ENGARUH EKSTRAK ETANOL DAUN SAMBILOTO (Andrographis paniculata) SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR TERHADAP KADAR SGOT/SGPT TIKUS YANG DIINDUKSI PARASETAMOL

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/

/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/

:

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d

/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i

d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
id/
.id/ PENGARUH EKSTRAK
c.id
c.SAMBILOTO
c.id
ETANOL DAUN
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
.une
.une
.upaniculata)
.u
(Andrographis
SEBAGAI
HEPATOPROTEKTOR
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
TERHADAP
KADARttSGOT/SGPT
TIKUS YANG
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
DIINDUKSI PARASETAMOL
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

://

http

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/
http

.id/

.u

j.ac

://

http

http

/
FARMASI c.id/
.id/
c.id
cFAKULTAS
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une UNIVERSITAS JEMBER
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2012
g
g
g
://
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

ac
nej.

http

.u

http

.id/

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.id/

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

.id/

ac
nej.

Oleh ilib.u
ig
://dUlumiyah
p
t
t
Dwi Usfatul
h
NIM 072210101003

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

://d

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u
SKRIPSI
igilib

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
id/
.id/ PENGARUH EKSTRAK
c.id
c.SAMBILOTO
c.id
ETANOL DAUN
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
.une
.une
.upaniculata)
.u
(Andrographis
SEBAGAI
HEPATOPROTEKTOR
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
TERHADAP
KADARttSGOT/SGPT
TIKUS YANG
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
DIINDUKSI PARASETAMOL
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

http

dan mendapat gelar Sarjana Farmasi

.id/

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.
gilib
i
d
/
/
:

http

http

.u

.id/

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http
j.ac

://

http
.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http
j.ac

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

http

.id/

ac
nej.

http

http

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

FAKULTAS FARMASI
/
UNIVERSITAS
JEMBER ac.id/
c.id
a
.
j.
j
2012
.une
.une

http

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

.id/

ac
nej.

Oleh

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

lib.u
i
g
i
Dwi Usfatul
/dUlumiyah
ttp:/
NIMh072210101003

u

u

://

http

.id/

ac
nej.

http

.id/

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

ac
nej.

SKRIPSI

lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
/d
/d dan memenuhi salah syarat
/d
guna melengkapi tugas
:/akhir
:/diajukan
ttp:/
http
http
untuk menyelesaikan
Program Studi Farmasi (S1) h

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ilib
PERSEMBAHAN
/dig

g
://di

://

http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u
Skripsi ini saya persembahkan
untuk :
ilib.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

tp
1. Agama
keduanya jalan huntuk
ttp menggapai
http dan ilmu pengetahuan,htjadikanlah
/
/ tapi juga di akhirat;
/kesuksesan tidak hanya di dunia

http

/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
2. Aba H. Djarkonine
dan mama Dra. Hj. Umamah
tercinta yang senantiasa
.une
.une
.u
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g serta
g
g
g
mendoakan,
://
://di
://di kasih sayang yang ttmelimpah
://di membimbing dan memberi
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
pengorbanan yang tiada hentinya;

/
/
.id/ segala doa dan bimbingannya
.id/Umik alm. Hj.Muawanah
c.id
c.id selama ini;
catas
c3.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
ne
.une
.unAfidatul
.uHanim,
.une 4. Mba Ida Farida
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
S.Si.
dan
adik
Dian
Aini
tersayang
yang
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h dukungan dan kasih sayangnya;
h
h
senantiasa
memberikan semangat,
5.
.id/ motivasi, dukungan,
.id/segala perhatian, semangat,
.id/Muhammaad Affandie atas

ac
nej.

gili
://di

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

.u

.u

kasih sayangnya;
b.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

6. Guru-guru
sejak TK sampai SMA
ttp tinggi yang
ttp serta dosen-dosen perguruan
ttp

http

h

h

h

terhormat yang telah memberikan ilmu pengetahuan dan bimbingannya dengan

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

penuh kesabaran; nej.ac
j.ac
e
n
u
u
.
ilib. Farmasi Universitas
gilib
gFakultas
i
i
7. Almamater
Jember.
d
d
/
/
/
/
:
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.u

http

ii

/

.id
j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

/

.id
j.ac

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

http

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

.id/

.id/

d/
ac.i

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ilib
MOTTO
/dig

://

http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

u
u
u kesempatan untuk memulai
Kegagalan hanyalah
ilib.
ilib. lagi dengan lebih pandai.
ilib.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/dig

