EF EK V A R I A SI BA HA N ELEKTR OD A SER TA V A R I A SI J A R A K A N TA R ELEKTR OD A TER HA D A P KEL I STR I KA N Y A N G D I HA SI LKA N OL EH L I M BA H BU A H J ER U K ( Ci t r us sp . )
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
ht
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
EFEK VARIASI BAHAN ELEKTRODA SERTA VARIASI JARAK
ANTAR ELEKTRODA TERHADAP KELISTRIKAN YANG
DIHASILKAN OLEH LIMBAH BUAH JERUK (Citrus sp.)
SKRIPSI
Oleh
Aisiyah Noor Imamah
NIM 081810201010
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
JURUSAN FISIKA.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
/libr PENGETAHUAN ALAM
FAKULTAS
://lib MATEMATIKA DAN
:/ILMU
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
UNIVERSITAS JEMBER
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
2013
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
ht
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
/
/
/
.id/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
EFEK VARIASI
ELEKTRODArySERTA
VARIASI JARAK
.une
y.uBAHAN
y.un
r
r
a
a
a
r
r
r
ANTAR
://libELEKTRODA TERHADAP
://lib KELISTRIKAN tYANG
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h sp.)
DIHASILKAN
OLEH LIMBAH
BUAH JERUK (Citrus
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
SKRIPSI
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
/
diajukan guna melengkapi
.id/ satu syarat
c.id tugas akhir dan memenuhi
csalah
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e (S1)
untuk
.unemenyelesaikan ProgramaStudi
.unFisika
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
dan mencapai gelarlSarjana
Sains
ibr
libr
libr
://
://
http
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
rary
.id/
http
c.id
j.a
.une
://lib
http
ac
nej.
://
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
oleh:
/
d/
Noor Imamah
c.iAisiyah
c.id
a
a
.
.
j
j
e
e
NIM 081810201010
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
/
/
c.idJURUSAN FISIKA
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
FAKULTAS
/libr PENGETAHUAN ALAM
://lib MATEMATIKA DAN
:/ILMU
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
UNIVERSITAS JEMBER
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
2013
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
h
.id/
ac
nej.
ht
ht
h
/
d/
d/
c.id PERSEMBAHAN
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
y
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
Dengan mengucapkan syukur Alhamdulillah kepada Allah SWT, skripsi ini saya
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
h
persembahkan kepada :
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
etercinta, Bapak Sumardi S.Pd,
e Ibu Siti Nurjannah, terima.une
1. Kedua orang tua
dan
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
kasih
atas
kasih
sayang,
dukungan,
nasihat
dan
doa
yang
senantiasa
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http
http
http
mengiringi langkah bagi keberhasilanku, semoga Allah SWT melimpahkan
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rahmat dan kasih sayang-Nya;
.id/
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
2. Yalin Iswahyudi
kasih telah memberikan
y.u
ry.u dan Ribut Iswahyudi
rterima
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
://l
://l
doa dan bantuan materi
ttp:/
hdukungan,
httpdalam keberhasilanku semoga
httpAllah SWT
h
melimpahkan rahmat dan kasih sayang-Nya;
/
/
/
.id/
terima kasih telah.acmemberikan
ilmu dan
c.id 3. guru-guru dan dosen-dosen,
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
une penuh kesabaran; ry.une
.une
.dengan
.une
y
y
y
r
r
r
membimbing
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
4. hHandik Triyawan yang telah hmemberiku motivasi dan kasihh sayang serta
d/
ac.i
j.
.une
rary
lib
tp://
mengisi hari-hariku dan menjadi penyemangatku dan menemaniku saat susah
dan senang;
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
/
c.id
j.a
.une
ry
ra Biofisika dan angkatan/lib
ra
ra
5. teman-teman
//lib
/ 2008, terima kasih atas motivasi
//lib dan
:
http
:
http
persaudaraannya;
:
http
h
di Jurusan Fisika Fakultas
/
d/ 6. Almamater yang kubanggakan
id/
id/ MIPA Universitas
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Jember.
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
/
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
a
nej.
.id/
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
j.a
.une
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
h
/
c.id
j.a
.une
MOTTO
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
"Sesungguhnya sesudah kesulitan itu ada kemudahan " (QS. Al-Insyroh ayat 6)1)
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
.id/
c.id
ac
nej.
a
a
"Allah akan meninggikan
nej. orang – orang yang berimannedij. antara kamu dan orang-
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
beberapa derajat "
://l orang yang diberi ilmu pengetahuan
://l
://l
http
http
http
1)
h
(terjemahan Surat Al- Mujadalah ayat 11)
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
/
rary
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
h
.id/
/
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
Departemen Agama Republik Indonesia. 2005. Al-Quran dan Terjemahannya.
/
/
/
c.id Semarang: PT. Kumudasmoro
c.idGrafin
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
libr
://lib
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
a
nej.
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
1)
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
libra
/
/
:
p
tt
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
ry.u
/
h
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
ac
nej.
ht
c.id
j.a
.une
.id/
libra
/
/
:
p
t
y.u
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
lib
tp://
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
y.u
ry
libra
tp://
y.u
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
d/
ac.i
ht
PERNYATAAN
/
h
c.id
j.a
.une
j.
.une
Saya yangarbertanda
tangan di bawah ini: ary
y
r
b
i
l
/
/libr
/
/
:
:
p
p
t
t
Nama : Aisiyah Noor Imamah
ht
ht
NIM
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
d/
ac.i
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
: 081810201010
/
/
/
.id/
c.idmenyatakan dengan sesungguhnya
c.id bahwa karya ilmiah yang
cberjudul:
c.id
―Efek Variasi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.unJarak Antar Elektroda Terhadap
y.unKelistrikan Yang Dihasilkan
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
Bahan
Elektroda
serta
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
Oleh Limbah
Buah Jeruk (Citrus sp.)”hadalah benar-benar hasil karya sendiri,
kecuali
h
jika dalam pengutipan substansi disebutkan sumbernya, dan belum pernah diajukan
id/
.ac.
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
pada institusi manapun,
serta bukan karya jiplakan.
Saya bertanggung jawab ne
.une
.une
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
keabsahan :dan
//l kebenaran isinya sesuaittdengan
//l
://l sikap ilmiah yang harus
:dijunjung
http
h p
http
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
tinggi.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Penelitian ini merupakan
bersama
dosen dan
/ bagian dari penelitian .id
/
/
c.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
ne
ne
mahasiswa, dan hanya
ry.u dapat dipublikasikan dengan
ry.u mencantumkan nama dosen
ry.u
ibra
ra
h
ra
/lib
ttp:/
/l
pembimbing.
ttp:/
/lib
ttp:/
h
h
h
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan
/
d/ serta bersedia mendapatc.isanksi
d/
d/
akademik jika
c.iddan paksaan dari pihak jmanapun
ac.i
a
ac.i
.
.
.
j
j
e
e
e
un pernyataan ini tidak benar.ry.un
y.hari
y.un
r
r
ternyata dikemudian
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
http
http
http
j.a
.une
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
rary
lib
tp://
d/
ac.i
j.
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
d/
ac.i
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
SKRIPSI
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
/
/
/
.id/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
EFEK VARIASI
ELEKTRODArySERTA
VARIASI JARAK
.une
y.uBAHAN
y.un
r
r
a
a
a
r
r
r
ANTAR
://libELEKTRODA TERHADAP
://lib KELISTRIKAN tYANG
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h sp.)
DIHASILKAN
OLEH LIMBAH
BUAH JERUK (Citrus
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
rary
lib
tp://
rary
.id/
ry.u
ry.u
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.
/lib
ttp:/
ry.u
h
y.u
/
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
: Drs. Yuda Cahyoargo Hariadi,
id/ M.Sc., Ph.D.
.id/
y.u
a
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/lib
ttp:/
.id/
ac
nej.
h
.id/
.u
.u
Dosen Pembimbing
Anggota : Dra. Arry rY.
aryNurhayati.
rary
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
http
ac
nej.
j.a
.une
://lib
http
ry.u
Dosen Pembimbing Utama
id/
/
c.id
ac
nej.
ra
Pembimbing:
://lib
h
ac
nej.
