K
9
: 10001100 01010110 11100010 10001010 10001010 11010100
10
00110101 01110101 10000011 0010 00010100 10110100 10001010 0001
K
10
: 11110010 01011011 01101000 00010001 11000111 10010001
11
11010101 11010110 00001100 1000 01010010 11010010 00101000 0100
K
11
: 10001000 11110011 01000001 00011011 00000100 00000001
12
01010111 01011000 00110010 0011 01001011 01001000 10100001 0001
K
12
: 00000001 01011111 01011111 11001010 01100001 00000100
13
01011101 01100000 11001000 1101 00101101 00100010 10000100 0101
K
13
: 01100101 01110001 11000001 00100000 01100011 10001100
14
01110101 10000011 00100011 0101 10110100 10001010 00010001 0100
K
14
: 00010011 11001101 11100001 11110000 00010000 10000011
15
11010110 00001100 10001101 0101 11010110 00001100 10001101 0101
K
15
: 11011001 01100001 10010011 11000110 00000010 00101011
16
10101100 00011001 00011010 1011 10100100 01010000 10001010 0101
K
16
: 00001111 01101010 00101110 00100001 11000101 10000010
3.1.5.2. Proses Enkripsi Data
Plainteks: KOMPUTER
Ubah plainteks ke dalam bilangan biner.
01001011 01001111 01001101 01010000 01010101 01010100 01000101 01010010
Lakukan pengacakan plainteks dengan matriks initial permutation IP.
11111111 10111000 01110110 01010111 00000000 00000000 00000111 10000011
Untuk putaran pertama, hasil initial permutasi IP dibagi menjadi dua blok, yaitu R
dan L .
Universitas Sumatera Utara
R = 00000000 00000000 00000111 10000011
L = 11111111 10111000 01110110 01010111
Ekspansi R
dengan matriks ekspansi sehingga menghasilkan blok 48 bit. ER
=
10000000 00000000 00000000 00000000 11111100 00000110
XOR-kan ER
dengan K
1
. ER
⊕ K
1
=
10110101 10000111 10001101 00010110 11000111 01001110
Substitusikan ER
⊕ K
1
ke dalam S-box sehingga menghasilkan blok 32 bit. S-box ER
⊕ K
1
=
00011100 10000000 00101100 10000001
S-box ER
⊕ K
1
dipermutasikan dengan matrik permutasi P. PS-box ER
⊕ K
1
=
00010000 00001000 00001001 10011011
fR , K
1
= PS-box ER ⊕ K
1
XOR-kan L
dengan FR , K
1
untuk mendapatkan R
1.
L ⊕ fR
, K
1
= R
1
=
11101111 10110000 01111111 11001100
L
1
= R
i-1
= R =
00000000 00000000 00000111 10000011
Proses enkripsi putaran ke-2 sampai putaran ke-16 dapat dilakukan dengan cara yang sama seperti putaran pertama, sehingga menghasilkan L
i
dan R
i
. dimana i = 2, 3,...,16. Hasil enkripsi 16 putaran dapat dilihat pada tabel 3.21 sampai tabel 3.36
Tabel 3.21. Hasil enkripsi putaran ke-1 Putaran ke-1
R
00000000 00000000 00000111 10000011
ER
10000000 00000000 00000000 00000000 11111100 00000110
K
1
00110101 10000111 10001101 00010110 00111011 01001000
Universitas Sumatera Utara
ER ⊕ K
1
10110101 10000111 10001101 00010110 11000111 01001110
S-box ER ⊕ K
1
00011100 10000000 00101100 10000001
fR , K
1
00010000 00001000 00001001 10011011
L
11111111 10111000 01110110 01010111
L ⊕ fR
, K
1
= R
1
11101111 10110000 01111111 11001100
Tabel 3.22. Hasil enkripsi putaran ke-2 Putaran ke-2
