Lap Asean AEG CITES 21 23 May 08
La p o ra n Me ng ikuti
THE 6 TH M EETING O F THE A SEA N EX PERT G RO UP O N C ITES (A EG - C ITES)
C ho nb uri - Tha ila nd , 21-23 Me i 2008
The ASEAN Exp e rt G ro up o n C ITES (AEG -C ITES) me rup a ka n sa la h sa tu fo rum
d ia lo g ASEAN Me mb e r C o untrie s (AMC s) ya ng d ise le ng g a ra ka n d a la m ra ng ka
me mb a ng un ke se p a ha ma n b e rsa ma a ta s b e rb a g a i p ro p o sa l ya ng disa mp a ika n
ke C O P C ITES d a n p e nye la ra sa n/ha rmo nisa si p o sisi ASEAN p a d a C ITES d a n isu-isu
p e rd a g a ng a n sa twa lia r. Ang g o ta AEG -C ITES te rd iri d a ri re p re se nta tif
o ffic ia l/ind ivid u ya ng ditunjuk o le h AMC s. Me re ka b e rte mu se c a ra p e rio d ik
(minima l se tia p 2-4 b ula n se b e lum C O P to C ITES) d a n p e la ksa na a nya d iko o rd inir
o le h ho st c o untry ya ng ditunjuk se c a ra b e rg a ntia n.
Pa d a p e rte mua n AEG -C ITES ke 6 ini, Pe me rinta h Tha ila nd (Dire c to ra te G e ne ra l
o f Na tio na l Pa rk, Wildlife a nd Pla nt C o nse rva tio n De p a rtme nt o f Tha ila nd ) b e rtind a k
se la ku tua n ruma h. Da la m p e rte mua n ini, te rc a ta t se b a nya k 55 p e se rta ikut
b e rp a rtisip a si, a nta ra la in: 36 o ra ng b e ra sa l d a ri se luruh p e rwa kila n/d e le g a si AMC s
(ke c ua li Mya nma r), 10 o ra ng o b se ve r (Tha ila nd ), 3 o ra ng re se o urse p e rso n (C ite s
Se c re ta ria t, ASEAN Se c re ta ria t d a n a ng g o ta C ITES Anima l C o mmitte e ) d a n 6 o ra ng
d a ri c ivil so c ie ty/NG O s/Inte rg o ve rnme nta l o rg a niza tio n (SEAFDEC , Tra ffic So uthe a st
Asia , ASEAN-WEN Sup p o rt Pro g ra m, d a n UNO DC Re g io na l C e ntre fo r Ea st Asia a nd
the Pa c ific ).
Se la in ke g ia ta n p e rte mua n, p e me rinta h Tha ila nd se la ku tua n ruma h jug a
me ng g e la r ke g ia ta n side e ve nt (p ub lic disp la y) se la ma b e rla ng sung nya ke g ia ta n
p e rte mua n (a nta ra la in d iikuti o le h Sisa c ha na La i Pytho n Fa rm/Tha ila nd, Unite d
Le a the r Pro d uc t/Tha ila nd, WC S Tha ila nd, WWF Tha ila nd, SEAFDEC , Tra ffic So uthe a st
Asia , Bird Inte rna tio na l Inc o rp o ra te d /Philip ine , Ula ira c h C ro c o d ile Fa rm/Tha ila nd,
Unite d Pa c ific Tra d ing C o Ltd da n C ITES MAs, Po lic e a nd C usto ms o f Tha i
G o ve rnme nt), d a n kunjung a n la p a ng a n/fie ld trip ke Srira nc ha Tig e r Zo o d a n
No ng no o c h Tro p ic a l Bo ta nic a l G a rd e n p a d a ta ng g a l 23 Me y 2008.
Se kila s g a mb a ra n me ng e na i ke g ia ta n the 6th Me e ting o f the ASEAN Exp e rt
G ro up o n C ITES d isa mp a ika n d a la m la p o ra n ini se b a g a i p e rta ng g ung ja wa b a n
a ta s p e la ksa na a n p e rja la na n d ina s d a la m me ng ikuti ke g ia ta n d ima ksud .