/
h
c.id
rary
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
://lib
http
ac
nej.
ht
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
://lib
http
.id/
y.u
r
ibra
l
Oleh
/
/
:
http
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
Aisiyah Noor Imamah
NIM 081810201010
c.id
j.a
.une
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
PENGESAHAN
ht
ht
h
/
d/
d/
.id/ Elektroda Serta Jarak .Antar
c.idSkripsi berjudul Efek Variasi
acBahan
ac.i Elektroda Terhadap ej.ac.i
.
j
j
e
e
y.un
y.un (Citrus sp.) telah diujiradan
y.un
r
r
r
a
a
r
r
Kelistrikan Yang
Dihasilkan
Oleh
Limbah
Buah
Jeruk
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
disahkan pada :
j.a
.une
rary
lib
tp://
hari
nej
.u
rary
b
i
l
/
/
:
:
id/
.ac.
tanggal
.id/
:
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
tempat p: :Fakultas
Matematika dan IlmupPengetahuan
Alam Universitas Jember
//l
://l
://l
htt
htt
http
tp
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
.id/ Tim Penguji
ac
nej.
Dosen Pembimbing
.u
ryUmum,
libra
/
/
:
p
tt
.id/
Dosen
ry.uPembimgbing Anggota,
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
/
/
d/
Ph.D. Dra. Arry Y..aNurhayati
c.idDrs. Yuda Cahyoargo Hariadi,
c.iM.Sc.,
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
.une
.un1e001
.une 198601 2 001
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
NIP
19620311
198702
NIP
19610909
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Penguji I
d/
ac.i
j.
.une
rary
lib
tp://
Penguji II
d/
ac.i
j.
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
Ir. Misto, M.Si.
h
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
Nurul Priyantari, S.Si., M.Si.
NIP 19700327 199702
/ 19591121 199103 1 002 .id/
/
dNIP
id/ 2 001
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
Mengesahkan
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
h
Dekan,
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ry.u
a
r
b
i
://l
Prof. Drs. Kusno,
http DEA., Ph.D.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ry.u
h
/
c.id
h
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
NIP 19610108 198602 1 001
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
ht
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
RINGKASAN
Efek Variasi Bahan Elektroda Serta Variasi Jarak Antar Elektroda Terhadap
Kelistrikan Yang Dihasilkan oleh Limbah Buah Jeruk (Citrus sp.) ; Aisiyah Noor
Imamah, 081810201010; 2013: 48 halaman; Jurusan Fisika Fakultas Matematika dan
Ilmu Pengetahuan Alam Universitas Jember.
Kebutuhan akan sumber energi saat ini sedang dicari. Masalah – masalah
tersebut diharapkan akan dapat dicarikan solusinya melalui pemanfaatan energi
alternatif yang berasal dari bahan- bahan yang tersedia dan belum dimanfaatkan
secara lebih luas. Energi alternatif tersebut selain merupakan energi yang ramah
lingkungan merupakan energi yang dapat diperbaharui melalui pemanfaatan limbah
organik seperti buah- buahan. Beberapa hasil penelitian telah menemukan bahwa
beberapa jenis buah dapat dimanfaatkan untuk menghasilkan energi listrik. Bahan
organik yang dimanfaatkan ialah asam sitrat (C6H8O7) yang banyak terdapat pada
buah-buahan, terutama buah lemon yang memiliki kandungan asam sitrat paling
banyak dibandingkan buah lain. Pada dasarnya suatu larutan asam dapat
menghantarkan elektron dan menghasilkan arus listrik. Dari uraian tersebut
pemanfaatan asam sitrat yang terdapat pada buah sebagai salah satu komponen biobaterai dapat digunakan.
Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui efek kelistrikan yang ditimbulkan
oleh variasi bahan elektroda yang terdapat pada limbah buah jeruk. Penelitian
tersebut dapat memberi gambaran terhadap masyarakat terutama petani jeruk tentang
pemanfaatan limbah jeruk yang awalnya limbah tersebut dibuang akan tetapi dengan
adanya percobaan ini limbah dapat dimanfaatkan sebagai pengganti energi listrik
khususnya dipergunakan sebagai bio-baterai.
ac
nej.
h
Penelitian dilakukan dengan menggunakan berbagai variasi yaitu variasi
bahan elekrtoda seperti tembaga (Cu), alumunium (Al), besi (Fe), timah (Pb) dan
kuningan. Variasi jarak mulai dengan 2cm, 4cm, 6cm, 8cm dan 10cm serta variasi
hambatan mulai 1kΩ, 10kΩ, 100kΩ,1MΩ, 10MΩ dengan menggunakan 3 parameter
pengukuran yaitu pengukuran arus dan tegangan bio-baterai tunggal, pengukuran biobaterai secara seri paralel serta pengukuran tegangan dan lama nyala LED pada
rangkaian seri paralel.
Pada hasil didapatkan bahwa dari berbagai variasi tersebut memberikan efek
tentang nilai arus dan tegangan yang dihasilkan. Begitu juga dengan lama nyala LED
yang dihasilkan dari berbagai macam bahan elektroda. Secara umum dapat diambil
kesimpulan bahwa pengukuran bio-baterai tunggal menunjukkan bahwa bahan
elektroda mempengaruhi nilai arus dan tegangan yang dihasilkan dimana untuk
pasangan Cu-Fe pada hambatan dan jarak yang sama menghasilkan tegangan yang
lebih tinggi yaitu sebesar 0,315mA dan 0,3volt dibandingkan dengan elektroda
lainnya seperti Al - Kuningan, Cu - Pb, Kuningan - Cu, Cu - Al. Begitu juga dengan
variasi jarak, dimana semakin besar jarak maka nilai arus dan tegangan akan semakin
kecil. Pengukuran kelistrikan yang kedua yaitu dengan menghubungkan rangkaian
bio-baterai secara seri dan paralel dimana hasil yang diperoleh untuk nilai arus dan
tegangan semakin besar dibandingkan dengan pengukuran yang pertama yaitu untuk
elektroda Cu - Fe sebesar 1,73volt dan 1,11mA begitu juga dengan elektroda lainnya.
Pengukuran yang ketiga yaitu pengukuran tegangan bio-baterai dan lama waktu nyala
LED pada bio-baterai yang dirangkai secara seri dan paralel diperoleh hasil bahwa
pasangan elektroda Cu-Fe menghasilkan tegangan yang paling tinggi dan nyala LED
paling lama yaitu sebesar 1,58volt dan menyala selama 18,14 jam.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
id/
ry.u
libra
tp://
ac.
nej.
ry.u
a
/libr
/
:
p
t
t
id/
.ac.
ry.u
/
h
c.id
j.a
.une
rary
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
Alhamdulillahhirobilalamin,/ segala syukur kehadirat Allah/ SWT atas rahmat,
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
esehingga penulis dapat menyelesaikan
e
taufiq serta hidayah-Nya
skripsi yang berjudul une
y.un
y.un
r
r
ry.
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
“Efek Variasi
//l
://l Bahan Elektroda Serta
://lVariasi Jarak Elektrodattp:Terhadap
http
http
h
h
/ disusun sebagai salah satu.isyarat
/ untuk memperoleh gelar.iSarjana
/
/
Sains Jurusan
.idini
c d
c d
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une Universitas Jember. ry.une
Fisika di Fakultas Matematika
dan Ilmu Pengetahuan
.une
.Alam
y
y
r
r
a
a
ibr
ibr
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
p
p
Dalam
tt dari bantuan berbagai pihak,
htt penulisan skripsi ini tidakhlepas
httoleh karena
h
nej
libra
/
/
:
p
t
y.u
ht
PRAKATA
://lib
http
h
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
id/
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac.
