ANALISIS PERBANDINGAN SIFAT MEKANIK PENGELASAN MULTILAYER BAJA TAHAN KARAT 316L PADA PENGELASAN GTAW DAN SMAW

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id

.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.

j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/

/
p

ANALISIS PERBANDINGAN SIFAT MEKANIK PENGELASAN
MULTILAYER BAJA TAHAN KARAT 316L PADA
PENGELASAN GTAW DAN SMAW

SKRIPSI

Oleh
Ari Firmansyah
NIM 071910101072

PROGRAM STUDI SRATA SATU TEKNIK
JURUSAN TEKNIK MESIN
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS JEMBER
2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
i gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
nej.
nej.
nej.
.buPERBANDINGAN
.bu.n
.bu.n
ANALISIS
SIFAT
MEKANIK
PENGELASAN
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgiMULTILAYER
idgigili KARAT 316L PADA
idgigili
gili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
BAJA
TAHAN
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttpGTAW DAN SMAW hthttp
PENGELASAN

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
SKRIPSI
t
hhtt

diajukan guna melengkapi Tugas Akhir dan memenuhi syarat-syarat
untuk menyelesaikan
ca.cid.id(S1)
ca.cid.id Program Studi Teknikj.aMesin
a
.
j
neej.
uneej.dan mencapai gelar SarjanauTeknik

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
n e
Oleh ilib.bu.un
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
Ari
Firmansyah
t
t
h tt
NIM h071910101072

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

PROGRAM
TEKNIK
je.aj.cac.id STUDI SRATA SATU
je.aj.cac.id
e
e
n
n
.bu.un
JURUSAN TEKNIK
liibli.bu.un
liiblMESIN
i
i
i
g
g
i
i
FAKULTAS
dig
://d/dig
://d/TEKNIK
UNIVERSITAS
hthtp
hthtp
ttp:/ JEMBER
ttp:/
2011

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

.id

.id

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne terucapkan sebagai rasa
nedengan terselesaikannyailib.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
Alhamdullilah,
syukur
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp lagi
htugas
ttp Allah SWT Yang Maha Pengasih
http akhir ini. Dengan menyebuthhnama

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

PERSEMBAHAN

Maha Penyayang serta shalawat pada Nabi Muhammad SAW, kupersembahkan

did sayangku kepada:
ini sebagai rasa cinta kasih
ac.ci .dan

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
j.
j.
n
netercinta
neselalu
nej.
.bu.n
.buyang
.bu.n
1. Bapak
ibuku
serta saudara saudara
memberikan kasih
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
sayang,
dorongan,
nasehat
dan
doa
yang
senantiasa
mengiringi
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
aj.ac.
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e memberiku semangat. b.u.n
3. Sahabat-sahabatku
ne
ne yang selalu setia membantu
ndan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil Jember.
//:d
4.
Almamater
yang kubanggakan,
:p//:d
:p//:d
:pUniversitas
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

perjalananku dalam menggapai cita-citaku.

2. Seluruh dosen dan
did yang telah memberi ilmu pengetahuan.
c.iguru
c.idid

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
ca.cid.id
ca.cid.id
a
aj.ca.ci .id
a
.
.
.
j
j
j
.
.
e
e
e
MOTTO
nej
ne
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttdengan
hhJangan
tt katakan Sulit. Ketahuilah;htidak
htt ada hal yang sulit jika dikerjakan

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
Bermimpi
langkah awal mencapai
tetapi mimpi itu tetap
idgigiladalah
idgkeberhasilan,
idgigili
igili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthtindakan
hthttp
semu jika
ttp tidak nyata

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

sepenuh hati

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

d

d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

i
c.ci .id di bumi
Beranganlah jsetinggi
.ac.c.idlangit tetapi tetaplah kakimu
j.aberpijak
e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id PERNYATAAN ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hSaya
hhini:
tt
htt yang bertanda tangan di bawah

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
ne
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Menyatakan
dengan sesungguhnya
karya tulis ilmiah dyang
ili
idgigili
idgigbahwa
/:d
/:d
/://idgigili
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Analisis PerbandinganhSifat
thttp Mekanik Pengelasan Multilayer
hberjudul:
hthttp Baja

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Nama : Ari Firmansyah
NIM

.idd

c i
: 071910101072
ej.aj.ac.

