AYVALIK-BERGAMA LAGÜN OSTRAKOD FAUNASI
X. Ulusal Biyoloji Kongresi 18-20 Temmuz 1990, Erzurum
AYVALIK-BERGAMA LAGÜN OSTRAKOD FAUNASI
Cüneyt KUBANÇ
Selçuk ALTINSAÇLI
(*)
(*)
Özet:
Çalışmamızda Ayvalığın Bergama yöresinde Lagüner alanlar esas alınarak
belirlenmiş, 17 istasyondan 1989 yılının Ağustos ayında toplana materyal
değerlendirilmiştir.
İki alt takım (Plalycopa-Podocopa); iki üst familya (Cytheracea, Cypridacea) ;
sekiz familya (Cytherellidae, Leptocytheridae, Cytherideidae, Cushmanideidae,
Trachyleberididae, Hemicytheridae, Loxoconchidae, Pontocyrididae); yirmi tür
(Cytherella alvearium, Cytherella abyssorum, Leptocythere pellucida, Cyprideis
torasa, Pontocythere elongata, Cythereis dunelmensis, Hiltermanycythere af. Rubra,
Aurila convexa, Aurila woodwardi, Aurila spayeri, Aurila prasina, Urocythereis
britannica, Urocythereis distinquenda, Caudites calceolatus, Loxoconcha exagona,
Loxoconcha impressa, Loxoconcha stellifaera, Loxoconcha bairdi, Loxoconcha
parallela, Pontocypris intermedia) saptanmıştır.
THE LAGOON OSTRACODA FAUNA OF AYVALIK-BERGAMA
REGION
Summary:
In this study the material, collected in August 1989 in th vicinty of Bergama
and Ayvalık from Seventecn different station choosen on the basis of Lagoon area was
examined. And two sub-order (Plalycopa-Podocopa); two süçper family (Cytheracea,
Cypridacea);
eight
Cushmanideidae,
familles;
(Cytherellidae,
Trachyleberididae,
Leptocytheridae,
Hemicytheridae,
Cytherideidae,
Loxoconchidae,
Pontocyrididae); twenty genera (Cytherella alvearium, Cytherella abyssorum,
Leptocythere
pellucida,
Cyprideis
torasa,
Pontocythere
elongata,
Cythereis
dunelmensis, Hiltermanycythere af. Rubra, Aurila convexa, Aurila woodwardi, Aurila
(*)
İ.Ü. Fen Fak. Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim Dalı
spayeri, Aurila prasina, Urocythereis britannica, Urocythereis distinquenda, Caudites
calceolatus, Loxoconcha exagona, Loxoconcha impressa, Loxoconcha stellifaera,
Loxoconcha bairdi, Loxoconcha parallela, Pontocypris intermedia) were determined.
GİRİŞ
Anadolu’nun zoocoğrafik açıdan konumuna bakılacak olursa, bölge her
dönemde hem karasal hem de sucul faunayı barındırmış, bu nedenle anadolu benzersiz
bir inceleme alanına dönüşmüştür. Özellikle bilim adamlarının yok olan türleri
saptamaya başladığı günümüzde, Türkiye için her türlü faunistik araştırma bir kat daha
önem kazanmıştır.
Türkiye’de ostrakadlor ile ilgili çalışmalara 1954 yılında kişisel olarak
başlanmış, zamanımızda ise bir ekip oluşturularak planlı araştırılmalara girişilmiştir.
Dinçer Gülen (7,8) Anadolu tatlı su ostrakod faunasının büyük bir kısmını saptamıştır.
Bu alanda atılması gereken ikinci önmeli adımsa denizel Ostrakod faunasının
tespitidir. Aktüel formların incelendiği bu çalışmaların ilki Marmara Denizi’nde
başlatılmıştır (11). Bu çalışmalarda görülen şudur ki; denizel ostrakoda faunasının
zenginliği ve bunların gerekliliği, jeolojik ve biolojik açıdan tartışmasız olarak önem
taşımaktadır. Bütün bu çalımalarda yöresel ve aktüel formalar yönelik olarak çaba
harcanmıştır.
MATERYAL VE METOD
Materya: 1989 Ağustos ayında Müller bezinden yapılmış özel kepçe ile, denizel
ortamdan, yaklaşık 1 m. derinliğe kadar olan kısımdan toplanmıştır. Toplanan
materyal laboratuvar şartlarına gelene kadar kurutulmuş olarak saklanmış,
laboratuvarda basınçlı uygun büyüklükteki eleklerden geçirilmiş olan materyal, tekrar
kurutulmuştur. Kas izleri için incelemeye alınacak olan materyalin bık kısmı
Laktofenol + % 70 Alkol karışımına alınıp 1-2 dakika temizlenmiş, bir kısım maeryal
ise SEM çekimleri için altın kaplanmak üzere % 70 Alkolde temizlenip özel yapışkanlı
demir bloklar üzerine yerleştirilmiştir. Türlerin tayininde önemli olan ekstremitelerin
preparatları Laktofenol içinde yapılmıştır.
Ostrakodların tayininde birinci derecede öneme haiz olan kabuklar ise
kurutulmuş olarak sürgülü preparatlar içine alınmıştır.
Türlerin karşılaştırılmasında İ.Ü. Fen Fak. Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim
Dalı Müzesi’ndeki materyal kullanılmıştır. Toplanan materyal de gene aynı müzede
saklanmaktadır.
