ANALISIS ASPEK ERGONOMI PEKERJA BAGIAN SORTASI AKHIR PADA PENGOLAHAN KOPI ROBUSTA SECARA SEMI BASAH (Studi Kasus PT. J. A. Wattie Perkebunan Durjo Jember)

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i

:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a

.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ANALISIS ASPEK ERGONOMI PEKERJA BAGIAN SORTASI
AKHIR PADA PENGOLAHAN KOPI ROBUSTA
SECARA SEMI BASAH
(Studi Kasus PT. J. A. Wattie Perkebunan Durjo Jember)

SKRIPSI


oleh
Isman Hadi S
NIM 071710101059

JURUSAN TEKNOLOGI HASIL PERTANIAN
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
UNIVERSITAS JEMBER
2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
ANALISIS
ERGONOMI//PEKERJA
BAGIAN SORTASI
il
idgigASPEK
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
KOPI ROBUSTA
hhtt AKHIR PADA PENGOLAHAN
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

SECARA SEMI BASAH
(Studi Kasus di PT..iJ.
ddA. Wattie Perkebunan Durjo
.idd Jember)

je.aj.cac.i
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

je.aj.cac.i
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
thtp
hSKRIPSI
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi salah satu syarat untuk
d
d
ca.cid.id
menyelesaikan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id pendidikan Progam Strata
aj.Satu
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Pertanian
ne
ne Jurusan Teknologi Hasililib
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgiPertanian
Fakultas Teknologi
gil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Jember
Universitas

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id Isman Hadi S
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
NIM 071710101059
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

:// /di
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

oleh

JURUSAN TEKNOLOGI HASIL PERTANIAN
FAKULTAS
.cid.idTEKNOLOGI PERTANIAN
c
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
UNIVERSITAS
JEMBER
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
2011
i
i
diggil
diggil

:// /di
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.idPersembahanku j.aca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
p saya persembahkan untuk:hthttp
Skripsi
hthttini

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

1. ALLAH SWT, Ibunda Sri Fatmawati dan Ayahanda Sutomo yang sangat saya

.id

.id

.id

.id memberikan semangateserta
.id dan kasih sayang
hormati dan cintai,eyang
je.aj.cactelah
je.aj.cacdoa
je.aj.cac.id
e
n
n
n
.u n
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
giigliiblib.u
g
g
selama//d
ini;
i
i
i
:p://d
:p//:d
:p//:d
//dig
//dig
thtp
thtp
thtp
t
t
t
h
h
h
t
t
t
2. kakakku Irwan Novianto & Irin Kusumawati serta Adikku tercinta Indri

Rahmawati yang sangat saya
cintai;
id.id
id.id
.
.
c
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
e
e
e
e
3. seluruh keluarga
semangat
n
nej.
nej. yang telah memberikan
nej.dan kasih sayang; ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.besarku
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
gigili
ili – anak kontrakan (Dika,
ig ili
idgigili angkatan 2007, khususnya
idgiganak
idSuhe
/:d
/:d
/:d
/:d
4. sahabat-sahabatku
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
(Harri P), Ainun, Bang Ole (M. Sholehudin)
dan Rendra) serta warga TeHaPe
2007

pada umumnya yang telah
banyak
dan sangat sangat membantuku
d
d
d
d selama kuliah;
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e sampai PT terhormat, byang
e memberikan ilmu danb.u.n
5. guru-gurukulibsejak
ne
ne
nTK
ntelah
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
membimbing
dengan
penuh
kesabaran;
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
6. Almamater Fakultas Teknologi Pertanian Universitas Jember.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

MOTTO

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ej.
nej. orang-orang yang iberiman
ndiantara
nej.
.bu.n
.bu.n
Allah akanilmeninggikan
kamu dan yang ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
b
idgigili diberi ilmu pengetahuan
idgbeberapa
idgigili
igili derajat.
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
*)
(terjemahan Surat Al-Mujadalah ayat 11)

