BAB I OPERASI ALJABAR

BAB I
OPERASI ALJABAR

SMP Negeri 23 Kota Bekasi

LKS Matematika Kls VIII

1
Joko Misani

Soal Terbimbing Untuk
Pemahaman :
1. Sederhanakan bentukbentuk berikut :
a. 7 x  3 x
b.

5a  3b  a  5b
c.

2


(-3y + 2y –
4) + (2y2 – 3y
+ 5)
d. (2p3 + p – 5)
– (2p2 + 3p –
4)
Penyelesaian :

a. 7x + 3x = ( .7.
b. 5a + 3b + a –
5b = … + … +
=
(

= …


+

)

a
+

x

.

.



x

x



x

4p = …




x … x

= … x





x



x



x




x



x



x

….

=( …

….)y 2 +

( …


…)y + (



)


=

=






x

d. (2p3 + p – 5) –

(2p + 3p – 4)
= … …. …

=


=



( …

x
….

x

….





……



x

2. Tentukan

hasil
perkalian berikut :
a.
5a
x
2b
b.
-3p x
4p
c.


d.

6ab 2 (  2a 3 b) 4b 2
Penyelesaian :
a.
5a
x
2b = 5
xb

3. Jabarkan kemudian
sederhanakan :
a.
3(2p –
3r)
b.


=


2( p  q )  3 p ( p  q )
c.

3a( a  b)  5( a 2  2a



4. Jabarkan

dan
sederhanakan :
c.
a. (x – 3)(x + 1)
b. (2s + t)(3s – 5t)
2
1
4
3
 m  n ( m) c. (a + a)(3a + 2)

2
3
2 5. Jabarkan
dan
sederhanakan :
= … x
a. (2a + 1)2

x
b. (10b – 2)2
c. (-3n – 2m)2

x
Penyelesaian :

x
.


5


3.

x

a.

3(2p





x
2
x

3r)
= 3x2p

= … x

+3x(-3r)



x

=



x





x

.



x





.

= …….
a

d.

b
=

SMP Negeri 23 Kota Bekasi

=

….

1
4
3
 m  n ( m)
2
3
2



x

…)p +

( … …)
=

….

… …

x





2

b
=

x

… …)

=



-3p



x a x 2

(

b.

… …







(2y2 – 3y + 5)



…+…



c. (-3y2 + 2y – 4) +

….

+ .3. )x = ….



LKS Matematika Kls VIII

b.
2

3

2

6ab ( 2a b) 4b 2( p  q )  3 p ( p  q )
= … x
… x …
x … x

= …



… …
1
Joko Misani

=



a.




… …

(2x + 3)(3x

+

– 2)
(2x2 – 5)(3x2

b.
= …

+




c.

3a( a  b)  5(a 2  2a  b)
= …
….

….
=

+



(x – 3)(x
+ 1)






… …
=



… …
b.

(2s + t)
(3s – 5t)
=







… …
=



… …
c.

(a2 + a)
(3a + 2)
=







… …
=



… …



b.

(4p – ½)2

4.


Jabarkan kemudian
sederhanakan :

2m)

2(x + 2)2 –

a.

(x + 1)2

=

-3ab(2a2

b.

2)2

(3x + 2y)2 – (2x –

+

+

5y)2





2.

+

+





(10b –
=

+

(10b –
2)(10b



– 2)

=
=



+

4ab – 5b2)


5.

4.

=

(-3n



….

…..
a.

(3x + 2)2

b.

…. …. …..
=

a.

=

….

Jabarkanlah :

=

2m)(-



….

3.

2m)

3n





2



c.

…..

(-3n

– x +2)

Pembag
ian
pada
bentuk
aljabar
Selesaikan
pembagian
berikut :
a.
12ab :
3a
b.
16x2y3
:
12x3y
c.

(

1
2

x 2 ) : (2
3

x )2

Penyelesaian :
a.
12ab :

+
+


3a

=

(12

:

3) x (a



: a) x
+

b

+

=






..
x

5.
a.

(2a + 1)2
= (2a +
1)(2a +
1)
=

+

SMP Negeri 23 Kota Bekasi

+

Soal Latihan 1 :



1.

.



Sederhanakan :
a.

=


b.

+


2.

a(a – b) – b

x

(b – c) – c(c



– a)

..

p2 +

1
4

p–

=

3 – p(p – 2)



+ 2p(3p +



1)




Jabarkanlah :

LKS Matematika Kls VIII

1
Joko Misani



1.


.

Bentuk aljabar yang

= ( … )2 – 2.

memiliki

( … ).( … ) +

factor

16x2y3 :

b.