Yörede yapılan çalışmalarda 17 ayrı istasyon belirlenmiştir.
İstasyonların Mevki ve Tarihleri
1. İstasyon: Ayvalık tuzla karayolları dinlenme parkı önü (Ayvalık), 14.8.1989.
2. İstasyon: Murat reis oteli yanı (Ayvalık), 14.8.1989.
3. İstasyon: Çamlık kampının önü (Ayvalık), 14.8.1989.
4. İstasyon: Çamlık gazinosu önü (Ayvalık), 14.8.1989.
5. İstasyon: Tekel tuzlası (Ayvalık), 14.8.1989.
6. İstasyon: Gümrük mahallesi (Ayvalık), 14.8.1989.
7. İstasyon: Tuzla önündeki plaj (Ayvalık), 14.8.1989.
8. İstasyon: Badavut doğal plajı (Ayvalık), 14.8.1989.
9. İstasyon: Kazık bağaları plajı (Zeytindağı-Bergama), 15.8.1989.
10. İstasyon: İskele mahallesi girişindeki fabrika önü (Zeytindağ-Bergama),
15.8.1989.
11. İstasyon: İskele mahallesi önündeki koy) Zeytindağ-Bergama), 15.8.1989.
12. İstasyon: Çandarlı limanı (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989.
13. İstasyon: Çandarlı, Dikili yolu ayırımındaki plaj (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989.
14. İstasyon: Ayvalık körfezinin girişi - Cunda kıyısı (Alibey adası-Ayvalık),
17.8.1989.
15. İstasyon: Alibey adası yolundaki köprünün körfez tarafı (Alibey adası-Ayvalık),
17.8.1989.
16. İstasyon. Alibey adasına giden yoldaki plaj (Ayvalık), 17.8.1989.
17. İstasyon: Alibey adası yolundaki duba mevki (Körfez) (Alibey adası-Ayvalık)
17.8.1989.
BULGULAR
Bu çalışmada 1972 yılında Napoli Simpozyumunda kurulan komitenin
hazırladığı ve 1974 yılında Hamburg’da yapılan simpozyumda tartışılarak kabul edilne
Ostrakod sınıflandırması takip edilmiştir.(11).
Sınıf: Crustacea
Alt sınıf: Ostracoda Latreille, 1806
Takım: Podocopida G.W.Müller, 1894
Alt takım: Plalycopa Sars, 1866
Familya: Cytherellidae Sars, 1866
Cins: Cytherellodiea Alexender, 1928
Cytherella alvearium G.Bondace, G.Ciompo, M.Masoli, 1975
Materyal: Çamlık aile gazinosu önü (Ayvalık), 14.8.1989. 4. ist. Sol kabuk
parçası 2; Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Adriatik denizi, Tiren denizi (4).
Cytherella abyssorum G.O. Sars, 1866
Materyal: Ayvalık, tuzla karayolları dinlenme parkı önü (Ayvalık); 14.8.1989;
1.ist; Sol kabuk 3, Sağ kabuk 1.
Dağılım: Britanya adaları, Akdenizin Nis sahilleri, Atlantik okyanusu (14).
Alt takım: Podocopa Sars, 1866
Üst familia: Cytharecea Baird, 1850
Familya: Leptocythridae Hanai, 1957
Cins: Leptocythere Sars, 1928
Leptocythere pellucida Baird, 1850
Mateyal: Gümrük mahallesi (Ayvalık), 14.8.1989, 6. ist. Sol kabuk parçası 2,
Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Finlandiyanın kuzeybatı kıyıları, Kuzey denizi, Norveç’in Atlantik
kıyıları, Büyük Britanya, Biskay körfezi, Akdeniz (10).
Familya: Cytherideidae Sars, 1925
Cins: Cyprideis Jones, 1857
Cyprideis torosa Jones, 1850
Materyal: İskele mahallesi girişindeki fabrika önü (Zeytindağ-Bergama)
15.8.1989, 19. ist; Sol kabuk parçası 10, Sağ kabuk parçası 9; iskele girişindeki koy
(Zeytindağ-Bergama) 15.8.1989, 11.ist; Sol kabuk parçası 7, Sağ kabuk parçası 5, tam,
9; Çamlık kamping önü (Ayvalık) 14.8.1989, 3.ist; Sol kabuk praçası 1, Sağ kabuk
parçası 5; Tekel tuzlası (Ayvalık) 14.8.1989, 5. ist; Sol kabuk parçası 4, Sağ kabuk
parçası4, tam, 2; Gümrük mahallesi (Ayvalık) 14.8.1989, 6.ist; Sol kabuk parçası 2,
Sağ kabuk parçası 1, tam, 4; Tuzla önündeki plaj (Ayvalık) 14.8.1989, 7.ist; Sol kabuk
parçası 6, Sağ kabuk parçası 9; Badavut doğal plajı (Ayvalık) 14.8.1989, 8.ist; Sol
kabuk parçası 8, Sağ kabuk parçası 6; Kazık bağları plajı (Bergama) 15.8.1989. 9.ist;
Sol kabuk prçası 4, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Baltık denizi, Britanya, Hollanda, Fransa, Orta Asya, Kuzey Africa
(14). Avrupa kıyıları, Hazar denizi, Rudolf Gölü, Ekvatorial Afrika (10). Paros ve
Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi) (3). Marmara denizi (11), Bayat ovasındaki son
azmak (1).
