BAB IV PERHITUNGAN PENULANGAN STRUKTUR 4.1

(1)

BAB IV

PERHITUNGAN PENULANGAN STRUKTUR

4.1 Perhitungan Penulangan Balok 4.1.1 Perhitungan Penulangan Lentur Balok

Penulangan yang direncanakan adalah pada balok memanjang line 4 lantai 3 dengan balok no 107, 1909, 1911, 127.

Data Perencanaan

b = mm

h = mm

f'c = MPa

fyulir = MPa

fypolos = MPa

selimut beton mm

dipakai tulangan pokok D mm

dipakai tulangan sengkang Ø mm

bentang balok L = mm

bentang bersih balok (Ln) = mm

d = h - selimut beton - diameter sengkang -½diameter tulangan rencana

= - - - ½

= mm

Perencanaan Penulangan

Gambar 4.1 Lebar efektif balok(beff)

Lebar flens efektif (beff)

beff = ¼L = ¼ x = mm

19 10

40 500

240

4700 40

19 10 5000 300

500 30 390

1250 5000

440,5

beff = 1250 mm

hf = 120 mm

b = 300 mm b = 300 mm b = 300 mm

Ln = 4200 mm Ln = 2700 mm


(2)

beff = bw + 8 hfkr + 8 hfkn = 300+(8.120)+(8.120) = mmbeff = bw +½Lnkr +½Lnkn = 300+(½.4200)+(½.2700) = mm

dipakai nilai beff terkecil yaitu = mm

Tulangan minimal sedikitnya harus dihitung menurut SNI 2847-2013 Pasal 10.5.1 :

x

dan

bw d x x

Maka dipakai tulangan minimal 2 D (As = mm2 > mm2)

A. Perhitungan penulangan tumpuan kiri joint 63

Mu- = kNm

= Nmm

Mu+ = kNm

= Nmm

Dicoba pemasangan tulangan sebagai berikut :

Tulangan yang terpasang pada daerah tarik 4 D (As = mm2)

Tulangan yang terpasang pada daerah tekan 3 D mm2)

Tulangan bagi plat terpasang di sepanjang beff 6 Ø 10(Asplat = mm2)

Kontrol Momen Negatif

Tulangan tarik Asplat = 6 Ø = mm

2

Asbalok = 4 D = mm

2

Tulangan tekan As' = 3 D = mm2

y1 = + = mm

y2 = + + = mm

471,00 1133,54 850,16 20

19 59,5

19 566,77

78,103 78103000 120,790

19

10 25

40 10 1/2

10 19 19 1/2

mm2

As min = 1,4

fy

= 1,4 300 440,5

390

= 474,38

1133,54 (As' = 850,16

2220 3750

As min = 0,25

fy

bw d = 0,25 390

300 x 441 = 464,0

mm2

474,38

19 1250

120790000

471,00 '


(3)

x + x

d = - = mm

d' = + + = mm

Gambar 4.2 Penampang balok dan diagram tegangan momen negatif tumpuan kiri

Dimisalkan garis netral > d' maka perhitungan garis netral harus dicari menggunakan persamaan :

0,85 . f'c . a . b + As' . fs' = As . fy

(0,85.f'c'.a.b).c + As'(c-d').600 = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

Substitusi nilai : a =β1.c

(0,85.f'c'.β1.c .b).c + As'(c-d').600 = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

(0,85.f'c'.β1.b).c2 + 600As'.c - 600As'.d' = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

(0,85.f'c.β1.b)c2+ 600As'.c - 600As'.d' - Asplat.fypolos.c - Asbalok.fyulir.c = 0

(0,85.f'c.β1.b)c2+ (600As' - Asplat.fypolos - Asbalok.fyulir).c - 600As'.d' = 0

(0,85.30.0,85.300)c2 +(600.850,16`-471.240-1133,54.390).c-600.850,16.59,5 = 0

c2 - c - = 0

c = mm

a = β.c

= x = mm

-600 c

(0,85 . f'c . a . b) + As'