/dig

/dig

://

:/
http

:/
(Henry
http Ford)

:/
http

http

http

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Dan Tuhan memberikan
balasan kepada mereka karena
kesabaran mereka denganne
.une
.une
.une
b.u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
)* igili
g
g
g
i
i
i
surga
://
://d
://d Surat Al Insaan ayatttp12)
://d dan pakaian sutera (Terjemahan
://d
http
h
http
http
http
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c)*.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Departemen Agama .Republik
une Indonesia. 1998. AllibQur’an
.une
.une dan terjemahannya. Semarang:
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
PT Kumudasmoro
g
g
gGrafindo
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
.id
j.ac

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

iii

/

/

.id
j.ac

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ilib
PERNYATAAN
/dig

NIM

g
://di

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

: 072210101003
/

/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
menyatakan dengan sesungguhnya
bahwa skripsi yang
berjudul “Pengaruh Ekstrak
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g sebagai Hepatoprotektor
dig
Etanol Daun://Sambiloto
(Andrographis paniculata)
://
://di terhadap
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

nama : Dwi Usfatul Ulumiyah
http

http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

g
://di

://

http

http

Saya yangilbertanda
ib.u tangan di bawah ini:ilib.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

http

Kadar SGOT-SGPT Tikus yang Diinduksi Parasetamol” adalah benar-benar hasil

/
/
id/ sudah saya sebutkanasumbernya,
.id/ sendiri, kecuali kutipan
belum pernah j.ac.id
c.id
c.yang
ckarya
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
.une
.u
.un
.une diajukan pada institusi
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
mana
pun,
dan
bukan
karya
jiplakan.
Saya
bertanggung
jawab
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h harus dijunjung
h
h
atas keabsahan
dan kebenaran isinya hsesuai dengan sikap ilmiah yang
.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

Demikian pernyataan
ini saya buat denganbsebenarnya,
tanpa ada tekanan
.u
b.udan
b.u

igili

igili

igili

di kemudian hari pernyataan ini tidak benar.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

gilib
i
d
/
/
:

http

iv

/

.id
j.ac

ac
nej.

.u

.u

http

/

.id
j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une Dwi Usfatul Ulumiyah
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
NIM 072210101003
://
://di
://di
p
p
t
t
t
t
http
h
h

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u
Yang menyatakan,
gilib
/di

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

:/
http

http

.id/

ac
nej.

nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

d/
Jember,
ac.i 4 September 2012

.u

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

://

http

h

h

h

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

d
/d
/d
paksaan tdari
tp://pihak mana pun serta bersedia
ttp:/ jika ternyata
ttp:/ mendapat sanksi akademik

http

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

tinggi.
.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

g
://di

://

http

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
EKSTRAK ETANOL
DAUN SAMBILOTO
//d
://d
://d
:PENGARUH
http
http
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

SKRIPSIilib.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

http

://

http

(Andrographis paniculata) SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR

.id
.id
TERHADAP
j.ac YANG
j.acKADAR SGOT-SGPT TIKUS

nej.

u

.
gilib
i
d
/
/
:

uneDIINDUKSI PARASETAMOL
.une
b
i
l
i
g
://di
p
t
t
h

.
gilib
i
d
/
/
:

http

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

lib.u
i
g
i
Pembimbing
://d :
http

.u

ac
nej.

http

.id/

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.u

ac
nej.

://

http

http

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

ac
nej.

.u

lib.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

Oleh

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http
NIM 072210101003

.id/

ac
nej.