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
Kelistrikan Yang Dihasilkan Oleh Limbah Buah Jeruk (Citrus sp.)”. Karya ilmiah
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
pada kesempatan ini penulis ingin mengucapkan terima kasih kepada:
/
/
/
/
Utama, Dra.
c.id1. Drs.Yuda Cahyoargo Hariadi,
c.id M.Sc, PhD.,selaku Dosenj.aPembimbing
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une
.une
.Nurhayati.,
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
Arry
Yuariatun
selaku
Dosen
Pembimbing
Anggota,
yang
telah
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h bimbingan, saran, dalam penulisan
h
meluangkan
waktu, pikiran, perhatian,
skripsi
d/
ac.i
.id/
.id/
.id/
c
2. Ir. Misto, M.Si.,selaku
Penguji I, Nurul Priyantari,
j.aDosen
j.ac S.Si., M.Si., selaku nej.ac
e
e
n
n
u
u
ry.u
arIIy. yang telah meluangkan liwaktu,
ary. pikiran, bimbingan, kritik,
adan
r
r
r
b
b
b
Dosen Penguji
i
i
l
l
//
//
//
j.
.une
rary
lib
tp://
ini, serta penyediaan fasilitas penelitian;
ttp:
ttp:
h
h
saran demi kesempurnaan skripsi ini;
h
:
http
h
atas pemberian
/
/
d3./ Ayahanda Sumardi S.Pd dan
id/Ibunda Siti Nurjannah, terima
idkasih
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
bahan dalam penelitian
nasihat dan doa yang.une
.une
y.un ini serta kasih sayang,
ydukungan,
r
r
a
a
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
senantiasa
mengiringi
langkah
bagi
keberhasilanku,
semoga
Allah
SWT
:
:
:
http
http
http
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
h
melimpahkan rahmat dan kasih sayang-Nya ;
/
d/ yang telah memberikan cbantuan
.id4./ Wira Dian Jauharah terima
.id/ tenaga, doa dan
c.ikasih
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
.unepenelitian ini, dan semua
.unpihak
.une
dukungannya aselama
yang telah membantu
y
y
y
r
r
r
a
a
r
r
r
://lib dan ikhlas dalam penyelesaian
://libskripsi.
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
dengan
tulus
h
h
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
t
Skripsi ini tidak
penulis
hPenyusunan
ht luput dari kekurangan hdan
h
mengharapkan adanya masukan, kritik dan saran diharapkan untuk perbaikan.
d/
d/
d/
d/
dan memberikan etambahan
ac.i Semoga skripsi ini dapatej.bermanfaat
ac.i
ac.i pengetahuan bagi ej.ac.i
.
.
j
j
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
yang
membacanya.
lib
://lib
://lib
://lib
tp://
http
http
http
Jember, Mei 2013
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
h
.id/
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
nej
libra
/
/
:
p
tt
h
Penulis
id/
.ac.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
DAFTAR
ISI
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
ary
Halaman
/libr
:/
ttp
HALAMAN JUDUL ......................................................................... h
i
h
HALAMAN PERSEMBAHAN/ .......................................................
ii
/
id/
id
id/
.
.
.
c
c
c
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e.......................................................................
e
e
HALAMAN MOTTO
iii
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
HALAMAN
//lib
://libPERNYATAAN ..........................................................
://lib
:iv
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
/
/
/
vi
.id/HALAMAN PENGESAHAN
c.id..........................................................
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
RINGKASAN ....................................................................................
vii
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
br
//lib
://li.........................................................................................
://lib
:ix
p
p
p
PRAKATA
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
HALAMAN PEMBIMBINGAN .....................................................
v
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
DAFTAR ISI .....................................................................................
xi
/
/
/
/
xiv
c.id DAFTAR TABEL .............................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
.une
.un........................................................................
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
DAFTAR
GAMBAR
xv
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h LAMPIRAN ....................................................................
h
h xvii
DAFTAR
BAB 1. PENDAHULUAN
d/
ac.i
j.
.une
ry
libra
tp://
.id/
.id/
ac
ac
1.1 Latar Belakang
nej. .................................................................
nej.
ry.u
ry.u
a Masalah ...........................................................
ra
1.2 :/Rumusan
/libr
://lib
ttp
h1.3
http
Tujuan ...............................................................................
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
1.5 Batasan .Masalah
..............................................................
y un
y.un
r
r
a
a
r
r
ib
/lib
BAB 2.ttTINJAUAN
PUSTAKA
p://l
ttp:/
5
h
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
2.1.1 Jenis – jenis
id/ Elektrokima ...................................
c.Sel
c.id
7
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
.u
8
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http 2.1.3 Deret Elektrokimia (Deret
http Volta) ............................ http 8
2.1.4 Potensial Sel Volta ...................................................
d/
ac.i
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
9
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
u
2.1.2aKonsep
ry.u Reduksi – Oksidasi .....................................
ary.
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
6
a
nej.
h
libra
/
/
:
p
tt
2.1 Elektrokimia .....................................................................
.id/
ac
nej.
rary
5
c.i
ej.a
h
j.a
.une
:/5/lib
http
5
c.i
ej.a
/
c.id
1
1.4 Manfaat .............................................................................
d/
d/
d/
c.i
ej.a
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
une
.
y
r
a
libr
/
c.id
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
y.u
.id/
y.u
2.3 Sel Galvani ........................................................................
o
2.5.2 Potensial Elektroda
/ Standar (E ) ..............................
/
13
2.8 pH (Derajat Keasaman) ..................................................
15
2.9 Massa jenis .......................................................................
.id/
.id/
16
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.6 Larutan Elektrolit
dan Non Elektrolit ...........................
13
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
2.7p:/Kelistrikan
Buah ..............................................................
//lib
://lib
:14
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ac
nej.
ac
nej.
/
/
id
id
3.1 Waktu dan Tempat
.ac. Penelitian ........................................
.ac.
nej
nej
u
:
http
20
3.3.2 Tahap
Data .........................................
j.
nePengambilan
nej.
23
ry.u
ry.u
d/
ac.i
:
http
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
d/
c.i
ej.a
.un
c.i
ej.a
4.1.2 Hasil Data Pengukuran Tegangan dan Arus Secara
/
/
Seri dan Paralel
c.idPada Bio-baterai ..............................
c.id
.id/
j.ac
une
a
nej.
ht
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
h
39
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
37/librar
:/
http
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
h
y.u
4.1 Pembahasan .......................................................................
a
nej.
h
35
a
nej.
.u Lama
4.1.3aPengukuran
Tegangan Bio-baterai
ry.u
rydan
a
r
r
b
b
i
i
l
Seri-Paralel .....
p://l
tp:// Waktu Nyala LED Pada tBio-baterai
tp
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
28
c.i
ej.a
/
c.id
j.a
.une
//lib
:26
http
4.1 Hasil dan Analisis Data
d/ ....................................................
d/
h
4.1.1 Hasil
dan
y.unData Pengukuran Tegangan
y.unArus
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
Pada
Bio-baterai
Tunggal
dengan
Variasi
Bahan
28
b
b
b
i
i
i
://l dan Jarak Elektroda ..................................................
://l
://l
http
http
http
tp
ry.
a
r
b
i
://l
.id/
u
3.3.1 Tahap Persiapan .......................................................
a
ra
/libr Tahap Analisa Data .................................................
/3.3.3
//lib
h
ac
nej.
19
19 brary.
i
i
l
l
/
/
:/
://li
ttp:/Tahap - tahap Penelitian .................................................
h3.3
http
http 20
ry
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
u
d/
ac.i
h
ac
nej.
y.
ry. Bahan ................................................................
3.2 Alat
bradan
brar
j.
.une
rary
b
i
l
/
/
:
10
d/
d/
d/
2.4 Elektrolisis ........................................................................
11
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un..........................................................................
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
2.5 Elektroda
11
ib
://lib
://lib
p://l
http 2.5.1 Jenis – jenis Elektroda
htt.............................................
http 12
d/
ac.i
libra
tp://
h
9
2.10 Fuel rCell
16
y.u ..........................................................................
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
://l
://l
ttp:/ Jeruk (Citrus sp) .............................................................
h2.11
http
http 17
BAB 3. METODE PENELITIAN
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
t Baterai ...............................................................................
h2.2
ht
ht
d/
ac.i
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
tp://
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
d/
ac.i
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
libr
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
/
rary
://lib
http
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
44
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
h
.id/
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
.id/
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
5.1 Kesimpulan ........................................................................
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
d/
d/
d/
5.2 Saran ..................................................................................
44
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
DAFTAR PUSTAKA
/lib
/lib
/lib
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
LAMPIRAN
j.
libra
/
/
:
p
t
h
.id/
ac
nej.