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Sesungguhnya sesudah kesulitan itu ada kemudahan. Maka apabila kamu telah
selesai (dari suatu urusan), kerjakanlah dengan sungguh-sungguh (urusan) yang
id
id
lain.
.ac.c.id
.ac.c.id

jej.a
jej.a
e
e
n
n
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
. 6-7)*)
idgiigliilib. (terjemahan Surat Al-Insyirah
idgiigliilibayat
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
u.n
ne
ne
nbukan
ne dari apakah kita dapat
.bu.n
.bu.n
.bkita
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Orang
menyukai
dari
siapa
diri
kita,
akan
tetapi
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
membuat orang tersebut
merasa senang **)
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
*)
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Departemen
Republik Indonesia.d1998.
ili
idgigAgama
ig ili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/://idgigili Al Qur’an dan Terjemahannya.
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
p
p
p
Semarang:
CV
Asy
Syifa’.
t
t
t
t tp
hthttp
hthttp
**) hht
Muhammad Muhyidin. 2009. Keajaiban Shodaqoh. Yogyakarta: Diva Press

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej. tangan dibawah ini:ilib.bu.n
nej.
.bubertanda
Saya yang
u
u
b
.
i
l
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
nama
:
Isman
Hadi
Subhan
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

NIM

PERNYATAAN

: 071710101059

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
nsesungguhnya
ne
ne ilmiah yang berjudul
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
menyatakan idengan
bahwa karya
tulis
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
/:d
:p//:Aspek
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
Analisis
Ergonomi
Pekerja
Bagian
Sortasi
Akhir
pada
Pengolahan
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Kopi
Robusta secara Semi Basah (Studi kasus di PT. J. A. Wattie Perkebunan Durjo

ca.cid.id Jember) adalah benar –j.abenar
ca.cid.idkarya sendiri, kecuali jikaj.adisebutkan
ca.cid.id sumber nama
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
e
e
ej. bukan karya jiplakan.b.u.n
nej.
nej. pada instansi manapun,
nserta
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
dan
belum
pernah
diajukan
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Saya
bertanggungjawab
atas
kebenaran
dan
keabsahan
isinya
sesuai
dengan
sikap
hthttp
hthttp
hthttp
ilmiah yang dijunjung tinggi.

d
d
d
d
Demikian pernyataan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idini saya buat dengan esebenarnya,
aj.ca.ci .id tanpa adanya
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
nedari pihak manapuniliserta
nbersedia
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
tekanan dan ilpaksaan
mendapat sanksi
i
i
i
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
akademik
bila
ternyata
dikemudian
hari
pernyataan
ini
tidak
benar.
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
Yang
menyatakan,
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp Isman Hadi Subhan hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.id
Jember, 1 Oktober
j.ac c.id2011

NIM 071710101059

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

SKRIPSI

d
d
d
PEKERJAj.BAGIAN
ca.cid.id
aj.ERGONOMI
aj.ca.ci .id ANALISIS ASPEK
aj.ca.ci .id SORTASI
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
AKHIR
PADA
ne PENGOLAHAN
ne
ne ROBUSTA
ne
.bu.n
.bu.n
.bKOPI
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
idgigil
ig il
idgigBASAH
idgigil
/:d
SECARA p
SEMI
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
h(Studi
hhtt Perkebunan Durjo Jember)
hhtt
htt
Kasus di PT. J. A. Wattie

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
oleh
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Isman
Hadi
Subhan
t
t
hhtt
hhtt
NIM 071710101059

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
:p//:d
:
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Pembimbing
hhtt
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id Dosen Pembimbing Utama
a
a
.
.
j
j
e
e
nej. I
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
Dosen
Pembimbing
Anggota
i
i
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/
:
/
/
//dig
p
t
p
Dosen
Anggota II
hthttPembimbing

ca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.R., S.TP, MSi
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
: Andrew
Setiawan
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
p Ruriani, S.TP, MSi
hthttp
hth:ttEka
d

.i
: Dr. Ida Bagus Suryaningrat,
j.acac.id S.TP, MM

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PENGESAHAN

Akhir pada
.cid.id Ergonomi Pekerja Bagian
id
ca.cid.id Skripsi berjudul Analisis
caAspek
ca.cid.Sortasi
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
j. di PT. J.A. Wattie .une
n
nej.
nej. secara Semi Basah
nekasus
nej.
.bu.n
.bu.Robusta
.bu.n
Pengolahan Kopi
(Studi
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
Perkebunan
Durjo
Jember)
telah
diuji
dan
disahkan
oleh
Fakultas
Teknologi
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Pertanian Universitas Jember pada:

d
: Rabu ac.id
ca.cid.id
.id
aj.ca.ci .id hari
a
c
.
.
.
j
j
j
a
.
.
e
e
e
n
nej 2011
ne
nej
.bu.Oktober
.bu.n
.bu.n
tanggal
:b26
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
p
p
tempat
:
Fakultas
Teknologi
Pertanian
Universitas Jember
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
Tim
Penguji
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
Dosen
Pembimbing
Utama,
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Dr.
Ida
Bagus
Suryaningrat,
S.TP, MM
t
t
hhtt
hhtt
NIP. 197008031994031004