.u

igi
Dwi Usfatul
://dUlumiyah

http

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

d/
ac.i

://

http

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

/

/

d/
ac.i

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

/
/
/
.id/ Dosen Pembimbing Utama
c.id
c.id
c.id
:
dr.
Edy
Junaidi,
M.sc.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Dosen Pembimbing
Anggota : Diana
g
gHolidah, S.F., M.Farm., Apt.
g
://
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

.id
j.ac

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

v

/

/

.id
j.ac

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.u

http

vi

/

.id
j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

/

.id
j.ac

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ilib
RINGKASAN
/dig

://

http

http

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

“Pengaruh Ekstrak
Paniculata) Sebagai
ib.u
lib.u
l(Andrographis
lib.uEtanol Daun Sambiloto
i
i
i
g
g
g
i
i
i
/d
://d
://d
Hepatoprotektor
Terhadap Kadar
ttp:/ Diinduksi
http SGOT/SGPT Tikus hyang
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

http

Parasetamol”;
Dwi Usfatul Ulumiyah;
072210101003, 2012: /73 halaman, Fakultas
/
/
d/
i
.
c.id
c.id
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Farmasi Universitas Jember.
ne
ne
ne

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

://

http

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

Penyakit pada hati merupakan salah satu penyakit di Indonesia yang

/
d/
d/
.id/
prevalensi yang
tinggi. Hal tersebut
penyebab, j.ac.id
c.idikarenakan
c.icukup
cmempunyai
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
.une
.un
.une
.une mekanisme dan perkembangan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
penyakit
hati
amat
beragam,
tingkat
respon
pasien
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h sulit mencari
h biaya terapi yang mahal sehingga
h
rendah,hefek samping cukup besar dan
obat
obat baru
/
/
/dilakukan penelitian untuk.imendapatkan
.id/ yang ideal. Untuk itu.aperlu
c.id
c d
c.id
a
a
.
.
j
j
j
e
e
e
yang dapat melindungi
b.un
b.un yaitu dengan mendapatkan
b.unsel hati dari serangan hepatotoksin

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

igili

igili

igili

//d berasal dari tanaman.
://d
senyawattyang
(A.
p://d bersifat hepatoprotektor
ttpSambiloto
ttp:yang

http

paniculata)

d/
ac.i

merupakan

tanaman

d/
ac.i

obat

tradisional

yang

d/
ac.i

memiliki

khasiat

id/

.
dapat melindungi hati
akibat
zat hepatotoksik. Dari
j.ac
j.
j.
j. hepatoprotektor. A. paniculata
e
e
e
e
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
b.
giliadalah
gilib dapat melindungi //hati
gilib kandungan yang dipercaya
gilib
i
i
i
i
berbagai
penelitian,
d
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
http
http
http
http
andrograpolide. Karena andrograpolide merupakan derivat flavonoid yang dapat
u
Tujuan dari
ini untuk mengetahui
ib.u
lekstrak
lib.u pengaruh pemberian
lib.penelitian
i
i
i
g
g
g
i
i
i
/d
://d dalam
://d
ttp:/ sambiloto (Andrographis
etanol hdaun
http
httppaniculata) sebagai hepatoprotektor

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

nej.

http

://

http

.id/

.id/

d/
berperan
sebagai antioksidan.
.id/
ac.i

ac
nej.

://

http

h

h

h

://

http

mencegah
kerusakan hati dari penggunaan
parasetamol dosis toksik.
Pada penelitian
/
/
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ini tikus diberikan perlakuan
secara peroral dengan
rancangan penelitiannya yaitu
.une
.une
.une

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
gilib
gilib
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
Post TesttpOnly
: menjadi 6
: Kontrol Group Design.ttp42: ekor tikus wistar jantan tdibagi
h tp
h
ht

://

http

kelompok. Masing-masing kelompok terdiri dari 7 ekor tikus putih yang selanjutnya

/
/
.id/ terpisah. Kelompok kontrol
.id/
c.id diberi suspensi CMC j.ac.id
cyang
cditempatkan
dalam
kandang
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Na 1% saja selama
1%
g selama
gnegatif diberikan CMC Na
g 10 hari, kelompok kontrol
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
.id
j.ac

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

vii

/

/

.id
j.ac

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
id/ ke-8, dan kelompok ac.id/
id/ (1350 mg/kgBB) pada
.idhari
c.hari
c.toksik
c10
dan
parasetamol
dosis
a
a
a
.
.
.
j
j
j
nej.
ne
ne
ne
u
u
u
u
.
.
.
.
b
b
b
b
li
li
ili
kontrol positif
10 hari dan parasetamol
igili obat pembanding curliv
digi dosis
digselama
ddiberi
digi
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
p
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
htt
toksik pada hari ke-8. Sedangkan pada kelompok perlakuan diberikan ekstrak daun
/
/
sambiloto
pada berbagai dosis
.id/
c.id dan 1000mg/kgBB)
c.id(250 mg/kgBB, 500 mg/kgBB,

ac
nej.