19 59,5

=

0,85 71,869 61,089

71,869 1604,54

= 49,373 mm

71,869

6502,50 45027,6 30350534

y = 471 25 1133,54 59,5

500 49,373 450,627

10 40

c x 600

(c - d')

x

0,00052

εs' c - d' x

c

= εc = 71,869 59,5 x 0,003 =

Asplat . fypolos + Asbalok . fyulir

1/2

(c - d')

Substitusi nilai : fs' = b

h

beff = 1250 mm

hf

d' y2

es

ec' = 0,003 es'

d

d -a

2 d - d' NT1 = As1 . fy NT2 = As2 . fy y1

ND1 = 0,85 fc' ab ND2 = As' . y

a As'

As

0,85 fc' c


(4)

-Karena εs > εy > εs'maka tulangan baja tarik telah leleh,baja tekan belum Dihitung tegangan pada tulangan baja tekan

f's = εs' x Es

= x

= < MPa

Menghitung gaya tekan dan tarik ND1 = 0,85 . f'c . a . b

= x x x

= N

ND2 = x f's

= x

= N

NT1 = x fypolos

= x

= N

NT2 = Asbalok x fyulir

= x

= N

ND1 + ND2 = NT1 + NT2

+ = +

= Z1 = d - (½ . a)

= - (1/2 . )

= mm

Z2 = d - d'

=

-= mm

εy =

εs = d - c x εc = 450,627 x

c 71,869

71,869

0,003 = 0,01581

61,089 300 467329,738

As'

850,16 103,265 87790,869

Asplat

0,00052 200000

103,265 390

0,85 30

390

200000 = 0,0020

471 240

113040

1133,54 390

442080,6

467329,738 87790,869 113040 442080,6

555120,6 555120,6

450,627 61,089

420,083

450,627 59,5

391,127

fy


(5)

Mn = (ND1 . Z1) + (ND2 . Z2)

= x + x

= Nmm

Mr = Mn

= .

= Nmm > Mu = Nmm (Aman)

Mpr = . Mn

= .

= Nmm

Kontrol Momen Positif

Tulangan tekan As'plat = 6 Ø = mm

2

As'balok = 4 D = mm

2

As' = + = mm2

Tulangan tarik As = 3 D = mm2

y1 = + = mm

y2 = + + = mm

x + x

d = - = mm

Gambar 4.3 Penampang balok dan diagram tegangan momen positif tumpuan kiri

Dimisalkan garis netral > y2 maka perhitungan garis netral harus dicari menggunakan persamaan :

0,85 . f'c . a . b + As' . fs' = As . fy

= mm

Substitusi nilai : fs' = (c - d') x 600 y =

59,5 440,5

d' = 471 25 1133,54 59,5

1604,54

500

471,00 1133,54

20 1/2 10 25

40 10 1/2 19 59,5

850,16 230654569,708

0,9 230654569,708

207589112,737 78103000

1604,54

467329,738 420,083 87790,869 391,127

1,25

1,25 230654569,708

288318212,134

10 471,00

19 1133,54

19

49,373

b h

beff = 1250 mm

hf

y1

y2

d y = d'

As As'

d -a

2 d - d'

es c

ec' = 0,003

es'

NT1 = As1 . fy NT2 = As2 . fy ND1 = 0,85 fc' ab

ND2 = As' . fs' a


(6)

(0,85 . f'c . a . b) . c + As' (c - d') x = As . fy.c

Substitusi nilai : a =β1.c

(0,85 . f'c .β1.c . b) . c + As' (c - d') 600 = As . fy.c

(0,85.f'c.β1.b) c2+ 600As'.c - 600As'.d' = As . fy.c

(0,85.f'c.β1.b) c2+ 600As'.c - 600As'.d' - As. fy . c = 0

(0,85.f'c.β1.b) c2+ (600As' - As . fy).c - 600As'.d' = 0

(0,85.30.0,85.300)c2+ (600.1604,54850,16.390).c -600.1604,54.49,373 = 0

c2 + c - = 0

c = mm

Karena c < y2, tulangan tekan sebagian mengalami gaya tarik maka nilai c harus dihitung ulang.

