EFEK PEMBERIAN EKSTRAK DAUN SIRIH (Piper Betle L.) PADA JUMLAH LEUKOSIT DARAH TEPI MODEL HEWAN COBA TIKUS WISTAR JANTAN YANG DIPAPAR Candida Albicans SECARA INTRAKUTAN (Penelitian Eksperimental Laboratoris)

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

i

.id

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

p

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

http

http

ac
nej.

b.u

gili
://di

http

EFEK PEMBERIAN EKSTRAK DAUN SIRIH (Piper Betle L.) PADA JUMLAH
LEUKOSIT DARAH TEPI MODEL HEWAN COBA TIKUS
WISTAR JANTAN YANG DIPAPAR Candida Albicans
SECARA INTRAKUTAN
(Penelitian Eksperimental Laboratoris)

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i

idgigili
//:d
/
/
p

SKRIPSI

Oleh
PRITASARI PUTRI DESTO
NIM 071610101026

BAGIAN ILMU PENYAKIT MULUT
FAKULTAS KEDOKTERAN GIGI
UNIVERSITAS JEMBER
2012
d

aj.ca.ci .id
.

j
e
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a

.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/

: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/

p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

id.idPADA JUMLAH
id PEMBERIAN EKSTRAK
ca.cid.EFEK
ca.cid.id DAUN SIRIH (Piper Betle
ca.cL.)
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
nej.
nej. TEPI MODEL HEWAN
neCOBA
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
LEUKOSIT
DARAH
TIKUS
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili JANTAN YANG DIPAPAR
idgigili Candida Albicans ://didgigili
d
/:WISTAR
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
thttp
p
hthttp
hthtp
SECARAhINTRAKUTAN
ttp:/

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ii

(Penelitian Eksperimental Laboratoris)

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
SKRIPSI
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi salah satu syarat
untuk menyelesaikan pendidikan pada Fakultas Kedokteran Gigi (S1)
id
.id
dan mencapai
.ac.c.id
j.ac c.idgelar Sarjana Kedokteran jGigi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
Oleh
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
PRITASARI
DESTO
hhPUTRI
hhtt
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil BAGIAN ILMU PENYAKIT
idgigil MULUT
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
FAKULTAS KEDOKTERAN
GIGI

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
i
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

NIM 071610101026

UNIVERSITAS JEMBER
2012
id

aj.ca.c.id
.
j
e
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
PERSEMBAHAN
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
iii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
Rasa syukur yang
pada Allah
SWT
e
ne
ne
nsebesar-besarnya
ne yang telah memberiku
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
idgiyang
idgigil
idgigmenjalani
idgkasih
gil
igil atas semua pembelajaran
//:d
//:d
//:d
//:d
kesempatan
untuk
semua ini. Terima
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
Engkau beri selama ini.

id.id ini kupersembahkan bagi
.cid.id orang yang kucintai: .ac.cid.id
ca.cKarya
caorangca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigili
idgigiltuaku
idgigili M.Si dan Hj. Dra. Sri
idgigili
d
/:orang
/:d
/:d
//:d
/
/
/
1. Kedua
H. Drs. DeddytpSosialisto,
Rahayu
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
Ningsih, M.Si yang sangat aku cintai. Terimakasih atas dukungan, motivasi,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
2.
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
l
g
i
i
//d ig
p://d

ca.cid.id3.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
4.
/
/
p

h

h

h

h

d
aj.ca.ci .id
aj.cac.i
aj.cac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
Adik-adikku b
yang
Derawanti Putrib.Desto
u.n
ne
nkusayangi
ne dan Bravira Putra Desto.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigilatas semangat dan telah:/membuatku
idgigil
/:d
//:d
Terima
kasih
selalu tersenyumtpdan
tertawa
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
hhttp
hhtt
hhttp

h

ca.cid.id
cac.i
cac.i
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Jember, dll. b.u.n
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
Mas
Dwi
Susila
Wijaya,
S.Sos
yang
selalu
memberi
semangat
untuk
terus
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

pengorbanan, cinta dan kasih
.iddsayang serta doa yang tiada putusnya.
.idd

diwaktu aku lelah.