R
1
11101111 10110000 01111111 11001100
ER
1
01110101 11111101 10100000 00111111 11111110 01011001
K
2
10101010 00111101 10001000 01001100 00000100 00000111
ER
1
⊕ K
2
11011111 11000000 00101000 01110011 11111010 01011110
S-box ER
1
⊕ K
2
11100010 10101100 11101101 00010111
fR
1
, K
2
01010011 10000110 10111011 11101100
L
1
00000000 00000000 00000111 10000011
L
1
⊕ fR
1
, K
2
= R
2
01010011 10000110 10111100 01101111
Tabel 3.23. Hasil enkripsi putaran ke-3 Putaran ke-3
R
2
01010011 10000110 10111100 01101111
ER
2
10101010 01111100 00001101 01011111 10000011 01011110
K
3
01011000 00101110 01101001 11001110 01000000 11001100
ER
2
⊕ K
3
11110010 01010010 01100100 10010001 11000011 10010010
S-box ER
2
⊕ K
3
01011010 00111001 00010101 11011001
fR
2
, K
3
11101110 00011000 10101000 01001111
L
2
11101111 10110000 01111111 11001100
Universitas Sumatera Utara
L
2
⊕ fR
2
, K
3
= R
3
00000001 10101000 11010111 10000011
Tabel 3.24. Hasil enkripsi putaran ke-4 Putaran ke-4
R
3
00000001 10101000 11010111 10000011
ER
3
10000000 00111101 01010001 01101010 11111100 00000110
K
4
11000001 11111100 00011000 00000000 11010011 11001001
ER
3
⊕ K
4
01000001 11000001 01001001 01101010 00101111 11001111
S-box ER
3
⊕ K
4
00110101 00000110 00001110 11000100
fR
3
, K
4
00010000 01110000 01010010 00111011
L
3
01010011 10000110 10111100 01101111
L
3
⊕ fR
3
, K
4
= R
4
01000011 11110110 11101110 01010100
Tabel 3.25. Hasil enkripsi putaran ke-5 Putaran ke-5
R
4
01000011 11110110 11101110 01010100
ER
4
00100000 01111111 10101101 01110101 11000010 10101000
K
5
01000100 10101111 11000110 10010010 10010100 00100001
ER
4
⊕ K
5
01100100 11010000 01101011 11100111 01010110 10001001
S-box ER
4
⊕ K
5
10011000 11010001 10100001 10101010
fR
4
, K
5
10001101 10001011 00100101 10000011
L
4
00000001 10101000 11010111 10000011
L
4
⊕ fR
4
, K
5
= R
5
10001100 00100011 11110010 00000000
Tabel 3.26. Hasil enkripsi putaran ke-6 Putaran ke-6
R
5
10001100 00100011 11110010 00000000
ER
5
01000101 10000001 00000111 11111010 01000000 00000001
K
6
01110010 11111100 00000011 11001010 00001111 00100000
ER
5
⊕ K
6
00110111 01111101 00000100 00110000 01001111 00100001
S-box ER
5
⊕ K
6
11011100 00101110 10111010 10010010
Universitas Sumatera Utara
fR
5
, K
6
00110011 11101010 10010000 11010111
L
5
01000011 11110110 11101110 01010100
L
5
⊕ fR
5
, K
6
= R
6
01110000 00011100 01111110 10000011
Tabel 3.27. Hasil enkripsi putaran ke-7 Putaran ke-7
R
6
01110000 00011100 01111110 10000011
ER
6
10111010 00000000 11111000 00111111 11010100 00000110
K
7
01101001 10100101 01100010 00011000 01101011 00011000
ER
6
⊕ K
7
11010011 10100101 10011010 00100111 10111111 00011110
S-box ER
6
⊕ K
7
10010011 01111100 01000000 10010111
fR
6
, K
7
01000110 10000111 01011000 01100111
L
6
10001100 00100011 11110010 00000000
L
6
⊕ fR
6
, K
7
= R
7
11001010 10100100 10101010 01100111 Tabel 3.28.
Hasil enkripsi putaran ke-8 Putaran ke-8
R
7
11001010 10100100 10101010 01100111
ER
7
11100101 01010101 00001001 01010101 01000011 00001111
K
8
11100000 11000100 10011111 01110001 01010000 00010000
ER
7
⊕ K
8
00000101 10010001 10010110 00100100 00010011 00011111
S-box ER
7
⊕ K
8
00000110 11100101 01001010 10000010
fR
7
, K
8
11010000 00100111 00010001 00010101
L
7
01110000 00011100 01111110 10000011
L
7
⊕ fR
7
, K
8
= R
8
10100000 00111011 01101111 10010110
Tabel 3.29. Hasil enkripsi putaran ke-9 Putaran ke-9
R
8
10100000 00111011 01101111 10010110
ER
8
01010000 00000001 11110110 10110101 11111100 10101101
K
9
10001100 01010110 11100010 10001010 10001010 11010100
Universitas Sumatera Utara
ER
8
⊕ K
9
11011100 01010111 00010100 00111111 01110110 01111001
S-box ER
8
⊕ K
9
11100100 00101000 00010111 00100011
fR
8
, K
9
00100000 10100010 10101110 01011100
L
8
11001010 10100100 10101010 01100111
L
8
⊕ fR
8
, K
9
= R
9
11101010 00000110 00000100 00111011
Tabel 3.30. Hasil enkripsi putaran ke-10 Putaran ke-10
R
9
11101010 00000110 00000100 00111011
ER
9
11110101 01000000 00001100 00000000 10000001 11110111
K
10
11110010 01011011 01101000 00010001 11000111 10010001
ER
9
⊕ K
10
11110010 01011011 01101000 00010001 11000111 10010001
S-box ER
9
⊕ K
10
00001011 10001001 01000011 00100001
fR
9
, K
10
11000000 00101100 01101101 01000000
L
9
10100000 00111011 01101111 10010110
L
9
⊕ fR
9
, K
10
= R
10
01100000 00010111 00000010 11010110
Tabel 3.31. Hasil enkripsi putaran ke-11 Putaran ke-11
R
10
01100000 00010111 00000010 11010110
ER
10
00110000 00000000 10101110 10000000 01010110 10101100
K
11
10001000 11110011 01000001 00011011 00000100 00000001
ER
10
⊕ K
11
10111000 11110011 11101111 10011011 01010010 10101101
S-box ER
10
⊕ K
11
10111110 10101000 10110001 00001000
fR
10
, K
11
01101001 10001000 00100011 11010110
L
10
11101010 00000110 00000100 00111011
L
10
⊕ fR
10
, K
11
= R
11
10000011 10001110 00100111 11101101
Tabel 3.32. Hasil enkripsi putaran ke-12 Putaran ke-12
R
11
10000011 10001110 00100111 11101101
Universitas Sumatera Utara
ER
11
11000000 01111100 01011100 00010000 11111111 01011011
K
12
00000001 01011111 01011111 11001010 01100001 00000100
ER
11
⊕ K
12
11000001 00100011 00000011 11011010 10011110 01011111
S-box ER
11
⊕ K
12
11110111 11111000 01011001 11100010
fR
11
, K
12
01110100 10010111 11100111 01010111
L
11
01100000 00010111 00000010 11010110
L
11
⊕ fR
11
, K
12
= R
12
00010100 10000000 11100101 10000001
Tabel 3.33. Hasil enkripsi putaran ke-13 Putaran ke-13
R
12
00010100 10000000 11100101 10000001
ER
12
10001010 10010100 00000001 01110000 10111100 00000010
K
13
01100101 01110001 11000001 00100000 01100011 10001100
ER
12
⊕ K
13
11101111 11100101 11000000 01010000 11011111 10001110
S-box ER
12
⊕ K
13
00001111 11100111 00111001 00100001
fR
12
, K
13
11110000 01001001 01111101 10010100
L
12
10000011 10001110 00100111 11101101
L
12
⊕ fR
12
, K
13
= R
13
01110011 11000111 01011010 01111001
Tabel 3.34. Hasil enkripsi putaran ke-14 Putaran ke-14
R
13
01110011 11000111 01011010 01111001
ER
13
10111010 01111110 00001110 10101111 01000011 11110010
K
14
00010011 11001101 11100001 11110000 00010000 10000011
ER
13
⊕ K
14
10101001 10110011 11101111 01011111 01010011 01110001
S-box ER
13
⊕ K
14
01101001 10101000 10100001 00011111
fR
13
, K
14
00001011 00001010 11101011 11100100
L