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.idI,
ca.cid.id Dosen Pembimbing Anggota
ca.cid.id
ca.cid.id Anggota II,
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Dosen
Pembimbing
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

c.idid

c.idid

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

Mengesahkan
id.id
.
c
ca.cid.id
a
a
c
.
.
j
j
a
Dekan,
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

id
id
aj.ca.Dr.
c.idIr. Iwan Taruna, M.Engej.aj.ca.c.id
.
j
e
ne NIP. 196910051994021001
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

.
je.aj.acMSi
Andrew Setiawan,
S.TP,
e
n
b.uun
NIP. 198204222005011002
igiliilib.

://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

je.aj.ac.S.TP, MSi
EkanRuriani,
e
n
bli.bu.u197902232006042001
igiliiNIP.

://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

RINGKASAN

Analisis Aspek Ergonomi Pekerja Bagian Sortasi Akhir pada Pengolahan
Kopi Robusta secara Semi Basah (Studi Kasus di PT. J. A. Wattie
Perkebunan Durjo Jember); Isman Hadi Subhan, 071710101059; 2011: 95
halaman; Jurusan Teknologi Hasil Pertanian Fakultas Teknologi Pertanian
Universitas Jember.
Proses pengolahan di PT. J. A. Wattie Durjo Jember masih belum
dilakukan analisis aspek ergonomisnya, akibatnya terdapat beberapa pekerja yang
masih mengalami keluhan atau rasa tidak nyaman di lingkungan kerja khususnya
bagian sortasi akhir kopi robusta. Hal tersebut dapat diketahui dari desain meja
dan kursi yang terdapat di PT. J. A. Wattie Perkebunan Durjo Jember. Desain
meja dan kursi untuk saat ini bisa dikatakan masih belum ergonomis sehingga
menyebabkan ketidaknyamanan terhadap pekerja dalam melakukan pekerjaannya.
Oleh karena itu maka perlu dilakukan penelitian tentang aspek ergonomis guna
untuk mengevaluasi aspek ergonomis pekerja bagian sortasi di PT. J. A. Wattie
Perkebunan Durjo Jember.
Tujuan dari penelitian ini yaitu mengevaluasi kenyamanan pekerja bagian
sortasi di PT. J.A. Wattie Perkebunan Durjo Jember ditinjau dari aspek
anthropometri meliputi kenyamanan tentang penggunaan kursi dan meja ketika
melakukan sortasi kopi robusta, mengevaluasi lingkungan kerja (suhu dan
kelembaban ruang kerja serta kebisingan) di divisi pengolahan bagian sortasi biji
kopi robusta di PT. J.A. Wattie Perkebunan Durjo Jember serta memberi alternatif
desain kursi dan meja dengan metode anthropometri.
Penelitian ini dilakukan melalui metode observasi dengan cara wawancara
dengan beberapa staf dan pekerja di PT. J. A. Wattie Perkebunan Durjo Jember.
Pengambilan data penelitian berupa ukuran meja, kursi dan dimensi tubuh pekerja
(tinggi duduk, tingggi bahu, tinggi siku, tinggi lutut, tinggi popliteal, jarak pantat
– popliteal, lebar bahu dan jangkauan tangan, tinggi badan) serta juga kondisi
lingkungan (suhu, kelembaban dan kebisingan suara). Metode analisis yang
digunakan yaitu persentil 95 untuk penetapan data anthropometri serta juga rerata