.u
selama 10 hari dan
dosis toksik pada
hari ke-8. Pada hari ke-10ilisemua
b.u
lib.u
libparasetamol
i
i
g
g
g
i
i
i
/d
/d
://d
serum hdarah
untuk
ttp:/
ttp:/ hewan coba diukur kadar
http SGOT dan SGPTnya. hSelanjutnya

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

a
nej.

a
nej.

http

://

http

membandingkan
antara kelompok
uji Kruskall
/
/ kontrol dan perlakuan digunakan
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Wallis dilanjutkan dengan
analisis menggunakan Mann-Whitney
untuk mengetahui
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
ig
adanya perbedaan
uji.
://
://di
://dkelompok
://di secara signifikan diantara
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

Berdasarkan hasil uji Kruskall Wallis yang diikuti dengan analisis uji Mann-

/
.id/ berbeda signifikan .ac.id/
.id/
pada data SGOT jbahwa
cnegatif
c.id antara kelompok kontrol
cWhitney
a
a
a
.
.
.
j
j
nej
ne
ne
ne
u
u
u
u
.
.
.
.
b
b
b
b
li
li
li
dengan kelompok
igili kelompok dosis 250mg/kgBB
digi dan
ddan
digi kontrol, kontrol positif,
digi
/
/
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
:
p
p
p
p
tt
http
htt data SGOT juga dapathdiketahui
htt dosis 1000mg/kgBB. Pada
htt
kelompok
bahwa
kelompok
kontrol negatif tidak
.id/kelompok dosis 500
.id/ berbeda signifikan dengan
.id/

mg/kgBB. Pada data
kadar SGPT, hasil uji Kruskall
Wallis yang diikuti dengan
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
/d
/d
://d negatif
analisis tuji
dapat diketahui
tp:/Mann-Whitney
ttp:/ bahwa antara kelompokttpkontrol

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

http

://

http

h

h

h

berbeda signifikan dengan kelompok kontrol, kontrol positif, dan kelompok dosis

/
/
/
.id/
c.id
c.id
c.idkelompok dosis 1000mg/kgBB.
c250mg/kgBB,
a
a
a
a
.
.
.
.
500
mg/kgBB
dan
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g penelitian dapat disimpulkan
g
Berdasarkan
bahwa ekstrak :/etanol
/
/dig daun
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
t
h
h
h
h
h
sambiloto (Andrographis paniculata) dapat digunakan sebagai hepatoprotektor
/
/
/
dengan
tikus yang diinduksi
.id/ parameter kadar .SGOT/SGPT
c.id parasetamol. Dosis j.ac.id
c.id
a
a
.
j
j
.une
.unekenaikan kadar SGOT/SGPT
.une
b
b
b
ekstrak etanol daun
sambiloto
yang
mampu
mencegah
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://di

://di

://di

ttp dosis 1000
ttp dan kelompok kontrolhadalah
sebanding
httpdengan kelompok kontrolhpositif

http

mg/kg
/ BB.

une

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

gilib
i
d
/
/
:

http

viii

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id
j.ac

ac
nej.

.u

.u

http

/

.id
j.ac

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id
j.ac

://

http

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ilib
PRAKATA
/dig

://

http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

u
u
Segala pujiilibagi
rahmat dan hidayahb.u Allah SWT yang telah memberikan
ilib.Nya
ilib.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/dig

/dig

/dig

://

:/
:/
:/
sehingga
penulis
dapat menyelesaikan
http Pemberian
httpskripsi yang berjudul “Pengaruh
http

http

http

Ekstrak
(Andrographis Paniculata) sebagai
Hepatoprotektor
/
/ Etanol Daun Sambiloto
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
terhadap Kadar SGOTndan
e SGPT Tikus yang Diinduksi
ne
ne Parasetamol”. Skripsi ini

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
disusun guna
pendidikan Strata
/d
://d Satu (S1)
:/menyelesaikan
://dmemenuhi salah satu syarat
http
http
http

http

://

http

pada Fakultas Farmasi Universitas Jember.

