INTERPRETASI BAWAH PERMUKAAN SITUS MEGALITIKUM DI BONDOWOSO DENGAN MENGGUNAKAN METODE GEOLISTRIK RESISTIVITAS 2D

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/

/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/

:

/dig

:/
http

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac

nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

INTERPRETASI BAWAH PERMUKAAN SITUS
MEGALITIKUM DI BONDOWOSO
DENGAN MENGGUNAKAN
METODE GEOLISTRIK
RESISTIVITAS 2D
A Subsurface Interpretation of The Megalithic Sites Using
2D Resistivity Geoelectric Method at Bondowoso

ac
nej.

gilib
i
d

/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

http

http

/dig

:/
http

http

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

ARTIKEL ILMIAH

d/
ac.i

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

Oleh
Siti Erisa Dwi Jaya
NIM 071810201104

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
JURUSAN FISIKA
.une
.une
.u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
ig
FAKULTAS
MATEMATIKA
DAN
://di
://dALAM
://di ILMU PENGETAHUAN
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
.id/

ac
nej.

UNIVERSITAS JEMBER

.id/

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

igilib

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.u

igilib

igilib

.u

ac
nej.

/dig

:/
http

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

2012

.id/

igilib

.u

ac
nej.

ig

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
INTERPRETASI
BAWAH PERMUKAAN
SITUS .une
.une
.une
.u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g BONDOWOSO //digilib
g MEGALITIKUM//dDI
g
i
i
i
d
d
/
/
/
/
://di
:
:
:
:
p
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h MENGGUNAKAN h
h
h
DENGAN
METODE
GEOLISTRIK /
/
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c.id
c
c
a
a
a
a
RESISTIVITAS
2D
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
A Subsurface Interpretation
of The Megalithic hSites
.id/

ac
nej.

Using 2D Resistivity Geoelectric Method at Bondowoso

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/
.id/
c
c
a
a
.
.
.
j
j
j
diajukan guna melengkapi
tugas akhir dan memenuhi
salah satu syarat untukne
.une Fisika (S1)
.une
b
b
i
i
lib.u
l
l
menyelesaikan
Program
Studi
Jurusan
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
/d Sarjana Sains
://di
://d
:/gelar
://d
p
p
p
p
dan
mencapai
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
ac
nej.

lib
Oleh
digi

.id/
gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
JURUSAN FISIKA
.une
.une
.u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
ig
FAKULTAS
MATEMATIKA
DAN
://di
://dALAM
://di ILMU PENGETAHUAN
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
.id/

ac
nej.

UNIVERSITAS JEMBER

.id/

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

igilib

.u

igilib

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

http ii

.id/

ac
nej.

2012

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/dig

:/
http

http

/
.id/NIM 071810201104 .ac.id/
c.id
a
.
j
j
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

http

http

.u

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp://
t
h
Siti Erisa Dwi Jaya

http
ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

ARTIKEL ILMIAH

.id/

http

.u

d/
ac.i

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

d/
ac.i

igilib

.u

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

ig

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

PENGESAHAN
http

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
ne disahkan oleh Fakultasb.uMatematika
dan Ilmu Pengetahuan
.une
.udan
.une Artikel ini diterima
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di Jember pada:
://di
Alam Universitas
p
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h
Hari

:

d/
ac.i

nej. Tanggal

ac
nej.

ac
nej.

ib.u
ib.u
ib.u
l
l
l
i
i
i
g
g
g
i
i
i
Tempat ://d : Jurusan Fisika Fakultas
Alam
://d
://dMatematika dan Ilmu tPengetahuan
h tp
http
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

:

http

/dig

:/
http

Universitas Jember

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

http

d/
ac.i

Dosen Pembimbing Utama

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http

http

http

http

.id/

ac
nej.

