00110100 01010111 01111001 10011011 10111100

  11011111 11110001

  57

  49

  41

  33

  25

  17

  9

  1

  58

  50

  34

  52

  26

  18

  10

  2

  59

  51

  43

  35

  27

  19

  11

  3

  60

  M a k a :

  

  59

  36

  44

  52

  60

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  2

  55

  10

  18

  26

  34

  42

  50

  58

  1

  9

  17

  25

  33

  63

  47

  49

  53

  K+ = 1111000 0110011 0010101 0101111 0101010 1011001 1001111 0001111

  K diperm ut asi m enggunakan t abel PC- 1 di at as sehingga 64 bit key m enj adi hanya 56 bit key

  4 K= 00010011 00110100 01010111 01111001 10011011 10111100 11011111 11110001

  12

  20

  28

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  61

  39

  16

  14

  22

  30

  38

  46

  54

  62

  7

  15

  23

  31

  41

  57

  Gunakan perm ut asi

  18

  60

  3

  11

  19

  27

  35

  43

  51

  59

  2

  10

  26

  44

  34

  42

  50

  58

  1

  9

  17

  25

  33

  41

  49

  57

  52

  36

  4 PC- 1

  14

  12

  20

  28

  5

  13

  21

  29

  37

  45

  53

  61

  16

  22

  63

  30

  38

  46

  54

  62

  7

  15

  23

  31

  39

  47

  55

  La n gk a h 4 ( Con t ’d)

La n gk a h 5

  Selanj ut nya bagi Key m enj adi 2 bagian kanan dan kiri,C dan D yang set iap bagian 28 bit panj angnya

Dari K+ = 1111000 0110011 0010101 0101111 0101010 1011001 1001111 0001111

  C D

  Kit a m endapat kan

  C

  = 1111000 0110011 0010101 0101111

  D = 0101010 1011001 1001111 0001111

La n gk a h 6

  Set elah m endapat kan C0 dan D0, sekarang kit a m em buat 6 blok Cn dan Dn yang set iap blok berasal dari Cn- 1 dan Dn- 1.

  

Selanj ut nya, kedua bagian digeser ke kiri

( left shift ) sepanj ang sat u at au dua bit bergant ung pada t iap put aran.

  Operasi pergeseran bersifat wrapping at au round- shift .

  Pergeseran t iap put aran berdasarkan t abel di bawah ini Put aran Jum lah pergeseran ke bit

  1

  1

  2

  1

  3

  2

  4

  2

  5

  2

  6

  2

  7

  2

  9

  1

  10

  2

  11

  2

  12

  2

  14

  2

  14

  2

  15

  2

La n gk a h 7

  Dari C dan D awal kit a m endapat kan : C = 1111000011001100101010101111 D = 0101010101100110011110001111

  Dari ket erangan t abel sebelum nya m aka kit a geser C dan D ke kiri sebanyak 1 kali ( berdasarkan slide di halam an sebelum nya)

  C C = 1110000110011001010101011111 = 1111000011001100101010101111

  1 D D = 0101010101100110011110001111 = 1010101011001100111100011110

  1 Dan lakukan set erusnya sam pai C16 dan D16 C C C C C C C C C C C C C C C C = 1100001100110010101010111111

  = 0011001100101010101111111100 = 1110000110011001010101011111 = 0000110011001010101011111111 = 1100101010101111111100001100 = 1100110010101010111111110000 = 0011001010101011111111000011 = 0101010101111111100001100110 = 0010101010111111110000110011 = 1111100001100110010101010111 = 0101010111111110000110011001 = 111100001100110010101010111 = 0101011111111000011001100101 = 0101111111100001100110010101 = 1111111000011001100101010101 = 0111111110000110011001010101

  2 1 6 1 3 1 5 1 1 1 2 1 0

  4 8 1 3

  6

  5

  7 9 1 4 D D D D D D D D D D D D D D D D = 0101010110011001111000111101

  = 1001100111100011110101010101 = 1001111000111101010101011001 = 0110011001111000111101010101 = 0101011001100111100011110101 = 0011110001111010101010110011 = 1010101011001100111100011110 = 0101100110011110001111010101 = 0110011110001111010101010110 = 1100011110101010101100110011 = 0111101010101011001100111100 = 0001111010101010110011001111 = 1111000111101010101011001100 = 1010101010110011001111000111 = 1110101010101100110011110001 = 010101010110011001111000111