Tahan Karat 316L Pada Pengelasan GTAW dan SMAW adalah benar-benar

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej serta bukan karya jiplakan.
nej bertanggung jawab atasilib.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
pada instansi
manapun,
Saya
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p//:d
:p//:d
:pdengan
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
keabsahan
dan
kebenaran
isinya
sesuai
sikap
ilmiah
yang
harus
dijunjung
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
.i id disebutkan sumbernya dan
.ci .id pernah diajukan
hasil karya sendiri, kecuali
j.ac c.jika
j.acbelum

h

tinggi.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
ej.
u.n
nej.
nbersedia
nej. dari pihak manapunilibserta
.bu.n
.bpaksaan
tekanan dan
mendapat sanksilib.u.n
u
u
u
b
i
l
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
akademik
bila
ternyata
di
kemudian
hari
pernyataan
ini
tidak
benar.
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
htt
Jember,h2011

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
(Ari Firmansyah.)

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
v gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Demikian pernyataan
c.id.id tanpa adanya
c.id.id ini saya buat dengan sebenarnya,

Yang menyatakan,

NIM. 071910101072

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

SKRIPSI

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

.cid.id
ANALISIS PERBANDINGAN
SIFAT MEKANIK
ca.cid.id
caPENGELASAN
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j. PADA
MULTILAYER
BAJA TAHAN KARAT
nej.
ne316L
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
PENGELASAN GTAW
ili SMAW
diggili
diggDAN
diggili

:p//://di
p
t
t
t
hht

:p//://di
p
t
t
t
hht

:p//://di
p
t
t
t
hht

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

Oleh :
id.id
.
ca.cid.id
c
a
a
ARI
FIRMANSYAH
c
.
.
j
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
NIM 071910101072
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
Pembimbing .une
nej.
nej.
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
b
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
Dosen
Pembimbing
Utama
:
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp Sumarji S.T.,M.T.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Dosen Pembimbing Anggota

:

Ir. Ahmad Syuhri M.T.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
vi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

.cid.id PENGESAHAN
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
gigil Mekanik Pengelasan Multilayer
idgigil
idgigil Analisis Perbandingan
iSifat
Skripsi
berjudul
//:d
//:d
//:d
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
tp dan
hhtdiuji
hBaja
hhttp GTAW dan SMAW, telah
httpTahan Karat 316L Pada Pengelasan
disahkan oleh Fakultas Teknik Universitas Jember pada:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
ej. 2011
Tanggal
nAgustus
nej.
.b:u23
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
idgigili : Fakultas Teknik Universitas
idgJember
igili
/:d
/:d
/
/
Tempat
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
Ketua,
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Hari

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
neSekretaris,
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

: Selasa

Sumarji, S.T., M.T.
NIP 19680202 199702 1 .001
idd

h

Tim penguji:

Ir. Ahmad Syuhri, M.T.
NIP.19670123
1997021 1 001
idd

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

je.aj.cac.i
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
thtp
hAnggota
ttp:/ I,

ca.cid.id
cac.i
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
Anggota II, hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
Salahudin Yunus,
S.T.,M.T
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
NIP 19751006200212
1 002
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
neHary Sutjahjono, S.T.,M.T.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
NIP 19681205 199702
il
idg1ig002
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id Mengesahkan
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
Dekan Fakultas Teknik,
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .idIr. Widyono Hadi, M.T. ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
n
ne
ne NIP 19610414 198902
.bu.n
.b1u.001
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
vii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

.cid.id RINGKASAN
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil Perbandingan Sifat :/Mekanik
idgigil Pengelasan Multilayer://dBaja
Analisis
/:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hTahan
hhttp GTAW dan SMAW; Ari hFirmansyah,
http
htt Karat 316L Pada Pengelasan