A G ENDA PERTEM UA N
Ke se luruha n a g e nd a ya ng d ija d wa lka n d a la m p e rte mua n ini (me nc a kup
se b a nya k 16 ite m ) te rb a g i ke d a la m se si p e mb uka a n, se si p e rsid a ng a n, d a n se si
p e nutup a n ya ng d iisi d e ng a n p e ng e sa ha n la p o ra n p e rte mua n ( Ad o p tio n o f
the re p o rt).
Pa d a se si p e mb uka a n a nta ra la in d isa mp a ika n b e b e ra p a ka ta sa mb uta n d a ri
re p re se nta tif ASEAN Se c re ta ria t (Mr. Hta in Lin), C ITES se c re ta ria t (Mr. Jo na tha n
BARZDO ) d a n Dire c to r G e ne ra l o f the Na tio na l Pa rk, Wild life a nd Pla nt
C o nse rva tio n De p a rtme nt o f Tha ila nd (Mr C ha le rmsa k Wa nic hso mb a t), se rta
p e ng a tura n ta ta c a ra p e rsid a ng a n & p re se nta si d a ri Tra ffic So uthe a st Asia ,
Unite d Na tio ns O ffic e o n Drug s a nd C rime (UNO DC ) d a n the So uthe a st Asia n
Fishe rie s De ve lo p me nt C e nte r (SEAFDEC ).
Pa d a
se si p e rsid a ng a n,
ke g ia ta n
p e rte mua n
d ila ksa na ka n
ta np a
me ng ikutse rta ka n p iha k c ivil so c ie ty/ NG O s/ Inte rg o ve rnme nta l o rg a niza tio n.
Se luruh p ro se s p e rsid a ng a n d ig e la r se c a ra p le na ry ya ng d ip imp in o le h Mr
Wic ha r Thitip ra se rt, De p a rtme nt o f Ag ric ulture Tha ila nd (se la ku C ha irma n) d a n
1
Mr. Tha i Truye n, Fo re st Pro te c tio n De p a rtme n o f Vie t Na m (se la ku Vic e C ha irma n). Ma te ri p e rsid a ng a n, a nta ra la in me nc a kup :
- Isu-isu stra te g is ya ng b e rke mb a ng d a ri ha sil ASEAN Me e ting (a nta ra la in
te rka it d e ng a n ASEAN C ha rte r d a n ASEAN Ec o no mic C o mmunity Blue p rint),
d a n ha sil p e rte mua n ke 5 AEG -C ITES
- Up d a te C ITES c o mmite e me e ting (Sta nd ing C o mmitte e , Anima l d a n p la nt
c o mmitte e ), d a n p e la ksa na a n C ITES p a sc a C O P 14 d a ri ma sing -ma sing
AMC s (c o untry re p o rt), se rta p ro g re s ke g ia ta n ASEAN-WEN;
- Re vie w p e la ksa na a n Stra te g ic Pla n o f Ac tio n (SPA) o n ASEAN c o o p e ra tio n in
C ITES a nd Re g io na l Ac tio n Pla n (RAP) o n The Tra d e o f Wild Fa una a nd Flo ra
(2005-2010)
- Re nc a na p e rte mua n AEG -C ITES ya ng a ka n d a ta ng .