Seluruh keluarga besarku
Lamongan,
dd
.iddyang berada di Pamekasan, .iSurabaya,

berjuang tiada henti.

d 5. Guru- guruku dari Tk sampai
d
d Perguruan Tinggi.
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
6. Nusa Bangsaib
serta
Almamater
yang kubanggakan.
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
ii
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
MOTTO
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

iv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Sesungguhnya
sesudah kesusahan
itu ada kemudahan.

h

id.id Nasyroh ayat 6)ac.id.id
(QS.
ac.Alam

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne Dia Maha Mengetahui
ne apa-apa yangilibdi
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
hadapan
mereka
dan
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttpakan
hhttp yang dibelakang mereka,
hhttp
apa-apa
dan mereka tidak

h

dapat menjangkau ilmu-Nya sedikitpun, kecuali pengetahuan
id.id
.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
c
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
j.
yang
dikehendaki .oleh-Nya.
u.n
nej.
nej.
netelah
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp ayat 255)
hthttp
(QS. Al- Baqarah

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
iii
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

je. j.ac
e
n
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

je. j.ac
e
n
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
PERNYATAAN
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Saya yang bertanda
dibawah ini:
e
ne
ntangan
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
p
hhttp Nama : Pritasari Putri Desto
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

NIM
: 071610101026
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej. Menyatakan dengan
nej.
nej. yang berjudul: ”Efek
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
sesungguhnya
bahwa
karya
tulis
ilmiah
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
tp
tp pada Jumlah Leukosit Darah
tp Model
hthtEkstrak
hthtL.)
hthtTepi
Pemberian
Daun Sirih (Piper Betle

h

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

v

Hewan Coba Tikus Wistar Jantan yang Dipapar Candida Albicans secara Intrakutan”

d.id
d.id
id.id benar- benar hasil karya
.cid.id
kecuali jika disebutkan
dan belum ej.a.c
aj.ca.cadalah
aj.ca.cisendiri,
aj.ca.cisumbernya
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
u.n
nej
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.binstitusi
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
pernah
diajukan
pada
manapun,
serta
bukan
karya
jiplakan.
Saya
bertanggung
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p harus
p
p
hhttyang
hhttkeabsahan
hhttp sesuai dengan sikap ilmiah
jawab atas
dan kebenaran isinya

h

dijunjung tinggi.

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j. saya buat dengan sebenarnya,
Demikian pernyataan
nej.
nej.tanpa adanya tekananildan
neini
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
li
idgigili
idgigili sanksi akademik jika
idgigimanapun
idgigili
d
/:d
/:d
/:pihak
/
/
/
//:d
paksaan dari
serta bersedia
mendapat
ternyata
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
Yang menyatakan,
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Pritasari
Putri
Desto
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
NIM. 071610101026

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
iv
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

dikemudian hari pernyataan ini tidak benar.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Jember, Februari 2012

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
SKRIPSI
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ej.
nej. EFEK PEMBERIAN
nej.
nBetle
nej.
.bu.n
.bu.EKSTRAK
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
DAUN
SIRIH
(Piper
L.)
PADA
JUMLAH
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
LEUKOSIT
DARAH
TEPI
MODEL
HEWAN
COBA
TIKUS
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

vi

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

WISTAR JANTAN YANG DIPAPAR Candida Albicans

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
ca.cid.id
aj.SECARA
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
INTRAKUTAN
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
il
idgigil (Penelitian Eksperimental
idgigLaboratoris)
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
Oleh
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Putri Desto
d
d.Pritasari
i
.
d
i
c
aj.ca.ci .id
aj.ac
.
.
j
j
e
e
NIM 071610101026b.un
ne
ne
.bu.n
u
u
b
.
i
i
l
l
i
i
b
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgigUtama
idgigil
idgigil
Dosen Pembimbing
: drg. Erna
Sulistyani,
M.Kes.
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Dosen Pembimbing Anggota

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

Pembimbing

: drg. Budi Yuwono, M.Kes.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
v
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
PENGESAHAN
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

vii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
Ekstrak Daun Sirih
(Piper
ne
ne Skripsi berjudul ”Efek
ne
ne Betle L.) pada Jumlah
.bu.n
.bu.n
.bu.Pemberian
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil Model Hewan Coba Tikus
idgWistar
d
igil Jantan Yang Dipapar
//:Candida
//:d
//:d
//:d
Leukosit Darah
Tepi
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
Albicans secara Intrakutan” telah diuji dan disahkan oleh Fakultas Kedokteran Gigi

Jember pada:
id.id
ca.cUniversitas
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
u.n
nej.
nej.
.bu.n
.
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
Hari
: Kamis
idgigili
idgigili
/:d
//:d
/
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp

h

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
id.id
: Fakultas Kedokteran
aj.ca.cTempat
aj.ca.ci .idGigi Universitas Jember
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
Tim tPenguji
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
p
hhttp
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne Anggota II,
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
drg.
Abdul
u.n
u.n
u.n
nej.
nej. Rochim, M.Kes, MMR
nej.
nej. drg. Budi Yuwono,ilM.Kes
.
.bu.n
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
b
b
NIP. 196709141999031002
i 195804301987031002
idgigili
idgigili
idgigili
idgigilNIP.
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Mengesahkan
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
Dekan Fakultas
Kedokteran Gigi

h

Tanggal

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

: 2 Februari 2012

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

drg. Erna Sulistyani, M.Kes
NIP.
d 196711081996012001

d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
Anggota I, ilib.u.n
u
u
b
i
l
i
b
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
t
p
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Ketua

Universitas Jember

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
drg. Hj. Herniyati,
M. Kes
NIP. 195909061985032001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
vi
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
viii

RINGKASAN
Efek Pemberian Ekstrak Daun Sirih (Piper Betle L.) pada Jumlah Leukosit Darah
Tepi Model Hewan Coba Tikus Wistar Jantan yang Dipapar Candida Albicans
secara Intrakutan; Pritasari Putri Desto, 071610101026; 2012; 53 halaman; Fakultas
Kedokteran Gigi Universitas Jember.
Sebagian besar orang pernah mengalami infeksi jamur di rongga mulutnya. Jamur
yang sering menyerang rongga mulut adalah Candida albicans, tetapi sebagian besar
belum teratasi dengan baik. Karena efek samping dari penggunaan obat antijamur sangat
besar terutama bila digunakan secara sistemik, maka diperlukan obat antijamur yang
lebih aman. Minyak atsiri dari daun sirih memiliki daya mematikan kuman, antioksidasi
dan fungisida. Tujuan penelitian adalah untuk membuktikan adanya efek pemberian
ekstrak daun sirih (Piper Betle L.) pada infeksi candida. Penelitian dilakukan secara
eksperimental dengan menggunakan tikus wistar sebagai hewan coba. Parameter infeksi
yang dipakai adalah jumlah leukosit darah tepi.
Hewan coba tikus wistar jantan dibagi menjadi tiga kelompok yaitu kelompok
kontrol, kelompok yang dipapar Candida albicans secara intrakutan sebanyak 0,9
cc/200g BB dan kelompok yang dipapar Candida albicans dengan dosis yang sama lalu
diberi ekstrak daun sirih sebanyak 3 ml/200g BB secara oral. Pada hari ke-10 setelah
pemaparan Candida albicans dilakukan pengambilan darah intrakardial.
Hasil penelitian ini menunjukkan tidak terdapat perbedaan yang bermakna (p>0,05)
antara masing- masing kelompok perlakuan. Hal ini menunjukkan bahwa injeksi Candida
albicans sebanyak 0,9cc/200g BB yang disuntikkan pada tikus wistar secara intrakutan
tidak mempengaruhi jumlah leukosit darah tepi. Pemberian ekstrak daun sirih sebanyak 3
ml/200g BB secara oral juga tidak mempengaruhi jumlah leukosit darah tepi tikus wistar.
Kesimpulan dari penelitian ini, bahwa tidak ada perbedaan jumlah leukosit darah tepi
tikus wistar jantan yang dipapar Candida albicans secara intrakutan sebanyak 0,9cc/200g
BB, demikian juga pada kelompok yang dipapar Candida albicans dan diberi ekstrak
daun sirih.

vii

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
PRAKATA
:
/
/
p
t
hthttp

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ix

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
Puji syukur ke .hadirat
rahmat
u.n
ne
ne
ne Allah SWT atas segala
ne dan karunia-Nya sehingga
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
il Pemberian Ekstrak Daun
idgiSirih
idgigil
idgigil
idgi”gEfek
gil
/:d
//:d
//:d
/menyelesaikan
//:d
penulis dapat
skripsi yang berjudul
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
(Piper Betle L.) pada Jumlah Leukosit Darah Tepi Model Hewan Coba Tikus Wistar

secara Intrakutan”. Skripsi
id.id yang Dipapar Candida
.cid.id
ca.cJantan
caAlbicans
ca.cid.id ini disusun untuk j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej. satu (S1) pada Jurusan
ej.
Gigi Universitas
nej. menyelesaikan pendidikan
nstrata
nKedokteran
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
Jember. tp://:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