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

dan standar deviasi untuk variabel kondisi lingkungan dan dimensi tubuh
manusia.
Hasil

penelitian

menunjukan

bahwa

kondisi

lingkungan

(suhu,

kelembaban dan kebisingan suara) masih belum optimum. Nilai optimum suhu,
dan kelembaban ruangan untuk orang bekerja berturut-turut yaitu 25o-27oC, 70%80% dan 85 dB. Suhu dan kelembaban di ruang sortasi PT. J. A. Wattie
Perkebunan Durjo Jember pada pukul 06.00 WIB, 09.00 WIB dan 12.00 WIB
berturut-turut adalah 19,8oC dan 86%; 28,7oC dan 72,78%; 30oC dan 68,5%,
sedangkan tingkat kebisingan suara dibeberapa tahapan produksi yaitu pada
proses pulping 85 dB, washing 94 dB, bordes 88 dB dan hulling & pengayakan
adalah 99 dB. Hasil perhitungan untuk desain meja memilki panjang yaitu 195
cm, lebar 70 cm dan tinggi 80 cm, sedangkan ukuran kursi yang diperoleh yaitu
panjang 120 cm, tinggi (tanpa sandaran) 46 cm, panjang sandaran 100 cm dan
lebar sandaran 54 cm. Desain meja dan kursi yang sebelumnya mengalami
perubahan ukuran antara lain tinggi meja, tinggi kursi, lebar meja dan lebar kursi.
Adanya suatu desain yang ergonomis diharapkan mampu meningkatkan
produktifitas dalam melakukan kegiatan sortasi tanpa menimbulkan suatu
kelelahan tubuh yang terlalu cepat.
Kata Kunci: ergonomi, sortasi, kopi robusta, semi basah

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PRAKATA

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
nej.
nej. Allah SWT atasilibsegala
nerahmat
nej.
.bu.n
.bu.kehadirat
.bu.n
.bu.n
Puji syukur
dan hidayah-Nya
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
sehingga
penulis
diberi
kesempatan
dan
kecerahan
pikiran
untuk
menyelesaikan
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
skripsi yang berjudul Analisis Aspek Ergonomi Pekerja Bagian Sortasi Akhir

d
dd di PT. J. A.
d
ca.cid.id secara Semi Basah (Studi
aj.Robusta
aj.ca.ci .id pada Pengolahan Kopi
aj.ca.ci .ikasus
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne Jember). Skripsi ini
ne
ne untuk memenuhi salah
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Wattie Perkebunan
Durjo
disusun
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
satu
syarat
untuk
menyelesaikan
pendidikan
strata
satu
(S1)
dan
memperoleh
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
gelar sarjana Teknologi Pertanian pada Jurusan Teknologi Hasil Pertanian

Jember.
d
ca.cid.id Fakultas Teknologi Pertanian
ca.cid.iUniversitas
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.ini penulis menyadari
nej. bahwa skripsi iini
nej.
.bu.n
.bu.n
.bsepenuhnya
.bu.n
Pada
kesempatan
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
terselesaikan
atas
bantuan
semua
pihak.
Oleh
karena
itu,
penulis
ingin
hthttp
hthttp
hthttp
menyampaikan ucapan terima kasih kepada :

d
d
d.id
id
Pertanian
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 1. Dr. Ir. Iwan Taruna,
aj.ca.M.Eng
aj.ca.ciTeknologi
c.id selaku Dekan Fakultas
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Universitas
Jember;
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
2. hIr.
Muhammad
Fauzi,
M.Si
selaku
Ketua
Jurusan
Teknologi
Hasil
Pertanian
t
thtp
t
hhtt
hhtt
tt
Universitas Jember;

Komisi
ca.cid.id Bimbingan Jurusan Teknologi
ca.cid.id 3. Ir. Setiadji selakuj.a
ca.cid.id
ca.cid.id Hasil Pertanian
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Universitas
Jember;
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpIda Bagus Suryaningrat, S.TP,
4. hDr.
hthttp Utama,
hthttpMM selaku Dosen Pembimbing

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

Andrew Setiawan R., S.TP, M.Si selaku Dosen Pembimbing Anggota I dan

did Dosen Pembimbing Anggota
.id
Eka Ruriani, S.TP,j.M.Si
ac.ci .selaku
j.ac c.id II serta juga Ir.

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n
nej Pembimbing Akademik
nej
netelah
.bu.n
.bu.n
.bu.yang
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Djumarti
selaku
Dosen
meluangkan
waktu,
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
bimbingan dan pengarahan
hpikiran
hhttp demi
http dan perhatian dalam hmemberikan
http
terselesaikannya penulisan skripsi ini;

id
ca.cid.idTeknologi Hasil Pertanian
ca.cid.id 5. segenap Dosen Jurusan
ca.cid.id
ca.cid
Fakultas
Teknologi
.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.Jember;
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Pertanian
Universitas
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Ananto selaku kepala pengolahan
6. hBapak
hthttp Durjo
hthttp PT. J. A. Wattie Perkebunan
Jember;

d
d
d
ca.cid.iddi PT. J. A. Wattie
Munarto
aj.ca.ci .id selaku staf di pengolahan
aj.ca.ci .id 7. Bapak Miskini dan
aj.ca.ci .id
aj.kopi
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
nJember;
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Perkebunan
Durjo
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