BAB h5.t KESIMPULAN DAN SARAN
ht
une
.
y
r
a
lib
tp://
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
tp://
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
rary
lib
tp://
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
/
Tabel 2.2
Jenis Fuel Cell Anorganik ..............................…….....
Tabel 4.1
Nilai rata-rata hasil/ pengukuran tegangan bio-baterai
/
c.idnyala LED pada bio-baterai
c.id
dan lama waktu
seria
a
.
.
j
j
ne
ne
paralel
ry.u..........................................................................
ry.u
:/
http
libra
/
/
:
p
tt
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
ry.u
/
c.id
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ac
nej.
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
h
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
ac
nej.
rary
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
://lib
http
h
libra
/
/
:
p
tt
h
/
ac
nej.
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
y.u
.id/
ry.u
.id/
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
://lib
http
h
h
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
j.a
.une
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ht
c.id
rary
h
.id/
y.u
j.a
.une
://lib
http
libra
/
/
:
p
tt
libra
/
/
:
p
tt
ht
c.id
ry.u
40
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
:/
http17
ry.u
h
.id/
ac
nej.
13/library
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
/
c.id
j.a
.une
Halaman
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
ary
rary Penggolongan Sifat Larutan........…….....…....
Skema
/libr
nej
libra
/
/
:
p
t
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Tabel 2.1
id/
.ac.
ac
nej.
ht
c.id
j.a
.une
://lib
http
.id/
ac
nej.
DAFTAR
ht TABEL
c.id
h
.id/
ac
nej.
ht
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
rary
lib
tp://
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
DAFTAR
ht GAMBAR
/
ac
nej.
ht
/
c.id
j.a
.une
h
/
c.id
j.a
.une
Halaman
ry
rary Transfer Elektron Pada/lBaterai........…….....…....
Gambar 2.1/libProses
12/library
ibra
/
/
:
:
:/
p
htt2.2
http
http19
Gambar
Prinsip Kerja Fuel Cell...........................…….....….........
id/
.ac.
Tahapan Penelitian/ ...............................…….....…..........
/
21
Rangkaian Bio-Baterai Tunggal.........................…..........
24
id
.ac.
id
.ac.
h
.id/
c
j Baterai Ukuran 16cm x 8cm.......…..........
eBioej
ej.a
Gambar 3.2 Prototipe
22
n
n
n
u
u
u
.
.
.
rary Bio- Baterai Ukuran/l10cm
raryx 7cm.......….......... 23/library
b
b
i
i
l
Gambar 3.3
Prototipe
/
/
/
:
:
:/
http
http
http
h
/
/
/
/
3.5 Rangkaian Bio-Baterai
Secara Seri dan Paralel..…..........
25
.idGambar
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Gambar 3.6 Rangkaian
.une Bio-Baterai Hubungan aAntara
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
r
r
r
://libTegangan dan lama nyalattLED........................................
://lib
://lib
p
p
p
25
t
t
t
t
h
h
h
h
nej
ry.u
y.u
c.id
Gambar 3.1
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
ht
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
Gambar 3.4
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
Gambar 4.1
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
/
c.idGambar 4.4
j.a
.une
rary
.id/
ac
nej.
ac
nej.
Hasil
nilai tegangan dengan variasi
u
ry.grafik
ry.u jarak pada
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
28
://li pasangan elektroda Cu-Fett................................................
://li
://li
http
h p
http
Gambar 4.2
Gambar 4.3
lib
tp://
Hasil grafik nilai arus dengan variasi jarak pada pasangan
elektroda Cu-Fe.id
................................................................
28
/
.id/
h
Hasil grafik nilai arus dengan variasi jarak pada pasangan
elektroda Al-Kuningan ...................................................... 29
.id/
.id/
/
c.id
c tegangan dengan variasi jarak
Hasil grafik
j.anilai
j.ac pada
e
e
n
n
.u
.u
pasangan
30
rary elektroda Al-Kuningan........................................
rary
j.a
.une
y
r
ib
ib
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
tp Hasil grafik nilai arus dengan
Gambar
ht4.5
http variasi jarak pada pasanganhttp
h
elektroda Cu-Pb ................................................................. 31
/
4.6
.idGambar
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
Gambar
4.8
/
une
Hasil grafik nilai tegangan
dengan variasi jarak pada
/
d/
i
.
c
c.id
pasangan eelektroda
Kuningan-Cu .......................................
33
a
.
j.a
j
e
h
.id/
ac
nej.
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r grafik nilai arus dengan /variasi
r
r
Gambar 4.9 /libHasil
jarak
pada
pasangan
b
b
i
i
:/
:/ l
://l
http elektroda Cu-Al ..................................................................
http
http34
tp
Gambar 4.10 Hasil grafik nilai tegangan dengan variasi jarak pada
/
/
/
pasangan elektroda
32
c.id
c.id Cu-Al ..................................................
c.id
a
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ry
ry
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
/l
Gambart4.7
://l Hasil grafik nilai arus dengan
ttp:/ variasi jarak pada pasanganhttp:/
h tp elektroda Kuningan-Cu h......................................................
32
.id
j.ac
ry.
a
r
b
i
://l
/
id/
Hasil grafik nilai
c.idtegangan dengan variasi jarak
c.pada
a
a
.
.
j
j
pasangan
31
.uneelektroda Cu-Pb ..................................................
.une
a
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id
a
nej.
a
nej.
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Gambar
ht4.11 Hasil grafik nilai arus pada
ht pengukuran bio-baterai secara
ht
seri dan paralel .................................................................... 36
h
/
/
/
/
c.idGambar 4.12 Hasil grafikj.anilai
c.idtegangan pada pengukuranj.abio-baterai
c.id
c.id
a
.
j
e
e
e
secara.useri
dan paralel .........................................................
37
y n
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
/tegangan
Gambar 4.13
terhadap nyala LED
://libHasil grafik hasil pengukuran
://lib
ttp:/ ...........................................
http pada bio-baterai seri danhparalel
http38
j.a
.une
rary
lib
tp://
Gambar 4.14 Hasil grafik hasil pengukuran
lama waktu nyala LED
/
d
i
.
.id/
pada bio-baterai
39
j.ac seri dan paralel ..........................................
j.ac
id/
.ac.
nej
.u
rary
b
i
l
/
/
:
tp
.une
.une
rary
b
i
l
/
/
:
rary
b
i
l
/
/
:
http
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
http
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ht
/
id/
.ac.
C.
tp
.id/
://lib
http
a
nej.
.id/
/
rary
ry.u
/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ht
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
h
.id/
y.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ry.u
h
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
rary
.id/
.id/
ry.u
j.a
.une
://lib
http
h
.id/
/
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
j.a
.une
://lib
http
ry.u
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ht
.id/
ry.u
h
.id/
ac
nej.
c.id
ac
nej.
ry.u
y.u
rary
.id/
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
://lib
http
61
libra
/
/
:
p
tt
ht
/
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
c.id
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
49
a
nej.
.id/
y.u
libra
/
/
:
p
t
ttp:/ 48
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
ary
Halaman
/libr
Pengukuran Tegangan Bio-baterai dan Lama Waktu Nyala
/
/
LED Pada Bio-baterai
c.idSeri dan Paralel ...................................
c.id
D.
/
c.id
j.a
.une
.une
ry.u
rary
/
rary
://lib
http
h
lib
tp://
h
c.id
j.a
.une
.une
libra
/
/
:
p
tt
j.a
.une
ht
ry Secara Seri dan
ary Pengukuran Tegangan dan
Tabel
rHasil
raArus
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
59
:
:
:
httpParalel Pada Bio-baterai .........................................................
http
http
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
Tabel Hasil Pengukuran/ Arus dan Tegangan pada
.id
.id/
Bio-baterai Tunggal
j.ac ................................................................
j.ac
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
Alat dan Bahan Penelitian ....................................................... h
B.
nej
.u
/
j.a
.une
rary
A.
rary
b
i
l
/
/
:
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
rary
lib
tp://
.id/
ac
nej.