PO KO K- PO KO K HA SIL PETERM UA N
Be b e ra p a ha l p e nting ya ng d a p a t d ip e tik d a ri ha sil p e rte mua n AEG -C ITES ke 6
d i a ta s d a n p e rlu me nja d i p e rha tia n le b ih la njut a nta ra la in d a p a t d ike muka ka n
se b a g a i b e rikut:
1. Sta te me n d a ri Tra ffic So uthe a st Asia , UNO DC , SEAFDEC
-
Se ja k p e rte mua n AEG -C ITES ya ng la lu, d ila p o rka n b a hwa Tra ffic So uth
Ea st Asia te la h b a nya k me la kuka n ke g ia ta n surve y p a sa r te nta ng
p e rd a g a ng a n C ite s listie d sp e c ie s d i Ind o ne sia d a n Tha ila nd . Pa d a le ve l
na sio na l, Tra ffic So uthe a st Asia te la h me nye le sa ika n ke g ia ta n surve y
se le sa i ha rima u, p e nyu, d a n ula r. Se me nta ra p a d a ting ka t re g io na l,
Tra ffic b e ke rja sa ma d e ng a n ASEAN WEN, te la h me la kuka n b e b e ra p a
ke g ia ta n tra ining wo rksho p , a nta ra la in d ib id a ng inve stig a si ( wild life c rime
inve nstig a tio n ), yud ic ia l sup p o rt d a n p e ra tura n p e rd a g a ng a n tumb uha n
d a n sa twa lia r ( wild life tra de re g ula tio n ). Se sua i d e ng a n ko mitme nnya ,
Tra ffic ma sih a ka n te rus me la kuka n d ukung a n untuk p e la ksa na a n ASEAN
Re g io na l Ac tio n Pla n d a n p e nyia p a n p ro je c t p ro p o sa l ya ng a ka n
d ia juka n ke d o no r inte rna sio na l.
-
UNO DC d a la m p re se nta sinya me ma p a rka n a ka n p e nting nya p e ra n d a n
me ka nisme Bo rd e r Lia iso n O ffic e s (BLO ) d a la m me re sp o n isu-isu
tra nsna tio na l, se rta me ng himb a u AMC s a g a r me ma nfa a tka n BLO d a la m
up a ya me ng a d d re s isu-isu p e rd a g a ng a n sa twa lia r. Da la m ka ita n ini
d iinfo rma sika n b a hwa isu-isu te rka it d e ng a n tra nsna tio na l c rime (a nta ra
la in d rug d a n huma n tra ffic king ) se c a ra te rp isa h b e ra d a d ib a wa h
p e na ng a na n ASEAN Se nio r O ffic ia ls Me e ting o n Tra nsna tio na l C rime
(SO M-TC ) d a n ko la b o ra si a nta ra UNO DC & SO M-TC sa a t ini te ng a h
d ike mb a ng ka n.
2
-
Pa d a p e rte mua n SO M-AMAF 2001, te la h d ise p a ka ti b a hwa p e ng e lo la a n
p e rika na n ko me rsia l, te rma suk sha rk d a n ika n-ika n ha sil b ud id a ya untuk
tid a k d ima sukka n ke d a la m me ka nisme C ITES, te ta p i se b a iknya me ng ikuti
ke b ija ka n d a n c o d e o f c o nd uc t d a ri FAO .
2. Info rma si d a ri Se kre ta ria t ASEAN
-
ASEAN C ha rte r ya ng te la h d ita nd a ta ng a ni o le h p a ra p e mimp in ASEAN
p a d a ta ng g a l 20 No p e mb e r 2007, me rup a ka n instrume n p e nting ya ng
na ntinya d a p a t d ima nfa a tka n untuk me mp e rkua t ke rja AEG -C ITES
khususnya d a la m me mb a ng un ke se p a ha ma n/ c o mo n p o sitio n te nta ng
isu-isu C ITES se b e lum C O P. Aka n te ta p i sa mp a i se ja uh ma sih te rd a p a t
e mp a t ne g a ra ASEAN (te rma suk Ind o ne sia ) ya ng b e lum me ra tifika sinya ,
se hing g a instrume n te rse b ut b e lum d a p a t d ib e rla kuka n se c a ra e ffe ktif.
Untuk itu d ihimb a u a g a r ke e mp a t ne g a ra ASEAN te rse b ut (Ind o ne sia ,
Philip p ine s, Tha ila nd , & Mya nma r) d a p a t se g e ra me ra tifika si ASEAN
C ha rte d ima ksud p a d a a khir 2008.
-
ASEAN Ec o no mic C o mmunity (AEC ) Blue p rint se b a g a ima na ya ng te la h
d ie nd o o rse d a la m ASEAN Sumit ke 13, No p e mb e r 2007, me rup a ka n
d o kume n stra te g is ya ng a ka n me nja d i a c ua n b a g i ASEAN e c o no mic
inisia tive . Pe la ksa na a n b e rb a g a i stra te g i d a n re nc a na a ksi ya ng
d ija d wa lka n d a la m AEC Blup rint sa a t ini te ng a h d a la m p ro se s re vie w o le h
unit unit ke le mb a g a a n ASEAN. Untuk itu, p a ra a ng g o ta ASEAN
d iha ra p ka n d a p a t me mb e rika n inp ut/ ma suka n khususnya te nta ng isu-isu
p e rd a g a ng a n ya ng te rka it d e ng a n C ITES ke p a d a ASEAN Se kre ta ria t.
3. Info rma si d a ri C ITES Se kre ta ria t
Se b a g a ima na d ila p o rka n o le h C ITES Se kre ta ria t (d isa mp a ika n o le h Mr.
Jo na tha n Ba rzd o ), d a p a t d ike muka ka n b a hwa :
-
C O P 15 C ITES a ka n d ila ksa na ka n d i Do ha , Q ua ta r p a d a p e rte ng a ha n
Ja nua ri 2010. De ng a n d e mikia n se luruh b a ha n p e rtimb a ng a n ya ng a ka n
d iusulka n p a d a C O P se yo g ya nya d a p a t d isa mp a ika n ke p a d a C ITES
Se kre ta ria t p a ling la mb a t p a d a p e rte ng a ha n Ag ustus 2008.
-
Pe rte mua n C ITES Sta nd ing C o mmitte e ke 57 (SC -57) a ka n d ila ksa na ka n d i
G e ne va ta ng g a l 14-18 Juli 2008. Be b e ra p a a g e nd a ya ng a ka n d ib a ha s
d a la m p e rte mua n te rse b ut, sa ng a t te rka it d e ng a n ke p e nting a n
Ind o ne sia , khususnya b e b e ra p a p e rma sa la ha n ya ng te rka it d e ng a n
C ya the a c o nta mina s (Re vie w o f Sig nific a nt Tra d e ), o ra ng uta n (up d a te
e nfo rmc e me n) d a n tig e r (Imp le me nta tio n o f Re so lutio n C o nf.12.5).
-
Pe nye le sa ia n te rha d a p isu-isu te rka it d e ng a n ke b e ra ta n Ind o ne sia a ta s
usula n Philip p ine te nta ng re g istra si ke g ia ta n b ud id a ya b urung Ka ka tua
3
(C a p tib e b re e d ing o p e ra tio n) ya ng d ike mb a ng ka n o le h Bird Inte rna io na l
Inc o rp o ra te d , jika se kira nya ma sih d ip e rso a lka n, a ka n d ib a ha s le b ih la njut
p a d a C O P 15.
4. Stra te g ic Pla n o f Ac tio n (SPA) a nd Re g io na l Ac tio n Pla n (RAP) 2005-2010
Se luruh ke g ia ta n ya ng b e ra d a d ib a wa h ke ra ng ka SPA o n ASEAN
C o o p e ra tio n in C ITES d a n RAP o n the Tra d e o f Wild Fa una a nd Flo ra ya ng
d ila ksa na ka n se ja k 2005 hing g a 2010, p e rlu d imo nito r d a n d ie va lua si se b a g a i
d a sa r p e nyusuna n RAP ya ng b a ru. Da la m ka ita n ini, m e ng ing a t b a hwa
me ka nisme mo nito ring d a n a sse sme nt ya ng te ng a h d ib a ng un d a la m AEC
b lue p rint a ka n me miliki ta rg e t ja ng ka wa ktu hing g a 2015, Ase a n Se kre ta ria t
me nya ra nka n a g a r p e ng g una a n time line ya ng sa ma jug a d ip e rtimb a ng ka n
d a la m p e nyusuna n RAP fo r AEG -C ITES ya ng b a ru.
5. Pro g re s ke g ia ta n ASEAN-WEN
Se b a g a ima na d ila p o rka n o le h Se nio r o ffic e r d a ri Pro g ro m C o o rd ina tio n Unit
(PC U) o f ASEAN WEN (Dr. C ho o mp ho n Suc ka se m ) d a p a t d ike muka ka n
b a hwa se ja uh ini ASEAN-WEN te la h me nye le ng g a ra ka n 2 re g io na l me e ting ,
me re krut te na g a PC U, me ng e mb a ng ka n ASEAN-WEN we b site , se rta
me mb e ntuk wo rking g ro up d ib id a ng inve stig a si, fund rising d a n c a p a c ity
b uild ing . Pro g re s ke g ia ta n ASEAN-WEN d ire nc a na ka n a ka n d ip re se nta si p a d a
p e rte mua n SO M-TC Me e ting d i Ma la ysia (Juni 2008) d a n p e rte mua np e rte mua n SO M-TC d ima sa -ma sa me nd a ta ng .
6. Re nc a na Pe rte mua n AEG -C ITES Me nd a ta ng
The 7th Me e ting o f AEG -C ITES d ire nc a na ka n a ka n d ila ksa na ka n d i Vie tna m
p a d a b ula n Me i 2009. Jika d imung kinka n (se sua i d e ng a n Ro le o f Pro c e d ure
fo r AEG -C ITES), Vie tna m se la ku ho st c o untry d iminta untuk me nja d wa lka n
(re sc he d ul) p e la ksa na a n p e rte mua n te rse b ut p a d a se kita r b ula n Se p te mb e r
2009 (3-4 b ula n se b e lum p e la ksa na a n C O P 15 C ITES). Jika ha l ha l te rse b ut
tid a k d imung kinka n, p a ra AMC s se p a ka t untuk me la kuka n p e rte mua n khusus
AEG -C TES p a d a se kita r b ula n Se p te mb e r 2009 g una me nyia p ka n p o sisi
ASEAN d a la m C O P 15 ya ng a ka n d a ta ng . Da la m ka ita n ini, d e le g a si d a ri
Brune i Da rusa la m me na wa rka n ke se d ia a nya untuk me nja d i p e nye le ng g a ra
p e rte mua n d ima ksud , te ta p i ke p utusa n le b ih la njut a ka n d iko nsulta sika n
te rle b ih ke p a d a p imp ina n le mb a g a nya .
7. La in-la in
AMC s me minta p e rha tia n C ITES Se kre ta ria t untuk me ne mp a tka n So uthe a st
Asia se b a g a i sa la h sa tu ka wa sa n ya ng me nja d i p rio rita s d a la m p ro g ra m MIKE
(Mo nito ring the ille g a l kiling o f e le p ha nts)
4
Tha ila nd se la ku le a d c o untry in ASEAN-WEN d iha ra p ka n d a p a t me nyua ra ka n
isu-isu se p uta r p e ng e lo la a n p usa t p e nye la ma ta n sa twa , ya ng te ng a h
d iha d a p i o le h se b a g ia n b e sa r AMC s, d a la m ASEAN-WEN Me e ting
me nd a ta ng d i Vie tna m se hing g a p e na ng a na nnya d a p a t d iup a ya ka n
me la lui p ro g ra m ke rja nya .
Se la in ha l-ha l d i a ta s, d e le g a si Philip p ine s se c a ra info rma l me la kuka n
p e rte mua n d e ng a n d e le g a si Ind o ne sia untuk me nya mp a ika n p e rha tia a nya
te nta ng
ke mung kina n
ke rja sa ma
d ib id a ng
p e na ng ka ra n
Ka ka tua .
Se b a g a ima na d ima klumi, Bird Inte rna tio na l Inc o rp o ra te d / Philip p ine s sa a t ini
te ng a h me ng e mb a ng ka n b ud id a ya Ka ka tua d a n p iha knya me la lui C ITES MA
Philip p ine s te la h me ng usulka n ke p a d a C ITES Se kre ta ria t untuk me re g iste r
ke g ia ta n b ud id a ya d ima ksud (c a p tive b re e d ing o p e ra tio n). Da la m ka ita n ini
C ite s MA Ind o ne sia (se b a g a i ra ng e sta te ) se c a ra fo rma l te la h me nya ta ka n
ke b e ra ta n a ta s usula n te rse b ut. Be rke na a n d e ng a n ha l te rse b ut, p e me rinta h
Philip p ine s b e rha ra p d a p a t b e rkunjung ke Ind o ne sia g una me mb a ha s le b ih
la njut te nta ng p e ma nfa a ta n ha sil b ud id a ya te rse b ut.
REKO M ENDA SI
Be rke na a a n d e ng a n ha sil p e rte mua n d i a ta s, d a n d a la m ra ng ka me mp e rkua t
p o sisi Ind o ne sia d a la m fo rum inte rna sio na l d ima sa -ma sa me nd a ta ng ,
khususnya ya ng te rka it d ib id a ng p e rd a g a ng a n tumb uha n d a n sa twa lia r,
kira nya ha l-ha l b e rikut p e rlu d iup a ya ka n:
1. Se ja la n d e ng a n sp irit so lid a rita s ASEAN, p a rtisip a si C ITES MA Ind o ne sia d a la m
p e rte mua n-p e rte mua n AEG -C ITES me nd a ta ng p e rlu d iting ka tka n d e ng a n
me ng ikutse rta ka n unit ke rja d a n le mb a g a ya ng te rka it, a nta ra la in d a ri LIPI
se la ku C ITES SA Ind o ne sia , De p a rte me n Ke la uta n d a n Pe rika na n, d a n p riva t
se kto r/ ind ustrie s ya ng b e rg e ra k d ib id a ng TSL.
2. Se b a g a ima na d ima klumi, ASEAN C ha rte r me rup a ka n ke ra ng a ka ke b ija ka n
ya ng a ka n me mp e rkua t ke rja AEG -C ITES d a la m me wujud ka n re nc a na
a ksinya . Untuk itu d ukung a n Ditje n PHKA/ De p hut se la ku C ITES MA p e rlu
d iup a ya ka n g una me mb a ntu me mp e rc e p a t p ro se s ra tifika sinya d i
Ind o ne sia .
3. Be rke na a n d e ng a n a g e nd a p e rte mua n ke -57 C ITES Sta nd ing C o mitte e ya ng
a ka n b e rla ng suing d i G e ne va ta ng g a l 14-15 Juli 2008, se yo g ya nya Ind o ne sia
d a p a t me ng ha d iri ke g ia ta n te rse b ut g una me mb e rika n p e nje la sa n le b ih
la njut te nta ng b e rb a g a i ke b ija ka n p e me rinta h d a n up a ya ya ng te la h
d ila kuka n d a la m me na ng a ni isu-isu p e ng e lo la a n sp e sie s, khususnya ya ng
a ka n d ib a ha s d a la m p e rte mua n te rse b ut, a nta ra la in o ra ng uta n, ha rima u,
5
d a n C ya nthe a c o nta mina s, d ima na Ind o ne sia te rma suk se b a g a i ra ng e
sta te .
4. Antisip a si p e ng a ng g a ra n untuk me ma stika n ke ikutse rta a n Ind o ne sia d a la m
C O P 15 C ITES p e rlu d ire nc a na ka n d e ng a n se b a ik-b a iknya a g a r
p e nd a na a nya d a p a t d ire a lisa sika n te p a t p a d a wa ktunya . Ha l ini
d isa mp a ika n me ng ing a t ja d wa l C O P 15 C ITES a ka n d ila ksa na ka n p a d a
p e rte ng a ha n Ja nua ri 2010 d ima na ke te rse d ia a n a ng g a ra n p e me rinta h
d ip e rkira ka n ma sih b e lum sia p d ig una ka n.
