Penggunaan bungkil kedelai yang difermentasi dengan Jamur Rhizopus oligosporus dalam ransum terhadap performans ayam broiler
:>
BUNGKIL KEDELAI YAH6
1AfilUR Rhizopus oligosporus
PERFORMANS AYAH BROILER
m
3 g.
=3
r
;
55
2 3
5
w
ag'
pg
9
f3
=z:
2.
Q
3r
rH
23
?
gi
=s
.?-g
; ;
gg
Eg
DISERTASI
C
(B
,+
3
m0
-4
m
OLEH :
LAlLY AGUSTINAi ROTlB
a E
Xrr 2Q 3p
5 83
8 3
x-.g. 1=
B
la
3
8r
Es
rn
9
0
CCI
0
1
i?
CCI
B
0
FAKULTAS PkSCASARJANA
INSTITUT PERTAPJIAN BOGOR
E'
1990
rr
1
e
E
3
B'
=
>
1.
c
-
3C
s
-.
<
(D
2
-.
u"
R f NGXASAN
fUSTINA ROTIB.
Penggunaan B u n g k i l K e d e l a i
l t a s i dengan Jamur
terhadap
Rhisepus
Performans
otierooporus
dalam
(Di
bawah
Broiler
Ayam
yang
in H.R. ANGQORODI, sebagai K e t u a , DAWAN SUGANDI,
rf HARTOJO, DARWIN
KARYADI d a n BUD1 TANGENDJAJA
juan gercobaan a d a l a h u n t u k m e n g k a j i hasil f e r d a l a m r a n g k a m e n i n g k a t k a n nilai n u t r i s i b u n g k i l
serta mengetahui d a y a hambat
can o l e h
janur
Rhisopus
antibiotika
yang
terhadap
oZi#osporus
i b a k t e r i dan pengaru-h t i n g k a t .genggunakn temps
performans
k e d e l a i d a l a m ransua terhadap
i
cobaan
ini
terdiri
dari
dua
tahppan
ayam
yaitu
Ln p a r t a m a d a n percobaan a k h i r .
'cobaan pertama m e l i p u t i e n p a t tahagan
i a t a n tempe b u n g k i l k e d e l a i d s n g a n
: Rhtzopus
oli~osporus.
s a l d a r i p a b r i k makanan
:
yang
digunakan
sebhgai
menggunakan
~ungkil
ternak
diperoleh
di
kedelai
Bogor
dari
dan
hasil
m b a n g b i a k a n L a b o r a t o r i u a ~ u s a ' tPenelitian d a n
3mbangan
Gf zf
Bogor.
ntuan n i l a i
energi
protein
metabolis,
a m i n o s e r t a days cerns
bahan
kasar,
bungkil
kedelai
tenpa bungkil k e d m l a i ,
yang
u j f a n daya hambat a n t i b i o t i k a
tempe b u n g k i l kedelai serta
I
a n asam s i k l o g i a z o n a t
.
terkanduns
deteksi aflatok-
d a l a m tempe b u n g k i l ke-
.
Ins f i s i o l o g i a
kedelsi,
mengandung b u n g k i l
n-basitrasin
I
t e r h a d a p . ransum
broiler
ayam
bungkil
i n i d i g u n a k a n 150 e k o r a n a k
percobaan
kelamin
campur
.n 75 e k o r j a n t a n ) d a r i suatu
ttasan d i C a r i n g i n
ayam
(75
ekor
Peternakan
Ayam
Bogor.
! a n d a n p e r c o b a a n yang d i g u n a k a n
Lengkap
ksdb l a i
s e r t a tempe b u n g k i l k e d e l a i .
; t r a i n I n d i a n River
.k
,
dengan
tiga
adalah
perlakuan
Perlakuan t e r s e b u t adalah : ( R i )
Ranca-
dan
lima
20% b u n g k i l
(Rz) 20% b u n g k i l k e d e l a i + Z n - b a s i t r a s i n
dan
tempe bungkil kedelai.
tobaan Akhir mengu3i
respons
fisiologis
,erhadap rsnsuor kombinasi bungkil
igkf 1 k e d e l a i
anak
ayam
I pertama.
.