DAFTAR
ht LAMPIRAN
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
ht
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
EFEK VARIASI BAHAN ELEKTRODA SERTA VARIASI JARAK
ANTAR ELEKTRODA TERHADAP KELISTRIKAN YANG
DIHASILKAN OLEH LIMBAH BUAH JERUK (Citrus sp.)
SKRIPSI
Oleh
Aisiyah Noor Imamah
NIM 081810201010
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
JURUSAN FISIKA.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
/libr PENGETAHUAN ALAM
FAKULTAS
://lib MATEMATIKA DAN
:/ILMU
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
UNIVERSITAS JEMBER
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
2013
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
ht
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
/
/
/
.id/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
EFEK VARIASI
ELEKTRODArySERTA
VARIASI JARAK
.une
y.uBAHAN
y.un
r
r
a
a
a
r
r
r
ANTAR
://libELEKTRODA TERHADAP
://lib KELISTRIKAN tYANG
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h sp.)
DIHASILKAN
OLEH LIMBAH
BUAH JERUK (Citrus
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
SKRIPSI
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
/
diajukan guna melengkapi
.id/ satu syarat
c.id tugas akhir dan memenuhi
csalah
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e (S1)
untuk
.unemenyelesaikan ProgramaStudi
.unFisika
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
dan mencapai gelarlSarjana
Sains
ibr
libr
libr
://
://
http
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
rary
.id/
http
c.id
j.a
.une
://lib
http
ac
nej.
://
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
oleh:
/
d/
Noor Imamah
c.iAisiyah
c.id
a
a
.
.
j
j
e
e
NIM 081810201010
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
/
/
c.idJURUSAN FISIKA
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
FAKULTAS
/libr PENGETAHUAN ALAM
://lib MATEMATIKA DAN
:/ILMU
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
UNIVERSITAS JEMBER
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
2013
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
h
.id/
ac
nej.
ht
ht
h
/
d/
d/
c.id PERSEMBAHAN
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
y
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
Dengan mengucapkan syukur Alhamdulillah kepada Allah SWT, skripsi ini saya
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
h
persembahkan kepada :
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
etercinta, Bapak Sumardi S.Pd,
e Ibu Siti Nurjannah, terima.une
1. Kedua orang tua
dan
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
kasih
atas
kasih
sayang,
dukungan,
nasihat
dan
doa
yang
senantiasa
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http
http
http
mengiringi langkah bagi keberhasilanku, semoga Allah SWT melimpahkan
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rahmat dan kasih sayang-Nya;
.id/
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
2. Yalin Iswahyudi
kasih telah memberikan
y.u
ry.u dan Ribut Iswahyudi
rterima
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
://l
://l
doa dan bantuan materi
ttp:/
hdukungan,
httpdalam keberhasilanku semoga
httpAllah SWT
h
melimpahkan rahmat dan kasih sayang-Nya;
/
/
/
.id/
terima kasih telah.acmemberikan
ilmu dan
c.id 3. guru-guru dan dosen-dosen,
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
une penuh kesabaran; ry.une
.une
.dengan
.une
y
y
y
r
r
r
membimbing
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
4. hHandik Triyawan yang telah hmemberiku motivasi dan kasihh sayang serta
d/
ac.i
j.
.une
rary
lib
tp://
mengisi hari-hariku dan menjadi penyemangatku dan menemaniku saat susah
dan senang;
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
/
c.id
j.a
.une
ry
ra Biofisika dan angkatan/lib
ra
ra
5. teman-teman
//lib
/ 2008, terima kasih atas motivasi
//lib dan
:
http
:
http
persaudaraannya;
:
http
h
di Jurusan Fisika Fakultas
/
d/ 6. Almamater yang kubanggakan
id/
id/ MIPA Universitas
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Jember.
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
/
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
a
nej.
.id/
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
j.a
.une
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
h
/
c.id
j.a
.une
MOTTO
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
"Sesungguhnya sesudah kesulitan itu ada kemudahan " (QS. Al-Insyroh ayat 6)1)
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
.id/
c.id
ac
nej.
a
a
"Allah akan meninggikan
nej. orang – orang yang berimannedij. antara kamu dan orang-
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
beberapa derajat "
://l orang yang diberi ilmu pengetahuan
://l
://l
http
http
http
1)
h
(terjemahan Surat Al- Mujadalah ayat 11)
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
/
rary
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
h
.id/
/
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
Departemen Agama Republik Indonesia. 2005. Al-Quran dan Terjemahannya.
/
/
/
c.id Semarang: PT. Kumudasmoro
c.idGrafin
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
libr
://lib
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
a
nej.
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
1)
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
libra
/
/
:
p
tt
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
ry.u
/
h
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
ac
nej.
ht
c.id
j.a
.une
.id/
libra
/
/
:
p
t
y.u
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
lib
tp://
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
y.u
ry
libra
tp://
y.u
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
d/
ac.i
ht
PERNYATAAN
/
h
c.id
j.a
.une
j.
.une
Saya yangarbertanda
tangan di bawah ini: ary
y
r
b
i
l
/
/libr
/
/
:
:
p
p
t
t
Nama : Aisiyah Noor Imamah
ht
ht
NIM
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
d/
ac.i
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
: 081810201010
/
/
/
.id/
c.idmenyatakan dengan sesungguhnya
c.id bahwa karya ilmiah yang
cberjudul:
c.id
―Efek Variasi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.unJarak Antar Elektroda Terhadap
y.unKelistrikan Yang Dihasilkan
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
Bahan
Elektroda
serta
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
Oleh Limbah
Buah Jeruk (Citrus sp.)”hadalah benar-benar hasil karya sendiri,
kecuali
h
jika dalam pengutipan substansi disebutkan sumbernya, dan belum pernah diajukan
id/
.ac.
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
pada institusi manapun,
serta bukan karya jiplakan.
Saya bertanggung jawab ne
.une
.une
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
keabsahan :dan
//l kebenaran isinya sesuaittdengan
//l
://l sikap ilmiah yang harus
:dijunjung
http
h p
http
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
tinggi.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Penelitian ini merupakan
bersama
dosen dan
/ bagian dari penelitian .id
/
/
c.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
ne
ne
mahasiswa, dan hanya
ry.u dapat dipublikasikan dengan
ry.u mencantumkan nama dosen
ry.u
ibra
ra
h
ra
/lib
ttp:/
/l
pembimbing.
ttp:/
/lib
ttp:/
h
h
h
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan
/
d/ serta bersedia mendapatc.isanksi
d/
d/
akademik jika
c.iddan paksaan dari pihak jmanapun
ac.i
a
ac.i
.
.
.
j
j
e
e
e
un pernyataan ini tidak benar.ry.un
y.hari
y.un
r
r
ternyata dikemudian
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
http
http
http
j.a
.une
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
rary
lib
tp://
d/
ac.i
j.
.une
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
d/
ac.i
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
SKRIPSI
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
/
/
/
.id/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
EFEK VARIASI
ELEKTRODArySERTA
VARIASI JARAK
.une
y.uBAHAN
y.un
r
r
a
a
a
r
r
r
ANTAR
://libELEKTRODA TERHADAP
://lib KELISTRIKAN tYANG
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h sp.)
DIHASILKAN
OLEH LIMBAH
BUAH JERUK (Citrus
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
rary
lib
tp://
rary
.id/
ry.u
ry.u
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.
/lib
ttp:/
ry.u
h
y.u
/
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
: Drs. Yuda Cahyoargo Hariadi,
id/ M.Sc., Ph.D.
.id/
y.u
a
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/lib
ttp:/
.id/
ac
nej.
h
.id/
.u
.u
Dosen Pembimbing
Anggota : Dra. Arry rY.
aryNurhayati.
rary
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
http
ac
nej.
j.a
.une
://lib
http
ry.u
Dosen Pembimbing Utama
id/
/
c.id
ac
nej.
ra
Pembimbing:
://lib
h
ac
nej.
