ALTERNATIF STRATEGI PEMASARAN ROKOK DJARUM BLACK DI JEMBER
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
ALTERNATIF
STRATEGI
PEMASARAN
g
g
i
i
g
g
i
i DJARUM BLACK
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
ROKOK
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
DI JEMBER
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
SKRIPSI
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
Oleh :
CHRISTIE ASMARA SOEBARDJA
NIM : 050810291189
UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS EKONOMI
2011
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib i
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
SKRIPSI
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
UNIVERSITAS JEMBER
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
ALTERNATIF STRATEGI PEMASARAN
ROKOK DJARUM BLACK
DI JEMBER
Diajukan sebagai salah satu syarat guna memperoleh
gelar Sarjana Ekonomi pada Fakultas Ekonomi
Universitas Jember
Oleh :
CHRISTIE ASMARA SOEBARDJA
NIM : 050810291189
FAKULTAS EKONOMI
2011
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib ii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
DEPARTEMEN PENDIDIKAN NASIONAL
j.j.a
j.j.a UNIVERSITAS
e
e
e
e
JEMBER
–
FAKULTAS
EKONOMI
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp: SURAT PERNYATAAN hhtttp
hhtttp
d
d
Judul
skripsi
: Alternatif Strategi Pemasaran Rokok
Djarum
Black Di Jember
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c Nama mahasiswa : Christie Asmara Soebardja
c
a
a
.
.
a
a
Hadi
Saputra
j
j
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
Nim
: 050810291189.u
.
u
unne
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
Jurusan
: Manajemen
i
i
g
g
i
i
d
/
/: d
d
d
/
/
/
/
:
/
Konsentrasi tp::/
Pemasaran
:
tp
hhtttp
hhtttp
d
d
Menyatakan bahwa skripsi yang telah saya buat merupakan
hasil karya sendiri.
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c Apabila ternyata di kemudian hari skripsi ini merupakan
c
a
a
.
.
a
a
j
j
hasil plagiat atau penjiplakan,
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
maka saya bersedia mempertanggungjawabkan
dan
sekaligus
menerima
sanksi
unne
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
berdasarkan aturan yang berlaku.
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
pernyataan
ini saya buat dengan sebenar- benarnya.
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
hDemikian,
h
h
h
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
Yang
menyatakan,
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
t
t
tp
tp
t
hhtttp
h
Christie Asmara S.H.Sh
Jember, 25 Januari 2011
NIM. 050810291189
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib iii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
Judul skripsi
:d
Alternatif
Strategi Pemasaran Rokok Djarum Black Di Jember
i
i
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: : Christie Asmara Soebardja Hadi Saputra htttp
p
Nama mahasiswa
t
p
p
t
t
t
t
h
h
h : 050810291189
Nim
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
Jurusan
LEMBAR PERSETUJUAN
: Manajemen
d
d
Konsentrasi
: Pemasaran
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
.
.
a
a
Disetujui tanggal
:
j
j
.
.
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
p
t
t
p
t
t
t
t
t
h
h
h tpII
h I
Pembimbing
Pembimbing
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a
j.j.a
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
un
u
u
.
.
b
b
ilib
l
i
Dra. Hj. Sudarsih, M.Si giliilib
Prof. Dr. H. R. Andi Sularso,g
MsM
i
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
NIP 196004131986031002
NIP
196212121992012001
::/
::/
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
hht
hht
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
Dr. Hj. Isti Fadah, M.Si
hhtttp
hhtttp
NIP 196610201990022001
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib iv
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Mengetahui,
Ketua Jurusan Manajemen
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
HALAMAN PERSEMBAHAN
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a
j.j.a
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
.
.
b
b
ilibAlhamdulillah…. dengan izin-Mu daniggiliilib
Terima kasih Ya Allah iSWT,
l
i
g
i
g
kebesaranMU, sayad
dapat
menyelesaikan skripsi ini. Karya awalku d
ini i
i
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
saya dedikasikan
kepada
:
:
:
p
p
t
t
p
p
hhttt
hhttt
1. Alamamaterku Tercinta Fakultas Ekonomi Universitas Jember,
tempatku mencari ilmu dan menjadikan pribadiku lebih baik.
d
d
i
i
d
.
.
i
i
2.d
Kedua orangtuaku Didik Soebardja (Alm)c
dan
Suyasmi
yang selalu
.
.
c
c
c
a
a
.
.
j j.a mendukung dan berdoa untukku.neej j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
b
b
Soebardja
terima
kasih
atas
semangat
yang
3. Adekku Erna Christantie
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
telah di berikan.
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tttp
tp dan
tpHoney DAW terima kasih atas segalahhbantuan
4. My Sweety
hhtttp
dukungannya.
5. Teman-teman manajemen 2005……. Terima kasih untuk kalian semua.
d
d
i
i
d
d dan menjadikan
.
.
i
i
.
.
c
c
6.