Dalam
broiler
peioobaan
strain
ayam
k e d a l a i . dan
f n'i digunakan
yang sama dengan
,
c a n g a n p e r c o b a a n y a n g d i g u n a k a n a d a l a h Ran c a n g a n
enskap
+ 25%
dengan
(Ra)
perlakuan
OX temp8 bungkil
(Rr)
bungkil kedelai ;
5% temps b u n g k i l
+
2 0 % b u n g k i l k e d e l a i ; (Ra) 10% t e m p e
+
15% b u n g k i l k e d e l a i ;
(R4)
15% t e m p e b u n g k i l
+
1 0 % b u n g k i l k e d e l a i ; (Rs)
20% tempe b u n g k i l
+
5% b u n g k i l k e d e l a i
25% t e m p e b u n g k i l
+
OX b u n g k i l k e d e l a i .
; (Re)
bungkil
t i a p p e r l a k u a n d i u l a n g l i n a k a l i dengan
a n s e b a n y a k 10 e k o r a n a k ayam
a ekor b e t i n a ) .
(lima ekor jantan
Hasil a n a l i s i s
n y a t a d i u j i dengan
U j i
satuan
Nyata
keragaman
yang
T e r k a c i l (Steel
r i e , 1980 dan S u d j a n a , 1982).
sil
percobaan
ini
menunjukkan
bahwa
s i j a m u s Rizopus oligosporus a d a l a h
dosis
0.20% d a r i
a h a n d e n g a n w a k t u f e r m e n t a s i 28 j a m .
ergi m e t a b o f i s dan p r o t e i n k a s a r b u n g k i l kedslai
tempe b u n g k i l k e d e l a i n i l a i n y a b e r b e d a d a r i
a n g berbeda.
Energi metabolis bungkil
d a n I1 m a s i n g - m a s i n g
2401.6 kkal/kg
bahan dengan kandungan p r o t e i n
masing-masing s e b e s a r 41.0% d a n
s
tempe
bungkil
kedelai
bahan
a s i n g 2699 - 0 k k a l / k g d a n 2 9 2 6 . 0
kandungan
protein
kasar
bahan
asing s e b e s a r 5 5 . 4 % d a n 6 0 . 2 % .
kedelai
dan
kasar
dua
2623.0
bahan
I
51.6%. E n e r g i
I
dan
kkal/kg
I
dan
I1
bahan
I1
ses
f e r m e n t a s i bungkil kedelai
jamur
asam'
menghasilkan' peningka'tan
a t igosparus
kecuali
dengan
metionin
tetap
(0.45%) dan
,
d a r i 3.13% m e n j a d i 2 . 8 2 %
arginin
tetaei
akan
daya
am a m i n o m e t i a n f n m e n i n g k a t d a r i 7 1 . 1 % m e n j a d i
lecara k e s e l u r u h a n d a y a c e r n a semua
amino
asam
t sebesar 1 4 . 2 X .
percobaan
i1
in vitro m e n u n j u k k a n
bahwa
i k a yang t e r k a n d u n g dalam s k s t r a k tempe b u n g k i l
r
a n y a mampu m e n g h a m b a t a k t i f i t a s b a k t e r i s e c a r a
Bakteri y a n g d i h a m b a t a d a l a h : E.
coLi n o n m o t i l , S. puLtorum,
eus
.
S tr e p .
f eca l l s ,
5.
senflenberg.
Pseudomonas ,
proteus
mirabilis dan
a*
cotr
BacitLus
Pro t eus
subtrtis.
m i k i a n d i d u g a tempe b u n g k i l k e d e l a i d a p a t men-
e r n a ti f
lain
dalam
penggunaan
antibiotika
erangsang pertumbuhan.
61 p e n g u j i a n
n dan
I
asam
l a b o r a t o r ium
siklopiazonat
terhadap
kandungan
menunjukkan
bahwa
g k i l kedelai aman d i g u n a k a n sehagai b a h a n
Cansum
k a r s n a t i d a k msngandunp a f l a t o k s i n
2 d a n asam s i k l o p i a z o n a t .
r lernak a b d o m i n a l d a r i
ayam
yang
r a n s u m t s m p e b u n g k i l k e d e l a i menurun
.riding r a n s u m b u n g k i l
run
sebesar
pe-
B1,
mendapat
sebesar
kedelai d a n Z n - b a s i t r a s i n
37% d i b a n d i n g
ransum
bungkil
BUNGKIL KEDELAI YAH6
1AfilUR Rhizopus oligosporus
PERFORMANS AYAH BROILER
m
3 g.