/
h
c.id
rary
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
://lib
http
ac
nej.
ht
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
://lib
http
.id/
y.u
r
ibra
l
Oleh
/
/
:
http
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
Aisiyah Noor Imamah
NIM 081810201010
c.id
j.a
.une
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
PENGESAHAN
ht
ht
h
/
d/
d/
.id/ Elektroda Serta Jarak .Antar
c.idSkripsi berjudul Efek Variasi
acBahan
ac.i Elektroda Terhadap ej.ac.i
.
j
j
e
e
y.un
y.un (Citrus sp.) telah diujiradan
y.un
r
r
r
a
a
r
r
Kelistrikan Yang
Dihasilkan
Oleh
Limbah
Buah
Jeruk
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
disahkan pada :
j.a
.une
rary
lib
tp://
hari
nej
.u
rary
b
i
l
/
/
:
:
id/
.ac.
tanggal
.id/
:
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
tempat p: :Fakultas
Matematika dan IlmupPengetahuan
Alam Universitas Jember
//l
://l
://l
htt
htt
http
tp
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
.id/ Tim Penguji
ac
nej.
Dosen Pembimbing
.u
ryUmum,
libra
/
/
:
p
tt
.id/
Dosen
ry.uPembimgbing Anggota,
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
/
/
d/
Ph.D. Dra. Arry Y..aNurhayati
c.idDrs. Yuda Cahyoargo Hariadi,
c.iM.Sc.,
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
.une
.un1e001
.une 198601 2 001
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
NIP
19620311
198702
NIP
19610909
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Penguji I
d/
ac.i
j.
.une
rary
lib
tp://
Penguji II
d/
ac.i
j.
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
Ir. Misto, M.Si.
h
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
Nurul Priyantari, S.Si., M.Si.
NIP 19700327 199702
/ 19591121 199103 1 002 .id/
/
dNIP
id/ 2 001
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
Mengesahkan
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
h
Dekan,
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ry.u
a
r
b
i
://l
Prof. Drs. Kusno,
http DEA., Ph.D.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ry.u
h
/
c.id
h
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
NIP 19610108 198602 1 001
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
ht
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
RINGKASAN
Efek Variasi Bahan Elektroda Serta Variasi Jarak Antar Elektroda Terhadap
Kelistrikan Yang Dihasilkan oleh Limbah Buah Jeruk (Citrus sp.) ; Aisiyah Noor
Imamah, 081810201010; 2013: 48 halaman; Jurusan Fisika Fakultas Matematika dan
Ilmu Pengetahuan Alam Universitas Jember.
Kebutuhan akan sumber energi saat ini sedang dicari. Masalah – masalah
tersebut diharapkan akan dapat dicarikan solusinya melalui pemanfaatan energi
alternatif yang berasal dari bahan- bahan yang tersedia dan belum dimanfaatkan
secara lebih luas. Energi alternatif tersebut selain merupakan energi yang ramah
lingkungan merupakan energi yang dapat diperbaharui melalui pemanfaatan limbah
organik seperti buah- buahan. Beberapa hasil penelitian telah menemukan bahwa
beberapa jenis buah dapat dimanfaatkan untuk menghasilkan energi listrik. Bahan
organik yang dimanfaatkan ialah asam sitrat (C6H8O7) yang banyak terdapat pada
buah-buahan, terutama buah lemon yang memiliki kandungan asam sitrat paling
banyak dibandingkan buah lain. Pada dasarnya suatu larutan asam dapat
menghantarkan elektron dan menghasilkan arus listrik. Dari uraian tersebut
pemanfaatan asam sitrat yang terdapat pada buah sebagai salah satu komponen biobaterai dapat digunakan.
Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui efek kelistrikan yang ditimbulkan
oleh variasi bahan elektroda yang terdapat pada limbah buah jeruk. Penelitian
tersebut dapat memberi gambaran terhadap masyarakat terutama petani jeruk tentang
pemanfaatan limbah jeruk yang awalnya limbah tersebut dibuang akan tetapi dengan
adanya percobaan ini limbah dapat dimanfaatkan sebagai pengganti energi listrik
khususnya dipergunakan sebagai bio-baterai.
ac
nej.
h
Penelitian dilakukan dengan menggunakan berbagai variasi yaitu variasi
bahan elekrtoda seperti tembaga (Cu), alumunium (Al), besi (Fe), timah (Pb) dan
kuningan. Variasi jarak mulai dengan 2cm, 4cm, 6cm, 8cm dan 10cm serta variasi
hambatan mulai 1kΩ, 10kΩ, 100kΩ,1MΩ, 10MΩ dengan menggunakan 3 parameter
pengukuran yaitu pengukuran arus dan tegangan bio-baterai tunggal, pengukuran biobaterai secara seri paralel serta pengukuran tegangan dan lama nyala LED pada
rangkaian seri paralel.
Pada hasil didapatkan bahwa dari berbagai variasi tersebut memberikan efek
tentang nilai arus dan tegangan yang dihasilkan. Begitu juga dengan lama nyala LED
yang dihasilkan dari berbagai macam bahan elektroda. Secara umum dapat diambil
kesimpulan bahwa pengukuran bio-baterai tunggal menunjukkan bahwa bahan
elektroda mempengaruhi nilai arus dan tegangan yang dihasilkan dimana untuk
pasangan Cu-Fe pada hambatan dan jarak yang sama menghasilkan tegangan yang
lebih tinggi yaitu sebesar 0,315mA dan 0,3volt dibandingkan dengan elektroda
lainnya seperti Al - Kuningan, Cu - Pb, Kuningan - Cu, Cu - Al. Begitu juga dengan
variasi jarak, dimana semakin besar jarak maka nilai arus dan tegangan akan semakin
kecil. Pengukuran kelistrikan yang kedua yaitu dengan menghubungkan rangkaian
bio-baterai secara seri dan paralel dimana hasil yang diperoleh untuk nilai arus dan
tegangan semakin besar dibandingkan dengan pengukuran yang pertama yaitu untuk
elektroda Cu - Fe sebesar 1,73volt dan 1,11mA begitu juga dengan elektroda lainnya.
Pengukuran yang ketiga yaitu pengukuran tegangan bio-baterai dan lama waktu nyala
LED pada bio-baterai yang dirangkai secara seri dan paralel diperoleh hasil bahwa
pasangan elektroda Cu-Fe menghasilkan tegangan yang paling tinggi dan nyala LED
paling lama yaitu sebesar 1,58volt dan menyala selama 18,14 jam.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
id/
ry.u
libra
tp://
ac.
nej.
ry.u
a
/libr
/
:
p
t
t
id/
.ac.
ry.u
/
h
c.id
j.a
.une
rary
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
Alhamdulillahhirobilalamin,/ segala syukur kehadirat Allah/ SWT atas rahmat,
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
esehingga penulis dapat menyelesaikan
e
taufiq serta hidayah-Nya
skripsi yang berjudul une
y.un
y.un
r
r
ry.
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
“Efek Variasi
//l
://l Bahan Elektroda Serta
://lVariasi Jarak Elektrodattp:Terhadap
http
http
h
h
/ disusun sebagai salah satu.isyarat
/ untuk memperoleh gelar.iSarjana
/
/
Sains Jurusan
.idini
c d
c d
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une Universitas Jember. ry.une
Fisika di Fakultas Matematika
dan Ilmu Pengetahuan
.une
.Alam
y
y
r
r
a
a
ibr
ibr
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
p
p
Dalam
tt dari bantuan berbagai pihak,
htt penulisan skripsi ini tidakhlepas
httoleh karena
h
nej
libra
/
/
:
p
t
y.u
ht
PRAKATA
://lib
http
h
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
id/
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac.