Almamaterku
tercinta,
tempatku
mencari
ilmu
c
c
a
a
j.j.a pribadiku lebih baik.
j.j.a
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
un
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib v
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
MOTTO
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Jadikan sholat dan sabar sebagai penolongmu
Sesungguhnya yang demikian itu sungguh berat,
Kecuali bagi orang- orang yang khusuk
( QS. Al Baqorah : 45 )
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
Semua orang di dunia menyukai yang serba baik,
Dari itu biasakanlah memberi yang terbaik dan
Tingkatkan terus agar Bisa memberi yang
Terbaik
(Christie Asmara Soebardja)
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
Be Yourself……
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
(Me…)
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib vi
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Sukses tidak ada yang gratis
Sukses harus dibeli dengan perjuangan
Dan
Pengorbanan
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
Penelitian ini akan dibahasib
masalah
Alternatif Strategi Pemasaran Rokok Djarum
.
.
b
b mengidentifikasi variabel-variabel yang menjadiiggiliilib
l
i
i
l
i
Black di Jember yang bertujuan
untuk
g
i
g
i
d
d
/
/
kekuatan, kelemahan,
peluang,
dan ancaman yang dihadapi oleh P.T Djarum Black
di i
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: strategi pemasaran berdasarkan analisis SWOT
p
p
Jember sertattmengetahui
(Strength,
t
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h perusahaan
Weakness, h
Opportunity, Treath). Dalam menetapkan strategi pemasaran pada
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
ABSTRAKSI
digunakan metode Analisis SWOT yaitu dengan menentukan faktor strategis perusahaan,
kemudian diolah ke dalam tabel IFAS dan EFAS, serta adanya uji validitas dan
reliabilitas untuk mendapatkan pengukuran yang mampu memberikan hasil ukur yang
terpercaya (Reliable). Populasi dan sampel yang digunakan pada penelitian ini yaitu 50
responden, dimana terdiri dari 25 responden Internal dan 25 responden Eksternal
perusahaan. Data dari internal perusahaan diantaranya penyebaran kuesioner pada
pimpinan dan karyawan perusahaan, sedangkan dari eksternal perusahaan mencakup
konsumen secara umum. Berdasarkan hasil pengolahan data yaitu IE Matriks yang
mengacu pada perhitungan tabel IFAS dan EFAS menunjukkan P.T Djarum Black
Jember berada pada kuadran IV, dimana pada kuadran tersebut perusahaan menerapkan
strategi stabilitas. Dalam artian strategi yang diterapkan tanpa mengubah arah strategi
yang ditetapkan. Untuk langkah selanjutnya, perusahaan dapat menerapkan strategi
penguatan merek produk dan pemosisian ulang merek produk.
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
d
i
i
d
dIFAS (Internal Factor
.
.
i
i
Kata
kunci
:
SWOT
(Strength,
Weakness,
Opportunity,
Treath),
.
.
c
c
c
c
a
a
.j.aFactor Analysis Summary), IE
j.j.a
j
Analysis Summary), EFAS (Eksternal
e
e
e
e
n
n
n
Matrix (Internal-Eksternal
Matrix)
n
n
u
u
.
.
un
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib vii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
Segala puji syukur kepada
Allah SWT yang telah memberikan rahmat dan
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
hidayah-Nya sehingga
penulis
dapat menyelesaikan skripsi dengan judul ”Alternatif
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:guna
: Rokok Djarum Black di Jember”. Skripsi inihdisusun
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
Strategih
Pemasaran
t
t
h
h
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
KATA PENGANTAR
memenuhi salah satu syarat menyelesaikan pendidikan Strata Satu (SI) pada Jurusan
Manajemen Fakultas Ekonomi Universitas Jember.
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
Penulis menyadari bahwa penyusunan skripsi ini
tidak
terlepas dari bantuan,
.
.
c
c
c
c
a
a
.
.
a itu, penulis menyampaikan
j j.a masukan, dan dukungan dari berbagai pihak.
j j.karena
Oleh
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
terima kasih kepada:
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
1. Bapak Prof. Dr.
H. iMoh. Saleh, M.Sc, selaku Dekan Fakultas Ekonomi
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
p
t
t
p
Universitas
Jember;
t
t
tp
t
t
t
h
h
h
h
2. Ibu Dr. Hj. Isti Fadah, M.Si, selaku Ketua Jurusan Manajemen Fakultas Ekonomi;
3.
Bapak Prof. Dr. H. R Andi Sularso MsM, selaku Dosen Pembimbing I yang telah
d
d
senantiasa meluangkan waktu, pikiran tenaga, dan.iperhatian
dalam penulisan
i
d
d
.
i
i
.
.
c
c
c skripsi ini;
c
a
a
.
.
a
a
j
j
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
4. Ibu Dra. Hj. Sudarsih M.Si , b
selaku
Dosen
Pembimbing
II
yang
telah
senantiasa
unne
u
u
.
.
b
ilib dan perhatian dalam penulisan skripsi ini; iggiliilib
l
i
i
g
meluangkan waktu, pikiran
tenaga,
i
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
5. Seluruh t
p
tttp
tp:Pengajar serta Karyawan dan Karyawati di FakultashhEkonomi
tp:atas
hhttDosen
keikhlasan hati yang telah memberikan Ilmunya;
6.
Pihak PT. Djarum Black, Jember terima kasih atas izin dan semua bantuan yang
telah diberikan sealam melakukan penelitian;
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
7. Terima kasih yang sebesar-besarnya kepada
kedua orang tuaku yang selalu
.