Familia: Cushmanıeleidae Purı, 1973
Cins: Pontocythere Dubowsky, 1939
Pontocythere elongata Brady, 1868
Materyal: Çandarlı-Dikili yolu ayrımındaki plaj (Çandarlı-Dikili) 15.8.1989,
13.ist; Sol kabuk 3, Sağ kabuk 2; Alibey adası yolundaki duba mevki (Alibey adasıAyvalık) 17.8.1989. 17.ist; Sol kabuk parçsı 2, Sağ kabuk parçası 2, tam 1. Murat Reis
otel yanı (Ayvalık) 14.8.1989, 2.ist; Sol kabuk 1, Sağ kabuk 1, tam 1.
Dağılımı: Paros ve Naxos adaları, (Yunanistan-Ege denizi) (3).
Familya: Trachyleberididae Slyvester-Bradley, 1948
Cins: Cythereis Jones, 1849
Cythereis dunelmensis Norman, 1865
Materyal: Murat Reis oteli yanı (Ayvalık) 14.8.1989. 2.ist; Sol kabuk parçası 1.
Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Atlantik okyanusunun kuzey kısımları (13).
Britanya adaları, İzlanda, Boffin körfezi, Spitzbergen, İskoçya (14). Marmara
deniz (11).
Cins: Hiltermanycythere Bassıounı, 1970
Hiltermanycythere aff. Rubra G.W. Müller, 1894.
Materyal: Alibey adasına giden yoldaki plaj (Ayvalık) 17.8.1989, 16.ist; Sol
kabuk parçası 2, sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Adriyatik denizi. (4).
Familya: Hemicytheridae Puri, 1953
Alt familya: Hemicytherinae Puri, 1953
Cins: Aurila Pokorny, 1955
Aurila convexa (Baird, 1850)
Materyal: Candarlı Limanı (Candarlı-Dikili), 15.8.1989. 12.ist; Sol kabuk
parçası 1, Sağ kabuk parçası 1, tam 1.
Dağılımı: Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi) (3), Marmara denizi
(11), Adriatik denizi (4).
Aurila woodwardi (Brady, 1968)
Materyal: Alibey adası yolundaki köprünün körfez tarafı (Ayvalık Alibey adası)
17.8.1989, 15. ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 1. Alibey adası yolundaki
duba mevki - körfez tarafı (Alibey adası-Ayvalık) 17.8.1989, 17 ist; Sol kabuk parçası
1, Sağ kabuk parçası 2, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Aurila speyeri (Brady, 1868)
Materyal: Alibey adası yolundaki köprünün körfez tarafı (Ayvalık-Alibey adası)
17.8.1989. 15.ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Aurile prasina Barbeito Gonzales, 1971
Materyal: Ayvalık tuzla karayolları dinlenme parkı önü (Ayvalık) 14.8.1989,
1.ist; Sol kabuk parçası 3, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Alt familya: Urocythereidinae Hartmann G.Puri S. 1974
Cins: Urocythereis Ruqqieri, 1950
Urocythereis Britannica Athersuch, J. 1977
Materyal: Ayvalık körfezinin Cunda kıyısı (Alibey adası-Ayvalık) 17.8.1989,
14.ist; Sol kabuk parçası 2. Sağ kabuk parçası 1; Tuzla önündeki plaj (Ayvalık)
14.8.1989. 7.ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Kıbrıs, Yunanistan, Sicilya, İtalya (2)
Alt familya: Orionininae Puri, 1973
Cins: Caudites Caryell-Fields, 1937
Caudites calceolatus O.G.Costa, 1853
Materyal: Badavuttaki doğal plaj (Ayvalık) 14.8.1989, 8.ist; Sol kabuk parçası
1. Sağ kabuk parçası 1, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4)
Familya: Loxoconchidae Sars, 1925
Cins: Loxoconcha Sars, 1866
Loxoconcha exagona G.Bonaduce-G. Gompo, M.Masoli, 1975
Materyal: Çandarlı Limanı (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989, 12.ist; Sol kabuk
parçası 2, Sağ kabuk parçası 1, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4).
Loxoconcha impressa G.W. Müller, 1894
Materyal: Çandarlı limanı (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989. 12.ist; Sol kabuk
parçası 1, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: İsveç, Norveç, İngiltere kıyıları (12), Britanya adaları, Kattegat,
Baltık denizi, Fransa, Akdeniz (14).
Loxoconcha stellifera G.W. Müller, 1894
Materyal: Çandarlı Dikili yolu ayrımındaki plaj (Çandarlı-Dikili) 15.8.1989.
13.ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 2, tam 2. Ayvalık tuzla karayolları
dinlenme parkı önü (Ayvalık) 14.8.1989. 1.ist; Sol kabuk parçası 2, sağ kabuk parçası
1, tam 2.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Loxoconha bairdi G.W. Müller, 1912
Materyal: Tuzla önündeki plaj (Ayvalık)
14.8.1989,
7.ist;
Sol
kabuk
parçası 1, Sağ kabuk parçası 2, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4).
Loxoconcha parallela G.W. Müller, 1894
Materyal: Tuzla önündeki plaj (Ayvalık) 14.8.1989, 7.ist; sol kabuk parçası 1,
Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Adriatik denizi (4).
Üst familya: Cypridacea Baird, 1845
Familya: Pontocyprididae G.W. Müller, 1894
Cins: Pontocypris Sars, 1866
Pontocypris intermedia G. Brady, 1868
Materyal: Çandarlı-Dikili yolu ayrımındaki plaj (Çandarlı-Dikili) 15.8.1989,
13.ist; Sol kabuk parçası 2, Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Akdeniz (3), Adriatik denizi (4).
TARTIŞMA VE SONUÇ
Bu çalışmayla birlikte, Türkiye’de ilk kez Ege denizinde ve Lagüner alanlada
güncel ostrakod türleri üzerinde durulmuştur. Saptamış olduğumuz 20 türün 16 tanesi
Türkiye için yeni kayıttır. Ancak bunlar içinde en önemlileri Cyprideis torosa,
urocythereis ve Loxoconcha türleridir.
Cyprideis torosa’nın Anadolu’da tatlı sulardaki varlığı Selçuk Altınsaçlı
tarafından gösterilmiştir (1). Bu çalışmada Ayvalık ve Bergama yöresinde bu türün
bulunmuş olması Sarmatik iç denizi kökenli olan türün, Anadolu’yu bir köprü olarak
kullanıp Ege denizine kadar ulaştığının başlıca kanıtını teşkil etmektedir, ayrıca burada
bulunan Cyprideis torosaların kabuk yapılarına göre (15) bölgedeki Lagünlerin zaman
zaman acı sudan, denizel ortama dönüştüğü saptanmıştır. Diğer yönden bölgede
yerleşmiş
olan
Loxoconcha
türleri
de
ortamın
denize
dönüştüğü
fikrini
doğrulamaktadır. Çünkü bu türlerde Acı sudan çok denizel ortamı yeğlemektedir.
Loxoconchaların bu gün için stigobiont türler olduğu da bilinmektedir (5). Bu
türlerin büyük olasılıkla bölgedeki yeraltı sularında bulunabilmesi düşünülmektir,
yapılacak bir incelemeyle bu görüşte desteklenecektir. Diğer türlerin Akdenize özgü
türler olduğu bilinmektedir.
Urocythereis britannica’nın Tethis relikti olduğunu daha önce açıklanmıştır
(11). Ayrıca, Cytherella alvearium, Cytherella abyssorum, Leptocythere pellucida,
Pontocythere elongata, Hiltermanycythere aff. rubra, Aurila woodwardi, Aurila
speyeri, Aurila prasina, Urocythereis distinquenda Caudites calceolatus, Loxoconcha
exagona,
Loxoconcha
impressa,
Loxoconcha
stellifera,
Loxoconcha
bairdi,
Loxoconcha parallela, Pontocypris intermedia türleri Türkiye için yeni kayıttır.
KAYNAKLAR
1. ALTINSAÇLI, S., Bergama İzmir Yöresi Ostrakod faunası ve mevsimsel
dağılımları. İ.Ü. Fen Bilimleri Ensitüsünde Yüksek Lisans Tezi, 1988.
2. ATTERSUCH, J., The Genus Urocythereis in Europe, with particular referance to
recent Metiderranean species. Bull. Br. Mus.Nat.Hist. (Zool.) 32 (7; 247-283.,
2977.
3. BARBEİTO-GONZALES, J.P., Die Ostracoden des Künstenbereiches von Naxos
und ihre Lebensbereiche. Mitt.Hamburg. Zool. Mus. İnst. Band 67. S.255-326,
1971.
4. BONADUCE, G.-CİAMPO, G. - MASOLİ, M., Distribition of Ostracoda in the
Adriatic Sea. Bull. Pubblıcazioni della Stazione Zoologica di Napoli, Volume 40.
Suppl 1., 1975.
5. DANİELOPOL, D.L.- HARTMANN, G., Stygobiont Ostracoda from inland
Subterranean waters Part I. Stygofauna muncli. İnstitude of Toxonomic Zoology,
Universty of Amsterdam, 1986.
6. DEMİRSOY, A., Zoocografya (Türkiye faunası) Hacettepe Üniv. Fen Fak. On.A.Ekband, 1979
7. GÜLEN, D., The species and Distribution of the Group of Podocopa (OstracodaCrustacea) in freshwaters of Western.
8. GÜLEN, D., Bisexual Ostracoda (Crustacea) population in Anatolia. İst.Üniv. Fen
Fak.Mec. Seri B, 50:81-86, 1985b.
9. HARTMANN, G.-PURİ, S.H., Summary of Neontologial and Paleontological
Classification of Ostracoda. Mitt. Hamburg. Zool.Mus.Inst. Band. 70, s.7-73,
1974.
10. KLİE, W., Ostracode - Die Tierwelt Deutschlands 34:1-230, 1938.
11. KUBANÇ, C., Marmara Denizi Ostrakod Faunası. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsünde
Yüksek Lisans Tezi, 1989.
12. MÜLLER, G.W., Die Ostracoden des Golfes von Neapel und der Angrenzenden
Meezes-Abschnitte Bull.Berlin, Verlag von R. Friedlander und Sohn., 1894.
13. MÜLLER, G.W., Ostracoda Bull. Verlag von R. Friedlaner und Sohn., 1912.
14. SARS, O.G., An Account of the Crustacea of Norway. Bergen, 9:1-277, 1928.
15. VESPER, B., Zum problem der Buckelbildung bei Cyprideis torosa (Jones, 1850)
(Crustacea, Ostracoda, Cytheridae) Mitt. Hamsurg. Zool. Mus.İnst. Band 68:
S.79/94, 1972.
AYVALIK-BERGAMA LAGÜN OSTRAKOD FAUNASI
Cüneyt KUBANÇ
Selçuk ALTINSAÇLI
(*)
(*)
Özet:
Çalışmamızda Ayvalığın Bergama yöresinde Lagüner alanlar esas alınarak
belirlenmiş, 17 istasyondan 1989 yılının Ağustos ayında toplana materyal
değerlendirilmiştir.
İki alt takım (Plalycopa-Podocopa); iki üst familya (Cytheracea, Cypridacea) ;
sekiz familya (Cytherellidae, Leptocytheridae, Cytherideidae, Cushmanideidae,
Trachyleberididae, Hemicytheridae, Loxoconchidae, Pontocyrididae); yirmi tür
(Cytherella alvearium, Cytherella abyssorum, Leptocythere pellucida, Cyprideis
torasa, Pontocythere elongata, Cythereis dunelmensis, Hiltermanycythere af. Rubra,
Aurila convexa, Aurila woodwardi, Aurila spayeri, Aurila prasina, Urocythereis
britannica, Urocythereis distinquenda, Caudites calceolatus, Loxoconcha exagona,
Loxoconcha impressa, Loxoconcha stellifaera, Loxoconcha bairdi, Loxoconcha
parallela, Pontocypris intermedia) saptanmıştır.
THE LAGOON OSTRACODA FAUNA OF AYVALIK-BERGAMA
REGION
Summary:
In this study the material, collected in August 1989 in th vicinty of Bergama
and Ayvalık from Seventecn different station choosen on the basis of Lagoon area was
examined. And two sub-order (Plalycopa-Podocopa); two süçper family (Cytheracea,
Cypridacea);
eight
Cushmanideidae,
familles;
(Cytherellidae,
Trachyleberididae,
Leptocytheridae,
Hemicytheridae,
Cytherideidae,
Loxoconchidae,
Pontocyrididae); twenty genera (Cytherella alvearium, Cytherella abyssorum,
Leptocythere
pellucida,
Cyprideis
torasa,
Pontocythere
elongata,
Cythereis
dunelmensis, Hiltermanycythere af. Rubra, Aurila convexa, Aurila woodwardi, Aurila
(*)
İ.Ü. Fen Fak. Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim Dalı
spayeri, Aurila prasina, Urocythereis britannica, Urocythereis distinquenda, Caudites
calceolatus, Loxoconcha exagona, Loxoconcha impressa, Loxoconcha stellifaera,
Loxoconcha bairdi, Loxoconcha parallela, Pontocypris intermedia) were determined.
GİRİŞ
Anadolu’nun zoocoğrafik açıdan konumuna bakılacak olursa, bölge her
dönemde hem karasal hem de sucul faunayı barındırmış, bu nedenle anadolu benzersiz
bir inceleme alanına dönüşmüştür. Özellikle bilim adamlarının yok olan türleri
saptamaya başladığı günümüzde, Türkiye için her türlü faunistik araştırma bir kat daha
önem kazanmıştır.
Türkiye’de ostrakadlor ile ilgili çalışmalara 1954 yılında kişisel olarak
başlanmış, zamanımızda ise bir ekip oluşturularak planlı araştırılmalara girişilmiştir.
Dinçer Gülen (7,8) Anadolu tatlı su ostrakod faunasının büyük bir kısmını saptamıştır.
Bu alanda atılması gereken ikinci önmeli adımsa denizel Ostrakod faunasının
tespitidir. Aktüel formların incelendiği bu çalışmaların ilki Marmara Denizi’nde
başlatılmıştır (11). Bu çalışmalarda görülen şudur ki; denizel ostrakoda faunasının
zenginliği ve bunların gerekliliği, jeolojik ve biolojik açıdan tartışmasız olarak önem
taşımaktadır. Bütün bu çalımalarda yöresel ve aktüel formalar yönelik olarak çaba
harcanmıştır.
MATERYAL VE METOD
Materya: 1989 Ağustos ayında Müller bezinden yapılmış özel kepçe ile, denizel
ortamdan, yaklaşık 1 m. derinliğe kadar olan kısımdan toplanmıştır. Toplanan
materyal laboratuvar şartlarına gelene kadar kurutulmuş olarak saklanmış,
laboratuvarda basınçlı uygun büyüklükteki eleklerden geçirilmiş olan materyal, tekrar
kurutulmuştur. Kas izleri için incelemeye alınacak olan materyalin bık kısmı
Laktofenol + % 70 Alkol karışımına alınıp 1-2 dakika temizlenmiş, bir kısım maeryal
ise SEM çekimleri için altın kaplanmak üzere % 70 Alkolde temizlenip özel yapışkanlı
demir bloklar üzerine yerleştirilmiştir. Türlerin tayininde önemli olan ekstremitelerin
preparatları Laktofenol içinde yapılmıştır.
Ostrakodların tayininde birinci derecede öneme haiz olan kabuklar ise
kurutulmuş olarak sürgülü preparatlar içine alınmıştır.
Türlerin karşılaştırılmasında İ.Ü. Fen Fak. Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim
Dalı Müzesi’ndeki materyal kullanılmıştır. Toplanan materyal de gene aynı müzede
saklanmaktadır.
Yörede yapılan çalışmalarda 17 ayrı istasyon belirlenmiştir.
İstasyonların Mevki ve Tarihleri
1. İstasyon: Ayvalık tuzla karayolları dinlenme parkı önü (Ayvalık), 14.8.1989.
2. İstasyon: Murat reis oteli yanı (Ayvalık), 14.8.1989.
3. İstasyon: Çamlık kampının önü (Ayvalık), 14.8.1989.
4. İstasyon: Çamlık gazinosu önü (Ayvalık), 14.8.1989.
5. İstasyon: Tekel tuzlası (Ayvalık), 14.8.1989.
6. İstasyon: Gümrük mahallesi (Ayvalık), 14.8.1989.
7. İstasyon: Tuzla önündeki plaj (Ayvalık), 14.8.1989.
8. İstasyon: Badavut doğal plajı (Ayvalık), 14.8.1989.
9. İstasyon: Kazık bağaları plajı (Zeytindağı-Bergama), 15.8.1989.
10. İstasyon: İskele mahallesi girişindeki fabrika önü (Zeytindağ-Bergama),
15.8.1989.
11. İstasyon: İskele mahallesi önündeki koy) Zeytindağ-Bergama), 15.8.1989.
12. İstasyon: Çandarlı limanı (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989.
13. İstasyon: Çandarlı, Dikili yolu ayırımındaki plaj (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989.
14. İstasyon: Ayvalık körfezinin girişi - Cunda kıyısı (Alibey adası-Ayvalık),
17.8.1989.
15. İstasyon: Alibey adası yolundaki köprünün körfez tarafı (Alibey adası-Ayvalık),
17.8.1989.
16. İstasyon. Alibey adasına giden yoldaki plaj (Ayvalık), 17.8.1989.
17. İstasyon: Alibey adası yolundaki duba mevki (Körfez) (Alibey adası-Ayvalık)
17.8.1989.
BULGULAR
Bu çalışmada 1972 yılında Napoli Simpozyumunda kurulan komitenin
hazırladığı ve 1974 yılında Hamburg’da yapılan simpozyumda tartışılarak kabul edilne
Ostrakod sınıflandırması takip edilmiştir.(11).
Sınıf: Crustacea
Alt sınıf: Ostracoda Latreille, 1806
Takım: Podocopida G.W.Müller, 1894
Alt takım: Plalycopa Sars, 1866
Familya: Cytherellidae Sars, 1866
Cins: Cytherellodiea Alexender, 1928
Cytherella alvearium G.Bondace, G.Ciompo, M.Masoli, 1975
Materyal: Çamlık aile gazinosu önü (Ayvalık), 14.8.1989. 4. ist. Sol kabuk
parçası 2; Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Adriatik denizi, Tiren denizi (4).
Cytherella abyssorum G.O. Sars, 1866
Materyal: Ayvalık, tuzla karayolları dinlenme parkı önü (Ayvalık); 14.8.1989;
1.ist; Sol kabuk 3, Sağ kabuk 1.
Dağılım: Britanya adaları, Akdenizin Nis sahilleri, Atlantik okyanusu (14).
Alt takım: Podocopa Sars, 1866
Üst familia: Cytharecea Baird, 1850
Familya: Leptocythridae Hanai, 1957
Cins: Leptocythere Sars, 1928
Leptocythere pellucida Baird, 1850
Mateyal: Gümrük mahallesi (Ayvalık), 14.8.1989, 6. ist. Sol kabuk parçası 2,
Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Finlandiyanın kuzeybatı kıyıları, Kuzey denizi, Norveç’in Atlantik
kıyıları, Büyük Britanya, Biskay körfezi, Akdeniz (10).
Familya: Cytherideidae Sars, 1925
Cins: Cyprideis Jones, 1857
Cyprideis torosa Jones, 1850
Materyal: İskele mahallesi girişindeki fabrika önü (Zeytindağ-Bergama)
15.8.1989, 19. ist; Sol kabuk parçası 10, Sağ kabuk parçası 9; iskele girişindeki koy
(Zeytindağ-Bergama) 15.8.1989, 11.ist; Sol kabuk parçası 7, Sağ kabuk parçası 5, tam,
9; Çamlık kamping önü (Ayvalık) 14.8.1989, 3.ist; Sol kabuk praçası 1, Sağ kabuk
parçası 5; Tekel tuzlası (Ayvalık) 14.8.1989, 5. ist; Sol kabuk parçası 4, Sağ kabuk
parçası4, tam, 2; Gümrük mahallesi (Ayvalık) 14.8.1989, 6.ist; Sol kabuk parçası 2,
Sağ kabuk parçası 1, tam, 4; Tuzla önündeki plaj (Ayvalık) 14.8.1989, 7.ist; Sol kabuk
parçası 6, Sağ kabuk parçası 9; Badavut doğal plajı (Ayvalık) 14.8.1989, 8.ist; Sol
kabuk parçası 8, Sağ kabuk parçası 6; Kazık bağları plajı (Bergama) 15.8.1989. 9.ist;
Sol kabuk prçası 4, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Baltık denizi, Britanya, Hollanda, Fransa, Orta Asya, Kuzey Africa
(14). Avrupa kıyıları, Hazar denizi, Rudolf Gölü, Ekvatorial Afrika (10). Paros ve
Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi) (3). Marmara denizi (11), Bayat ovasındaki son
azmak (1).
Familia: Cushmanıeleidae Purı, 1973
Cins: Pontocythere Dubowsky, 1939
Pontocythere elongata Brady, 1868
Materyal: Çandarlı-Dikili yolu ayrımındaki plaj (Çandarlı-Dikili) 15.8.1989,
13.ist; Sol kabuk 3, Sağ kabuk 2; Alibey adası yolundaki duba mevki (Alibey adasıAyvalık) 17.8.1989. 17.ist; Sol kabuk parçsı 2, Sağ kabuk parçası 2, tam 1. Murat Reis
otel yanı (Ayvalık) 14.8.1989, 2.ist; Sol kabuk 1, Sağ kabuk 1, tam 1.
Dağılımı: Paros ve Naxos adaları, (Yunanistan-Ege denizi) (3).
Familya: Trachyleberididae Slyvester-Bradley, 1948
Cins: Cythereis Jones, 1849
Cythereis dunelmensis Norman, 1865
Materyal: Murat Reis oteli yanı (Ayvalık) 14.8.1989. 2.ist; Sol kabuk parçası 1.
Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Atlantik okyanusunun kuzey kısımları (13).
Britanya adaları, İzlanda, Boffin körfezi, Spitzbergen, İskoçya (14). Marmara
deniz (11).
Cins: Hiltermanycythere Bassıounı, 1970
Hiltermanycythere aff. Rubra G.W. Müller, 1894.
Materyal: Alibey adasına giden yoldaki plaj (Ayvalık) 17.8.1989, 16.ist; Sol
kabuk parçası 2, sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Adriyatik denizi. (4).
Familya: Hemicytheridae Puri, 1953
Alt familya: Hemicytherinae Puri, 1953
Cins: Aurila Pokorny, 1955
Aurila convexa (Baird, 1850)
Materyal: Candarlı Limanı (Candarlı-Dikili), 15.8.1989. 12.ist; Sol kabuk
parçası 1, Sağ kabuk parçası 1, tam 1.
Dağılımı: Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi) (3), Marmara denizi
(11), Adriatik denizi (4).
Aurila woodwardi (Brady, 1968)
Materyal: Alibey adası yolundaki köprünün körfez tarafı (Ayvalık Alibey adası)
17.8.1989, 15. ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 1. Alibey adası yolundaki
duba mevki - körfez tarafı (Alibey adası-Ayvalık) 17.8.1989, 17 ist; Sol kabuk parçası
1, Sağ kabuk parçası 2, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Aurila speyeri (Brady, 1868)
Materyal: Alibey adası yolundaki köprünün körfez tarafı (Ayvalık-Alibey adası)
17.8.1989. 15.ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Aurile prasina Barbeito Gonzales, 1971
Materyal: Ayvalık tuzla karayolları dinlenme parkı önü (Ayvalık) 14.8.1989,
1.ist; Sol kabuk parçası 3, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Alt familya: Urocythereidinae Hartmann G.Puri S. 1974
Cins: Urocythereis Ruqqieri, 1950
Urocythereis Britannica Athersuch, J. 1977
Materyal: Ayvalık körfezinin Cunda kıyısı (Alibey adası-Ayvalık) 17.8.1989,
14.ist; Sol kabuk parçası 2. Sağ kabuk parçası 1; Tuzla önündeki plaj (Ayvalık)
14.8.1989. 7.ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: Kıbrıs, Yunanistan, Sicilya, İtalya (2)
Alt familya: Orionininae Puri, 1973
Cins: Caudites Caryell-Fields, 1937
Caudites calceolatus O.G.Costa, 1853
Materyal: Badavuttaki doğal plaj (Ayvalık) 14.8.1989, 8.ist; Sol kabuk parçası
1. Sağ kabuk parçası 1, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4)
Familya: Loxoconchidae Sars, 1925
Cins: Loxoconcha Sars, 1866
Loxoconcha exagona G.Bonaduce-G. Gompo, M.Masoli, 1975
Materyal: Çandarlı Limanı (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989, 12.ist; Sol kabuk
parçası 2, Sağ kabuk parçası 1, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4).
Loxoconcha impressa G.W. Müller, 1894
Materyal: Çandarlı limanı (Çandarlı-Dikili), 15.8.1989. 12.ist; Sol kabuk
parçası 1, Sağ kabuk parçası 1.
Dağılımı: İsveç, Norveç, İngiltere kıyıları (12), Britanya adaları, Kattegat,
Baltık denizi, Fransa, Akdeniz (14).
Loxoconcha stellifera G.W. Müller, 1894
Materyal: Çandarlı Dikili yolu ayrımındaki plaj (Çandarlı-Dikili) 15.8.1989.
13.ist; Sol kabuk parçası 1, Sağ kabuk parçası 2, tam 2. Ayvalık tuzla karayolları
dinlenme parkı önü (Ayvalık) 14.8.1989. 1.ist; Sol kabuk parçası 2, sağ kabuk parçası
1, tam 2.
Dağılımı: Adriatik denizi (4), Paros ve Naxos adaları (Yunanistan-Ege denizi)
(3).
Loxoconha bairdi G.W. Müller, 1912
Materyal: Tuzla önündeki plaj (Ayvalık)
14.8.1989,
7.ist;
Sol
kabuk
parçası 1, Sağ kabuk parçası 2, tam 1.
Dağılımı: Adriatik denizi (4).
Loxoconcha parallela G.W. Müller, 1894
Materyal: Tuzla önündeki plaj (Ayvalık) 14.8.1989, 7.ist; sol kabuk parçası 1,
Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Adriatik denizi (4).
Üst familya: Cypridacea Baird, 1845
Familya: Pontocyprididae G.W. Müller, 1894
Cins: Pontocypris Sars, 1866
Pontocypris intermedia G. Brady, 1868
Materyal: Çandarlı-Dikili yolu ayrımındaki plaj (Çandarlı-Dikili) 15.8.1989,
13.ist; Sol kabuk parçası 2, Sağ kabuk parçası 2.
Dağılımı: Akdeniz (3), Adriatik denizi (4).
TARTIŞMA VE SONUÇ
Bu çalışmayla birlikte, Türkiye’de ilk kez Ege denizinde ve Lagüner alanlada
güncel ostrakod türleri üzerinde durulmuştur. Saptamış olduğumuz 20 türün 16 tanesi
Türkiye için yeni kayıttır. Ancak bunlar içinde en önemlileri Cyprideis torosa,
urocythereis ve Loxoconcha türleridir.
Cyprideis torosa’nın Anadolu’da tatlı sulardaki varlığı Selçuk Altınsaçlı
tarafından gösterilmiştir (1). Bu çalışmada Ayvalık ve Bergama yöresinde bu türün
bulunmuş olması Sarmatik iç denizi kökenli olan türün, Anadolu’yu bir köprü olarak
kullanıp Ege denizine kadar ulaştığının başlıca kanıtını teşkil etmektedir, ayrıca burada
bulunan Cyprideis torosaların kabuk yapılarına göre (15) bölgedeki Lagünlerin zaman
zaman acı sudan, denizel ortama dönüştüğü saptanmıştır. Diğer yönden bölgede
yerleşmiş
olan
Loxoconcha
türleri
de
ortamın
denize
dönüştüğü
fikrini
doğrulamaktadır. Çünkü bu türlerde Acı sudan çok denizel ortamı yeğlemektedir.
Loxoconchaların bu gün için stigobiont türler olduğu da bilinmektedir (5). Bu
türlerin büyük olasılıkla bölgedeki yeraltı sularında bulunabilmesi düşünülmektir,
yapılacak bir incelemeyle bu görüşte desteklenecektir. Diğer türlerin Akdenize özgü
türler olduğu bilinmektedir.
Urocythereis britannica’nın Tethis relikti olduğunu daha önce açıklanmıştır
(11). Ayrıca, Cytherella alvearium, Cytherella abyssorum, Leptocythere pellucida,
Pontocythere elongata, Hiltermanycythere aff. rubra, Aurila woodwardi, Aurila
speyeri, Aurila prasina, Urocythereis distinquenda Caudites calceolatus, Loxoconcha
exagona,
Loxoconcha
impressa,
Loxoconcha
stellifera,
Loxoconcha
bairdi,
Loxoconcha parallela, Pontocypris intermedia türleri Türkiye için yeni kayıttır.
KAYNAKLAR
1. ALTINSAÇLI, S., Bergama İzmir Yöresi Ostrakod faunası ve mevsimsel
dağılımları. İ.Ü. Fen Bilimleri Ensitüsünde Yüksek Lisans Tezi, 1988.
2. ATTERSUCH, J., The Genus Urocythereis in Europe, with particular referance to
recent Metiderranean species. Bull. Br. Mus.Nat.Hist. (Zool.) 32 (7; 247-283.,
2977.
3. BARBEİTO-GONZALES, J.P., Die Ostracoden des Künstenbereiches von Naxos
und ihre Lebensbereiche. Mitt.Hamburg. Zool. Mus. İnst. Band 67. S.255-326,
1971.
4. BONADUCE, G.-CİAMPO, G. - MASOLİ, M., Distribition of Ostracoda in the
Adriatic Sea. Bull. Pubblıcazioni della Stazione Zoologica di Napoli, Volume 40.
Suppl 1., 1975.
5. DANİELOPOL, D.L.- HARTMANN, G., Stygobiont Ostracoda from inland
Subterranean waters Part I. Stygofauna muncli. İnstitude of Toxonomic Zoology,
Universty of Amsterdam, 1986.
6. DEMİRSOY, A., Zoocografya (Türkiye faunası) Hacettepe Üniv. Fen Fak. On.A.Ekband, 1979
7. GÜLEN, D., The species and Distribution of the Group of Podocopa (OstracodaCrustacea) in freshwaters of Western.
8. GÜLEN, D., Bisexual Ostracoda (Crustacea) population in Anatolia. İst.Üniv. Fen
Fak.Mec. Seri B, 50:81-86, 1985b.
9. HARTMANN, G.-PURİ, S.H., Summary of Neontologial and Paleontological
Classification of Ostracoda. Mitt. Hamburg. Zool.Mus.Inst. Band. 70, s.7-73,
1974.
10. KLİE, W., Ostracode - Die Tierwelt Deutschlands 34:1-230, 1938.
11. KUBANÇ, C., Marmara Denizi Ostrakod Faunası. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsünde
Yüksek Lisans Tezi, 1989.
12. MÜLLER, G.W., Die Ostracoden des Golfes von Neapel und der Angrenzenden
Meezes-Abschnitte Bull.Berlin, Verlag von R. Friedlander und Sohn., 1894.
13. MÜLLER, G.W., Ostracoda Bull. Verlag von R. Friedlaner und Sohn., 1912.
14. SARS, O.G., An Account of the Crustacea of Norway. Bergen, 9:1-277, 1928.
15. VESPER, B., Zum problem der Buckelbildung bei Cyprideis torosa (Jones, 1850)
(Crustacea, Ostracoda, Cytheridae) Mitt. Hamsurg. Zool. Mus.İnst. Band 68:
S.79/94, 1972.