8. seluruh pihak PT. J. A. Wattie Perkebunan Durjo Jember yang telah

membantu selama melakukan
ca.cid.id
ca.cid.id penelitian di lapang; j.aca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j. selalu mendoakan dan
nej.
neyang
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
9. keluargakuilib
tercinta
memberikan
dukungan moral
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:skripsi
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
maupun
material
selama
penyelesaian
ini;
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
10. sahabat-sahabatku angkatan 2007 THP, terima kasih atas segala bantuan dan

did
d
d
d
dorongan semangat yang
pada penulis;
aj.ca.ci .diberikan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
netidak dapat kami sebutkan
ne
ne
ne
.buyang
.bu.n
.bu.n
.bu.n
11. semua pihak
namanya,
terima kasih atas
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
dukungan
dan
kerja
samanya.
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

Penulis menyadariabahwa
untuk itu
ca.cid.id
ca.cid.idkarya ini masih jauh darij.akesempurnaan,
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. hati, penulis sangat
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
dengan
segala
kerendahan
mengharapkan
kritik
dan
saran
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
yang
bersifat
membangun,
baik
dari
segi
isi
maupun
bentuk
susunannya.
hthttp
hthttp
hthttp
Semoga skripsi ini dapat bermanfaat bagi semua pihak yang membutuhkan.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Jember,
Oktober
2011
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Penulis
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

DAFTAR ISI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
Halaman
/:d
/
:
/
/
p
t
ht ttp
HALAMAN JUDUL ..........................................................................h
ii

iii
.cid.id .........................................................
.cid.id HALAMAN PERSEMBAHAN
.cid.id
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
HALAMAN MOTTO
iv .unnej
ne........................................................................
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
igliiblib.u
i
i
i
l
gigPERNYATAAN
gigil
g
i
i
idgigil
i
i
d
d
d
i
/
/:d
/
/
HALAMAN
............................................................
v
/
/
/
: /d
: /d
: /d
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/
HALAMAN PEMBIMBINGAN .......................................................
vi

vii
id.id HALAMAN PENGESAHAN
id.id............................................................
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
RINGKASAN .....................................................................................
viii .une
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
li
ig ili
idg.........................................................................................
idgigili
idg
igili
/:d
/:d
/:d
/:d
PRAKATA
xigi
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
DAFTAR
ISI ......................................................................................
xii

xv
.cid.id DAFTAR GAMBAR .........................................................................
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
DAFTAR TABEL
..............................................................................
xvi .unnej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
giigliiblib.u
gigil
gigil
i
idgigil
i
i
d
d
d
/
/:d
/
/
/
/
/
DAFTAR
LAMPIRAN
......................................................................
xvii
: /d
: /d
: /d
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/
BAB 1. PENDAHULUAN .................................................................
1

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

1.1

Latar Belakang
.idd .........................................................
.idd

1.4

Manfaat Penelitian ...................................................

1
cac.i
ca.cid.id
cac.i
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.2 bRumusan
3 b.un
nej. Masalah ....................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigiliTujuan Penelitian .....................................................
idgi4gili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
1.3
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
4

1.4.1 Bagi .Peneliti
idd ......................................................
.idd

4
d
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
aj.cac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e Perusahaan ................................................
1.4.2
5 b.un
nBagi
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
1.4.3 Bagi Ilmu Pengetahuan......................................
5
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
1.5

Batasan Penelitian ....................................................

5

6
ca.cid.id .....................................................
ca.cid.id BAB 2. TINJAUANj.PUSTAKA
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
2.1 ibSejarah
6 ib.u.n
nej.Tanaman Kopi.............................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
2.1.1
Syarat
Tumbuh
...................................................
6
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

2.1.2 Struktur Buah Kopi ............................................

7

2.1.3 Jenis-jenis
c.idid Kopi..................................................
c.idid

d
9
aj.ac.
aj.ca.ci .id
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nSifat-sifat
ne
ne
2.1.4
Biji Kopi ............................................
11lib.u.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

2.2 Pemanenan ................................................................

13

2.2.1 Pemetikan
c.id.id Pendahuluan......................................
c.id.id

14
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
ej.
nPemetikan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
2.2.2
Merah ...............................................
14ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.2.3
Pemetikan
Hijau
.................................................
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp 14
2.3 Pengolahan Kopi .......................................................