.id kasih kepada semua.a
Penulis mengucapkan
pihak
c.id yang telah membantu j.ac.id
acterima
.
j
j
e
e
n
.une
.un
.uini
b
b
b
i
i
i
l
l
l
menyelesaikan itulisan
terutama
kepada:
i
i
i
g
ig
ig

.u

gilib
i
d
/
/
:

/

/

/

.id/

ac
nej.

p://d

p://d

p://d

http

htt
htt Prof. Drs. Bambang Kuswandi,
1. Bapak
M.Sc. Ph.D. selakuhttDekan Fakultas

://

http

/
/
/
.id/Farmasi Universitas Jember;
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2. Bapak dr. EdybJunaidi,
Pembimbing
Utama dan Ibu bDiana
.une
.une
.une M.Sc. selaku Dosen
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig
ig
dig Pembimbing Anggota
://
://dyang
://Dosen
://dS.F.,
Holidah,
M.Farm, Apt. selaku
telah
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

meluangkan waktu, pikiran, tenaga dan perhatiannya dalam penulisan skripsi ini;

/
/
id/
c.id M.Sc., Apt. sebagai j.ac.id
c.M.Si.
a
a
.
.
.
3.
Bapak
Nuri,
S.Si.,
Apt.,
dan
bapak
Drs.
Wiratmo,
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
dosen penguji
/
://di skripsi
://dikritik dan saran dalam tpenulisan
://di yang banyak memberikan
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
h
h
h
h
h
ini;
d/
ac.i

/
/
4.
Akademik yang ac.id/
.id/Bapak Drs. Wiratmo, .M.Sc.,
c.id
c.id Apt. selaku Dosen Pembimbing
a
a
.
j
j
e
nej.
neini;
npenulis
u
u
u
.
.
.
b
b
b
telah membimbing
selama
studi
di
fakultas
gili
gili
gili

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://di

://di

://di

p Djarkoni dan mama Dra.htHj.
tp Umamah tercinta atas cinta,
5. Aba
http kasih sayang,
httH.

http

://

http

/
/
/doa, bimbingan, dan dukungan
d/ dalam segala hal;
i
.
c.id
c.id
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
6. Umik alm. Hj.Muawanah
ne dan bimbingannya; b.une
.udoa
.une sekeluarga atas segala
b
b
i
i
li
l
l
i
i
ig
digi yang
dig Dian Afidatul Aini p
/
/
/dFarida
/
/
/
7. Mba tpIda
Hanim, S.Si. dan
adik
tersayang
://
:
:
:
p
http
htt
htt
ht

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

senantiasa memberikan semangat, dukungan dan kasih sayangnya;

/
/
id/
.id/Muhammaad Affandie.aatas
c.id
c.motivasi,
c.idsegala perhatian, semangat,
c8.
dukungan,
dan
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
kasih sayang
ini;
g
g
g serta perjuangannya selama
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
.id
j.ac

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

ix

/

/

.id
j.ac

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
.id/ Dewi, S.Farm dan Rifka
.id/Teman kerjaku Vintaria
c.idAgistarini Dewi Putri, j.ac.id
cRastika
c9.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
S.Farm /terima
ini, dukunganmu, /motivasimu,
g
g
g kasih atas segalanya//dselama
g
:/ di
: i
:/ di
://di
p
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h
semangatmu, dan segalanya selama penelitian ini. Kita harus berjuang terus;
/
10.
.id/Rieska, kak Yuli, dan
.id/Kakak-kakak (Laskar Abu-abu):
c.id kak Mita, kak Ratna, ckak

ac
nej.

ayuk lina atasilisegala
persaudaraan
selama ini;
b.u dukungan dan ikatan
lib.u
lib.u
i
i
g
g
g
i
i
i
://d
://d
://d
11. Sahabat-sahabatku
di Farmasi yang
httpsemangat, dan
http selalu memberian motivasi,
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

a
nej.