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
Kelistrikan Yang Dihasilkan Oleh Limbah Buah Jeruk (Citrus sp.)”. Karya ilmiah
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
pada kesempatan ini penulis ingin mengucapkan terima kasih kepada:
/
/
/
/
Utama, Dra.
c.id1. Drs.Yuda Cahyoargo Hariadi,
c.id M.Sc, PhD.,selaku Dosenj.aPembimbing
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une
.une
.Nurhayati.,
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
Arry
Yuariatun
selaku
Dosen
Pembimbing
Anggota,
yang
telah
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h bimbingan, saran, dalam penulisan
h
meluangkan
waktu, pikiran, perhatian,
skripsi
d/
ac.i
.id/
.id/
.id/
c
2. Ir. Misto, M.Si.,selaku
Penguji I, Nurul Priyantari,
j.aDosen
j.ac S.Si., M.Si., selaku nej.ac
e
e
n
n
u
u
ry.u
arIIy. yang telah meluangkan liwaktu,
ary. pikiran, bimbingan, kritik,
adan
r
r
r
b
b
b
Dosen Penguji
i
i
l
l
//
//
//
j.
.une
rary
lib
tp://
ini, serta penyediaan fasilitas penelitian;
ttp:
ttp:
h
h
saran demi kesempurnaan skripsi ini;
h
:
http
h
atas pemberian
/
/
d3./ Ayahanda Sumardi S.Pd dan
id/Ibunda Siti Nurjannah, terima
idkasih
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
bahan dalam penelitian
nasihat dan doa yang.une
.une
y.un ini serta kasih sayang,
ydukungan,
r
r
a
a
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
senantiasa
mengiringi
langkah
bagi
keberhasilanku,
semoga
Allah
SWT
:
:
:
http
http
http
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
h
melimpahkan rahmat dan kasih sayang-Nya ;
/
d/ yang telah memberikan cbantuan
.id4./ Wira Dian Jauharah terima
.id/ tenaga, doa dan
c.ikasih
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
.unepenelitian ini, dan semua
.unpihak
.une
dukungannya aselama
yang telah membantu
y
y
y
r
r
r
a
a
r
r
r
://lib dan ikhlas dalam penyelesaian
://libskripsi.
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
dengan
tulus
h
h
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
t
Skripsi ini tidak
penulis
hPenyusunan
ht luput dari kekurangan hdan
h
mengharapkan adanya masukan, kritik dan saran diharapkan untuk perbaikan.
d/
d/
d/
d/
dan memberikan etambahan
ac.i Semoga skripsi ini dapatej.bermanfaat
ac.i
ac.i pengetahuan bagi ej.ac.i
.
.
j
j
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
yang
membacanya.
lib
://lib
://lib
://lib
tp://
http
http
http
Jember, Mei 2013
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
h
.id/
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
nej
libra
/
/
:
p
tt
h
Penulis
id/
.ac.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
DAFTAR
ISI
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
ary
Halaman
/libr
:/
ttp
HALAMAN JUDUL ......................................................................... h
i
h
HALAMAN PERSEMBAHAN/ .......................................................
ii
/
id/
id
id/
.
.
.
c
c
c
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e.......................................................................
e
e
HALAMAN MOTTO
iii
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
HALAMAN
//lib
://libPERNYATAAN ..........................................................
://lib
:iv
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
/
/
/
vi
.id/HALAMAN PENGESAHAN
c.id..........................................................
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
RINGKASAN ....................................................................................
vii
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
br
//lib
://li.........................................................................................
://lib
:ix
p
p
p
PRAKATA
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
HALAMAN PEMBIMBINGAN .....................................................
v
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
DAFTAR ISI .....................................................................................
xi
/
/
/
/
xiv
c.id DAFTAR TABEL .............................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
.une
.un........................................................................
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
DAFTAR
GAMBAR
xv
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h LAMPIRAN ....................................................................
h
h xvii
DAFTAR
BAB 1. PENDAHULUAN
d/
ac.i
j.
.une
ry
libra
tp://
.id/
.id/
ac
ac
1.1 Latar Belakang
nej. .................................................................
nej.
ry.u
ry.u
a Masalah ...........................................................
ra
1.2 :/Rumusan
/libr
://lib
ttp
h1.3
http
Tujuan ...............................................................................
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
1.5 Batasan .Masalah
..............................................................
y un
y.un
r
r
a
a
r
r
ib
/lib
BAB 2.ttTINJAUAN
PUSTAKA
p://l
ttp:/
5
h
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
2.1.1 Jenis – jenis
id/ Elektrokima ...................................
c.Sel
c.id
7
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
.u
8
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http 2.1.3 Deret Elektrokimia (Deret
http Volta) ............................ http 8
2.1.4 Potensial Sel Volta ...................................................
d/
ac.i
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
9
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
u
2.1.2aKonsep
ry.u Reduksi – Oksidasi .....................................
ary.
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
6
a
nej.
h
libra
/
/
:
p
tt
2.1 Elektrokimia .....................................................................
.id/
ac
nej.
rary
5
c.i
ej.a
h
j.a
.une
:/5/lib
http
5
c.i
ej.a
/
c.id
1
1.4 Manfaat .............................................................................
d/
d/
d/
c.i
ej.a
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
une
.
y
r
a
libr
/
c.id
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
y.u
.id/
y.u
2.3 Sel Galvani ........................................................................
o
2.5.2 Potensial Elektroda
/ Standar (E ) ..............................
/
13
2.8 pH (Derajat Keasaman) ..................................................
15
2.9 Massa jenis .......................................................................
.id/
.id/
16
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.6 Larutan Elektrolit
dan Non Elektrolit ...........................
13
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
2.7p:/Kelistrikan
Buah ..............................................................
//lib
://lib
:14
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ac
nej.
ac
nej.
/
/
id
id
3.1 Waktu dan Tempat
.ac. Penelitian ........................................
.ac.
nej
nej
u
:
http
20
3.3.2 Tahap
Data .........................................
j.
nePengambilan
nej.
23
ry.u
ry.u
d/
ac.i
:
http
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
d/
c.i
ej.a
.un
c.i
ej.a
4.1.2 Hasil Data Pengukuran Tegangan dan Arus Secara
/
/
Seri dan Paralel
c.idPada Bio-baterai ..............................
c.id
.id/
j.ac
une
a
nej.
ht
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
h
39
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
37/librar
:/
http
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
h
y.u
4.1 Pembahasan .......................................................................
a
nej.
h
35
a
nej.
.u Lama
4.1.3aPengukuran
Tegangan Bio-baterai
ry.u
rydan
a
r
r
b
b
i
i
l
Seri-Paralel .....
p://l
tp:// Waktu Nyala LED Pada tBio-baterai
tp
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
28
c.i
ej.a
/
c.id
j.a
.une
//lib
:26
http
4.1 Hasil dan Analisis Data
d/ ....................................................
d/
h
4.1.1 Hasil
dan
y.unData Pengukuran Tegangan
y.unArus
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
Pada
Bio-baterai
Tunggal
dengan
Variasi
Bahan
28
b
b
b
i
i
i
://l dan Jarak Elektroda ..................................................
://l
://l
http
http
http
tp
ry.
a
r
b
i
://l
.id/
u
3.3.1 Tahap Persiapan .......................................................
a
ra
/libr Tahap Analisa Data .................................................
/3.3.3
//lib
h
ac
nej.
19
19 brary.
i
i
l
l
/
/
:/
://li
ttp:/Tahap - tahap Penelitian .................................................
h3.3
http
http 20
ry
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
u
d/
ac.i
h
ac
nej.
y.
ry. Bahan ................................................................
3.2 Alat
bradan
brar
j.
.une
rary
b
i
l
/
/
:
10
d/
d/
d/
2.4 Elektrolisis ........................................................................
11
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un..........................................................................
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
2.5 Elektroda
11
ib
://lib
://lib
p://l
http 2.5.1 Jenis – jenis Elektroda
htt.............................................
http 12
d/
ac.i
libra
tp://
h
9
2.10 Fuel rCell
16
y.u ..........................................................................
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
://l
://l
ttp:/ Jeruk (Citrus sp) .............................................................
h2.11
http
http 17
BAB 3. METODE PENELITIAN
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
t Baterai ...............................................................................
h2.2
ht
ht
d/
ac.i
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
tp://
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
d/
ac.i
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
libr
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
/
rary
://lib
http
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
44
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
h
.id/
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
.id/
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
5.1 Kesimpulan ........................................................................
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
d/
d/
d/
5.2 Saran ..................................................................................
44
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
DAFTAR PUSTAKA
/lib
/lib
/lib
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
LAMPIRAN
j.
libra
/
/
:
p
t
h
.id/
ac
nej.