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

071910101072; 2011: 63 halaman; Jurusan Teknik Mesin, Fakultas Teknik,

.idd

c .i
Universitas Jember.ej.a
j.ac
.un
une

b
igigliilib. Multilayer
dPengelasan

:p//://di
p
t
t
t
hpada
ht suatu

material yang

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
merupakandipengelasan
berulang yang dilakukan
idgigili
/://dgigili
/:d
/
/
:
:
/
/
p
p
t
t
hthttp ketebalan tertentu sehingga
hthttp tidak
memiliki

h

memungkinkan dilakukan pengelasan satu layer. Pengelasan multilayer banyak

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej ini dilakukan dua variasi
nej pengelasan multilayerilib.bu.n
.bu.n
.bu.proses
u
u
u
b
b
i
i
Pada
penelitian
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
/:d
:p//:metal
:p/GTAW-GTAW
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
yaitu
dan
GTAW-SMAW
pada
baja
tahan
karat
316L.
Filer
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
.ci .id ketel, heat exchanger,.pressure
.i
digunakan pada industri
j.acperakitan
j ac c.id vessel dll.

h

yang digunakan pada pengelasan GTAW adalah TGS 316L dan elektroda yang

ca.cid.id
a
a
c
.
.
j
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
dilakukan dengan
pengujian
penetrant. Untuklib.u.n
u
u
b
i
l
i
i
b
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
pada
specimen
hasil
pengelasan
dilakukan
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Pada kedua
dan
GTAW-SMAW .unne
e
u.n
npengelasan
nepengelasan GTAW-GTAW
.b
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
giigliiblib.u
il pada permukaan daerah//lasan.
i
idgiretak
idgigil adanya cacat porositas://dan
g
d
d
d
tidak://ditemukan
: d
tp://
tp://
tp://
hthtp
hthtp
hthtp
t
t
t
Bentuk butir pada pengelasan GTAW-GTAW tampak lebih halus dari pada

h

digunakan untuk pengelasan
hasil cacat
.id.id
c.id.id SMAW adalah ER 316L. cPengujian

je.aj.ac
e
n
u
berupa porositas
igliibli.b.undan retak
g
i
d
i
:// /d struktur mikro
pengamatan
hthtp
ttp:/

menggunakan optical microscope. Pengujian kekerasan dilakukan dengan metode
microvicers.

pengelasan GTAW-SMAW. Hal ini menyebabkan kekuatan tarik untuk

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
pengelasan GTAW-GTAW
lebih tinggi dari padanpengelasan
GTAW-SMAW.
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.ue
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigkekerasan
idgigili
idgigili diketahui berada pada:/daerah
Selain
itu,
tertinggi pada hasil//d
pengujian
/:d
/:d
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
thttp pada layer 2 pengelasan hGTAW-GTAW
thttp
hHAZ
hthVHN
ttp dan
yaitu sebesar 370

h

kekerasan terendah diketahui berada pada daerah HAZ pengelasan GTAW-

.id

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
.
.
e
e
n
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.buGTAW-GTAW
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Dari
hasil
seluruh
pengujian
pengelasan
memiliki
sifat
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
lebih baik daripada pengelasan
GTAW-SMAW. Tetapihh
pengelasan
hmekanik
hhtt
tt
htt
.id
a.cacVHN.
SMAW yaitu sebesar
ej.195

h

GTAW –SMAW masih dapat digunakan untuk pengelasan pada perakitan shel

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
viii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

sirculation Heater pada heat exchanger karena jika ditinjau dari sifat mekanik
yang didapat dari pengujian
masih sesuai standart ASME
section IX.
d
d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ix gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