a
nej.

http

://

http

studi S1 ini: Yulia, Desi,
Putri, Tiwi, Lala,
/
/kerja samanya selama menyelesaikan
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Cherry, Eka Ayu, Adi,
Rizka dan Intan;
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig mba Vita terima kasih;://dig
ig di Jember : Hirul, Gayuh
12. Keluarga
://
://ddan
://dkecil
p
p
t
t
t
t
http
http
h
h

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

13. Temen-temen Kostq: Ana, Joriez, Lyla, Cinta, Ayu, mba Lucia, Mb Cenul, Nisa,

/
/
/
.id/Harkina, Novi, Fadhila,.adan
c.id
c.iddi kost;
c.idHelmi atas canda tawa selama
a
a
.
.
j
j
j
ne
.une
.une Fakultas Kedokteran
.uteknisi
b
b
b
i
i
i
l
l
l
14. Mas Agus iselaku
di
Laboratorium
Biomedik
Gigi,
i
i
i
g
g
g
://
://di
://di
://d
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
Ibuh Widi selaku teknisi di Laboratorium
Biologi Fakultas Farmasi,
serta mba

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

Biomedik Fakultas
/
/ Farmasi Universitas
.id/
.id/Indri selaku teknisi di.aclaboratorium
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
j
Jember;
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
ig
://
://dMahasiswa
://di
://dibesar Ukm KesenianttpUniversitas
15. Keluarga
Jember, Jaringan
p
p
t
t
t
t
http
h
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

Kesehatan Indonesia (JMKI) dan MAHADELTA community atas segala ilmu

.u

ib.u

ib.u

ib.u

.id/

ac
nej.

c
ac
dan pengalaman dalam
ej.a
nej. berorganisasi serta jalinannkekeluargaannya;

nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

d/
ac.i

l 2007 “Ajibers” tercinta
gil
gil
16. Seluruh://angkatan
digi
://di sampai
://di yang berjuang bersama-sama

://

http

http

http
http
kita mendapat gelar Sarjana Farmasi;

http

/
/
id/ Fakultas Farmasi Universitas
17.
.id/Segenap dosen, karyawan,
c.id Jember, serta semua j.ac.id
c.staf
a
a
.
.
j
j
une
une
.une
b
pihak yang g
tidak
i
l
i
ilib.
ilib.dapat disebutkan satu pergsatu.
g

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

://di

://di

://di

Penulis
bukan milik manusia,
httpsehingga saran
http
http menyadari bahwa kesempurnaan

http

dan / kritik diterima dengan senang
d/penulisan skripsi ini. c.id/
d/ hati demi kesempurnaan
i
i
.
.
c
c
j.a
j.a
ej.a skripsi ini dapat bermanfaat
Penulis hanya berharap
.une
.une bagi kita semua. Amin.
.unsemoga

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.id/

ac
nej.

http

x

/

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.u

http

/

.id
j.ac

Penulis

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

h

h

Jember, 4 September 2012

.u

/dig
ttp:/

/dig
ttp:/

h
nej.

ilib

ilib

ilib

/dig
ttp:/

http

gilib
i
d
/
/
:

://

http

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ilib
DAFTAR
/digISI

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u
Halaman

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

HALAMAN
i
http
http
http JUDUL ..........................................................................................

http

HALAMAN
PERSEMBAHAN ........................................................................
ii
/
/
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
HALAMAN MOTTOn........................................................................................
iii
.une
.une
.u e
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
ig
HALAMAN
PERNYATAAN
...........................................................................
://
://di iv
://di
://d
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

HALAMAN PEMBIMBINGAN ...................................................................... v

/
/
id/
.id/
PENGESAHAN
vi
c.id
c.id
c............................................................................
cHALAMAN
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une RINGKASAN ......................................................................................................
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
vii
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h ...........................................................................................................
h
PRAKATA
ix
.id/

DAFTAR
ISI ......................................................................................................
xi
.id/
.id/
.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