.
a
a
j
j
.
.
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
memberiku cinta, kasih, sayang, .
perhatian,
serta do’a yang tulus. Aku bangga bisa
u
u
.
u
unn
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
i
i
l
hadir diantara kalian; igilili
i
g
i
g
g
i Soebardja” semoga kita selalu rukun dan bahagia:/:serta
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
:
8. Adekku ”Erna
Christantie
/
/
:
p
p
t
t
p
t
t
t
tp kita
t
t
h
h
dapath
membuat orang tua kita bangga atas prestasi yang kita raih dan
hsemoga
bisa memberikan yang terbaik untuk hidup kita dan kedua orang tua kita, Amin;
9. Keluarga besarku, terima kasih banyak atas doa, perhatian, dan dukungannya
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
selama
ini;
c
c
a
a
.j.a yang aku banggakan
j.j.a 10. Almamaterku Fakultas Ekonomi Universitas
jJember
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
b
b
ilib
ilib viii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
11.
Semua angkatan Fakultas Ekonomi NR
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.akuda besiku
j.j.a 12. Anak- anak parkiran, terima kasih telahnmenjaga
e
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
13. Semua pihak yang telah membantu
dalam
penyelesaian
skripsi
ini
yang
tidak
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
dapat disebutkan/satu
persatu;
i
i
d
d
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
: dan
: skripsi ini dapat memberikan manfaat bagi semua
p
p
Akhirnya,
semoga
pihak
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
dapat menjadi sumber ide bagi penyempurnaan tulisan dengan tema-tema serupa
dimasa yang akan datang.
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
Jember, 04 Februari 2011
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
Penulis,
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
(Christie A.S.H.S)
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib ix
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
d
.
i
DAFTAR ISI c.i.id
.
c
c
c
a
a
.
.
a
a
j
j
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
unne
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
HALAMAN JUDUL ........................................................................................
i
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
HALAMAN PERNYATAAN
......................................................................... iii
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
HALAMAN PERSETUJUAN
.......................................................................
iv
ttp
tp:
tp:
HALAMAN
......................................................................
hhtttvp
hhtPERSEMBAHAN
MOTTO ............................................................................................................ vi
ABSTRAK ........................................................................................................ vii
KATA PENGANTAR ..................................................................................... viii
DAFTAR ISI .................................................................................................... x
DAFTAR TABEL ........................................................................................... xii
DAFTAR GAMBAR ....................................................................................... xiii
DAFTAR BAGAN ........................................................................................... xiv
DAFTAR LAMPIRAN ................................................................................... xv
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
BAB I PENDAHULUAN
:
:
p
p
t
t
p
t
t
t
t
t
h
h
h 1tp
1.1 h
Latar Belakang ................................................................................
1.2 Rumusan Masalah ........................................................................... 3
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
1.4 Batasan Masalah ............................................................................
4
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
BAB 2 TINJAUAN PUSTAKA
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
2.1 Tinjauan
Penelitian
Sebelumnya
.....................................................
5
:
:
/
/
:
:
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
2.2 h
Kajian Teoritis.................................................................................
h7
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
1.3 Tujuan dan Manfaat Penelitian ....................................................... 3
2.2.1 pengertian pemasaran.......................................................... 7
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
2.2.4 alternatif strategi utama ........................................................
10
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
2.2.5 alternatif strategi
pemasaran
................................................
12
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
imanajemen strategi .............................................. 14 :/://d
i
d
2.2.6 kegunaan
/
d
d
/
/
/
:
/
:
tttp
tppentingnya manajemen strategi............................................
tp
hh2.2.7
hhttt15p
2.2.2 pengertian strategi pemasaran .............................................. 8
2.2.3 arti penting strategi............................................................... 9
2.2.8 perencanaan strategis ........................................................... 16
2.2.9 penyusunan strategi pemasaran............................................ 20
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
2.2.11 hubungan analisis SWOT.....................................................
22
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib x
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
2.2.10 analisis SWOT ..................................................................... 20
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a BAB 3 METODE PENELITIAN neej.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
3.1 Rancangan Penelitian i....................................................................
24
.
.
b
b
ilib
b
l
l
i
i
i
l
i
i
g
g
i
i
g
g
3.2 Populasi dan
Sampel
......................................................................24
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: .......................................................................................
p
p
3.3 Jenis
Data
25
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
3.4 Metode Pengumpulan Data ............................................................ 25
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
3.5 Definisi Operasional Variabel ........................................................ 26
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
3.6.1 uji validitas ...........................................................................27
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
3.6.2 uji realibilitas ........................................................................27
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
bIFAS dan EFAS ....................................28 iggililib
l
i
i
l
i
g
3.6.3 menentukan
matrik
i
g
i
i Masalah ...................................................... 33 :/://d
d
/
d
d
/
/
/
:
/
3.7 Kerangka
Pemecahan
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
3.6 Metode Analisis Data ..................................................................... 27
BAB 4 HASIL DAN PEMBAHASAN
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
4.1.1 Gambaran Umum perusahaan ............................................
35
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
4.1.2 Struktur Organisasi ..............................................................
40
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
4.1.3 Personaliag
............................................................................