=3
r
;
55
2 3
5
w
ag'
pg
9
f3
=z:
2.
Q
3r
rH
23
?
gi
=s
.?-g
; ;
gg
Eg
DISERTASI
C
(B
,+
3
m0
-4
m
OLEH :
LAlLY AGUSTINAi ROTlB
a E
Xrr 2Q 3p
5 83
8 3
x-.g. 1=
B
la
3
8r
Es
rn
9
0
CCI
0
1
i?
CCI
B
0
FAKULTAS PkSCASARJANA
INSTITUT PERTAPJIAN BOGOR
E'
1990
rr
1
e
E
3
B'
=
>
1.
c
-
3C
s
-.
<
(D
2
-.
u"
R f NGXASAN
fUSTINA ROTIB.
Penggunaan B u n g k i l K e d e l a i
l t a s i dengan Jamur
terhadap
Rhisepus
Performans
otierooporus
dalam
(Di
bawah
Broiler
Ayam
yang
in H.R. ANGQORODI, sebagai K e t u a , DAWAN SUGANDI,
rf HARTOJO, DARWIN
KARYADI d a n BUD1 TANGENDJAJA
juan gercobaan a d a l a h u n t u k m e n g k a j i hasil f e r d a l a m r a n g k a m e n i n g k a t k a n nilai n u t r i s i b u n g k i l
serta mengetahui d a y a hambat
can o l e h
janur
Rhisopus
antibiotika
yang
terhadap
oZi#osporus
i b a k t e r i dan pengaru-h t i n g k a t .genggunakn temps
performans
k e d e l a i d a l a m ransua terhadap
i
cobaan
ini
terdiri
dari
dua
tahppan
ayam
yaitu
Ln p a r t a m a d a n percobaan a k h i r .
'cobaan pertama m e l i p u t i e n p a t tahagan
i a t a n tempe b u n g k i l k e d e l a i d s n g a n
: Rhtzopus
oli~osporus.
s a l d a r i p a b r i k makanan
:
yang
digunakan
sebhgai
menggunakan
~ungkil
ternak
diperoleh
di
kedelai
Bogor
dari
dan
hasil
m b a n g b i a k a n L a b o r a t o r i u a ~ u s a ' tPenelitian d a n
3mbangan
Gf zf
Bogor.
ntuan n i l a i
energi
protein
metabolis,
a m i n o s e r t a days cerns
bahan
kasar,
bungkil
kedelai
tenpa bungkil k e d m l a i ,
yang
u j f a n daya hambat a n t i b i o t i k a
tempe b u n g k i l kedelai serta
I
a n asam s i k l o g i a z o n a t
.
terkanduns
deteksi aflatok-
d a l a m tempe b u n g k i l ke-
.
Ins f i s i o l o g i a
kedelsi,
mengandung b u n g k i l
n-basitrasin
I
t e r h a d a p . ransum
broiler
ayam
bungkil
i n i d i g u n a k a n 150 e k o r a n a k
percobaan
kelamin
campur
.n 75 e k o r j a n t a n ) d a r i suatu
ttasan d i C a r i n g i n
ayam
(75
ekor
Peternakan
Ayam
Bogor.
! a n d a n p e r c o b a a n yang d i g u n a k a n
Lengkap
ksdb l a i
s e r t a tempe b u n g k i l k e d e l a i .
; t r a i n I n d i a n River
.k
,
dengan
tiga
adalah
perlakuan
Perlakuan t e r s e b u t adalah : ( R i )
Ranca-
dan
lima
20% b u n g k i l
(Rz) 20% b u n g k i l k e d e l a i + Z n - b a s i t r a s i n
dan
tempe bungkil kedelai.
tobaan Akhir mengu3i
respons
fisiologis
,erhadap rsnsuor kombinasi bungkil
igkf 1 k e d e l a i
anak
ayam
I pertama.
.