Gambar 4.4 Penampang balok dan diagram tegangan momen positif tumpuan kiri yang sudah dihitung ulang

Dimisalkan garis netral diantara y1 dan y2 maka perhitungan garis netral dicari dengan menggunakan persamaan :

0,85 . f'c . a . beff + Asplat' . fs' = As1 . fs + As2 . fyulir

(0,85.f'c.a.beff).c + Asplat'.(c-y1).600 = As1 . fyulir.c + As2 . fyulir . c

Substitusi nilai : a =β1.c

49,780

Substitusi nilai : fs' = (c - y1) x 600

c dan fs =

As1 . fyulir + As2 . fyulir

fyulir

(c - y1)

600

c x

Substitusi nilai : fs' = x 600 c

(0,85 . f'c . a . b) + As' (c - d') x 600 = c

600

As . fy

6502,50

(0,85.f'c.a.beff) + Asplat' =

631163,6 47532378

b h

beff = 1350 mm

hf

y1

y2

d y = d'

As As'

d -a2

es ec' = 0,003

es'

NT1 = As1 . fy

NT2 = As2 . fy ND1 = 0,85 fc' ab

ND2 = As' . fs' 0,85 fc'

c a


(7)

(0,85.f'c.β1.c.beff).c + Asplat'.(c-y1).600 = As1 . fyulir.c + As2 . fyulir . c

(0,85.f'c.β1.beff).c2 + 600.Asplat'.c - 600.Asplat'.y1= As1 . fyulir.c +

As2 . fyulir . c

(0,85.f'c.β1.beff).c2 + (600.Asplat' - As1.fyulir - As2.fyulir).c

-600.Asplat'.y1 = 0

(0,85.30.0,85.1350).c2 + (600.471 1133,54.390 850,16.390).c -600.471.25 = 0

c2 - - = 0

c = mm

a = β.c

= x = mm

fs' = εs' . Es

-fs = fyulir = MPa

Menghitung gaya tekan dan tarik ND1 = 0,85 . f'c . a . beff

= x x x

= N

ND2 = x f's

= x

= N

NT1 = x

= x

= N

NT1 = x

= x

= N

ND1 + ND2 = NT1 + NT2

MPa

11389,396 As1

390 331560,450

0,85 30 22,142 1250

705788,569 As'

471,00 24,181

200000 27093,75

850,16

1133,5 390

fy

442080,600

As1 fy

7065000 26,050

. εc . Es

x 0,003 x

26,050 =

= c - y1

c

491041,050

0,85 26,050 22,142

24,181

390


(8)

+ = + =

Z1 = d - (1/2 . a)

= - (1/2 . )

= 429,43 mm

Z2 = d' - y1

=

-= mm

Mn = (NT1 . Z1) + (NT2 . Z2)

= x + x

= Nmm

Mr = Mn

= .

= Nmm > Mu = Nmm (Aman)

Mpr = . Mn

= .

= Nmm

Syarat kuat momen yang terpasag menurut SNI 2847-2013 pasal 21.5.2.2 : Mn+ ≥ ½ Mn

-Nmm ≥ ½ . Nmm

Nmm ≥ Nmm

B. Perhitungan penulangan lapangan

Mu- = kNm

= Nmm

Mu+ = kNm

= Nmm

Dicoba pemasangan tulangan sebagai berikut :

Tulangan yang terpasang pada daerah tarik 4 D (As = mm2)

Tulangan yang terpasang pada daerah tekan 3 D mm2)

331560,450

197923200,570 230654569,708

197923200,570 115327284,854

197923200,570

0,9 197923200,570

178130880,513 120790000

442080,600 773641,050

705788,569 11389,396

717177,965

440,5 22,142

49,373 24,373

25

47463000

19

19 (As' = 850,16 1133,54

442080,600 429,429 331560,450 24,373

47,491 47491000 47,463

1,25

1,25 197923200,570


(9)

Tulangan bagi plat terpasang di sepanjang beff 6 Ø 10(Asplat = mm2)

Kontrol Momen Negatif

Tulangan tarik Asplat = 6 Ø = mm

2

Asbalok = 3 D = mm

2

As = + = mm2

Tulangan tekan As' = 4 D = mm2

y1 = + = mm

y2 = + + = mm

x + x

d = - = mm

d' = + + = mm

Gambar 4.5 Penampang balok dan diagram tegangan momen negatif lapangan

Dimisalkan garis netral > d' maka perhitungan garis netral harus dicari menggunakan persamaan :