:

3

12x y

a.

Pemfaktoran bentuk

2

2

Rumus : a – b = (a

6x

+ b)(a – b)

… : .…)

15a3b2

+

Faktorkanlah :

…)(x – …)

x ( .… : .

20a2b2

a.

y2 – 144

b.

9x2 – 64

12x3 + 8x2 –

c.

3a2 – 48

x

6x

=

Penyelesaian :

………

2.6.x.x.x

+

a.

…)

Penyelesaian :

= …….

a.

x

2.4.x.x

………

2.3.x

= 2x(6x2 + 4x –

…..

3)

x 2 ) : (-

(y) – (12) =

1
2

10a2b



( … + … )

15a3b2

+

(…–…)

5.2.a.a.b



3(a2 – 16) =

5.3.a.a.a.b.b

+

3{( … )2 –

a2 ± 2ab + b2

….)

Rumus : a2 + 2ab + b2
= (a + b)2

…. )
……

a2 – 2ab + b2
= (a – b)2

x ……

contoh

=
………..

Faktorkanlah :

Faktor-

+ 49y4

faktor Bentuk Aljabar

:
16x4 + 56x2y2

a.

36a2 – 60ab

b.

suatu

+ 25b2

artinya

Penyelesaian

adalah mengubah bentuk

4

a.

= (4x2)2 + 2.

factor-

2

2

(4x ).(7y )

faktornya.

(7y2)2

Perkalian bentuk aljabar

=(

5

macam,

yaitu :
SMP Negeri 23 Kota Bekasi

2 2

+ 49y2

suku-suku menjadi bentuk

b.

3( … +
… )( …
-…)
4.

Pemfaktoran
bentuk : x2 + bx + c
, dimana b dan c
bilangan real
Rumus : x2 + bx +

5.

Pemfaktoran
bentuk : ax2 + bx
+ c dimana a,b,
dan c bilangan
real dan a ≠ 1
Cara
penyelesaian
:
terlebih dahulu “
bx “ diuraikan
menjadi
dua
suku
dengan
aturan :
ax2 + bx + c = ax2
+ rx + sx + c,
dimana r dan s
adalah
dua
bilangan dengan
syarat jika dikali
hasilnya = a x c
dan jika dijumlah
= b.  r x s = a
x c dan r + s = b
Contoh soal :
Faktorkanlah :
a.
5x2 + 13x +
6
b.
10p2 – 7p –
12
c.
8x2 – 26xy +
15y2
Penyelesaian :
a.

c = (x + p)(x + q)
dimana b = p + q
dan c = p x q

+

m2 – 15m +
14

b.

x2 + 16x – 36

c.

X2 – 5xy –
24y

36a2 – 60ab

3(x + 2)

Faktorkanlah :
a.

2

Penyelesaian :

2

+ 25b

LKS Matematika Kls VIII

Cari2dua bilangan p dan q
+ 13x
dg5xsyarat
: +
p x q = 5 x 6 dan p + q =
6
13
: +
= diperoleh
5x2 + 10x
5 x 6 = 10 x 3 .
3x + 13
6 = 10 + 3 .

= 5x(x + 2) +

Contoh soal :

16x + 56x y

penjumlahan/pengurangan

dari

=

Pemfaktoran bentuk

= ( …. :
( …. :

terdiri

( … )2)

b)
2.

x

3a2 – 48 =

= 5a2b (2 – 3ab +

:

………

c.

5.a.a.b.b

x2

9x2 – 64 =
(3x)2 – (8)2 =

=

)

b.

20a2b2

x )2

(

dari

2

(y + 12)(y –

………

=

c=pxq
–24y2 = … x (–8y)

y2 – 144 =
2



-5y = … + (–8y)

12)

=

perkalian

X2 – 5xy –
24y2 =b (x= p++ q

b.

aljabar

c.

Contoh soal :

2
3

bentuk

…)(x – …)



b.

c.

Memfaktorkan

c=pxq

x2 + 16x
–36 =– 18 x (–2)
36 = (x +

2

12x + 8x –

=

Menentukan

b.

10a2b

.…) x ( .

1
2

(m – 14)

selisih dua kuadrat
3

=( …. :

(

16 = 18 + (–2)

(…)
3.

m2 – 15m +
14 = (m b– =1)p + q

2

persekutuan, contoh :
Faktorkanlah bentuk

a.

b = p=
+ q(x + 2)(5x +3)
1:
–15 = –1 + (–14)Syarat
2

b.