Dalam
broiler
peioobaan
strain
ayam
k e d a l a i . dan
f n'i digunakan
yang sama dengan
,
c a n g a n p e r c o b a a n y a n g d i g u n a k a n a d a l a h Ran c a n g a n
enskap
+ 25%
dengan
(Ra)
perlakuan
OX temp8 bungkil
(Rr)
bungkil kedelai ;
5% temps b u n g k i l
+
2 0 % b u n g k i l k e d e l a i ; (Ra) 10% t e m p e
+
15% b u n g k i l k e d e l a i ;
(R4)
15% t e m p e b u n g k i l
+
1 0 % b u n g k i l k e d e l a i ; (Rs)
20% tempe b u n g k i l
+
5% b u n g k i l k e d e l a i
25% t e m p e b u n g k i l
+
OX b u n g k i l k e d e l a i .
; (Re)
bungkil
t i a p p e r l a k u a n d i u l a n g l i n a k a l i dengan
a n s e b a n y a k 10 e k o r a n a k ayam
a ekor b e t i n a ) .
(lima ekor jantan
Hasil a n a l i s i s
n y a t a d i u j i dengan
U j i
satuan
Nyata
keragaman
yang
T e r k a c i l (Steel
r i e , 1980 dan S u d j a n a , 1982).
sil
percobaan
ini
menunjukkan
bahwa
s i j a m u s Rizopus oligosporus a d a l a h
dosis
0.20% d a r i
a h a n d e n g a n w a k t u f e r m e n t a s i 28 j a m .
ergi m e t a b o f i s dan p r o t e i n k a s a r b u n g k i l kedslai
tempe b u n g k i l k e d e l a i n i l a i n y a b e r b e d a d a r i
a n g berbeda.
Energi metabolis bungkil
d a n I1 m a s i n g - m a s i n g
2401.6 kkal/kg
bahan dengan kandungan p r o t e i n
masing-masing s e b e s a r 41.0% d a n
s
tempe
bungkil
kedelai
bahan
a s i n g 2699 - 0 k k a l / k g d a n 2 9 2 6 . 0
kandungan
protein
kasar
bahan
asing s e b e s a r 5 5 . 4 % d a n 6 0 . 2 % .
kedelai
dan
kasar
dua
2623.0
bahan
I
51.6%. E n e r g i
I
dan
kkal/kg
I
dan
I1
bahan
I1
ses
f e r m e n t a s i bungkil kedelai
jamur
asam'
menghasilkan' peningka'tan
a t igosparus
kecuali
dengan
metionin
tetap
(0.45%) dan
,
d a r i 3.13% m e n j a d i 2 . 8 2 %
arginin
tetaei
akan
daya
am a m i n o m e t i a n f n m e n i n g k a t d a r i 7 1 . 1 % m e n j a d i
lecara k e s e l u r u h a n d a y a c e r n a semua
amino
asam
t sebesar 1 4 . 2 X .
percobaan
i1
in vitro m e n u n j u k k a n
bahwa
i k a yang t e r k a n d u n g dalam s k s t r a k tempe b u n g k i l
r
a n y a mampu m e n g h a m b a t a k t i f i t a s b a k t e r i s e c a r a
Bakteri y a n g d i h a m b a t a d a l a h : E.
coLi n o n m o t i l , S. puLtorum,
eus
.
S tr e p .
f eca l l s ,
5.
senflenberg.
Pseudomonas ,
proteus
mirabilis dan
a*
cotr
BacitLus
Pro t eus
subtrtis.
m i k i a n d i d u g a tempe b u n g k i l k e d e l a i d a p a t men-
e r n a ti f
lain
dalam
penggunaan
antibiotika
erangsang pertumbuhan.
61 p e n g u j i a n
n dan
I
asam
l a b o r a t o r ium
siklopiazonat
terhadap
kandungan
menunjukkan
bahwa
g k i l kedelai aman d i g u n a k a n sehagai b a h a n
Cansum
k a r s n a t i d a k msngandunp a f l a t o k s i n
2 d a n asam s i k l o p i a z o n a t .
r lernak a b d o m i n a l d a r i
ayam
yang
r a n s u m t s m p e b u n g k i l k e d e l a i menurun
.riding r a n s u m b u n g k i l
run
sebesar
pe-
B1,
mendapat
sebesar
kedelai d a n Z n - b a s i t r a s i n
37% d i b a n d i n g
ransum
bungkil