0,85 . f'c . a . b + As' . fs' = As . fy

(0,85.f'c'.a.b).c + As'(c-d').600 = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

Substitusi nilai : a =β1.c

850,16

500

40 10 1/2

10 471,00

19

mm 1321,16

(c - d')

x 600 =

c (0,85 . f'c . a . b) + As'

850,16 19

20

Substitusi nilai : fs' = (c - d') 600 c

y =

1133,54

59,5

= 47,201 471,00

1321,16

25

40 10 19

471

x 47,201 452,799

19 59,5

25

471,00

Asplat . fypolos + Asbalok . fyulir

1/2 10

1/2 59,5

850,16

b h

beff = 1250 mm

hf

d' y2

es

ec' = 0,003 es' d

d - a2 d - d'

NT1 = As1 . fy NT2 = As2 . fy

y1

ND1 = 0,85 fc' ab ND2 = As' . fs'

y

a

As' As

0,85 fc'


(10)

(0,85.f'c'.β1.c .b).c + As'(c-d').600 = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

(0,85.f'c'.β1.b).c2 + 600As'.c - 600As'.d' = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

(0,85.f'c.β1.b)c2+ 600As'.c - 600As'.d' - Asplat.fypolos.c - Asbalok.fyulir.c = 0

(0,85.f'c.β1.b)c2+ (600As' - Asplat.fypolos - Asbalok.fyulir).c - 600As.d' = 0

(0,85.30.0,85.300)c2 +(600.1133,54-471.240-850,16.390).c-600.1133,54.59,5 = 0

c2 + c - = 0

c = mm

a = β.c

= x = mm

-Karena εs > εy > εs'maka tulangan baja tarik telah leleh, baja tekan belum Dihitung tegangan pada tulangan baja tekan

f's = εs' x Es

= x

= < MPa

Menghitung gaya tekan dan tarik ND1 = 0,85 . f'c . a . b

= x x x

= N

ND2 = x f's

= x

= N

NT1 = x fypolos

= x

εy = Es = = 0,0020

200000

200000

31,801 390

0,85 0,00016

36047,687

Asplat

c

d - c

fy 390

62,830

εs = x εc = 452,799

471 240

0,00016

62,830

x 0,003 = 0,01862

c 62,830

c - d'

6502,50 235523,55

62,830

εc = 62,830

1133,54 31,801

59,5 x

30

0,003 =

53,406 300 408552,713

As'

εs'= x

40467378


(11)

= N

NT2 = Asbalok x fyulir

= x

= N

ND1 + ND2 = NT1 + NT2

+ = +

= Z1 = d - (1/2 . a)

= - (1/2 . )

= mm

Z2 = d - d'

=

-= mm

Mn = (ND1 . Z1) + (ND2 . Z2)

= x + x

= Nmm

Mr = Mn

= .

= Nmm > Mu = Nmm (Aman)

Mpr = . Mn

= .

= Nmm

Kontrol Momen Positif

Tulangan tekan As'plat = 6 Ø = mm

2

As'balok = 3 D = mm

2

As' = + = mm2

Tulangan tarik As = 4 D = mm2

y1 = + = mm

y2 = + + = mm

169434439,180 47491000

10 471,00

19 850,16

471,00 850,16 1321,16

19 1133,54

20 1/2 10 25

40 10 1/2 19 59,5

59,5 36047,687

452,799

850,16 390

331560,5

408552,713

393,299

188260487,978

0,9 188260487,978

452,799 113040

393,299 426,097

113040 331560,5

444600,4 444600,5

53,406

408552,713 426,097 36047,687

1,25

1,25 188260487,978


(1)

(0,85 . f'c . a . b) . c + As' (c - d') x = As . fy.c

Substitusi nilai : a =β1.c

(0,85 . f'c .β1.c . b) . c + As' (c - d') 600 = As . fy.c

(0,85.f'c.β1.b) c2+ 600As'.c - 600As'.d' = As . fy.c

(0,85.f'c.β1.b) c2+ 600As'.c - 600As'.d' - As. fy . c = 0

(0,85.f'c.β1.b) c2+ (600As' - As . fy).c - 600As'.d' = 0

(0,85.30.0,85.300)c2+ (600.1604,54850,16.390).c -600.1604,54.49,373 = 0

c2 + c - = 0

c = mm

Karena c < y2, tulangan tekan sebagian mengalami gaya tarik maka nilai c harus dihitung ulang.