BAB h5.t KESIMPULAN DAN SARAN
ht
une
.
y
r
a
lib
tp://
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
tp://
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
rary
lib
tp://
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
/
Tabel 2.2
Jenis Fuel Cell Anorganik ..............................…….....
Tabel 4.1
Nilai rata-rata hasil/ pengukuran tegangan bio-baterai
/
c.idnyala LED pada bio-baterai
c.id
dan lama waktu
seria
a
.
.
j
j
ne
ne
paralel
ry.u..........................................................................
ry.u
:/
http
libra
/
/
:
p
tt
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
ry.u
/
c.id
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ac
nej.
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
h
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
ac
nej.
rary
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
://lib
http
h
libra
/
/
:
p
tt
h
/
ac
nej.
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
y.u
.id/
ry.u
.id/
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
://lib
http
h
h
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
j.a
.une
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ht
c.id
rary
h
.id/
y.u
j.a
.une
://lib
http
libra
/
/
:
p
tt
libra
/
/
:
p
tt
ht
c.id
ry.u
40
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
:/
http17
ry.u
h
.id/
ac
nej.
13/library
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
/
c.id
j.a
.une
Halaman
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
ary
rary Penggolongan Sifat Larutan........…….....…....
Skema
/libr
nej
libra
/
/
:
p
t
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Tabel 2.1
id/
.ac.
ac
nej.
ht
c.id
j.a
.une
://lib
http
.id/
ac
nej.
DAFTAR
ht TABEL
c.id
h
.id/
ac
nej.
ht
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
rary
lib
tp://
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
DAFTAR
ht GAMBAR
/
ac
nej.
ht
/
c.id
j.a
.une
h
/
c.id
j.a
.une
Halaman
ry
rary Transfer Elektron Pada/lBaterai........…….....…....
Gambar 2.1/libProses
12/library
ibra
/
/
:
:
:/
p
htt2.2
http
http19
Gambar
Prinsip Kerja Fuel Cell...........................…….....….........
id/
.ac.
Tahapan Penelitian/ ...............................…….....…..........
/
21
Rangkaian Bio-Baterai Tunggal.........................…..........
24
id
.ac.
id
.ac.
h
.id/
c
j Baterai Ukuran 16cm x 8cm.......…..........
eBioej
ej.a
Gambar 3.2 Prototipe
22
n
n
n
u
u
u
.
.
.
rary Bio- Baterai Ukuran/l10cm
raryx 7cm.......….......... 23/library
b
b
i
i
l
Gambar 3.3
Prototipe
/
/
/
:
:
:/
http
http
http
h
/
/
/
/
3.5 Rangkaian Bio-Baterai
Secara Seri dan Paralel..…..........
25
.idGambar
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Gambar 3.6 Rangkaian
.une Bio-Baterai Hubungan aAntara
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
r
r
r
://libTegangan dan lama nyalattLED........................................
://lib
://lib
p
p
p
25
t
t
t
t
h
h
h
h
nej
ry.u
y.u
c.id
Gambar 3.1
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
ht
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
Gambar 3.4
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
Gambar 4.1
d/
ac.i
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
/
c.idGambar 4.4
j.a
.une
rary
.id/
ac
nej.
ac
nej.
Hasil
nilai tegangan dengan variasi
u
ry.grafik
ry.u jarak pada
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
28
://li pasangan elektroda Cu-Fett................................................
://li
://li
http
h p
http
Gambar 4.2
Gambar 4.3
lib
tp://
Hasil grafik nilai arus dengan variasi jarak pada pasangan
elektroda Cu-Fe.id
................................................................
28
/
.id/
h
Hasil grafik nilai arus dengan variasi jarak pada pasangan
elektroda Al-Kuningan ...................................................... 29
.id/
.id/
/
c.id
c tegangan dengan variasi jarak
Hasil grafik
j.anilai
j.ac pada
e
e
n
n
.u
.u
pasangan
30
rary elektroda Al-Kuningan........................................
rary
j.a
.une
y
r
ib
ib
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
tp Hasil grafik nilai arus dengan
Gambar
ht4.5
http variasi jarak pada pasanganhttp
h
elektroda Cu-Pb ................................................................. 31
/
4.6
.idGambar
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
Gambar
4.8
/
une
Hasil grafik nilai tegangan
dengan variasi jarak pada
/
d/
i
.
c
c.id
pasangan eelektroda
Kuningan-Cu .......................................
33
a
.
j.a
j
e
h
.id/
ac
nej.
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r grafik nilai arus dengan /variasi
r
r
Gambar 4.9 /libHasil
jarak
pada
pasangan
b
b
i
i
:/
:/ l
://l
http elektroda Cu-Al ..................................................................
http
http34
tp
Gambar 4.10 Hasil grafik nilai tegangan dengan variasi jarak pada
/
/
/
pasangan elektroda
32
c.id
c.id Cu-Al ..................................................
c.id
a
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ry
ry
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
/l
Gambart4.7
://l Hasil grafik nilai arus dengan
ttp:/ variasi jarak pada pasanganhttp:/
h tp elektroda Kuningan-Cu h......................................................
32
.id
j.ac
ry.
a
r
b
i
://l
/
id/
Hasil grafik nilai
c.idtegangan dengan variasi jarak
c.pada
a
a
.
.
j
j
pasangan
31
.uneelektroda Cu-Pb ..................................................
.une
a
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id
a
nej.
a
nej.
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Gambar
ht4.11 Hasil grafik nilai arus pada
ht pengukuran bio-baterai secara
ht
seri dan paralel .................................................................... 36
h
/
/
/
/
c.idGambar 4.12 Hasil grafikj.anilai
c.idtegangan pada pengukuranj.abio-baterai
c.id
c.id
a
.
j
e
e
e
secara.useri
dan paralel .........................................................
37
y n
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
/tegangan
Gambar 4.13
terhadap nyala LED
://libHasil grafik hasil pengukuran
://lib
ttp:/ ...........................................
http pada bio-baterai seri danhparalel
http38
j.a
.une
rary
lib
tp://
Gambar 4.14 Hasil grafik hasil pengukuran
lama waktu nyala LED
/
d
i
.
.id/
pada bio-baterai
39
j.ac seri dan paralel ..........................................
j.ac
id/
.ac.
nej
.u
rary
b
i
l
/
/
:
tp
.une
.une
rary
b
i
l
/
/
:
rary
b
i
l
/
/
:
http
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
http
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ht
/
id/
.ac.
C.
tp
.id/
://lib
http
a
nej.
.id/
/
rary
ry.u
/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ht
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
h
.id/
y.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ry.u
h
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
rary
.id/
.id/
ry.u
j.a
.une
://lib
http
h
.id/
/
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
j.a
.une
://lib
http
ry.u
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ht
.id/
ry.u
h
.id/
ac
nej.
c.id
ac
nej.
ry.u
y.u
rary
.id/
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
://lib
http
61
libra
/
/
:
p
tt
ht
/
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
c.id
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
49
a
nej.
.id/
y.u
libra
/
/
:
p
t
ttp:/ 48
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
ary
Halaman
/libr
Pengukuran Tegangan Bio-baterai dan Lama Waktu Nyala
/
/
LED Pada Bio-baterai
c.idSeri dan Paralel ...................................
c.id
D.
/
c.id
j.a
.une
.une
ry.u
rary
/
rary
://lib
http
h
lib
tp://
h
c.id
j.a
.une
.une
libra
/
/
:
p
tt
j.a
.une
ht
ry Secara Seri dan
ary Pengukuran Tegangan dan
Tabel
rHasil
raArus
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
59
:
:
:
httpParalel Pada Bio-baterai .........................................................
http
http
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
Tabel Hasil Pengukuran/ Arus dan Tegangan pada
.id
.id/
Bio-baterai Tunggal
j.ac ................................................................
j.ac
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
Alat dan Bahan Penelitian ....................................................... h
B.
nej
.u
/
j.a
.une
rary
A.
rary
b
i
l
/
/
:
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
rary
lib
tp://
.id/
ac
nej.
DAFTAR
ht LAMPIRAN
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.