10p10 –x (–12)
7p – = …. x

c = p x q 12 ….
–120 = …. x
14 = –1 x (–14)

= 10p2 ….
+ …. –
Syarat 2:

…. – 12

=…(…+…)
– … ( ... + … )
1
Joko Misani

= ( …. + …. )( ….
– …. )
8x2 – 26xy +

c.

15y2
= 8x2 – …. – ….

5.

2

+ 15y

=…(…–…)–
…(…–…)
= ( …. – …. )( ….
– …. )

6.

Soal Latihan 2 :
Faktorkanlah selengkapnya
:
1. 8p2q – 12pq2
2. 3abc + 6ab – 9bc
3. y4 – 16
4. 2x4 – 32
5. p4 – (2p – q)2
6. n2 – 14n + 24
7. x2 – 5px + 6p2
8. 2x2 + 7x + 6
9. 6y2 – y – 2
10. 2x2 – 5px + 3p
LATIHAN

2p2 + 11pq –
15q2
c. Syarat
2p2 1:
–2 pq –
8 x 15y
15q2 = …. x
…. 2
d.
2p120y+2 = pq
…. x–
2
15q
….
2
(3x +Syarat
2y)(9x
2: – 6xy
2
+ 4y ) = …
a.
27x3 + 8y3 .
b.
27x3 – 8y3 .
c.
27x3 + 24xy2 –
8y3 .
d.
27x3 – 36x2y –
8y3 .
Hasil dari (4p – 5q)2
adalah …
a.
16p2 – 20pq +
25q2
b.
16p2 – 20pq –
25q2
c.
16p2 – 40pq +
25q2
d.
16p2 – 40pq –
25q2
Hasil dari (–2a –
b.

7.

a.

jawaban

yang

b.

Bentuk
paling
sederhana dari 5x +
3y – 2 – x + y + 2
adalah …
a. 4x
+
3y

b.

2.

3.

14.

(2a + 3)2 – (a – 4)2 =

a.
3a2

7

b.

9.
2

c. a – 10a
–a2

10a

d. a2 + 14a
Hasil dari (p – 3q)(2p
– 5q) adalah …
a.
2p2 – 11pq –
15q2

SMP Negeri 23 Kota Bekasi

10.

c. 3a2 + 4a +
25
3a2
+
25

d. 3a2 + 20a –
7
Pemfaktoran
dari
6x2y – 8xy2 adalah

a.
2xy(3x – 4xy)

b.

2

4.

b.

(4x – 9y)(4x –
9y)

c.

(8x – 9y)(8x +
9y)

d.

(8x – 9y)(8x –
9y)

c. 2xy(3x –
4y)
2xy(3x – 6xy)

d. 2xy(3x –
6y)
Pemfaktoran
dari
p(x + y) – q(x + y)
adalah …
a.
(x + y)(p + q)
c. (x – y)(p +
q)

………………
……..
Kelas

:

………………

15.

……..
Nilai :
…………………………
…………..

Pemfaktoran dari x2
- 5x – 6 adalah …
a.
(x – 2)(x + 3)
c. (x – 6)(x +
1)
(x + 2)(x – 3)

c. (x + 6)(x –
1)
Salah satu factor
dari a2 + 14ab –
72b2 adalah …
a.
a
+
4b
c. a + 18b
a

12b

b.

d. 3p – 6
Hasil pengurangan
6a2 – 12a dari 7a2 +
2a adalah …
a.
–a2

14a

b.

c. (2a – 9)(2a
– 1)
Pemfaktoran
dari
16x2 - 81y2 adalah

a.
(4x – 9y)(4x +
9y)

b.

1
a2
8.

c. (2a – 3)(2a
+ 3)
(2a

3)2

4a2 – 4a +

d. 4a – 4a +

d. 4x + 4y – 4
Jumlah dari 2p + 3q
– 4 dan p – 3q + 2
adalah ..
a.
2p

2

b.

13.

2

c. 4x + 3y – 4
4x + 4y

c. 2p – 6
3p


12.

1
a2

paling

d. (x – y)(p –
q)
Pemfaktoran
dari
4a2 – 12a + 9 adalah

a.
(2a
+
3)2

b.

1
a2

satu

(x + y)(p – q)

………………

1
a2

c. 4a + 4 +

tepat!
1.

4a2 – 4 +
2

BAB 1
salah

11.

1 2
) adalah …
a

ULANGAN

Pilihlah

b.

d. a – 18b
Pemfaktoran dari 24
+ 5p – p2 adalah …
a.
(8 + p)(3 – p)
c. (6 + p)(4 –
p)
(8 – p)(3 + p)

b.

d. (6 – p)(4 +
p)
Jawaban :
6
7
8
9
10
Nama

:

………………

LKS Matematika Kls VIII

1
Joko Misani