Dosen Pembimbing Anggota

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

.id/

j.ac
e
Dosen Pembimbing:
n
u
.
gilib
i
d
/
/
:
http

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

d/
ac.i

Puguh Hiskiawan, S.Si, M.Si
Nurul Priyantari, S.Si, M.Si
NIP 19700327
/
/ 199702 2 001
/
/ NIP 19741215 200212 .1id001
c.id
c.id
c
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.u

igilib

.u

igilib

.u

ac
nej.

/dig

:/
http

http

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http iii

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

ig

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

p Megalitikum Di Bondowoso
Interpretasi
Bawah Permukaan
Dengan
http
httSitus
http

http

.

.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

http
(2)

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

Menggunakan
id/ 2D
id/ Metode Geolistrik Resistivitas

.id/

ac
nej.

Erisa. S(1), Hiskiawan. P(2), Priyantari. N

Abstrak
Telah dilakukan penelitian di Desa Pakauman, Kecamatan Grujugan, Kabupaten
Bondowoso untuk menginterpretasikan kondisi bawah permukaan situs megalitikum
dengan menggunakan metode geolistrik resistivitas 2D. Konfigurasi yang digunakan
pada penelitian ini adalah konfigurasi Wenner Schlumberger yang memiliki resolusi
baik secara lateral maupun vertikal. Pengolahan data lapangan menggunakan
software Res2dinv sehingga dihasilkan kontur distribusi resistivitas lapisan bawah
permukaan situs megalitikum. Nilai resistivitas berkisar antara 100-200 Ωm dan
diduga terletak pada kedalaman 0.50-1.00 meter. Nilai ini berdasarkan tabel
resistivitas yang direpresentasikan oleh Telford. Nilai resistivitas yang didapat,
merupakan jenis batuan andesit yang diduga bagian dari situs megalitikum. Dari hasil
penelitian ini, metode geolistrik resistivitas 2D dapat digunakan untuk mengetahui
bagian-bagian situs megalitikum yang diduga masih terkubur di bawah permukaan.

Kata kunci : Megalitikum, geolistrik resistivitas 2D, batuan andesit.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

2.

Dosen Fisika, FMIPA, UNEJ

h

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.u

igilib

.u

igilib

.u

ac
nej.

/dig

:/
http

http

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http iv

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

Mahasiswa,
tp
ttp Jurusan Fisika, FMIPA, tUNEJ

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

1.

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

h

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

ig

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

/dig

:/
http

p
httUsing
http of The Megalithic Sites
http A Subsurface Interpretation

http

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

2D Resistivity Geoelectric Method at Bondowoso

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

u
lib.u
lib, .Priyantari.
lib.u
(1)
(2)
(2)
i
i
i
g
g
g
i
i
i
Erisa.
S
,
Hiskiawan.
P
N
://d
://d
://d
http
http
http

/dig

:/
http

Abstract
The Research was done in Pakauman, which is at Grujukan, Bondowoso Subprovince
interpreting subsurface megalithic site condition with 2D resistivity geoelectric. This
research was done by using Wenner Schlumberger configuration which has good
resolution either horizontal or vertical. The proccess of observation data used
software Res2Dinv. It gain caused the resistibility distribution contour layer of
subsurface megalithic site. The resistivity value has ranged among 100-200Ωm and
it was in 0.50-1.00 meter. This value based on tabel of resistivity which is
represented by Telford. The research gained, is a kind of andesit rock that is the part
of megalithic site. The result of this research is geoelectrical resistivity 2D method
applicables for knowing part of megalithic site which is assumed that buried in
subsurface area.

Keywords: Megalithic, geoelectrical resistivity 2D, Andecite rock.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

1)

http

2)

:
http

ac
nej.

:
http

ib.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

igilib

.u

ac
nej.

/dig

:/
http

http

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http v

http

/dig

:/
http
.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

ac
nej.

.id/

.id/

.u

igilib

ib.u

Lecture in Physics, Mathematics and Science Faculty, UNEJ

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

:
http

/dig

:/
http

il
il
il
Student, Department
of Physics, Mathematics
//digand Science Faculty, UNEJ//dig
//dig

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ib.u

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/dig

:/
http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

igilib

.u

ac
nej.

ig