44
i
i
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
4.1.4 :
Produk
Perusahaan
.............................................................
44
:
/
/
:
:
p
t
p
tttp
t
tpKegiatan
t
t
hh4.1.5
h
Pemasaran ............................................................
h 46
4.1 Hasil Penelitian ............................................................................. 35
4.1.6 Pesaing Perusahaan ............................................................ 47
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.ja
.
e
4.2 Hasil Analisa Dan Pembahasann
.....................................................
52
e
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
4.2.1 Uji Validitasidan
Reliabilitas
Variabel
Penelitian
...............
52
b
b
l
l
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i SWOT .......................................................... 54 :/://d
i
d
4.2.2 Hasil
Analisis
/
d
d
/
/
/
:
/
:
tttp
tpPenentuan Posisi Perusahaan...............................................
tp
hh4.2.3
hhttt59p
4.1.7 Ideologi Perusahaan ........................................................... 48
4.1.8 Deskripsi Responden …………………………. ………….48
4.2.4 Menentukan Strategi Perusahaan ........................................ 61
4.4.5 Pembahasan ……………………………………………….63
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xi
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
BAB
5 SIMPULAN DAN SARAN
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a
j.j.a
5.1 Simpulan ........................................................................................
66
e
e
e
e
n
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
u
5.2 Saran ..............................................................................................
66
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: ......................................................................................
p
p
DAFTAR PUSTAKA
68
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
LAMPIRAN- LAMPIRAN ............................................................................. 69
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
2.1 Perbedaan AntaraiPenelitian
Sebelumnya Dengan Sekarang....... 6
.
.
b
b
ilib
b
l
l
i
i
i
l
i
i
g
g
i
i
g
g
3.1 IFAS/(Internal
Factor Analysis Summary) ............................. .......28/d i
i
d
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
p
3.2
EFAS
(Eksternal
Factor
Analysis
Summary)
.........................
.......29
t
t
p
p
hhttt
hhttt
DAFTAR TABEL
4.1 Jumlah Tenaga Kerja .............................................................. .......44
4.2 Volume Penjualan Dalam Satuan Press .................................. .......47
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
aUsia ......................... .......49
4.4 Distribusi Responden Internal Menurut
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
4.5 Distribusi Responden .
Eksternal
Menurut Usia ....................... .......49
.
u
u
.
.
b
b
i
i
bInternal Menurut Jenis Kelamin .......... .......50 iggililib
l
i
i
l
i
g
4.6 Distribusi iResponden
g
i
i
d
/
//d
d
d
/
/
/
/
:
:
/
4.7tp
Distribusi
Responden Eksternal Menurut Usia...............................50
:
:
tp
hhtttp
hhtttp
4.3 Volume Penjualan Dalam Satuan Rupiah ............................... .......47
4.8 Distribusi Responden Internal Menurut Jenjang Pendidikan..........50
4.9 Distribusi Responden Eksternal Menurut Jenjang Pendidikan.......51
d
i
d Pembelian.......52
.
i
.
c
c
4.11 Distribusi Responden Internal Menurut
Frekuensi
a
.j.a
j
e
e
n
n
4.12 Hasil Uji Validitas..........................................................................53
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
4.13 Hasil Uji Reliabilitas.......................................................................53
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
4.14 Nilai
Bobot
Untuk
IFAS................................................................55
:
:
/
/
p: IFAS......................................................................................56
tttp
tHasil
tp:
hh4.15
hhtttp
4.10 Distribusi Responden Internal Menurut Lama Kerja......................51
4.16 Nilai Bobot Untuk EFAS...............................................................58
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xiii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
4.17 Hasil EFAS.....................................................................................58
4.18 Diagram Matrik SWOT..................................................................63
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
2.1 Proses Perencanaan
Strategis
..................................................
19
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
3.2 Internal
Eksternal
Matriks....................................................... 31
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
p: Pemecahan Masalah ...............................................
tp:
tKerangka
hhttt33p
hh3.3tttp
DAFTAR GAMBAR
4.1 Struktur Organisasi PT. Djarum Black Jember ....................... 42
4.2 Hasil IE Matriks ...................................................................... 60
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xiv
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
Bagan 3.1 model matriks
analisis
SWOT
.....................................
32
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xv
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
DAFTAR BAGAN
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
Lampiran 1 : Tabel IFAS
................................................................
69
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
Lampiran /
2d
: Tabel
EFAS ............................................................... 70
i
i
d
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tttp
tp:
tp:3 : Hasil Uji Validitas .....................................................
hhttt71p
hhLampiran
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran 4 : Hasil Uji Reliabilitas ................................................. 73
Lampiran 5 : Distribusi Frekuensi .................................................. 77
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xvi
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Lampiran 6 : Kuisioner Penelitian .................................................. 81
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
ALTERNATIF
STRATEGI
PEMASARAN
g
g
i
i
g
g
i
i DJARUM BLACK
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
ROKOK
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
DI JEMBER
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
SKRIPSI
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
Oleh :
CHRISTIE ASMARA SOEBARDJA
NIM : 050810291189
UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS EKONOMI
2011
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib i
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
SKRIPSI
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
UNIVERSITAS JEMBER
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
ALTERNATIF STRATEGI PEMASARAN
ROKOK DJARUM BLACK
DI JEMBER
Diajukan sebagai salah satu syarat guna memperoleh
gelar Sarjana Ekonomi pada Fakultas Ekonomi
Universitas Jember
Oleh :
CHRISTIE ASMARA SOEBARDJA
NIM : 050810291189
FAKULTAS EKONOMI
2011
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib ii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
DEPARTEMEN PENDIDIKAN NASIONAL
j.j.a
j.j.a UNIVERSITAS
e
e
e
e
JEMBER
–
FAKULTAS
EKONOMI
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp: SURAT PERNYATAAN hhtttp
hhtttp
d
d
Judul
skripsi
: Alternatif Strategi Pemasaran Rokok
Djarum
Black Di Jember
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c Nama mahasiswa : Christie Asmara Soebardja
c
a
a
.
.
a
a
Hadi
Saputra
j
j
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
Nim
: 050810291189.u
.
u
unne
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
Jurusan
: Manajemen
i
i
g
g
i
i
d
/
/: d
d
d
/
/
/
/
:
/
Konsentrasi tp::/
Pemasaran
:
tp
hhtttp
hhtttp
d
d
Menyatakan bahwa skripsi yang telah saya buat merupakan
hasil karya sendiri.
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c Apabila ternyata di kemudian hari skripsi ini merupakan
c
a
a
.
.
a
a
j
j
hasil plagiat atau penjiplakan,
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
maka saya bersedia mempertanggungjawabkan
dan
sekaligus
menerima
sanksi
unne
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
berdasarkan aturan yang berlaku.
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
pernyataan
ini saya buat dengan sebenar- benarnya.
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
hDemikian,
h
h
h
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
Yang
menyatakan,
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
t
t
tp
tp
t
hhtttp
h
Christie Asmara S.H.Sh
Jember, 25 Januari 2011
NIM. 050810291189
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib iii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
Judul skripsi
:d
Alternatif
Strategi Pemasaran Rokok Djarum Black Di Jember
i
i
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: : Christie Asmara Soebardja Hadi Saputra htttp
p
Nama mahasiswa
t
p
p
t
t
t
t
h
h
h : 050810291189
Nim
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
Jurusan
LEMBAR PERSETUJUAN
: Manajemen
d
d
Konsentrasi
: Pemasaran
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
.
.
a
a
Disetujui tanggal
:
j
j
.
.
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
p
t
t
p
t
t
t
t
t
h
h
h tpII
h I
Pembimbing
Pembimbing
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a
j.j.a
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
un
u
u
.
.
b
b
ilib
l
i
Dra. Hj. Sudarsih, M.Si giliilib
Prof. Dr. H. R. Andi Sularso,g
MsM
i
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
NIP 196004131986031002
NIP
196212121992012001
::/
::/
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
hht
hht
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
Dr. Hj. Isti Fadah, M.Si
hhtttp
hhtttp
NIP 196610201990022001
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib iv
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Mengetahui,
Ketua Jurusan Manajemen
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
HALAMAN PERSEMBAHAN
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a
j.j.a
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
.
.
b
b
ilibAlhamdulillah…. dengan izin-Mu daniggiliilib
Terima kasih Ya Allah iSWT,
l
i
g
i
g
kebesaranMU, sayad
dapat
menyelesaikan skripsi ini. Karya awalku d
ini i
i
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
saya dedikasikan
kepada
:
:
:
p
p
t
t
p
p
hhttt
hhttt
1. Alamamaterku Tercinta Fakultas Ekonomi Universitas Jember,
tempatku mencari ilmu dan menjadikan pribadiku lebih baik.
d
d
i
i
d
.
.
i
i
2.d
Kedua orangtuaku Didik Soebardja (Alm)c
dan
Suyasmi
yang selalu
.
.
c
c
c
a
a
.
.
j j.a mendukung dan berdoa untukku.neej j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
b
b
Soebardja
terima
kasih
atas
semangat
yang
3. Adekku Erna Christantie
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
telah di berikan.
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tttp
tp dan
tpHoney DAW terima kasih atas segalahhbantuan
4. My Sweety
hhtttp
dukungannya.
5. Teman-teman manajemen 2005……. Terima kasih untuk kalian semua.
d
d
i
i
d
d dan menjadikan
.
.
i
i
.
.
c
c
6.
Almamaterku
tercinta,
tempatku
mencari
ilmu
c
c
a
a
j.j.a pribadiku lebih baik.
j.j.a
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
un
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib v
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
MOTTO
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Jadikan sholat dan sabar sebagai penolongmu
Sesungguhnya yang demikian itu sungguh berat,
Kecuali bagi orang- orang yang khusuk
( QS. Al Baqorah : 45 )
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
Semua orang di dunia menyukai yang serba baik,
Dari itu biasakanlah memberi yang terbaik dan
Tingkatkan terus agar Bisa memberi yang
Terbaik
(Christie Asmara Soebardja)
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
Be Yourself……
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
(Me…)
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib vi
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Sukses tidak ada yang gratis
Sukses harus dibeli dengan perjuangan
Dan
Pengorbanan
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
Penelitian ini akan dibahasib
masalah
Alternatif Strategi Pemasaran Rokok Djarum
.
.
b
b mengidentifikasi variabel-variabel yang menjadiiggiliilib
l
i
i
l
i
Black di Jember yang bertujuan
untuk
g
i
g
i
d
d
/
/
kekuatan, kelemahan,
peluang,
dan ancaman yang dihadapi oleh P.T Djarum Black
di i
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: strategi pemasaran berdasarkan analisis SWOT
p
p
Jember sertattmengetahui
(Strength,
t
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h perusahaan
Weakness, h
Opportunity, Treath). Dalam menetapkan strategi pemasaran pada
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
ABSTRAKSI
digunakan metode Analisis SWOT yaitu dengan menentukan faktor strategis perusahaan,
kemudian diolah ke dalam tabel IFAS dan EFAS, serta adanya uji validitas dan
reliabilitas untuk mendapatkan pengukuran yang mampu memberikan hasil ukur yang
terpercaya (Reliable). Populasi dan sampel yang digunakan pada penelitian ini yaitu 50
responden, dimana terdiri dari 25 responden Internal dan 25 responden Eksternal
perusahaan. Data dari internal perusahaan diantaranya penyebaran kuesioner pada
pimpinan dan karyawan perusahaan, sedangkan dari eksternal perusahaan mencakup
konsumen secara umum. Berdasarkan hasil pengolahan data yaitu IE Matriks yang
mengacu pada perhitungan tabel IFAS dan EFAS menunjukkan P.T Djarum Black
Jember berada pada kuadran IV, dimana pada kuadran tersebut perusahaan menerapkan
strategi stabilitas. Dalam artian strategi yang diterapkan tanpa mengubah arah strategi
yang ditetapkan. Untuk langkah selanjutnya, perusahaan dapat menerapkan strategi
penguatan merek produk dan pemosisian ulang merek produk.
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
d
i
i
d
dIFAS (Internal Factor
.
.
i
i
Kata
kunci
:
SWOT
(Strength,
Weakness,
Opportunity,
Treath),
.
.
c
c
c
c
a
a
.j.aFactor Analysis Summary), IE
j.j.a
j
Analysis Summary), EFAS (Eksternal
e
e
e
e
n
n
n
Matrix (Internal-Eksternal
Matrix)
n
n
u
u
.
.
un
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib vii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
Segala puji syukur kepada
Allah SWT yang telah memberikan rahmat dan
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
hidayah-Nya sehingga
penulis
dapat menyelesaikan skripsi dengan judul ”Alternatif
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:guna
: Rokok Djarum Black di Jember”. Skripsi inihdisusun
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
Strategih
Pemasaran
t
t
h
h
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
KATA PENGANTAR
memenuhi salah satu syarat menyelesaikan pendidikan Strata Satu (SI) pada Jurusan
Manajemen Fakultas Ekonomi Universitas Jember.
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
Penulis menyadari bahwa penyusunan skripsi ini
tidak
terlepas dari bantuan,
.
.
c
c
c
c
a
a
.
.
a itu, penulis menyampaikan
j j.a masukan, dan dukungan dari berbagai pihak.
j j.karena
Oleh
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
terima kasih kepada:
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
1. Bapak Prof. Dr.
H. iMoh. Saleh, M.Sc, selaku Dekan Fakultas Ekonomi
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
p
t
t
p
Universitas
Jember;
t
t
tp
t
t
t
h
h
h
h
2. Ibu Dr. Hj. Isti Fadah, M.Si, selaku Ketua Jurusan Manajemen Fakultas Ekonomi;
3.
Bapak Prof. Dr. H. R Andi Sularso MsM, selaku Dosen Pembimbing I yang telah
d
d
senantiasa meluangkan waktu, pikiran tenaga, dan.iperhatian
dalam penulisan
i
d
d
.
i
i
.
.
c
c
c skripsi ini;
c
a
a
.
.
a
a
j
j
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
4. Ibu Dra. Hj. Sudarsih M.Si , b
selaku
Dosen
Pembimbing
II
yang
telah
senantiasa
unne
u
u
.
.
b
ilib dan perhatian dalam penulisan skripsi ini; iggiliilib
l
i
i
g
meluangkan waktu, pikiran
tenaga,
i
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
5. Seluruh t
p
tttp
tp:Pengajar serta Karyawan dan Karyawati di FakultashhEkonomi
tp:atas
hhttDosen
keikhlasan hati yang telah memberikan Ilmunya;
6.
Pihak PT. Djarum Black, Jember terima kasih atas izin dan semua bantuan yang
telah diberikan sealam melakukan penelitian;
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
7. Terima kasih yang sebesar-besarnya kepada
kedua orang tuaku yang selalu
.
.
a
a
j
j
.
.
