KEBERADAAN GEREJA KRISTEN JAWI WETAN (GKJW) DI DUSUN RANUREJO, DESA SUMBERANYAR, KECAMATAN BANYUPUTIH, KABUPATEN SITUBONDO TAHUN 1932-1985

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/

/
:

.

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

.u
.u

.u
KEBERADAAN
GEREJA KRISTEN
JAWI WETAN
igilib
igilib
igilib

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d

/
/
:

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib

i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://
://d
://d
://d
http
http
http RANUREJO, DESA
http (GKJW) DI DUSUN
/
/
/
/
c.id
c.id
c.idKECAMATAN j.BANYUPUTIH,
c.id SUMBERANYAR,
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
ig
://
://di
://d
://di
://di
KABUPATEN
SITUBONDO
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h

http

TAHUN
1932-1985
.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

SKRIPSI

/
/
/ tugas akhir dan memenuhi
/
c.id salah satu syarat j.ac.id
c.id
c.idSkripsi diajukan guna melengkapi
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
une dan mencapai gelar Sarjana
.une
.(S1)
.unStudi
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
untuk
menyelesaikan
pada
Jurusan
Sejarah
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h Sastra
h
h
gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
p:
httOleh

http

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

.u

lib.u
i
g
i
://d
JURUSAN
http SEJARAH

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

/
/ PUSPITA DEWI .id/
RINI
c.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
NIM: 070110301057
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://
http
http
http
FAKULTAS SASTRA
UNIVERSITAS JEMBER
/
/
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c.id
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
2012
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
ii
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

://

http

http
.u

.u

http

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

.u

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

http

.id/

ac
nej.

://

http

NIP: 19620228198021001

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.id/

ac
nej.

lib.u
i
g
i
d
Drs. IG. Krisnadi,://M.Hum
http

.u

d/
ac.i

.u

://

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

NIP: 195511121983031000

.id/

ac
nej.

Dosen Pembimbing
2,
http

http

lib.u
i
g
i
Drs. Dison:/Mulyadi,
M.Si
/d
http

://

http

.u

.u

.id/

.id/

ac
nej.

.u

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

DosenhPembimbing
1,
ttp

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

http

ac
nej.

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u ini telah disetujui untuk
lib.u
lib.udiujikan oleh:
libSkripsi
i
i
i
g
g
g
i
i
i
://d
://d
://d
http
http
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

.id/

ac
nej.

lib.u
i
g
i
://d
http
PERSEJUTUAN

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

.

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ili
iii
//dig

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

:

http

http

://

http

http

b.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

une

.id/

.id/

ac
nej.

NIP. 195909181988021001

/

.id
j.ac

.id/

.un

Drs. Syamsul
http Anam, M. A.

http

j.ac

id/

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

://

http

c.
NIP.
ej.a194907131977032001

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

.
gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.id/

http

.id/

ac
nej.

/
/
/
c.id
c.id
c.id Mengesahkan,
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Dekan Fakultas Sastra
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
Universitas
://
://di
://diJember
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

Dra. Siti Sumardiati, M.Hum.

d/
ac.i

nej.
nej. NIP. 196202281989021001
u
u
.
.
b
b
li
li
digi
digi
/
/
/
/
:
:
p
p
htt
htt
.id/

.id
j.ac

http

d/
ac.i

.u

gilib
i
d
/
/
:

Anggota
2,
/

Drs. IG. Krisnadi, M.Hum.

ac
nej.

.id/

ac
nej.

http

/

http

://

http

http

une

une

http

.u

.
gilib
i
d
/
/
:

.id
j.ac

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

Anggota 1,

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

NIP:
.id/ 195511121983031000.ac.id/
j

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

ac
nej.

u

u

Ketua,

httpMulyadi, M.SI.
Drs. Dison

.id/

ac
nej.

.u

http

gilib
i
d
/
/
:

http

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http
nej.

ac
nej.

.u

.u

d/
ac.i

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

: Ruang Ujian Fakultas Sastra Universitas Jember

http

.u

gilib
i
d
/
/
:

Tempat

une

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

: 19 September 2012http

/

://

http
.id/

ac
nej.