SUMMARY

The Analysis of Comparative Mechanical Characteristic Multilayer
Welding 316L Stainless Steel in GTAW and SMAW ; Ari Firmansyah,
071910101072; 2011: 63 pages; Mechanical Engineering Major, Engineering
Faculty, University of Jember.
Multilayer welding is a multiple times welding that do on a material which
has a certain thickness until it was not possible to do a single layer welding.
Multilayer welding is widely used in assembling industry of boilers, heat
exchangers, pressure vessel etc.
This research was conducted two variations multilayer welding processes;
they are GTAW-GTAW, GTAW-SMAW on stainless steel 316L. Filer metal that
used in GTAW welding is TGS316L and electrodes that used for SMAW welding
are ER 316L. Penetrant testing does testing results of porosity defects and cracks.
The observation of microstructure in the done specimens welding used an optical
microscope. Hardness testing was conducted microvikers method.
Both of GTAW-GTAW welding and GTAW-SMAW welding did not find
any porosity defects and cracks on the surface of the weld area. Grains in the form
of GTAW-GTAW welding look smoother than the GTAW-SMAW welding. It
causes the tensile strength of GTAW- GTAW welding is higher than the GTAWSMAW welding. In addition, the highest hardness results that are known in the
second layer HAZ region on GTAW-GTAW welding is about 370 VHN and the
lowest hardness found in the HAZ area which is in SMAW-GTAW welding is
about 195 VHN.
The test results said that GTAW-GTAW welding have better mechanical
characteristic than GTAW-SMAW welding, nevertheless GTAW-SMAW
welding still can be used for welding on the assembling of Shell circulation
Heater in heat exchangers because when it viewed from the mechanical
characteristic obtained from testing is still appropriate standard ASME section IX.

x

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
Syukur Alhamdulillah
saya panjatkan ke hadirat
nej
nej
nejAllah SWT karena atasilib.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
il
idgigil
idgighidayah-Nya
idgigil skripsi yang berjudul: :Analisis
rahmat
dan
saya dapat menyelesaikan
//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hh316
hPerbandingan
hhtt Multilayer Baja Tahan Karat
ttp Pada
htt
Sifat Mekanik Pengelasan

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

PRAKATA

Pengelasan GTAW dan SMAW. Saya telah berusaha membuat skripsi ini sebaik

.idd

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
ne
ne
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
berguna
li
gigibermanfaat.
iddan
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp pihak telah membantu saya.
p saya menyusun skripsi inihberbagai
tp
hthttSaat
hthtOleh
c c.i saya tempuh secara maksimal
c .i skripsi ini dapat
mungkin. Segala usaha
ej.aj.atelah
ej.aj.acagar

h

karena itu saya ingin menyampaikan ucapan terima kasih kepada:

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
ej telah membimbing saya
u.n
nej
nyang
nej
.bu.n
.bu.n
.bmenyelesaikan
pembimbing
skripsi ini;
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
2.
Bapak
Salahudin Yunus S.T.,
M.T.,dan
bapak Hari SutjahyonottS.T.,
M.T
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
d
.id.idM.T. dan bapak Ir.Ahmad Syuhri
1. Bapak., Sumarji,
acS.T.,
ac.i .idM.T selaku dosen

h

selaku dosen penguji yang telah memberikan saran dalam pengerjaan

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
j.
n
3. Bapak .Heri
dkk yang telah.umembimbing
saya pada saat .une
u.n
nej.
nej.
nepurwantoro
u
u
u
b
b
b
.
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
b
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
pengelasan;
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
4. Ibuku tercinta Samaniah, Ayahku
tercinta Arifi., Kakek dan Nenekku
dan
skripsi ini;

h

seluruh keluargaku dyang selalu memberikan semangatd dan do’anya demi

d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.un
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
gigil selalu memberikan semangat,
g il
idgigil
idyang
5.//dSiti
:p//:d
:p//:d
:p://idigMuallifah. dambaan hatiku
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhcerita
hhttdan penat serta tempatku berbagi
hhtt tempatku melepas lelah, jenuh,
tt dan
ac.i .id

c
terselesaikannya
neje. j.askripsi ini;

tawa;