14

did
d
2.3.1 Sortasi
..............................................
ac.i .Gelondong
ac.i .id

15
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n j
ej
nPengupasan
nej
.bu.n
.bu.n
2.3.2
Kulit Buah (Pulping).......................
16ilib.bu.une
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.3.3
Fermentasi
.........................................................
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt 16
2.3.4 Pencucian ...........................................................

16

d
d
2.3.5 Pengeringan
ac.i .id .......................................................
ac.i .id

17
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
ej.
nPenggerbusan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
2.3.6
(Hulling)
......................................
17
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2.4
Definisi
Ergonomi
.....................................................
hthttp
hthttp
hthttp 17
2.5 Definisi Anthropometri .............................................

19

dan
id
ca.cid.id
ca.cid.Anthropometri
ca.cid.id
a
aData
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
j
n ej
neCara
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Pengukurannya .......................................
20ilibi.bu.un
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2.5.2
Aplikasi
Data
Anthropometri
dalam
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.5.1

Perancangan Produk dan Fasilitas Kerja .........

22

PENELITIAN
........................................
25
id
ca.cid
ca.cid.id BAB 3. METODOLOGI
ca.cid.id
ca.cid.id
.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.dan Waktu Penelitian..................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
3.1
Tempat
25
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 3.2 Alat dan Bahan .........................................................
hthttp 25
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

3.3

Metode Pengumpulan Data ......................................

25

.cid.id Data..............................................
.id
Tahapan
j.acAnalisis
j.ac c.id

ca.cid.id
30
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
neAnalisis
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.4.1
Anthropometri
..................................
30
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:p//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p Standar Deviasi ................
3.4.2 Analisis Rerata
hhtt
hhttp 31
hhttdan
3.4

3.4.3

Penetapan Data Anthropometri ........................

31

ca.cid.id Subyektif ...........................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
3.4.4 j.Analisis
32
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej. Alir Penelitian ............................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
3.5
Diagram
33
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
BAB
............................
htht4.tp GAMBARAN UMUM PERUSAHAAN
hthttp 34
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

4.1

Sejarah Perkebunan Durjo .......................................

4.2

.
ca.c.id .....................................................
Kondisi
j.aGeografis
j.acac.id

34

id
id
ca.cid.id
34
a
.
j
.
.
.
e
e
e
j
neLuas
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
4.2.1
dan
Letak
Kebun
.....................................
34
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

4.2.2 Batas – batas Wilayah Perkebuan Durjo...........

34

4.2.3 Pembagian
c.id.id Afdeling ........................................
c.id.id

34
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
neStruktur
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
4.2.4
Tanah .................................................
35ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
4.2.5
Keadaan
Iklim
dan
Curah
Hujan
......................
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp 35
4.3

Jaminan Sosial ..........................................................

35

d
d
d
Poliklinik.........................................................
35
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
neSarana Olahraga ..............................................
ne
.bu.n
.bu.n
4.3.2
35ilib.bu.une
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
4.3.3
Peternakan
.......................................................
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt 35
4.3.1

4.3.4

Tenaga Kerja ...................................................

36

...........................................
37
ca.cid.id BAB 5. HASIL DANj.aPEMBAHASAN
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
nej.
nePenelitian
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
5.1
Obyek
.......................................................
37
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
5.2
Kondisi
Lingkungan
Kerja
.......................................
hthttp
hthttp
hthttp 37

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

5.2.1 Temperatur/Suhu Ruangan ..............................

39

40
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n ej
neKebisingan
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
5.2.3
Suara .............................................
42ilibi.bu.un
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
5.2
Keluhan
Subyektif
....................................................
t
t
t
hhtt 46
hhtt
hhtt

d
id
5.2.2 .Kelembaban
Ruangan ......................................
ac.ci .id
.ac.c.id

BAB 6.

PENUTUP ........................................................................

59

6.1 Kesimpulan
59
id
ca.cid................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
ne........................................................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
6.2
Saran
59
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
DAFTAR
hthttp PUSTAKA .........................................................................
hthttp 60
hthttp
LAMPIRAN .......................................................................................

63

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig