Studi Kelayakan Pendirian Pabrik Pengolahan Ulang Kopi Rakyat di Daerah Produsen Kabupaten Dairi Sumatera Utara

BRIDON SILABAN, F .17.1243.

S t u d i Kelayakan Pendirian

P a b r i k Pengolahan U l a n g K o p i R a k y a t d i D a e r a h Produsen
Kabupaten D a i r i , Sumatera Utara.
W i r a a t m a d j a . MSc. dam I r .

Dibawah b i m b i n g a n S u t e d j a

Endang Gumbira. MADev.
RINGKASAN

K o p i merupakan s a l a h s a t u k o m o d i t i p e r k e b u n a n yang
p e n t i n g a r t i n y a dalam perekonomian I n d o n e s i a .

P r o d u k s i ko-

p i I n d o n e s i a s e b a g i a n b e s a r merupakan k . a s i l perkebunan r a k Pada umumnya mutu k o p i r a k y a t j a u h l e b i h rendah b i l a

yat.


d i b a n d i n g k a n dengan m u t u k o p i h a s i l p e r k e b u n a n besar,

se-

h i n g g a belum s i a p untuk d i e k s p o r .
Kabupaten D a i r i merupakan s a l a h s a t u k a b u p a t e n pengh a a i l k o p i t e r b e a a r y a n g t e r d a p a t d l P r o p i n s i Sumstera
Utara.

Sebagian b e s a r p r o d u k s l k o p i d i d a e r a h t e r s e b u t

'

a d a l a h j e n i s k o p i R o b u s t a -k l o w l o k a l , d a n merupaltan
h a s i l perlcebunan r a k y a t .

P e t a n i k o p i m e n j u a l k o p i ltepada

pedagang p e r a n t a r a (pedagang d e s a / t e n g k u l a k ,
camatan),


pedagang ke-

s e l a n j u t n y a pedagang kecamatan m e n j u a l n y a kepada

pedagang kabupaten.

Pedagang k a b u p a t e n m e n j u a l k o p i t e r -

s e b u t kepada e k s p o r t i r y a n g b e r a d a d i i b u k o t a p r o p i n s i
(Medan).

Penjualan k o p i o l e h p e t a n i m e l a l u i Koperasi U n i t

Desa m a s i h k e c i l j u m l a h n y a

Sebagian k e c i l d a r i p r o d u k s i

k o p i r a k y a t d i o l a h m e n j a d i bubuk k o p i .
L u a s tanaman k o p i pads dekade 10 t a h u n t e r a k h i r menga l a m i kenaikan r a t a - r a t a


16.78

p e r s e n p e r t a h u n , sedangkan

t o t a l p r o d u k s i mengalami k e n a i k a n r a t a - r a t a
p e r tahun.

14.36

persen

L u a s tanaman k o p i n e n g h a s i l k a n pada t a h u n 1983

a d a l a h 1 2 3 2 5 h a , dengan p r o d u l c s i 6 658 t o n b i j i l t o p i .
K a p a s i t a s p a b r i k yang d i r e n c a n a k a n a d a l a h 2 100 t o n
k o p i r a k y a t p e r tahun atau menghasilkan 1637.100
mutu EK I d a n 296.464

ton kopi piksel.


ton kopi

P e n y e d i a a n bahan

baku d i l a k u k a n ; dengan k e r j a s a m a dengan p i h a k i < o p e r a s i U n i t
Desa (KUD) d a n pedagang ltecamatan.
Pembangunan p a b r i k sebelum b e r p r o d u k s i s e c a r a k o m e r s i a l
membutuhkan w a k t u selama 5 1 minggu,

sedangkan p a b r i k a k a n

b e r o p e r a s i s e c a r a k o m e r s i a l s e l a m a 10 tahun dengan 3 0 0 h a r i
k e r j a p e r tahun.

P a b r i k yang d i r e n c a n a l t a n berltedudultan d i

ibultota kabupaten, y a i t u S i d i k a l a n g

.


Modal i n v e s t a s i p a b r i k a d a l a h s e b e s a r Rp 373 633 950,
sedangkan m o d a l k e r j a u n t u k s i k l u s p r o d u k s i t i g a b u l a n
( t r i w u l a n ) a d a l a h Rp 849 803 947.

Modal i n v e s t a s i d i p e r -

o l a h d a r i p e m i l i k saham dan m o d a l k e r j a d i p e r o l e h d a r i p i n jaman j a n g k a pendek bank dengan t i n g k a t suku bunga 1 8 p e r sen per tahun.

T i t i k p u l a n g p o k o k (Break Even P o i n t )

a d a l a h pada l c a p a s i t a s 10.20

persen.

Net P r e s e n t V a l u e pada

f a k t o r d i s k o n t o 1 8 persen a d a l a h Rp 4 0 1 180 697.
R a t e o f R e t u r n (IRR) p r o y e k a d a l a h 40.19
sebesar 2.07,


G r o s s B/C

s e b e s a r 1.03

modal i n v e s t a s i selama 4.71

tahun.

persen,

Internal
N e t B/C

da:-1 w a k t u p e n g e m b a l i a n

A n a l i s i s s e n s i t i v i t a s dilakukan terhadap kenaikan
h a r g a bahan baltu d a n p e n u r u n a n h a s i l p e n j u a l a n .

Sensitivi-


t a s p r o y e k t e r h a d a p k e n a i k a n h a r g a b a h a n baku m e n c a p a i 5.98
p e r s e n , sedangkan s e n s i t i v i t a s proyek t e r h a d a p penurunan
h a s i l p e n j u a l a n m e n c a p a i 4.20 p e r s e n .

STUD1 I