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
memberiku cinta, kasih, sayang, .
perhatian,
serta do’a yang tulus. Aku bangga bisa
u
u
.
u
unn
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
i
i
l
hadir diantara kalian; igilili
i
g
i
g
g
i Soebardja” semoga kita selalu rukun dan bahagia:/:serta
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
:
8. Adekku ”Erna
Christantie
/
/
:
p
p
t
t
p
t
t
t
tp kita
t
t
h
h
dapath
membuat orang tua kita bangga atas prestasi yang kita raih dan
hsemoga
bisa memberikan yang terbaik untuk hidup kita dan kedua orang tua kita, Amin;
9. Keluarga besarku, terima kasih banyak atas doa, perhatian, dan dukungannya
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
selama
ini;
c
c
a
a
.j.a yang aku banggakan
j.j.a 10. Almamaterku Fakultas Ekonomi Universitas
jJember
e
e
e
e
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
un
u
.
.
b
b
ilib
ilib viii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
11.
Semua angkatan Fakultas Ekonomi NR
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.akuda besiku
j.j.a 12. Anak- anak parkiran, terima kasih telahnmenjaga
e
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
13. Semua pihak yang telah membantu
dalam
penyelesaian
skripsi
ini
yang
tidak
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
dapat disebutkan/satu
persatu;
i
i
d
d
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
: dan
: skripsi ini dapat memberikan manfaat bagi semua
p
p
Akhirnya,
semoga
pihak
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
dapat menjadi sumber ide bagi penyempurnaan tulisan dengan tema-tema serupa
dimasa yang akan datang.
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
Jember, 04 Februari 2011
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
Penulis,
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
(Christie A.S.H.S)
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib ix
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
d
.
i
DAFTAR ISI c.i.id
.
c
c
c
a
a
.
.
a
a
j
j
.
.
j
j
e
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
unne
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
HALAMAN JUDUL ........................................................................................
i
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
HALAMAN PERNYATAAN
......................................................................... iii
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
HALAMAN PERSETUJUAN
.......................................................................
iv
ttp
tp:
tp:
HALAMAN
......................................................................
hhtttvp
hhtPERSEMBAHAN
MOTTO ............................................................................................................ vi
ABSTRAK ........................................................................................................ vii
KATA PENGANTAR ..................................................................................... viii
DAFTAR ISI .................................................................................................... x
DAFTAR TABEL ........................................................................................... xii
DAFTAR GAMBAR ....................................................................................... xiii
DAFTAR BAGAN ........................................................................................... xiv
DAFTAR LAMPIRAN ................................................................................... xv
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
BAB I PENDAHULUAN
:
:
p
p
t
t
p
t
t
t
t
t
h
h
h 1tp
1.1 h
Latar Belakang ................................................................................
1.2 Rumusan Masalah ........................................................................... 3
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
1.4 Batasan Masalah ............................................................................
4
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
BAB 2 TINJAUAN PUSTAKA
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
2.1 Tinjauan
Penelitian
Sebelumnya
.....................................................
5
:
:
/
/
:
:
p
p
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
2.2 h
Kajian Teoritis.................................................................................
h7
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
1.3 Tujuan dan Manfaat Penelitian ....................................................... 3
2.2.1 pengertian pemasaran.......................................................... 7
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
2.2.4 alternatif strategi utama ........................................................
10
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
2.2.5 alternatif strategi
pemasaran
................................................
12
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
imanajemen strategi .............................................. 14 :/://d
i
d
2.2.6 kegunaan
/
d
d
/
/
/
:
/
:
tttp
tppentingnya manajemen strategi............................................
tp
hh2.2.7
hhttt15p
2.2.2 pengertian strategi pemasaran .............................................. 8
2.2.3 arti penting strategi............................................................... 9
2.2.8 perencanaan strategis ........................................................... 16
2.2.9 penyusunan strategi pemasaran............................................ 20
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
2.2.11 hubungan analisis SWOT.....................................................
22
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib x
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
2.2.10 analisis SWOT ..................................................................... 20
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a BAB 3 METODE PENELITIAN neej.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
un
3.1 Rancangan Penelitian i....................................................................
24
.
.
b
b
ilib
b
l
l
i
i
i
l
i
i
g
g
i
i
g
g
3.2 Populasi dan
Sampel
......................................................................24
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: .......................................................................................
p
p
3.3 Jenis
Data
25
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
3.4 Metode Pengumpulan Data ............................................................ 25
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
3.5 Definisi Operasional Variabel ........................................................ 26
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
3.6.1 uji validitas ...........................................................................27
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
3.6.2 uji realibilitas ........................................................................27
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
bIFAS dan EFAS ....................................28 iggililib
l
i
i
l
i
g
3.6.3 menentukan
matrik
i
g
i
i Masalah ...................................................... 33 :/://d
d
/
d
d
/
/
/
:
/
3.7 Kerangka
Pemecahan
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
3.6 Metode Analisis Data ..................................................................... 27
BAB 4 HASIL DAN PEMBAHASAN
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
4.1.1 Gambaran Umum perusahaan ............................................
35
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
4.1.2 Struktur Organisasi ..............................................................
40
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
4.1.3 Personaliag
............................................................................
44
i
i
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
4.1.4 :
Produk
Perusahaan
.............................................................