Tanggal
http

.id
j.ac

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

: Rabu
.u

Hari

http

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

Universitas
Jember
id/

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

Diterima dan idisahkan
lib.u
lib.u
lib.u oleh
i
i
i
g
g
g
i
i
d
d
://d
tp://
tp:// Skripsi Program Strata
http1 Jurusan Sejarah FakultashtSastra
PanitiahtPenguji

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

.id/

ac
nej.

lib.u
i
g
i
://d
http
PENGESAHAN

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gil
://di

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

Namaht:tRini
p Puspita Dewi

http

ac
nej.

.u

Saya yang bertanda
dibawah ini :
u
ib.tangan

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http

/
/
.id/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une
PERNYATAAN
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://
://di
://di
p
p
t
t
t
t
http
h
h

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

NIM : 070110301057
.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Menyatakan dengan ne
sesungguhnya bahwa karya
ilmiah yang berjudul n:e
.une
.u
.une
b
b
b
i
i
i
lib.u
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
“Keberadaan
://
://d
://dDusun Ranurejo, DesattpSumberanyar,
://d Kristen Jawi Wetan ttDi
://d
http
h
h p
http
http
Kecamatan Banyuputih, Kabupaten Situbondo, Tahun 1932-1985” adalah benar –

/
/
/
.id/ hasil karya sendiri,.akecuali
c.idsebutkan sumbernya, j.ac.id
c.id kutipan yang sudahj.asaya
cbenar
a
.
j
j
ne
.une
.udan
.unepada institusi mana pun,
.une belum pernah diajukan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
bukan
karya
jiplakan.
Saya
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h
bertanggung jawab atas keabsahan dan kebenaran isinya sesuai dengan sikap

http

ternyata
di kemudian hari pernyataan
ini tidak benar.
/
/

.id

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

nej.

.u

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
iv
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

://d

http

.id/

.u

ac
nej.

.u
NIM : 070110301057
igilib

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

.id/ Puspita Dewi
Rini

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

/
.id/ menyatakan,
c.id
cYang
a
a
.
.
j
j
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://
://di
://di
p
p
t
t
t
t
http
h
h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

Jember, 19 September 2012

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

a
nej.

u
Demikian pernyataan
tanpa ada tekanan
lib.dan
lib.u
lib.u ini saya buat denganigisebenarnya,
i
i
g
g
i
i
://d
://d
p://d
paksaan
jika
httpbersedia mendapat sanksihttakademik
httpdari pihak manapun serta

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

ilmiah
.id/
.id/ yang harus dijunjungctinggi.

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

/
/
id/
.PERSEMBAHAN
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://
://di
://di
p
p
t
t
t
t
http
h
h

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
/
.id/ ini sebagai persembahan
c.id
c.id
c.id buat :
cKarya
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
.une
.une
.ukepada
.une 1. Sembah sujudku
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
kedua
orang
tuaku.
Ayahanda
Norman
Gazali
dan
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h kasih sayang
h Dewi Masita yang selaluh mendo’akan dan memberikan
h
Ibunda

/
/
/ ini.
.id/serta pengorbanannya.aselama
c.id
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
j
une
2. Adekku M.Riolib
Arifin,
.ini.
.unedan motivasinya selama
.une terima kasih atas dorongan
b
b
i
i
l
l
i
i
i
g
g
ig
://
://di kasih
://d
://di
p
p
p
3. Rizal
Arizona
Santos,
S.Ab,
terima
kasih
atas
semangat,
dukungan,
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

membuat hatiku kuat/ menghadapi segala
/
/sayang dan doa karena kehadiranmu
d/
i
.
c.id
c.id
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
cobaan.
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig
4. Guru-guruku
dengan perguruan
//dig
://
:tinggi.
://dsampai
://di sejak taman kanak-kanak
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

5. Almamater Fakultas Sastra Universitas Jember yang selalu aku banggakan.

/
d/
.id/
.id/Masyarakat Desa Sumberanyar
csebagai
c.id dan Kota Situbondo,
c6.
kenangan kecil j.ac.i
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
dari warganya
rantau.
g
g
g yang berjuang hidup di
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
/v/dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

id/

.
MOTTO
j.ac
e
n
u
.
gilib
i
d
/
/
:
http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

“ Hai orang-orang yang beriman. Jadikanlah sabar dan shalatmu sebagai

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

(Surat Al-Baqarah: 153)

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

tp

http

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

.id/

.id/

d/
ac.i

.u

http

http

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.id/

ac yang sabar”
ac
penolongmu, sesungguhnya
Allah beserta orang-orang
nej.
nej.