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
selalu
idgigilisiap memberikan bantuannya,
idgigili
idgyang
igili telah memberikan kekompakan
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp dan semangat kebersamaan,hthsalam
hthttp
ttp solidarity forever;

h

.idd

cac.i
aj.cac.i Engine ’07) yang
6. Seluruh teman
Teknik Mesin 2007
ej.aj.seangkatan
ej.(Seven

h

7. Adik kelasku TM 08, TM 09, TM 10, semua tak terkecuali. Cepet Nyusul

d
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
.
.
.
e
e
e
j
nej
neKKT
nej rent house Manggis dan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
8. Keluarga
Besar
Teman
ku semua , Semoga
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
persahabatan
kita
kekal
abadi
untuk
selamanya
kawan;
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
.i
Rek, Semangat;
j.ac c.id

h

9. Semua pihak yang tidak dapat saya sebutkan satu-persatu.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Saya hanya bisa mengucapkan banyak terimakasih atas segala bantuan yang

telah diberikan pada sayaddalam penyusunan skripsi ini. Semoga
Allah SWT
d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
.b.un
.b.un
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil dalam skripsi ini masih:/ada
idgkesalahan
saya siap menerima
kritik
d
igil
/:d
//:d
:
:p//:Apabila
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhlebih
hdan
hhsehingga
ttp baik.
ttp
htt saran yang bersifat membangun
karya ini dapat menjadi
ac.i .id

ac.i .id

j. ac
eje. j.acpada semua pihak yang membantu
memberikan yang
unterbaik
uneej. saya.

h

Saya berharap semoga skripsi ini dapat bermanfaat bagi siapapun yang

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

.idd

:p//://di
p
t
t
t
hht

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
e
n2011
.bu.n
u
b
i
Jember,20
Agustus
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
Penulis
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

c c.i berdo’a kepada Allah jSWT
c i
mempelajarinya. Saya
ej.aj.aselalu
e .aj.ac.semoga kita selalu
.un
une

. benar.
igliiblibyang
beradaddiigjalan

n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
Halaman
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
HALAMAN
SAMPUL
..............................................................................
i
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL .................................................................................

ii

PERSEMBAHAN .....................................................................................
c.idid
c.idid

iii
ca.cid.id
.
.
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
HALAMANbMOTTO
iv b.u.n
nej.................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili ........................................................................................
idgigili
idgivgili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
PERNYATAAN
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN PEMBIMBINGAN ................................................................
vi

h

PENGESAHAN ........................................................................................
id
id

vii
.c.id
.c.id
ca.cid.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
RINGKASAN u
viii unnej
n
nej
nej
.b............................................................................................
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
liibli.b.u
l
l
i
i
i
i
i
l
l
g
g
g
i
i
i
i
i
PRAKATA
ig
://d/dxi
://d/dig ................................................................................................
://d/dig
thtp
hthtp
hDAFTAR
hthtp
ttp:/ xiii
ttp:/ ISI .............................................................................................
ttp:/
DAFTAR GAMBAR .................................................................................

xv

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
DAFTAR TABEL
.....................................................................................
xvii
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
BAB 1.PENDAHULUAN
………………………………………………..
idgi1gili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 1
hthttp
hthttp 1.1 Latar Belakang ......................................................................
1.2 Rumusan Masalah ..................................................................

Pengertian Pengelasan...........................................................

2. 5

d
id.id
Klasifikasi
...........................................................
ac.pengelasan
ac.i .id

Pengelasan GTAW................................................................

2. 9

h

10

Pengelasan.iSMAW
dd ...............................................................
.idd

11
d
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
aj.cac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
u.n
ne
ne Baja Tahan Karat ................................................
.bu.n
2. i7lib.b
Pengelasan
13ilib.bu.une
u
u
b
i
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
17
hhtt 2. 8 Pengujian Penetranth..............................................................
hhtt
htt
2. 6

h

5

5
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. Pengelasan ............................................................
.bu.n
2. i3lib.Metalurgi
6ilib.u.n
u
u
u
b
i
l
i
b
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
2.
4
Parameter
Proses
Pengelasan
................................................
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp 8
hthttp
2. 2

h

2

d
d
d
1.3 Batasanj.Masalah
3
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id ...................................................................
.
.
j
j
e
e
e
ne
ne
nedan Manfaat ..............................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
1.4
Tujuan
3
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/2.
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
BAB
TINJAUAN
PUSTAKA
...............................................................
4
hhtt
hhtt
hhtt
2. 1

h

Pengujian Kekerasan .............................................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xiii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

19

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

23
d
aj.ca.ci .id
aj.ac.
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.1
Metode
Penelitian
..................................................................
23
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
23
hhtt
hhtt 3.2 Tempat dan Waktu..................................................................
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

2. 10 Pengujian Tarik .....................................................................

20

BAB 3. METODOLOGI
..................................................
did
c.iPENELITIAN
c.idid

3.3 Bahan dan Alat .......................................................................

23

id.id
3.1.1 Bahan
23
ca.c............................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ej. ...............................................................................
nAlat
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.1.2
23
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
3.
4
Prosedur
Penelitian
...............................................................
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp 24

h

d
d
ca.cid.id
32
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
3.
8
Analisis
Data
........................................................................
32
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt 3. 9 Diagram Alir Penelitian
hhtt........................................................
33

h

3. 6 Variabel Penelitian ................................................................

31

.i
c.ci .id Data ..........................................................
3. 7 Teknikj.a
Penyajian
j.ac c.id

BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
.....................................................
id
id

34
.
.
d
d
i
i
ca.cid.id
c
c
.
.
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
e
e
4.1 Hasil
cacat las .....................................................
34 une
ej.
nej.
npemeriksaan
.b.unej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i Pengujian Tarik .............................................................
idg36
idgigili
idgigilHasil
4.2
igili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
hthttp 39
hthttp 4.3 Pengamatan StrukturhMikro
....................................................
4.4 Pengamatan Struktur Makro ...................................................

43

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idKekerasan .....................................................
.
.
.
j
j
j
4.5 Hasil
Pengujian
44
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
BAB 5.diKESIMPULAN
DAN SARAN d
....................................................
g il
g il
idg49
igil
:p//:d
:p//://idig
:p//://dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h.........
hhtt
hhtt 5.1 Kesimpulan .................................................................
49
htt
5.2

Saran ........................................................................... .........

h

h

50

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
DAFTAR PUSTAKA
................................................................................
51
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
LAMPIRAN
...............................................................................................
53
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xiv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
DAFTAR
t
hthttp GAMBAR

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
ej
nPengelasan
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
Gambar 2.2iliSkema
SMAW ............................................................
12ilibi.bu.un
b
b
i
l
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Gambar
2.3
Endapan
Antar
Butir
Karbida
Crom
...............................................
t
t
t
t
t
t
hhtt 14
hhtt
hhtt

h

id.id
id
Gambar 2.1 Skema Proses
GTAW ..................................................
11
.ac.cPengelasan
.ac.c.id

Gambar 2.4 Diagram Schaefller ........................................................................ 14

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
.
.
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
ej. .......................... 19 b.u.n
Gambar 2.6 iSkematis
indentasi Pada Pengujian
nePrinsip
nvicers
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
Gambar
2.7
Kurva
tegangan-regangan
material.................................................
21
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Gambar 3.1 Detail Sambungan Lasan ............................................................... 25

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
aj.cac.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Gambar 3.3 Skema
30 .unne
e Kekerasan ....................................................................
nUji
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
l
giigliiblib.u
gigDiagram
gigil
i
i
i
i
d
d
d
Gambar
3.5
Alir
Penelitian
.................................................................
33
/
/
/
/
/
/
: d
: d
: d
tp://
tp://
tp://
hthtp
hthtp
hthtp
t
t
t
Gambar 4.1.a Hasil Uji Penetrant Las GTAW-GTAW ...................................... 34

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

Gambar 2.5 Jenis RetakcPanas
15
.idid Dalam Logam Lasan .........................................
c.idid

h

Gambar 3.2 Skema Pengujian
27
.id Tarik. .................................................................
.id

h

Gambar 4.6.b Struktur Mikro Weld Metal pengelasan GTAW-SMAW ............. 42

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Gambar 4.7 Pengamatan
GTAW-SMAW
............... 43
e
e
e
nej.
nej.
nej. struktur Makro pengelasan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u