44
:
/
/
:
:
p
t
p
tttp
t
tpKegiatan
t
t
hh4.1.5
h
Pemasaran ............................................................
h 46
4.1 Hasil Penelitian ............................................................................. 35
4.1.6 Pesaing Perusahaan ............................................................ 47
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.ja
.
e
4.2 Hasil Analisa Dan Pembahasann
.....................................................
52
e
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
4.2.1 Uji Validitasidan
Reliabilitas
Variabel
Penelitian
...............
52
b
b
l
l
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i SWOT .......................................................... 54 :/://d
i
d
4.2.2 Hasil
Analisis
/
d
d
/
/
/
:
/
:
tttp
tpPenentuan Posisi Perusahaan...............................................
tp
hh4.2.3
hhttt59p
4.1.7 Ideologi Perusahaan ........................................................... 48
4.1.8 Deskripsi Responden …………………………. ………….48
4.2.4 Menentukan Strategi Perusahaan ........................................ 61
4.4.5 Pembahasan ……………………………………………….63
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xi
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
d
i
i
d
d
.
.
BAB
5 SIMPULAN DAN SARAN
i
i
.
.
c
c
c
c
a
a
j.j.a
j.j.a
5.1 Simpulan ........................................................................................
66
e
e
e
e
n
n
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
u
5.2 Saran ..............................................................................................
66
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
: ......................................................................................
p
p
DAFTAR PUSTAKA
68
t
t
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
LAMPIRAN- LAMPIRAN ............................................................................. 69
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
2.1 Perbedaan AntaraiPenelitian
Sebelumnya Dengan Sekarang....... 6
.
.
b
b
ilib
b
l
l
i
i
i
l
i
i
g
g
i
i
g
g
3.1 IFAS/(Internal
Factor Analysis Summary) ............................. .......28/d i
i
d
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
p
p
3.2
EFAS
(Eksternal
Factor
Analysis
Summary)
.........................
.......29
t
t
p
p
hhttt
hhttt
DAFTAR TABEL
4.1 Jumlah Tenaga Kerja .............................................................. .......44
4.2 Volume Penjualan Dalam Satuan Press .................................. .......47
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
aUsia ......................... .......49
4.4 Distribusi Responden Internal Menurut
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
4.5 Distribusi Responden .
Eksternal
Menurut Usia ....................... .......49
.
u
u
.
.
b
b
i
i
bInternal Menurut Jenis Kelamin .......... .......50 iggililib
l
i
i
l
i
g
4.6 Distribusi iResponden
g
i
i
d
/
//d
d
d
/
/
/
/
:
:
/
4.7tp
Distribusi
Responden Eksternal Menurut Usia...............................50
:
:
tp
hhtttp
hhtttp
4.3 Volume Penjualan Dalam Satuan Rupiah ............................... .......47
4.8 Distribusi Responden Internal Menurut Jenjang Pendidikan..........50
4.9 Distribusi Responden Eksternal Menurut Jenjang Pendidikan.......51
d
i
d Pembelian.......52
.
i
.
c
c
4.11 Distribusi Responden Internal Menurut
Frekuensi
a
.j.a
j
e
e
n
n
4.12 Hasil Uji Validitas..........................................................................53
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
4.13 Hasil Uji Reliabilitas.......................................................................53
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
4.14 Nilai
Bobot
Untuk
IFAS................................................................55
:
:
/
/
p: IFAS......................................................................................56
tttp
tHasil
tp:
hh4.15
hhtttp
4.10 Distribusi Responden Internal Menurut Lama Kerja......................51
4.16 Nilai Bobot Untuk EFAS...............................................................58
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xiii
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
4.17 Hasil EFAS.....................................................................................58
4.18 Diagram Matrik SWOT..................................................................63
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
2.1 Proses Perencanaan
Strategis
..................................................
19
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
3.2 Internal
Eksternal
Matriks....................................................... 31
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
p: Pemecahan Masalah ...............................................
tp:
tKerangka
hhttt33p
hh3.3tttp
DAFTAR GAMBAR
4.1 Struktur Organisasi PT. Djarum Black Jember ....................... 42
4.2 Hasil IE Matriks ...................................................................... 60
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xiv
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
Bagan 3.1 model matriks
analisis
SWOT
.....................................
32
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xv
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
DAFTAR BAGAN
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
/://
:
p
t
p
t
hhtt
/://
:
p
t
p
t
hhtt
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
Lampiran 1 : Tabel IFAS
................................................................
69
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
Lampiran /
2d
: Tabel
EFAS ............................................................... 70
i
i
d
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tttp
tp:
tp:3 : Hasil Uji Validitas .....................................................
hhttt71p
hhLampiran
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran 4 : Hasil Uji Reliabilitas ................................................. 73
Lampiran 5 : Distribusi Frekuensi .................................................. 77
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
.
a
j
.
j
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
i
i
b
b
l
l
i
i
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
:
:
tp
tp
hhtttp
hhtttp
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
un
d
i
d
.
i
.
c
c
a
j.j.a
e
e
n
n
n
n
u
u
.
.
u
u
.
.
b
b
ilib
ilib xvi
l
l
i
i
i
i
g
g
i
i
g
g
i
i
d
d
/
/
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
tp:
tp:
hhtttp
hhtttp
Lampiran 6 : Kuisioner Penelitian .................................................. 81