ht Tunggal Ika
Bhinneka

Berbeda-beda
(suku bangsa, budaya,
agama, ras, dan bahasa)
.id/ tetapi tetap satu
.id/
.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
vi
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

(Kakawin atau Kitap
httpSutasoma-Mpu Tantular)http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
PRAKATA
/
:
http

http

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

.id/

http
.id/

.id/

c
ac atas segala rahmat,ej.ac
Puji syukur penulis
ej.Robbi
ej.a panjatkan kehadirat Illahi
n

n

n

ib.u

ib.u

ib.u

gil
gil
igil
karunia, dan
sehingga akhirnya
://di skripsi
://di penulis dapat menyelesaikan
://dhidayahNya,

/
ttp:/
ttp
ttp
ttp
h
h
h
h
yang berjudul “ Keberadaan Gereja Kristen Jawi Wetan (GKJW) Di Dusun
/
d/
.id/
Desa Sumberanyar,
Situbondo .ac.id/
c.iKabupaten
c.id Kecamatan Banyuputih,
cRanurejo,
a
a
a
.
.
.
j
j
j
nej
ne
ne
ne
u
u
u
u
.
.
.
.
b
b
b
b
Tahun 1932-1985”.
li
li salah satu syarat untuk memperoleh
li Skripsi ini di susun sebagai
li
digi
digi
digi
digi
/
/
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
:
p
p
p
p
tt
http
htt
htt (S1) pada Jurusan SejarahhFakultas
htt
gelar sarjana
Sastra Universitas Jember.

http

Penyusunan skripsi ini
pihak, oleh
/
/
/tidak lepas dari bantuan.idberbagai
c.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
karena itu penulisib
ingin
terima
.une kasih kepada Yth : ib.une
.unemenyampaikan ucapanib

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

l
l
igil
digi
digi Dekan Fakultas Sastra
dDrs.
/
/
/
/
/
/
:
:
:
1.
Syamsul
Anam,
M.A.,
selaku
Universitas
p
p
p
htt
htt
htt

http

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

Jember;

.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2. Dra. Latifatul
Izzah M. Hum, selaku Ketua
Jurusan Sejarah Fakultas
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig Universitas Jember; ://dig
://
://di
://dSastra
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
3. Drs. Dison Mulyadi, M.Si, selaku dosen pembimbing I, yang

.u

/

/

/

d
.id membimbing dan .ac.id
meluangkanj.waktu
acuntuk
ac.i ditengah kesibukannya
.
j
e
e
nej
n
n
u
u
u
.
.
.
b
b
b
li
masukan dalam dpenulisan.
igili
igili
digi
dmemberikan

nej.

gilib
i
d
/
/
:

://
://
://
httpII, yang telah
http selaku dosen pembimbing
http4. Drs. I.G. Krisnadi, M.Hum,

http

/
/
banyak meluangkan
memberikan
.id/
c.id
csenantiasa
c.id waktu, pikiran dan
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
une
une masukan dan arahan liyang
bimbingan,
lib.u
i b. begitu berarti kepada ipenulis
ilib.

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

:

http

http

http

ili
vii
//dig

://

http

.id/

ac
nej.

b.u

.u

.u

:/
http

.id/

.id/

.id/

gilib
i
d
/
/
:

/dig

g
ig
://diskripsi ini.
://dsehingga
p
p
t
t
t
t
dapat
menyelesaikan
h
h

http

://

http

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

ttp kasih atas
http selaku dosen penguji,hterima
http5. Dra. Siti Sumardiati, M.Hum,

http

waktu dan kesabarannya
dalam memberikanidmasukan
dan arahan
/
/
/
c.id
c.
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne dalam menyempurnakan
kepada
.une
.uneskripsi ini.
.upenulis
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
/digjurusan
/dig
://di Fakultas Sastra, khususnya
ttp:/
ttp6.:/ Seluruh bapak dan ibuttpdosen

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

h

h

h

Sejarah yang telah memberikan bimbingan dan ilmu pengetahuan

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
ac
kepada penulis
nej.
nej. selama menempuh kuliah.

lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
7.://dSeluruh karyawan dan staf
://d Jember,
://d Fakultas Sastra Universitas
http
http
http

://

http

terima kasih atas segala bantuan, informasi dan pelayanan selama ini.

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

/

/

/

://

http

d
8. Bapak dan j.ibu
c.id SMA yang telah j.ac.id
aSMP,
ac.iguruku mulai dari SD,
.
j
e
e
.une
.un
.un dengan penuh kasihilibsayang
b
b
i
i
l
l
mendidik
dan
ketelatenan
dalam
i
i
ig
ig
ig

://
://d
://d
://d
http
http
http penulis.
http memberikan ilmunya kepada
/
/
/
/
9. Seluruh pelayan.idJemaat
GKJW Ranurejo dan
c.id masyarakat Dusun j.ac.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne banyak membantu dalam
Ranurejo
.une
.utelah
.undie Desa Sumberanyar yang
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
ig
://
://di
://di
://dpencarian
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
sumber
data.
t
t
t
t
http
h
h
h
h

http

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
banyak.un
memberikan
semangat, dan
.une
.uneSahabat-sahabatku: iAgung,
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
ig
dig Dyah, Niska, Merip:/yang
/dig selalu
Yeni (tete), Rina
://
://(na’),
://dFahmi,
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
berbagi canda tawa semasa kuliah.

id/

id/

id/

.
.
.
11. Sahabat kuej.di
Biru Jawa 8 noe7a:
ackosan
j.acDevi, Elisa, dan Mbakej.ac
b.un

b.un

b.un

li
semangat kepadaku
igili
igili terima kasih telah://dmemberikan
digi dan
dWiwit,
/
/
/
/
:
:
p
p
p
tt
htt
htt mendengarkan semua hkeluh
kesahku.

http

.id/

ac
nej.

a
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

/
12. Almamater tercinta
c.id Universitas Jember.
.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

10. Teman-teman jurusan
/ 2007 yang telah
/ Sejarah khususnya angkatan

gilib
i
d
/
/
:

://

http

tp
ttp penulis senantiasa mengharap
penuh kerendahan hhati
http kritik dan
htDengan

http

saran
/
/Akhir kata, penulis
/ kesempurnaan skripsi ini.
/ yang membangun demi
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
karya
.une
.une bagi semua pihakilibyang
.une tulis ini dapat bermanfaat
.une berharap semoga
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
membutuhkannya.
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

nej.

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

:

.id/

.id/

d/
ac.i

://

http

http

http
j.ac

://

http

http

b.u

ili
viii
//dig

http
j.ac

.u

Penulis

d/
ac.i

nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http
nej.

.id/

nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

Jember, 19 September 2012

d/
ac.i

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://
http
http
http
DAFTAR ISI
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
ig
/
://dHalaman
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
t
h
h
h
h
h
HALAMAN JUDUL ............................................................................................. i
http

http

d/
id/
LEMBAR
PERSETUJUAN
ii
.id/
ac.i
ac..................................................................................

ac
nej.

.u
.u
.u
HALAMAN PENGESAHAN
..............................................................................
igilib iii
igilib
igilib

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

nej.

nej.

://d

://d

://d

://

http

http
http
http PERNYATAAN ..............................................................................
HALAMAN
iv

http

HALAMAN
PERSEMBAHAN
v
id/
id/ ...........................................................................
id/

ac
nej.

ac
nej.

.id/

ac
nej.

MOTTO ................................................................................................................
ib.uvi
ib.u
ib.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.

.

.

ac
nej.

l

digi

l

digi

l

digi

://

://
://
://
PRAKATA
vii
http
http
http ...........................................................................................................

http

http

DAFTAR ISI ......................................................................................................... ix

.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
cDAFTAR
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
TABEL ................................................................................................
xi
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
DAFTAR :BAGAN
xii
//dig ...............................................................................................
://
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
DAFTAR LAMPIRAN ...................................................................................... xiii

/
/
/
.id/
c.id
c.id
cRINGKASAN
......................................................................................................
xv j.ac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h
BAB 1. PENDAHULUAN ................................................................................ 1
.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

1.1

tp
ht1.3
/

.id
j.ac

une

http

d/
ac.i

//dig

.id/

//dig

://

http

Tujuan ...............................................................................
17
/
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
1.3.2.unManfaat
............................................................................
ne
.u17
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
1.4
17
://
://di
://di
://diRuang Lingkup ............................................................................
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
1.5

Tinjauan Pustaka ........................................................................ 18

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ili
ix
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

.u

b.u

.u

http
j.ac

.id/

ac
nej.

:
p:
Tujuan dan Manfaat
17
http
htt...................................................................

gilib
i
d
/
/
:

http

a
nej.

u
u
.u Masalah.......................................................................
Rumusan
ilib. 16
ilib.
1.3.1

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

a
nej.

gilib
i
d
/
/
:

1.2

http

.
gilib
i
d
/
/
:

/
/
Latar Belakang
1
c.id
c.id..............................................................................

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

http

BAB

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

2.

LATAR

/

.id
j.ac

une

http

d/
ac.i

nej.

.u

DUSUN

id/

://

http
/

/

d

d

tp://

tp://

ht
ht
Sumberanyar ...............................................................................
50

ac
nej.

ac
nej.

://

http

3.1

Berdirinya Jemaat
71
/
/ GKJW ..........................................................

3.4

Pengembangan Pendidikan ....................................................... 136

3.5

c.
ac. .........................................................................
Pelayanan
140ej.ac.
ej.a
ej.Sosial

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
3.2
Struktur
ne
.u86
.une
.uneKeorganisasian .............................................................
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g 130
g
g
3.3
..............................................................
://
://di
://di
://diPengembangan Liturgi
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
.un

.un

.un

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

id/

://

http

ttp
http
http
BAB h4 . KESIMPULAN ................................................................................
147

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

/
d/
Kesimpulana..................................................................................
147
c.id
ac.i

4.1
4.2

.id/

ac
nej.

nej.

nej.

.u
.u
.u
Saran
gilib 149
gilib
gilib ...........................................................................................
/di

/di

/di

:/
http

http

://

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

PERKEMBANGAN
GKJW DIiliDUSUN
RANUREJO, ilDESA
b.u
ib.u
lib.u
i
g
g
g
i
i
i
://d
://d
://d
71
http
http 1932-1985 ...........................................
http SUMBERANYAR TAHUN

http

gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

d/
ac.i

/

BAB 3.

.
gilib
i
d
/
/
:

BELAKANG BERDIRINYA GKJW DI

d
.id
Kondisi Sosial
.......... 37 j.ac.id
acSumberanyar
ac.iBudaya masyarakat Desa
.
.
j
j
e
e
n
.une
.un Timur Sampai KeilibDesa
.uPekabaran
b
b
i
i
l
l
i
i
Awal
Injil
Di
Jawa
ig
ig
ig

2.3

://d

.u

://

http

Demografi Desa Sumberanyar .................................................... 33

.id/

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.
j.ac
j.
j.DESA SUMBERANYAR
RANUREJO,
.........................................
26
e
e
e
n
n
n
u
u
u
.
.
.
gilib 26
gilib..................................................
gilib
i
i
2.1://diBerdirinya
Desa Sumberanyar
d
d
/
/
/
/
:
:
http
http
http

http
ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

/
c.id
c.
c.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
1.8
Sistematika
.u25
.une
.une Penulisan .................................................................
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

2.4

http

.id/

.id/

ac
nej.

Metode Penelitian
23
id/
id/ ........................................................................

1.7

2.2

d/
ac.i

://

http

Kerangka Teori ...........................................................................
20
http
http

tp
ht1.6

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

:/
http

:/
http

http

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................ 150

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
une
.154
.une
.une
.une LAMPIRAN .......................................................................................................
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
/x/dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
id/
c.id
c.id
c.DAFTAR
TABEL
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
/
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
t
h
h
h
h
h
1. Tabel 2.1 Upacara Selametan Warga Desa Sumberanyar Tahun 1932-1985 .. 38
/
/
.id/ Jawi Wetan
.id/Tabel 3.1 Daftar Nama.aPendeta
c.id
cKristen
c.id atau Guru Injil Gereja
c2.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
ne
une 1930-1985 ................................................................
.u91
.une
.Tahun
.une
b
b
b
b
Jemaat
Ranurejo
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
xi
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://
http
http
http
DAFTAR BAGAN
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
1. Bagan 3.1
Keorganisasian GKJW
88
ig
ig
/
://d............
://di se-Jawa Timur 1932-2012
://dStruktur
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
t
h
h
h
h
h
2. Bagan 3.2 Struktur Organisasi GKJW Jemaat Ranurejo Pada Masa Pendeta
http

http

/
/
id/ 1980-1981.....................................................
Dono Masa Bakti
93 ac.id/
.idPrawoto
c.id
c.Pada
a
a
.
.
j
j
nej.
ne
ne
u
u
u
.
.
.
b
b
b
3. Bagan 3.3 Struktur
li
li Ranurejo Pada Masa Pendeta
li Organisasi GKJW Jemaat
digi
digi
digi
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
p
p
p
tt 1981-1983............................................
Suroso
96
http
htt
htt Edi Harsono Masa Bakti hPada