Gambar 4.4 Penampang balok dan diagram tegangan momen positif tumpuan kiri yang sudah dihitung ulang

Dimisalkan garis netral diantara y1 dan y2 maka perhitungan garis netral dicari dengan menggunakan persamaan :

0,85 . f'c . a . beff + Asplat' . fs' = As1 . fs + As2 . fyulir

(0,85.f'c.a.beff).c + Asplat'.(c-y1).600 = As1 . fyulir.c + As2 . fyulir . c Substitusi nilai : a =β1.c

49,780

Substitusi nilai : fs' = (c - y1) x 600

c dan fs =

As1 . fyulir + As2 . fyulir fyulir

(c - y1)

600

c x

Substitusi nilai : fs' = x 600 c

(0,85 . f'c . a . b) + As' (c - d') x 600 = c

600

As . fy

6502,50

(0,85.f'c.a.beff) + Asplat' =

631163,6 47532378

b h

beff = 1350 mm

hf

y1 y2

d y = d'

As As'

d -a2

es ec' = 0,003

es'

NT1 = As1 . fy

NT2 = As2 . fy ND1 = 0,85 fc' ab

ND2 = As' . fs' 0,85 fc'

c a


(2)

(0,85.f'c.β1.c.beff).c + Asplat'.(c-y1).600 = As1 . fyulir.c + As2 . fyulir . c

(0,85.f'c.β1.beff).c2 + 600.Asplat'.c - 600.Asplat'.y1= As1 . fyulir.c +

As2 . fyulir . c

(0,85.f'c.β1.beff).c2 + (600.Asplat' As1.fyulir As2.fyulir).c

-600.Asplat'.y1 = 0

(0,85.30.0,85.1350).c2 + (600.471 1133,54.390 850,16.390).c -600.471.25 = 0

c2 - - = 0

c = mm

a = β.c

= x = mm

fs' = εs' . Es

-fs = fyulir = MPa

Menghitung gaya tekan dan tarik ND1 = 0,85 . f'c . a . beff

= x x x

= N

ND2 = x f's

= x

= N

NT1 = x

= x

= N

NT1 = x

= x

= N

ND1 + ND2 = NT1 + NT2

MPa

11389,396 As1

390 331560,450

0,85 30 22,142 1250

705788,569 As'

471,00 24,181

200000 27093,75

850,16

1133,5 390

fy

442080,600

As1 fy

7065000 26,050

. εc . Es

x 0,003 x

26,050 =

= c - y1

c

491041,050

0,85 26,050 22,142

24,181

390


(3)

+ = + =

Z1 = d - (1/2 . a)

= - (1/2 . )

= 429,43 mm

Z2 = d' - y1

=

-= mm

Mn = (NT1 . Z1) + (NT2 . Z2)

= x + x

= Nmm

Mr = Mn

= .

= Nmm > Mu = Nmm (Aman)

Mpr = . Mn

= .

= Nmm

Syarat kuat momen yang terpasag menurut SNI 2847-2013 pasal 21.5.2.2 : Mn+ ≥ ½ Mn

-Nmm ≥ ½ . Nmm

Nmm ≥ Nmm

B. Perhitungan penulangan lapangan

Mu- = kNm

= Nmm

Mu+ = kNm

= Nmm

Dicoba pemasangan tulangan sebagai berikut :

Tulangan yang terpasang pada daerah tarik 4 D (As = mm2)

Tulangan yang terpasang pada daerah tekan 3 D mm2)

331560,450

197923200,570 230654569,708

197923200,570 115327284,854

197923200,570

0,9 197923200,570

178130880,513 120790000

442080,600 773641,050

705788,569 11389,396

717177,965

440,5 22,142

49,373 24,373

25

47463000

19

19 (As' = 850,16 1133,54

442080,600 429,429 331560,450 24,373

47,491 47491000 47,463

1,25

1,25 197923200,570


(4)

