Fatimah Intan Rahmati

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/


giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id

.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.

j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt


d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

h

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

p

.id

ac

nej.

.id

.id

ac
nej.

ac
nej.

lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
EVALUASI
ASPEK
://d SISTEM DISTRIBUSIttAIR
://dBERSIH DITINJAU DARI
://d
p
p
p
t
t
t
t
h
h
HIDROLIS MENGGUNAKAN
SOFTWARE EPANETh2.0
(STUDI KASUS PERUMNAS PATRANG)

SKRIPSI
diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi salah satu syarat

nej

b.u

gili
://di

id
.ac.

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

untuk menyelesaikan Progran Studi Teknik Sipil (S1)

.id
cmencapai
c.id
a
a
.
.
j
j
dan
gelar
Sarjana
Teknik
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
/dig
/dig
/
/
:
:
p
p
t
t
ht
ht

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

http

Oleh :
Fatimah Intan Rahmati
071910301091

PROGRAM STUDI STRATA 1 (S1)
JURUSAN TEKNIK SIPIL
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS JEMBER
2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id PERSEMBAHAN ej.aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
Skripsi
ini
saya
persembahkan
kepada
:
t
t
p
hhttp
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

1. Kedua orang tuaku tercinta, Drs. Mohtar MT. dan Utami Rahmatin BA. yang

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
2.
i
l
i
idgigili
//:d
p //

id
selalu mendo akan, mencintai
id
c.cid.muach-muach.
.ac.c.id dan mendukungku. Love.ayou

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e j.
e
e
nej. Teja Hapsari dan Kamila
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
une (The ceweks centil).
u
u
blitersayang
b
b
Adik-adikgku
Mediana
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Mahmudah
Zahra yang selalu sabar
hthttp
hthdengan
hthKalian
ttp kakakmu yang cerewet.
ttp adalah
penyemangat ku.

d
d
.cid.idPrih, Pak To, Ama, .ac.cid.id
aj.ca.ci .id 3. Keluaga besar Tulungagung
aj.ca.ci .id dan Sukabumi. Terutama
aj.caBule
.
.
.
jej.a
j
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
Bayu
dan
Taufik
yang
menjaga
dan
menyayangi
ku.
Matur
suwun.
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
:
tp :
4. Nini
nenek gaul. Terimahtkasih
p
hthtp
hthtp
ttp: lucu.
ttpAnasih,
http atas doa, semangat dan cerita-cerita
d
ca.cid.id kasih atas segala j.aca.cid.id
Ibu Jamaludin.
Terima
a
.
j
a
e
e
e j.
n
nej.
nej. kecil ku Yoga dan iYogi
.bu.n
.bu.Sahabat
.bu.n
u
u
une selama saya di jember.
b
b
i
i
perhatianig
dan
l
l
liiblibantuannya
i
i
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
yang
hthttp
hthdittpkosan.
hthttpselalu menghadirkan kecerian

Bapak dan Ibu

.i .id dan
kosku,
j.ac cBapak

h

6. Dosen-dosen jurusan teknik sipil, administrasi jur. Teknik sipil dan seluruh staf

d
d
d
d
aj.ca.ci .id Fakultas Teknik Universitas
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idJember.
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
u.n
ne
neNur Syamsi, Ruri Septiani,
nsesuatu
ne
.bu.n
.bu.n
.bJuwi,
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
7.
Sahabatsahabat
.
Ayank
nia,
ayank
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p Puguh,
p
tp Muw-Muw, beib Jayeng,
Fitri
hhttMas
hhtRatih,
hhttpnemo (MYCHIN GIRL), Buu

h

beib Prima, Dani dan semua sahabat-sahabat LIVICHO 07. Terima kasih atas

id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
j.
nej.
nej.nyengnyong patah-patah.
negila-gilaan,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
nyambung)
touring
konser
ajep-ajep
dan
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttptengkyu Rek.
hthttp
hthttp
Matur
id

. id guilani, gj, gak
semua pengalaman j.indah,
aca.c.idsemua cerita (cerita manis,
j.acac.gila,

h

8. Keluarga besar MARKA LINTAS. Bersama Selamatkan Pengguna Jalan

d
d
d
.cid.id
aj.caUniversitas
aj.ca.ci .id 9. Almamater TeknikeSipil
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
Jember.
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
10.
Semua
staf
PDAM
Jember
atas
kesabaran
serta
segala
bantuan
baik
dalam
bentuk
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hmateriil
hhttp
hhttp
http maupun moriil.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

Love you Nini.

ca.cid.id 5.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
iii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Sesungguhnya
Allah
tidak
akan
mengubah
nasib
suatu
kaum
kecuali
kaum
itu
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

MOTTO

sendiri yang mengubah apa apa yang ada pada diri mereka
(terjemahan
Surah Ar-Ra ad ayat 11)
.id
.id

aj.cac.id
.
j
e
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

aj.cac.id
.
j
e
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

Pengetahuan tidak untuk dihafal.
Pengetahuan adalah
d.idsegala sesuatu yang memberikan
d.id manfaat.
i
i
.
.
c
c
(Imam Syafii)
ej.aj.ac
ej.aj.ac

ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Raihlah ilmu, dan untuk meraih ilmu belajarlah untuk tenang dan sabar
ca.cid.id (Khalifah Umar) j.aca.cid.id
a
.
j
e .
e .

nej
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

nej
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Keberhasilan adalah kemampuan untuk melewati dan mengatasi dari satu
d
d
d
kegagalan kej.kegagalan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idsemangat
aj.ca.ci .id berikutnya tanpa kehilangan
.
.
j
j
e
e
e
un e
un e
un e
(Winston Chunchill)
ilib.b.un
ilib.b.un
ilib.b.un

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

idgigili
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

idgigili
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

idgigili
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
iv ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id PERNYATAAN ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt Saya yang bertanda tangan hdihbawah
tt
ini:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
NIM
:
071910301091
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Menyatakan
Evaluasi
idgigili
idgigili dengan ini sesungguhnya
idgibahwa
idgigili
gili skripsi yang berjudul://d
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
p
p
tp Aspek Hidrolis Menggunakan
hthttDistribusi
hthtdari
hthttp Software
Sistem
Air Bersih Ditinjau

h

Nama : Fatimah Intan Rahmati

Epanet 2.0 (Studi Kasus Perumnas Patrang) adalah benar-benar hasil karya sendiri,

d
d.id
d.id
ca.cid.id
aj.ca.ci .id kecuali kutipan yang esudah
aj.ca.cisaya
aj.ca.cibelum
.
.
.
sebutkan semburnya,
dan
pernah diajukan ej.a
j
j
j
.
e
e
nej
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
pada institusi
Saya bertanggung jawab
il
il pun, serta bukan karya
idgigatas
idgigil
idgigmana
idgjiplakan.
igil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp dan kebenaran isinya sesuai
hhttpdengan sikap ilmiah yang hharus
keabsahan
http dijunjung

h

tinggi.

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
nej.
nej. tanpa ada tekananilidan
nej. ini saya buat dengan
nej.
Demikian
.bu.n
.bsebenarnya,
.bpernyataan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
paksaan
dari
pihak
mana
pun
serta
bersedian
mendapat
sanksi
akademik
jika
ternyata
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
n
ne
ne 31 Oktober 2011 ilib.bu.n
.bu.Jember,
u
u
b
i
l
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
Yang menyatakan,

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
u.n
nej.
nej.
.
.bu.Fatimah
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
Intan Rahmati ig ili
idgigili
/:d
/
:p//:d
:
/dig
/
/
/
p
p
t
t
t
t
h
hthttp
NIM 071910301091
ht

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
v ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

di kemudian hari pernyataan ini tidak benar.

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
n e
SKRIPSIilibi.bu.un
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

EVALUASI SISTEM DISTRIBUSI AIR BERSIH DITINJAU DARI ASPEK

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

.cid.id 2.0
HIDROLIS.a
MENGGUNAKAN
SOFTWARE
c.cid.id
.acEPANET

jej.a
jej.a
e
e
n
n
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
idgiigliilib. (STUDI KASUS PERUMNAS
idgiigliilib.PATRANG)
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.idFatimah Intan Rahmati j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
NIM
071910301091
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
.
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Dosen
Pembimbing
Anggota
:
Ririn
Endah
B.,
ST.
MT.
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
vi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Oleh

id

.
Dosen e
Pembimbing
j.a.cac.id Utama

id

c. id
: Yeny Dhokhikah,
ej.a.ac. ST. MT.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id PENGESAHAN ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ne
ne
ne sistem distribusi air
neditinjau dari aspek hidrolis
.bu.n
.bu.n
.bu.evaluasi
.bu.n
u
u
u
u
Skripsi berjudul
bersih
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
menggunakan
software
Epanet
2.0
(studi
kasus
perumnas
patrang)
telah
diuji
dan
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

disahkan pada :

.cid.id 2011
ca.cid.id hari, tanggal : Selasa, j25
caOktober
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
.
e
e
e
nej.
nejTeknik
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
tempat
:
Fakultas
Universitas
Jember
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
p
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
Sekretaris
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id (DPU)
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

Tim Penguji,

.id
Ketua (Penguji
j.acI)c.id

e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

Sri Wahyuni, ST., MT., Ph. D

Yeny Dhokikah, ST., MT.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id199903 2 002
ca.cid.2id001
NIP 19730127
NIP 19711209 199803
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
Anggota II (Penguji
hthttII)
hthttp
hthttp Anggota I (DPA)

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
neEntin Hidayah, M UM. ilib.bu.n
neST., MT
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
Ririn
Endah
B.,
Dr.
Ir.
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t 19720528 199802 2 001 hhtt
NIP 19661215 199503
hhtt2 001
hhtNIP

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id Mengesahkan
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
a.n
Dekan,
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp Dekan I
Pembantu

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Mahros
Darsin,
ST.
M.Sc
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt 199501 1 001
NIP 19700322

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
vii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id

.id

ac
nej.

b.u

ili
//dig

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

http

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

http

http

Evaluasi Sistem Distribusi Air Bersih Ditinjau Dari Aspek Hidrolis
Menggunakan Software EPANET 2.0 (Studi Kasus Perumnas Patrang); Fatimah
Intan Rahmati, 071910301091; 2007:55 halaman; Jurusan Teknik Sipil, Fakultas
Teknik, Universitas Jember.
Sistem penyediaan air bersih bertujuan untuk menyediakan jumlah air yang
cukup untuk kebutuhan masyarakat sesuai dengan tingkat kemajuan dan
perkembangan daerah pelayanan. Untuk memenuhi kebutuhan air bersih tersebut di
daerah perkotaan dibangun beberapa pengolahan air bersih yang dikelola oleh Badan
yaitu Perusahaan Daerah Air Minum. Berdasarkan survei

pendahuluan pada kawasan Perumnas Patrang (zona 7) Kecamatan Patrang diketahui
pendistribusian air bersih oleh PDAM tidak tersuplai dengan baik. Untuk mengetahui
lebih lanjut mengenai siatem pendistribusian air bersih pada daerah Kecamatan
Patrang Kabupaten Jember, maka perlu dilakukan studi mengenai pelayanan air
bersih pada kawasan tersebut menggunakan bantuan software Epanet 2.0. Parameter
hidrolis yang digunakan untuk mengevaluasi adalah dari aspek kecepatan dan tekanan
Studi yang dilakukan pada Perumnas Patrang didapatkan kondisi jaringan
sistem distribusi pada Perumnas Patrang belum memenuhi standar yang ditetapkan.
Hal tersebut dapat dilihat dari terdapatnya nilai kecepatan aliran pada yang masih di
bawah 0,3 m/dt pada jam 08.00, 13.00 dan 16.00 dengan kecepatan aliran terendah
sebesar 0.01 m/dt dan kecepatan aliran tertinggi sebesar 1,68 m/dt. Pada jam-jam
tersebut juga, terdapat tekanan yang berada di bawah standar minimum (5 m) yaitu
sebesar 1,13 m .

viii

ac
nej.

b.u

gili
://di

RINGKASAN

Usaha Milik Daerah

h

h

b.

gili
i
d
/
/
:

p

b.

gili
i
d
/
/
:

http

b.

gili
i
d
/
/
:

http

b.

gili
i
d
/
/
:

http

SUMMARY
Evaluation of Water Distribution System Viewed from the Hydraulic Aspect
using EPANET 2.0 (Case Study of Patrang Housing); Fatimah Intan Rahmati,
071910301091; 2007:55 pages; Department of Civil Engineering, Faculty of
Engineering, Jember University.

Water supply system is aimed to provide a sufficient amount of water for
community related with advance level and the development of the service area. In
order to fulfill the need of clean water in urban areas, several clean water processors
are established by the local government, which is so called as Perusahaan Air Minum
Daerah. Based on the preliminary survey, Perumnas Patrang (Zone 7) was not well
supplied. Epanet 2.0. Used to find out the distribution system of clean water in
Patrang Housing areas. Hydraulic parameters used to evaluate the aspects are velocity
and pressure.
Based on the study, it was found that the condition of the distribution
network was below the standard. It can be seen from the flow rate value. It was
below 0.3 m/s at 08.00 am, 1.00 pm, and 4.00 pm. Furthermore, the lowest velocity
was 0.01 m/s and the highest velocity was 1.68 m/s. In the same time, the pressure
was under the minimum standard, 5 m by 1.13 m

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
ix ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
ne
ne memberikan rahmat ilserta
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.butelah
u
u
u
u
Puji syukur
kehadirat
Allah SWT yang
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hidayah-Nya
sehingga
penulis
dapat
menyelesaikan
skripdi
yang
berjudul
Evaluasi
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

PRAKATA

Sistem Distribusi Air Bersih Ditinjau dari Aspek Hidrolis menggunakan Software

.cid.id
.cid.id untuk memenuhi .ac.cid.id
Patrang) . Skripsi ini
ca.cid.id Epanet 2.0 (Studi Kasus
caPerumnas
cadisusun
a
a
a
.
.
.
j
j
j
jej.a
e
e
e
e
j.
j.
j.
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
salah satu syarat
menyelesaikan pendidikan
.
giigliilib.
idgiigliilib.
idgiigliilibuntuk
idgiigliilib. strata satu (S1) pada
idjurusan
d
d
d
/
/
/
//:d
/
/
/
:
:
:
/
://
Teknik
p //
p:// Fakultas Teknik Universitas
hthtp
hthtp
hthtp
ttSipil
ttpJember.
ttp:/

h

Penyusunan skripsi ini tidak lepas dari bantuan berbagai pihak. Oleh karena

d
d
d
.cid.id kasih kepada:
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id itu, penulis menyampaikan
aj.caterima
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne selaku Dekan Fakultas
ne Universitas Jember; ilib.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
1.
Ir.
Widyono
Hadi,
MT.,
Teknik
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
2.
Jojok
Widodo,
ST.
MT.,
selaku
Ketua
Jurusan
Teknik
Sipil
Fakultas
p
hhttp Teknik
hhttp
hhttp

h

Universitas Jember;

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
.cid.id disebutkan satu persatu..ac.cid.id
ca.cid.id
aj.ca.ci .id 7. Semua pihak yang etidak
a
aj.cadapat
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
e
e
e
n
e
nej
nej dari semua pihak demii
nmenerima
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.saran
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Penulis
juga
segala
kritik
dan
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
tp
kesempurnaan
skripsi ini. Akhirnya
berharap, semoga skripsi
hhttp ini dapat
hhtpenulis
hhttp

h

ca.cid.id 3.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
4.
l
i
idgigili
//:d
p //
5.

d
d
a
a
e
e
n
ej.
ej.
nAnggota;
nMT.,
.bu.n
.buST.
u
u
b
b
.
i
i
Ririn Endah
B.,
selaku
Dosen
Pembimbing
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
p
Sri
ST., MT., Ph. D. selaku
Penguji I;
tp
hthttDosen
hthtWahyuni

d
c.ci .id
c.ci .iselaku
Yeny Dhokhikah, ST.
Dosen Pembimbing
j.aUtama;
j.aMT.,

6. Dr. Ir. Entin Hidayah, M UM., selaku Dosen Penguji II;

bermanfaat bagi semua pihak.

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Jember,
31
Oktober
2011
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
Penulis
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
x ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h