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

4. Bagan
3.4 Struktur Organisasi
/
/ Masa Pendeta
/ GKJW Jemaat Ranurejo Pada
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
Eko Doyo Adi Garet
.u98
.une
.uneMasa Bakti Pada 1983-2012...........................................
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
xii
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
/
c.id
c.id
DAFTAR
LAMPIRANj.ac.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h A. Surat Izin Lembaga Penelitian
Lampiran
Universitas Jember ........................
155
.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

Lampiran
B. Surat Izin Bakesbangpol
Linmas Kabupaten Situbondo
...............156
id/
id/
id/

l
l
igil
digi 157
digi Anwar ....................................
dC.1.
/
/
/
/
/
/
:
:
:
Surat
Keterangan
Wawancara
p
p
p
htt
htt
htt

http

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

Lampiran C. SuratibKeterangan
dan Cuplikan Wawancara
.................................
u
.u
ib.157
ib.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.

.

.

ac
nej.

http

://

http

C.2 Hasil Wawancara Dengan Anwar ..........................................158

.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
C.3 Surat
Keterangan Wawancara Ardhini
...................................159
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g 160
g
ig Hasil Wawancara Dengan
://
://di
://di Ardhini.........................................
://dC.4
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
C.5 Surat Keterangan Wawancara Gazali .....................................161

d
d
C.6 Hasil Wawancara
Dengan Gazali ..........................................
162 j.ac.id
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
une
.164
.un
.un Keterangan Wawancara
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
C.7
Surat
Khatinah
................................
dig
dig
dig

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

/

/

/

d/
ac.i

/
://
://
tp://
t
ttp:/ Khatinah ......................................
h
http
http C.8 Hasil WawancarahDengan
165
/
/
/
/
C.9 Surat Keterangan
....................................
167
c.id
c.id
c.id Wawancara Maslu’i
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
une
.168
.une........................................
.uneWawancara Dengan Maslu’i
.une
C.10
Hasil
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
ig
://
://di
://di
://dC.11
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
Surat
Keterangan
Wawancara
Mu’dieh
.................................
169
http
h
h
h
h

http

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

C.12 Hasil Wawancara
170
/
/ Dengan Mu’dieh .......................................

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
C.13 Surat
Rohman
une
.171
.une .................................
.uneKeterangan Wawancara
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
ig Hasil Wawancara Dengan
172
://
://di
://di Rohman ......................................
://dC.14
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
C.15 Surat Keterangan Wawancara Sahwi ....................................173

.
c.
C.16 HasileWawancara
Dengan Sahwi ...........................................
174ej.ac.
j.ac
ej.a

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

id/

d/
ac.i

n

n

n

ib.u

ib.u

ib.u

il
il
igil Surat Keterangan Wawancara
//dig 175
//dig Sakur ......................................
//dC.17

/
:
tp:
ttp:/
ttp:
h
h
http C.18 Hasil WawancarahtDengan
Sakur ...........................................176
/
/ Wawancara Sifa ........................................
/
C.19 Surat Keterangan
177 ac.id/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
nej.
ne
ne
ne
u
u
u
u
.
.
.
.
b
b
b
b
C.20li Hasil Wawancara DenganigSifa
li 178
li ..............................................
li
digi
d i
digi
digi
/
/
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
:
p
p
p
p
tt
tt
http
htt C.21 Surat KeteranganhWawancara
htt
Suwedi Yakop h......................
180

http

gilib
i
d
/
/
:

ili
xiii
//dig

.id/

j.ac

:

.id/

j.ac

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

ac
nej.