DAFTAR TABELb
...............................................................................................
xivb.u
.u
b.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

igili

igili

igili

/d
/d
://d
DAFTAR
..........................................................................................
ttp:/ xv
ttp:/
ttpGAMBAR

http

://

http

h

h

h

DAFTAR LAMPIRAN ...................................................................................... xvi

/
/
/
.id/
c.id
c.id
c.id
cBAB
a
a
a
a
.
.
.
.
1.
PENDAHULUAN
................................................................................
1
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
1.1 Latar
/
://di 1
://di
://di Belakang ................................................................................
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
ttp:/
t
t
t
t
h
h
h
h1.2 Rumusan Masalah ..........................................................................
h
3

/
/
id/
3
.id/ 1.3 Tujuan Penelitian
c.id
c.id
c.............................................................................
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
1.4 Manfaat
Penelitian
.........................................................................
3
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
/dig
://
://di 4
://di
p
p
t
t
t
t
ttp:/
BAB 2.hTINJAUAN
PUSTAKA ......................................................................
http
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

......................................................
4
/
/
/ 2.1 Tinjauan Tanaman.idSambiloto
d/
i
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.1.1 Klasifikasi
4 .une
.une
.une Tanaman Sambilotoilib............................................
b
i
l
i
gilib
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
://
: 5
:Sambiloto .......................................
:2.1.2 Nama Daerah Tanaman
http
http
http
http

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

2.1.3 Deskripsi Tanaman Sambiloto .............................................. 5

.i Sambiloto .................................................
c.i
2.1.4 ManfaateTanaman
6
j.ac
ej.a

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.un

.un

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

j.ac

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http
j.ac

xi

/

.id
j.ac

://

http

http

http

/

.id
j.ac

http

.u

:/

:/

:/

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ilib
ilib
ilib
2.1.5
/dig7
/digSambiloto ................................
/digKandungan Kimia Tanaman

http

http

.id/

d/

d/

d/
ac.i

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

.id/

d/

d/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

c.i
c.i
2.1.6 Efek Samping
ej.a ......................... 7
ej.a Dan Keamanan Penggunaan
.un

.un

ac
nej.

.u

ilib
ilib
ilib
2.2 Organ
/dig8
/dig
/dig Hati .......................................................................................

://

:/
:/
:/
http
http ..........................................................
http 2.2.1 Anatomi Fisiologi Hati
8

http

http

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

a
nej.

a
nej.

2.3 Kerusakan
11
lib.u
lib.u
lib.u Hati ...............................................................................
i
i
i
g
g
g
i
i
i
://d 12
://d
://d
.....................................................................................
ttpParasetamol
http
http
h2.4

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

/
2.2.2 Fungsi Hati c..............................................................................
10
.id/
c.id

.id/

ac
nej.

http

http

://

http

2.4.1 Uraian Kimia ..........................................................................
12
/
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.4.2 Farmakokinetika
.....................................................................
13
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
//digFarmakodinamik .....................................................................
://
://di 13
://di
:2.4.3
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
2.4.4 Indikasi .................................................................................... 15

.id
2.4.5 Toksisitasj.a................................................................................
15
c.id
j.ac

nej.

u

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

/

/

d/
ac.i

une

une

ac
nej.

u

.
.
2.4.6
Hati Karena Parasetamol
ilib.
igilib .....................................ig16ilib
igKerusakan

://d
://d
://d
ttpMekanisme
http
http oleh Antioksidan .........................
h2.5
Hepatoprotektor
17

http

://

http

17
/
/
/ ..................................................................
.id/ 2.6 Jenis-jenis Antioksidan
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
2.7 Diagnosis
Hati ..............................................................
19 b.une
.une
.uEnzimatik
b
b
i
i
li
l
l
i
i
dig20i
dig
digSerum Transaminase ..............................................................
/
/
/
/
/
/
://
:
:
:
2.7.1
p
p
p
http
htt
htt
htt

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

BAB 3. METODOLOGI PENELITIAN ........................................................ 22

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ib.u

ib.u

ib.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

ac
ac
3.1 Jenis Penelitian
22
nej.
nej. .................................................................................

gil
gil
gil
3.2 Rancangan
Penelitian......................................................................
://di 22
://di
://di