Tulangan bagi plat terpasang di sepanjang beff 6 Ø 10(Asplat = mm2)

Kontrol Momen Negatif

Tulangan tarik Asplat = 6 Ø = mm2

Asbalok = 3 D = mm2

As = + = mm2

Tulangan tekan As' = 4 D = mm2

y1 = + = mm

y2 = + + = mm

x + x

d = - = mm

d' = + + = mm

Gambar 4.5 Penampang balok dan diagram tegangan momen negatif lapangan

Dimisalkan garis netral > d' maka perhitungan garis netral harus dicari menggunakan persamaan :

0,85 . f'c . a . b + As' . fs' = As . fy

(0,85.f'c'.a.b).c + As'(c-d').600 = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c Substitusi nilai : a =β1.c

850,16

500

40 10 1/2

10 471,00

19

mm 1321,16

(c - d')

x 600 =

c (0,85 . f'c . a . b) + As'

850,16 19

20

Substitusi nilai : fs' = (c - d') 600 c

y =

1133,54

59,5

= 47,201 471,00

1321,16

25

40 10 19

471

x

47,201 452,799

19 59,5

25

471,00

Asplat . fypolos + Asbalok . fyulir 1/2 10

1/2 59,5

850,16

b h

beff = 1250 mm

hf

d' y2

es

ec' = 0,003 es' d

d - a2 d - d' NT1 = As1 . fy NT2 = As2 . fy

y1

ND1 = 0,85 fc' ab ND2 = As' . fs' y

a As'

As

0,85 fc' c


(5)

(0,85.f'c'.β1.c .b).c + As'(c-d').600 = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

(0,85.f'c'.β1.b).c2 + 600As'.c - 600As'.d' = Asplat.fypolos.c + Asbalok.fyulir.c

(0,85.f'c.β1.b)c2+ 600As'.c - 600As'.d' - Asplat.fypolos.c - Asbalok.fyulir.c = 0

(0,85.f'c.β1.b)c2+ (600As' - Asplat.fypolos - Asbalok.fyulir).c - 600As.d' = 0

(0,85.30.0,85.300)c2 +(600.1133,54-471.240-850,16.390).c-600.1133,54.59,5 = 0

c2 + c - = 0

c = mm

a = β.c

= x = mm

-Karena εs > εy > εs'maka tulangan baja tarik telah leleh, baja tekan belum Dihitung tegangan pada tulangan baja tekan

f's = εs' x Es

= x

= < MPa

Menghitung gaya tekan dan tarik ND1 = 0,85 . f'c . a . b

= x x x

= N

ND2 = x f's

= x

= N

NT1 = x fypolos

= x

εy = Es = = 0,0020

200000

200000

31,801 390

0,85 0,00016

36047,687

Asplat c

d - c

fy 390

62,830

εs = x εc = 452,799

471 240

0,00016

62,830

x 0,003 = 0,01862

c 62,830

c - d'

6502,50 235523,55

62,830

εc = 62,830

1133,54 31,801

59,5 x

30

0,003 =

53,406 300

408552,713 As'

εs'= x

40467378


(6)

= N

NT2 = Asbalok x fyulir

= x

= N

ND1 + ND2 = NT1 + NT2

+ = +

= Z1 = d - (1/2 . a)

= - (1/2 . )

= mm

Z2 = d - d'

=

-= mm

Mn = (ND1 . Z1) + (ND2 . Z2)

= x + x

= Nmm

Mr = Mn

= .

= Nmm > Mu = Nmm (Aman)

Mpr = . Mn

= .

= Nmm

Kontrol Momen Positif

Tulangan tekan As'plat = 6 Ø = mm2

As'balok = 3 D = mm2

As' = + = mm2

Tulangan tarik As = 4 D = mm2

y1 = + = mm

y2 = + + = mm

169434439,180 47491000

10 471,00

19 850,16

471,00 850,16 1321,16

19 1133,54

20 1/2 10 25

40 10 1/2 19 59,5

59,5 36047,687

452,799

850,16 390

331560,5

408552,713

393,299

188260487,978

0,9 188260487,978

452,799 113040

393,299 426,097

113040 331560,5

444600,4 444600,5

53,406

408552,713 426,097 36047,687

1,25

1,25 188260487,978