h

h

Penulisan skripsi ini tidak lepas dari bantuan berbagai pihak, oleh karena itu

d
d
d
id.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.cpenulis
aj.ca.ci .idterima kasih kepada: ej.aj.ca.ci .id
ingin menyampaikan
ucapan
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgFakultas
igil
//:d
//:d
//:d
//:d
1. drg.tpHj.
Herniyati,
M.Kes selaku Dekan
Kedokteran GigitpUniversitas
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

ca.cid.id
cac.i
cac.i
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Yuwono, M.Kes
selaku
Anggota,
nej.
nej.dan drg. Abdul Rochim,
nej. Dosen Pembimbingilib
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:petunjuk
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
M.Kes,
MMR
selaku
sekretaris
yang
telah
membimbing
dan
memberi
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

yang telah
d 3. drg. Kiswaluyo, M.Kes
d
d
dselaku Dosen Pembimbing c.Akademik
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.aci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
e
membimbingku
kasih atas nasehatne
nTerima
ne menempuh perkuliahan.
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.selama
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
nasehat
yang
telah
diberikan.
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

serta
.cid.id dan Bravira Putra
ca.cid.idadik-adikku Derawanti Putri
ca.cid.id Rahayu Ningsih, M.Si
ca.cid.id
caDesto
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
j. memberikan cinta dan.ukasih
n
nej.
nejsayang,
netelah
nej.
Desto. Terima
kasih
pengorbanan yang
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
tiada
akhir,
doa
dan
dukungan
serta
motivasi
kepadaku
sehingga
selalu
semangat
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
d
Wijaya,
ca.cid.iddan kasih sayang, j.aca.cid.id
aj.ca.ci .idS.Sos, terima kasih atas
aj.ca.ci .id5. Mas Dwi Susila e
aj.cinta
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
n
n
n
ej.
e
e sabar mendengarkan keluh
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
dukungan
serta
selalu
kesahku
selama
ini.
Terima
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
kasih
: memberi warna dalamhhidupku.
thtp
p
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:
ttptelah

h

Jember.

ca.cid.id2.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

drg. Erna Sulistyani, M.Kes
.iddUtama, drg. Budi
.idd selaku Dosen Pembimbing

dalam penulisan karya tulis ilmiah ini.

4. Keluargaku tercinta, papa H. Drs. Deddy Sosialisto, M.Si, mama Hj. Dra. Sri

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

untuk meneruskan perjuanganku.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
viii ib.u.n
nej.
u
l
i
b
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

x

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ili
idgigsahabat
idgigili ini, Sisca dan Ninin.
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
6. Teman
dan
seperjuangan dalam
penelitian
Terima
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
kasih atas kerjasamanya dalam senyum, tawa, lelah dan tangis untuk
d
d
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e Ayu, Listi, Kartika, bmas
Sahabat-sahabatku,
Erry,
ne
nDhita,
ne Sunarti, Riri, Aisyahildan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
i
i
i
i
i
l
idgigil
idgigikasih
idgiberbagai
gil
d
d
//:d
Putu.
atas semangat, doa,
bantuan serta telah
:p//:memberi
:pTerima
:p//:dan
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
arti sebuah persahabatan.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
7.
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

menyelesaikan karya tulis.iini.
d

ca.cid.id8.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
9.
/
/
p

Seluruh teman-teman angkatan
2007, yang telah .membantu
kelancaran
idd
.idd

h

h

cac.i
cac.i
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
penyusunan karya
tulis
nej.ini.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
Mas
Agus,
Pak
Dul,
Pak
Pin,
dan
petugas
Laboratorium
Dinas
Kesehatan
UPT.
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

dari Fakultas
d
d 10. Dosen Mikrobiologi dan
d dosen Patologi serta teman-teman
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
Kedokteran Hewan
Airlangga, Dyah,
Jefri
ne
ne
nUniversitas
ne dan Faisal yang telahilikut
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
membantu
memberi
informasi
dan
referensi
guna
menyempurnakan
karya
tulis
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

Jember yang
.cid.idFakultas Kedokteran Gigi.aUniversitas
ca.cid.id
ca.cid.id
castaff
ca.cid.id11. Seluruh karyawan dan
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
telah banyaklimembantuku.
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
12.
Guru-guruku
terhormat
mulai
TK,
SD,
SMP,
SMA
hingga
Perguruan
Tinggi
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp yang
hthttp
hthttp

h

d
d
d
selama penulisan karya
id.id
aj.ca.ci .id13. Semua pihak yangetelah
aj.ca.ci .idtulis ini yang tidak ej.aj.ca.ci .id
aj.ca.cmembantu
.
.
.
j
j
j
e
e
n
e satu.
ne
ne
nper
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.busatu
bisa disebutkan
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
Penulis
juga
menerima
segala
kritik
dan
saran
dari
semua
pihak
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp demi
hhttp
hhttp

h

id.id
ca.cid.id
ca.cbermanfaat.
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Jember Medical Center yang telah membantu dalam menyelesaikan penelitian ini.

ini.

telah memberikan ilmu dan bimbingannya.

kesempurnaan skripsi ini. Akhirnya penulis berharap, semoga skripsi ini dapat

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ciJember,
.
.
j
j
Februari
2012
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
Penulis
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
ix
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ili
idgigISI
/:d
/
DAFTAR
:
/
/
p
t
hthttp

h

xi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
SKRIPSI.............................................................................................................i
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
PERSEMBAHAN
.............................................................................................ii

h

MOTTO .............................................................................................................iii
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu..................................................................................................iv
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
PERNYATAAN
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
SKRIPSI ............................................................................................................v

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id PENGESAHAN .................................................................................................vi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil ....................................................................................................vii
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
RINGKASAN
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

.cid.id DAFTAR GAMBAR.a........................................................................................xiv
c
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej ....................................................................................xv
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
DAFTAR
LAMPIRAN
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
BAB
1. PENDAHULUAN ...............................................................................1
id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
nej.
nej.
nej. ................................................................................2
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
1.2 Rumusan
Masalah
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hth1.3
hthttp
hthttp
ttp Tujuan Penelitian .................................................................................2

h

h

id

.c.id
.
1.1 Latar Belakang
j.aca.....................................................................................1
j.acac.id

h

1.4 Manfaat Penelitian ...............................................................................2

d
d
d
d
PUSTAKA
aj.ca.ci .id ......................................................................3
aj.ca.ci .id BAB 2. TINJAUAN
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil Sirih (Piper Betle L.):/.............................................................3
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
/:d
/Tanaman
//:d
//:d
2.1
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

PRAKATA ........................................................................................................viii

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
DAFTAR ISI .....................................................................................................x
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
DAFTAR
hthttp
hthttp
hthttp TABEL ............................................................................................xiii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

h

2.1.1 Morfologi ..........................................................................................3

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
x lib.u.n
u
i
b
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgTata
idgigili
idgigili
igili Nama (Taksonomi) ...................................................................4
/:d
/:d
/:d
/
/
/
2.1.2
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

xii

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.1.4 Manfaat
e Sirih ...........................................................................6
ne
nDaun
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hh2.2
hhtt
tt Candida Albicans ....................................................................................6

h

2.2.1 Pengertian .........................................................................................6
.id
.id

cac.id
cac.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
neej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
liibli.bu.un C. albicans ......................................................................7
l
l
2.2.2igKlasifikasi
i
i
i
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.2.3 Morfologi C. albicans .......................................................................7

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil ...................................................................................................10
idgigil
/:d
2.3
:p//:d
:p/Leukosit
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

.c.id
.
2.2.4 Patogenesaj.a
C.c
.....................................................................9
j.acac.id
aalbicans

h

2.3.1 Jumlah Leukosit Darah Tepi .............................................................17

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.3.2 Kamar
Hitung
nej.
nej.
nej. ....................................................................................18
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p Pipet Pengencer Thomahth....................................................................19
hthttp
hthtt2.3.3
ttp

h

2.3.4 Larutan Turk ......................................................................................20
.id
.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
aj.cac.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ne
ne Darah Tepi
ne Sirih terhadap Jumlah
.bu.n
.buLeukosit
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
2.4 Hubungan
Daun
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
dan Candida albicans .............................................................................
20

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili Konseptual Penelitian
idgig21
idgigili
/:d
/:d
/:d
2.6
Kerangka
..........................................................
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

id

h

id

.
2.5 Tikus Wistar j...........................................................................................
21
.aca.c.id
j.acac.id

h

2.7 Hipotesis Penelitian ................................................................................ 22

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
BAB 3. METODOLOGI
23 .unne
ne
ne PENELITIAN ........................................................
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
gigil
gigiiblib.u
gigil
i
idgigil
i
i
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
: ://d
: /d
: /d
tp
p //
Penelitian .......................................................................................
hth3.1
hthtp
hthtp
ttp:/ 23
ttp:/
ttpJenis