  2

  1

  4

  8

  5 9 1 6

  3 7 1 5 1 3 1 0 1 4 1 1 1 2

  6

Gunakan perm ut asi PC- 2

  46

  40

  51

  45

  33

  48

  44

  49

  39

  56

  34

  53

  42

  55

  50

  36

  29

  32 Unt uk C

  1 D

  1

  kit a m endapat kan

  C 1 D 1 = 1110000 1100110 0101010 1011111 1010101 0110011 0011110 0011110

  Diperm ut asi m enj adi

  K 1 = 000110 110000 001011 101111 111111 000111 000001 110010

  La n gk a h 8

  30

  14

  17

  19

  11

  24

  1

  5

  3

  28

  15

  6

  21

  10

  23

  12

  37

  4

  26

  8

  16

  7

  27

  20

  13

  2

  41

  52

  31

  47 Unt uk subkey yang lain kit a m endapat kan

  K

  = 011101 010111 000111 110101 100101 000110 011111 101001

  9

  = 111000 001101 101111 101011 111011 011110 011110 000001

  K 1 0

  = 101100 011111 001101 000111 101110 100100 011001 001111

  K 1 1

  = 001000 010101 111111 010011 110111 101101 001110 000110

  K 1 2

  K 1 3

  = 111101 111000 101000 111010 110000 010011 101111 111011

  = 100101 111100 010111 010001 111110 101011 101001 000001

  K 1 4

  = 010111 110100 001110 110111 111100 101110 011100 111010

  K 1 5

  = 101111 111001 000110 001101 001111 010011 111100 001010

  K 1 6

  = 110010 110011 110110 001011 000011 100001 011111 110101

  K

  8

  2

  K

  = 011110 011010 111011 011001 110110 111100 100111 100101

  K

  3

  = 010101 011111 110010 001010 010000 101100 111110 011001

  K

  4

  = 011100 101010 110111 010110 110110 110011 010100 011101

  5

  K

  = 011111 001110 110000 000111 111010 110101 001110 101000

  K

  6

  = 011000 111010 010100 111110 010100 000111 101100 101111

  K

  7

  = 111011 001000 010010 110111 111101 100001 100010 111100

  La n gk a h 8 ( Con t ’d)

  Enchipering Set iap blok plaint eks m engalam i 16 kali put aran enciphering .

  Set iap put aran enciphering m erupakan j aringan Feist el yang secara m at em at is dinyat akan sebagai L i

  = R i – 1

  R i

  = L i – 1

   f(R i – 1

  , K i

  )

  Unt uk m enghit ung fungsi f , pert am a kit a perluas set iap blok dari Ri- 1 dari 32 bit m enj adi 48 bit dengan m enggunakan t abel yang m engulang beberapa bit daridi Rn- 1. Tabel ini dikenal dengan fungsi E.

  La n gk a h 9

E- Bit Select ion Table

  25

  20

  21

  20

  21

  22

  23

  24

  25

  24

  26

  18

  27

  28

  29

  28

  29

  30

  31

  32

  1 R = 1111 0000 1010 1010 1111 0000 1010 1010 m enj adi

  E( R ) = 011110 100001 010101 010101 011110 100001 010101 010101 La n gk a h 1 0

  19

  32

  1

  8

  2

  3

  4

  5

  4

  5

  6

  7

  8

  9

  9

  16

  10

  11

  12

  13

  12

  13

  14

  15

  16

  17

  17

La n gk a h 1 1

  Selanj ut nya unt uk m enghit ung f XOR hasil dari n- 1

  n

  E( R ) dengan Key K K 1 = 000110 110000 001011 101111 111111 000111 000001 110010

  E( R ) = 011110 100001 010101 010101 011110 100001 010101 010101

  KE(R 1 ) = 011000 010001 011110 111010 100001 100110 010100 100111

La n gk a h 1 2

  Selanj ut nya gunakan set iap 6 bit hasil dari KE(R ) unt uk m enj adi

  1

  alam at t abel yang dinam akan S- Box. Set iap kelom pok 6 bit akan m em berikan alam at pada m asing- m asing S- box yang berbeda.

  Jika dit ulis dengan m at em at is

  S ( B ) S ( B ) S ( B ) S ( B ) S ( B ) S ( B ) S ( B ) S ( B )