b.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

tp
Suwedi Yakop ............................
181
http
http C.22 Hasil WawancarahtDengan

http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

C.23 Surat Keterangan
id/ .......................183
id/ Wawancara Sri Manuworo

/
c.id
c.
c.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
C.24 bHasil
Manuworo
..............................
une
.184
.une
.uneWawancara Dengan Sri
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
ig
://
://di
://di
://dC.25
Surat Keterangan tWawancara
Widi Nugroho.......................
191
p
p
p
t
t
t
t
t
http
h
h
h
C.26 Hasil Wawancara Dengan Widi Nugroho ............................ 192

.id/

.id/

.id/

ac
ac
j.ac
C.27 Surat
Wawancara Suwito
nej.
nej. Hadi ....................... 194
neKeterangan

lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
195
://d
://d Suwito Hadi ..............................
://dC.28 Hasil Wawancara tDengan
http
h tp
http

://

http

Lampiran D. Gambar Peta Lokaki Gereja Kristen Jawi Wetan Ranurejo .......... 196

/
d/
d/
.id/
E. Foto-foto Gereja
Jawi Wetan Ranurejo
197 j.ac.id
c.i.............................
c.iKristen
cLampiran
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ili
xiv
//dig

.id/

j.ac

.id/

:

.id/

j.ac

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

b.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

lib.u
i
g
i
RINGKASAN
://d
http

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

/
/
/
.id/ merupakan tempat.aibadah
c.idetimologis kata gereja j.ac.id
c.id bagi umat Kristen. Secara
cGereja
a
a
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
berasal dari//kata
/
/dig Rumah Tuhan. Keberadaan
://di gereja
:/artinya
: di Portugis “Igreja” yang
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
t
h
h
h
h
h
Kristen Jawi Wetan di Dusun Ranurejo merupakan sebuah contoh Gereja yang
/
/
/
tumbuh
dan berkembangacdi.idtengah-tengah
masyarakat
.id/
c.idMadura. Keberadaan j.ac.id
a
.
.
j
j
ne
.une
.une
.utidak
b
b
b
GKJW Ranurejo
ini
luput
dari
kedatangan
orang-orang
dari
Jember
ke
Desa
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Sumberanyar
diantaranya yakni Lipur,
dan Gimus
h
h Kasmuati, Mardjidjan, Sutoadi
h

http

://

http

pada
/
/Kedatangan mereka
/ jemaat Sidorejo, Jember.
/ tahun 1922 yang merupakan
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e untuk tempat tinggal.udan
nebercocok tanam.
.une
.unlahan
.une dalam rangka mencari
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
/dig
://
://di
:/merupakan
://di
://di
Masyarakat
Desa
Sumberanyar
desa
yang
di
dominasi
oleh
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
orang Madura dan Jawa. Namun Keberadaan dua etnik yang berbeda tersebut

.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
ctidak
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
membuat banyaknperbedaan
dari masing-masing
etnik sebagai permasalahan
.une
.une
.u e
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
ig
namun hal:ini
Warga
lebih merasakan :kebersamaan
//dig
//didikesampingkannya.
://
://dsetempat
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
dan senasip sepenanggungan sebagai warga pendatang dan warga Desa

/
.id/ tersebut menjadi .ac.id/
.id/
cdaerah
c.id itulah yang membuat
cSumberanyar.
Rasa kebersamaan
a
a
a
.
.
.
j
j
j
nej
ne
ne
ne
u
u
u
u
.
.
.
.
b
b
b
b
li
li
li
desa yang sangat
igili royong dan kebersamaannya.
digi
dgorong
digi damai, kental akan
digi
/
/
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
:
p
p
p
p
http
httHari Raya Idul
htt
htt sangat terasa pada saat hari-hari
htt
Kerukunan
besar seperti Natal dan

/
Fitri.
id/ dengan pondok ac.id/
.id/ Serta adanya hubungan
c.gereja
c.id kerjasama antara pihak
a
a
.
.
j
j
e
nej.
ne GKJW Jemaat Ranurejo
ndi
u
u
u
.
.
.
pesantren yang berada
sekitar
desa.
Maka
dari
sinilah
b
b
b
li
li
li
digi
digi
digi
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
p
p
p
tumbuh
Desa Sumberanyar.htt
http
htt
httdan berkembang di Dusun Ranurejo,

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

ac
nej.

ili
xv
//dig

gilib
i
d
/
/
:

:

http
.id/

j.ac

ac
nej.

.u

b.u

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

http
.id/

j.ac

.id/

j.ac