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

2.1.3 Kandungan Daun Sirih ......................................................................5

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

h

3.2 Tempat dan Waktu
23
.id
.idPenelitian ..............................................................

aj.cac.id
.
j
e
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t

aj.cac.id
.
j
e
xi lib.u.n
une
i
b
i
l
g
i
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgTempat
idgigili
idgig23
igili Penelitian .............................................................................
/:d
/:d
/:d
/
/
/
3.2.1
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

xiii

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
3.3 Variabel.u
Penelitian
.................................................................................
23 .un
ne
ne
ne
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
23
hhtt
hhtt3.3.1 Variabel Bebas ..................................................................................
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgig24
idgJumlah
idgigil
igil Leukosit Darah Tepi
/:d
3.4.2
:p//:d
:p//:d
:p/.............................................................
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

.c.id (Piper Betle L.) ..................................................
.
3.4.1 Ekstrak Daun
24
j.acaSirih
j.acac.id

h

3.4.3 Darah Tepi ........................................................................................ 24

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
3.4.4 Candida
..............................................................................
24 .une
ej.
nej.
nej.
nalbicans
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
24
hthttp
hthttp ............................................................
hth3.5
ttpPopulasi dan Sampel Penelitian

h

3.5.1 Populasi .............................................................................................
24
.id
.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
aj.cac.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
liibli.bu.u...............................................................................................
3.5.2igSampel
25
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
3.5.3 Besar Sampel ....................................................................................
25

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgAlatidgig25
idgigili
igili alat penelitian ...........................................................................
/:d
/:d
/:d
3.6.1
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

3.3.2 Variabel Terikat
23
.id................................................................................
.id

cac.id
cac.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
neej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
liibli.bu.unTerkendali ..........................................................................
l
l
3.3.3igVariabel
23
i
i
i
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3.4 Definisi Operasional Penelitian ............................................................ 24

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

3.2.2 Waktu Penelitian ............................................................................... 23

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

id

h

id

.
ca.c.id
3.6 Alat dan Bahan
.....................................................................
25
j.aPenelitian
j.acac.id

h

3.6.2 Bahan Penelitian ............................................................................... 26

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
3.7 Prosedur.uPenelitian
................................................................................
27 .unne
ne
ne
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
gigil
gigiiblib.u
gigil
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:p://d
: /d
: /d
tp
Tahap Persiapan Hewan
hthtp
hthtp
hthCoba
ttp:/ 27
ttp:/ ..........................................................
tt3.7.1

h

3.7.2 Persiapan Daunid
Sirih .........................................................................
27
id

aj.ca.c.id
.
j
e
n e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t

aj.ca.c.id
.
j
e
xii lib.u.n
une
i
b
i
l
g
i
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
ili
idgTahap
idgig...................................................
idgig27
igili Persiapan Candida p
/:d
/:d
/:d
/
/
/
3.7.3
albicans
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

xiv

h

3.7.4 Tahap Perlakuan Hewan Coba .......................................................... 28

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
3.7.5 Tahap
Darah ................................................................
28 .unne
ne
ne
.bu.Pengambilan
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
gigiiblib.u
gigil
gigil
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
: /d
:p://d
: /d
Penghitungan Jumlah Leukosit
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/ 28
tt3.7.6
ttp:/ Darah Tepi ......................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

cac.id
cac.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej. ....................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.9 Skema
Penelitian
31
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN ........................................................... 32

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgig33
idgigil Data ...........................................................................................
idgigil
/:d
4.2
:p//:d
:p/Analisis
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

3.8 Analisa Data ...........................................................................................
30
.id
.id

h

.
ca.c.id
4.1 Hasil Penelitian
32
j.a.......................................................................................
j.acac.id

h

4.3 Pembahasan ............................................................................................ 34

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
BAB 5. KESIMPULAN
37 .une
nej.
nej.
nej. DAN SARAN ...........................................................
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
37
hthttp
hthttp
hth5.1
ttpKesimpulan .............................................................................................

5.2 Saran .......................................................................................................
37
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
ca.cid.id
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
nej
nej
ne.........................................................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
DAFTAR
BACAAN
38
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
LAMPIRAN
.......................................................................................................
42

h

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
xiii lib.u.n
nej.
u
i
b
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.