  1

  1

  2

  2

  3

  3

  4

  4

  5

  5

  6

  6

  7

  7

  8

  8 Kedelapan S- box

  S1

  14

  4

  13

  1 2 15 11

  8

  3

  10

  6

  12

  5

  9

  7

  15

  7

  4

  14

  2

  13

  1

  10 6 12 11

  9

  5

  3

  8

  4

  1

  14

  8

  13

  6 2 11 15 12

  9

  7

  3

  10

  5 15 12

  8

  2

  4

  9

  1

  7

  5

  11 3 14 10

  6

  13 S2

  15

  1

  8

  14

  6

  11

  3

  4

  9

  7 2 13 12

  5

  10

  3

  13

  4

  7

  15

  2 8 14 12

  1

  10

  6

  9

  11

  5

  14 7 11 10

  4

  13

  1

  5

  8

  12

  6

  9

  3

  2

  15

  13

  8

  10

  1

  3

  15

  4

  2

  11

  6

  7

  12

  5

  14

  9

  10

  12 7 13 14 3 6 9 10

  2

  12 5 10 14

  7 1 10 13

  6

  9

  8

  7 4 15 14

  3

  11

  5

  2

  1

  11

  2 8 5 11 12 4 15 13 8 11 5 6 15

  3

  4 7 2 12 1 10 14

  9

  10

  6 9 0 12 11 7 13 15 1 3 14

  5

  2

  8

  4 3 15 6 10 1 13

  8

  9 4 5 11 12 7 2 14

  1

  3

  9

  7

  14

  6

  3

  15

  5 1 13 12

  7

  11

  4

  2

  8

  13

  9

  15

  3

  4

  6

  10

  2

  8 5 14 12 11 15

  1

  13

  6

  4

  9

  8

  S3 S4

  2

  5

  15

  14

  9

  8

  3

  11

  14

  13

  1

  6

  9

  2

  12

  7

  2

  4

  15

  10

  11

  5

  7

  14

  5

  8

  3

  9

  13 S5

  8

  6

  7

  1

  14

  11

  10

  15

  5

  12

  12

  2

  3

  4

  6

  11

  13

  1

  10

  4

  7

  3

  4

  13

  12

  1 5 15 10

  9

  15

  8

  7

  2 1 11 10 13

  4

  16

  8

  9

  3

  13

  5

  7

  4

  12

  2

  9 14 11

  14

  5 3 15 13

  8

  6

  1 7 10 11

  4

  12

  6

  8

  10

  6

  2

  9

  15

  10

  1

  12

  3

  5

  4

  9

  3

  15

  6

  13

  2

  14

  1

  7

  12

  8

  11

  14

  S6

  4

  15

  9

  14

  11

  6

  5

  12

  4

  7

  3

  10

  8

  13

  1

  7

  7

  12

  5

  14

  3

  9

  10

  1

  11

  15

  6

  4

  2

  11

  2

  14

  11 S7

  6

  5

  3

  9

  12

  15

  13

  8

  10

  4

  7

  1

  4

  2

  8

  5

  3

  15

  13

  10

  6

  2

  14

  12

  9

  1

  8

  13

  11

  13

  15

  2

  12

  5

  3

  14

  10

  1

  9

  4

  7

  11

  1

  6

  6

  10

  5

  7

  9

  12

  3

  13

  8

  15

  14

  2

  8

  1

  12

  11

  3

  2

  14

  15

  5

  9

  7

  10

  4

  1

  8

  13

  6

  4

  2

  9

  5

  8

  6

  15

  10

  14

  7

  3

  12

  13

  11

  S8 Cara Menggunakan S- Box

  1

  m enggunakan t abel S

  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

  14

  14

  14

  14

  4

  4

  4

  4

  13

  13

  13

  13

  1

  1

  1

  1

  2 2 15 11 15 11 15 11 15 11

  2

  2

  8

  8

  8

  8

  3

  3

  3

  3

  10

  10

  10

  10

  6

  6

  6

  6

  12

  12

  12

  12

  5

  5

  5

  5

  9

  9

  9

  9

  7

  7

  7

  7

  1

  15

  15

  15

  15

  7

  7

  7

  7

  4

  4

  4

  4

  14

  14

  14

  14

  2

  2

  2

  2

  13

  13

  13

  13

  1

  1

  1

  1

  10

  10

  10

  10

  6 6 12 11 12 11 12 11 12 11

  6

  6

  9

  9

  9

  9

  5

  5

  5

  5

  3

  3

  3

  3

  8

  8

  8

  8

  2

  4

  4

  4

  4

  1

  1

  1

  1

  14

  14

  14

  14

  8

  8

  8

  8

  13

  13

  13

  13

  6

  6

  6

  6

  2

2 11 15 12 11 15 12 11 15 12 11 15 12

  2

  2

  9

  9

  9

  9

  7

  7

  7

  7

  3

  3

  3

  3

  10

  10

  10

  10

  5

  5

  5

  5

  3

  15 12 15 12 15 12 15 12

  8

  8

  8

  8

  2

  2

  2

  2

  4

  4

  4

  4

  9

  9

  9

  9

  1

  1

  1

  1

  7

  7

  7

  7

  5

  5

  5

  5

  11

  11

  11

  11

  3 3 14 10 14 10 14 10 14 10

  3

  3

  6

  6

  6

  6

  13

  13

  13

  13