13
00010100 10000000 11100101 10000001
L
13
⊕ fR
13
, K
14
= R
14
00011111 10001010 00001110 01100101
Tabel 3.35. Hasil enkripsi putaran ke-15
Universitas Sumatera Utara
Putaran ke-15 R
14
00011111 10001010 00001110 01100101
ER
14
10001111 11111100 01010100 00000101 11000011 00001010
K
15
11011001 01100001 10010011 11000110 00000010 00101011
ER
14
⊕ K
15
01010110 10011101 11000111 11000011 11000001 00100001
S-box ER
14
⊕ K
15
11000011 00110101 11111011 00100010
fR
14
, K
15
11110101 10100110 11110100 10000100
L
14
01110011 11000111 01011010 01111001
L
14
⊕ fR
14
, K
15
= R
15
10000110 01100001 10101110 11111101
Tabel 3.36. Hasil enkripsi putaran ke-16 Putaran ke-16
R
15
10000110 01100001 10101110 11111101
ER
15
11000000 11000011 00000011 11010101 11010111 11111011
K
16
00001111 01101010 00101110 00100001 11000101 10000010
ER
15
⊕ K
16
11001111 10101001 00101101 11110100 00010010 01111001
S-box ER
15
⊕ K
16
10110011 01001101 01011010 01000011
fR
15
, K
16
10110011 01001101 01011010 01000011
L
15
00011111 10001010 00001110 01100101
L
15
⊕ fR
15
, K
16
= L
16
11101111 00111101 01010100 00100111
Dari ke-16 putaran enkripsi diatas, dapat dibuat tabel blok L
i
dan R
i
secara lengkap seperti pada tabel 3.37. Khusus untuk putaran ke-16
L
16
= L
15
⊕ fR
15
, K
16
R
16
= R
15
Universitas Sumatera Utara
Tabel 3.37. Tabel blok L
i
dan R
i
dari 16 putaran enkripsi i
L
i
R
i
11111111 10111000 01110110 01010111 00000000 00000000 00000111 10000011
1
00000000 00000000 00000111 10000011 11101111 10110000 01111111 11001100
2
11101111 10110000 01111111 11001100 01010011 10000110 10111100 01101111
3
01010011 10000110 10111100 01101111 00000001 10101000 11010111 10000011
4
00000001 10101000 11010111 10000011 01000011 11110110 11101110 01010100
5
01000011 11110110 11101110 01010100 10001100 00100011 11110010 00000000
6
10001100 00100011 11110010 00000000 01110000 00011100 01111110 10000011
7
01110000 00011100 01111110 10000011 11001010 10100100 10101010 01100111
8
11001010 10100100 10101010 01100111 10100000 00111011 01101111 10010110
9
10100000 00111011 01101111 10010110 11101010 00000110 00000100 00111011
10
11101010 00000110 00000100 00111011 01100000 00010111 00000010 11010110
11
01100000 00010111 00000010 11010110 10000011 10001110 00100111 11101101
12
10000011 10001110 00100111 11101101 00010100 10000000 11100101 10000001
13
00010100 10000000 11100101 10000001 01110011 11000111 01011010 01111001
14
01110011 11000111 01011010 01111001 00011111 10001010 00001110 01100101
15
00011111 10001010 00001110 01100101 10000110 01100001 10101110 11111101
16
11101111 00111101 01010100 00100111 10000110 01100001 10101110 11111101
Permutasi terakhir dilakukan setelah 16 kali putaran terhadap gabungan blok L
i
dan blok R
i
Proses permutasi menggunakan matriks permutasi awal balikan inverse initial permutation, IP
-1
terhadap L
16
dan R
16
. Gabungan L
16
dan R
16
:
11101111 00111101 01010100 00100111 10000110 01100001 10101110 11111101
Setelah dipermutasikan dengan matriks IP
-1
:
01110011 11001001 11011111 01011010 00010110 01111011 01100110 11001010
Universitas Sumatera Utara
Jadi cipherteks yang dihasilkan adalah:
01110011 11001001 11011111 01011010 00010110 01111011 01100110 11001010
Cipherteks dalam heksadesimal: 73 C9 DF 5A 16 7B 66 CA
Chiperteks dalam ASCII
s ╔▀Z▬{f╩
3.1.5.3. Proses Dekripsi Data