://

http

ttp
http
http
h3.3
Jumlah Sampel ................................................................................. 23

http

/
/
d/
24
.id/ 3.4 Variabel Penelitian
c.id
c.id
c.i..........................................................................
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une Bebas.........................................................................
b
b
b
3.4.1gVariabel
24
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
//di
://
://di 24
://di
:3.4.2
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Variabel
Tergantung................................................................
http
h
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

3.4.3 Variabel Terkendali
24
/
/ .................................................................

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
3.5 Definisi Operasional
........................................................................
24 .une
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
gilib
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
3.6 Tempat
dan Waktu Penelitian
://
: 25
: .......................................................
:
http
http
http
http
3.7 Pemeliharaan Dan Perlakuaan Hewan Coba ............................. 25

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id Penelitian ..................................................
c.id 3.8 Instrumen danj.Bahan
26
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
3.9 Prosedur
g26
g
g Penelitian ........................................................................
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h
.id
j.ac

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

xii

/

/

.id
j.ac

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

.id/

d/

.un

.un

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

c.i
3.9.1 Persiapan
26
ac.i Uji ...............................................................
ej.a
ej.Hewan

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

d/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

ilib
ilib
3.9.2
igilib
/dig26
/d....................................................
/digPenyiapan Daun Sambiloto

:/
tp://
tp:/
tp:/
t
t
h
h
http 3.9.3 Pembuatan SuspensihtEkstrak
................................................. 27
/
/
/
/
3.9.4 Pembuatan Parasetamol
.........................................................
27
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
une
.une
...........................................
.une Sediaan CMC Na 1%
.une
3.9.5 Pembuatan
27
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
/dig
//digPerlakuann Hewan Coba
://
://di 28
:/........................................................
:3.9.6
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h
h

http

28
/
/ 3.10 Analisis Data ..................................................................................
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
3.11 Skema Kerja
..................................................................................
29
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
//dig Skema Pembuatan Ekstrak
://
://di 29
://diEtanol Daun Sambilotottp..........
:3.11.1
p
p
t
t
t
t
http
h
h
h

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

3.11.2 Skema Perlakuan pada Hewan Coba .................................. 30

/
/
/
.id/ 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
............................................................
31
c.id
c.id
c.id
cBAB
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
4.1
Hasil
...................................................................................................
31
i
i
i
i
g
g
g
g
://
://di
://di
://di
://di
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
http
h
h 4.1.1 Ekstraksi Sambilotoh................................................................
h
31
ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

4.1.3 Analisis
34 b.u
b.u
b.u Data............................................................................

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

4.1.2 Hasil Pengukuran
32
.id/
.id/ Kadar SGOT/SGPT ..................................

.id/

ac
nej.

igili

igili

igili

/d
/d
://d
4.2
......................................................................................
ttp:/ 36
ttp:/
ttpPembahasan

http

://

http

h

h

h

BAB 5. PENUTUP .............................................................................................. 40

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ib.u

ib.u

ib.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

c
ac
5.1 Kesimpulann.......................................................................................
40
ej.a
nej.

gil
gil
gil
5.2 Saran
://di 40
://di
://di ..................................................................................................

://

http

http
http
http
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................ 41

http

.u

gilib
i
d
/
/
:

nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.u

http

xiii

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id
j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

/

.id
j.ac

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

.id/

d/
d/
LAMPIRAN
........................................................................................................
44
.id/
ac.i
ac.i

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

DAFTAR/dTABEL
igilib

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u
Halaman

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

:/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://

http

p
4.1 Hasil
Kadar SGOT/SGPT
32
http
http .......................................................
httPemeriksaan

http

4.2 /Hasil Uji Normalitas Kolmogorov-smirnov..................................................
34
/
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
4.3 Hasil Uji Homogenitas...................................................................................
35
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
http
h
h
h

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

http

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

/

.
gilib
i
d
/
/
:

.id/

j.ac

.id/

j.ac

://

http
.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

http

http

http

.u

http

xiv

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id
j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

/

.id
j.ac

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.u

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

://

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

://

http

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

j.ac

.id/

j.ac

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

:/

gilib
i
d
/
/
:

://

http

http

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u
Halaman

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
DAFTAR