5. Ta wa ra n ke rja sa ma Philip p ine s d a la m ke g ia ta n b ud id a ya b urung Ka ka tua
se b a g a ima na ya ng te la h d isa mp a ika n se c a ra info rma l ke p a d a d e le g a si
Ind o ne sia , se yo g ya nya d ib a ha s le b ih la njut d a la m p e rte mua n b ila te ra l.
Da la m p e rte mua n te rse b ut, C ITES MA Ind o ne sia p e rlu me lib a tka n p a ra
p iha k te rka it, a nta ra la in se p e rti p a ra p e na ng ka r d a n LIPI.
Sumber:
Subdit Konvensi, Direktorat Konservasi Keanekaragaman Hayati, Ditjen PHKA
6
THE 6 TH M EETING O F THE A SEA N EX PERT G RO UP O N C ITES (A EG - C ITES)
C ho nb uri - Tha ila nd , 21-23 Me i 2008
The ASEAN Exp e rt G ro up o n C ITES (AEG -C ITES) me rup a ka n sa la h sa tu fo rum
d ia lo g ASEAN Me mb e r C o untrie s (AMC s) ya ng d ise le ng g a ra ka n d a la m ra ng ka
me mb a ng un ke se p a ha ma n b e rsa ma a ta s b e rb a g a i p ro p o sa l ya ng disa mp a ika n
ke C O P C ITES d a n p e nye la ra sa n/ha rmo nisa si p o sisi ASEAN p a d a C ITES d a n isu-isu
p e rd a g a ng a n sa twa lia r. Ang g o ta AEG -C ITES te rd iri d a ri re p re se nta tif
o ffic ia l/ind ivid u ya ng ditunjuk o le h AMC s. Me re ka b e rte mu se c a ra p e rio d ik
(minima l se tia p 2-4 b ula n se b e lum C O P to C ITES) d a n p e la ksa na a nya d iko o rd inir
o le h ho st c o untry ya ng ditunjuk se c a ra b e rg a ntia n.
Pa d a p e rte mua n AEG -C ITES ke 6 ini, Pe me rinta h Tha ila nd (Dire c to ra te G e ne ra l
o f Na tio na l Pa rk, Wildlife a nd Pla nt C o nse rva tio n De p a rtme nt o f Tha ila nd ) b e rtind a k
se la ku tua n ruma h. Da la m p e rte mua n ini, te rc a ta t se b a nya k 55 p e se rta ikut
b e rp a rtisip a si, a nta ra la in: 36 o ra ng b e ra sa l d a ri se luruh p e rwa kila n/d e le g a si AMC s
(ke c ua li Mya nma r), 10 o ra ng o b se ve r (Tha ila nd ), 3 o ra ng re se o urse p e rso n (C ite s
Se c re ta ria t, ASEAN Se c re ta ria t d a n a ng g o ta C ITES Anima l C o mmitte e ) d a n 6 o ra ng
d a ri c ivil so c ie ty/NG O s/Inte rg o ve rnme nta l o rg a niza tio n (SEAFDEC , Tra ffic So uthe a st
Asia , ASEAN-WEN Sup p o rt Pro g ra m, d a n UNO DC Re g io na l C e ntre fo r Ea st Asia a nd
the Pa c ific ).
Se la in ke g ia ta n p e rte mua n, p e me rinta h Tha ila nd se la ku tua n ruma h jug a
me ng g e la r ke g ia ta n side e ve nt (p ub lic disp la y) se la ma b e rla ng sung nya ke g ia ta n
p e rte mua n (a nta ra la in d iikuti o le h Sisa c ha na La i Pytho n Fa rm/Tha ila nd, Unite d
Le a the r Pro d uc t/Tha ila nd, WC S Tha ila nd, WWF Tha ila nd, SEAFDEC , Tra ffic So uthe a st
Asia , Bird Inte rna tio na l Inc o rp o ra te d /Philip ine , Ula ira c h C ro c o d ile Fa rm/Tha ila nd,
Unite d Pa c ific Tra d ing C o Ltd da n C ITES MAs, Po lic e a nd C usto ms o f Tha i
G o ve rnme nt), d a n kunjung a n la p a ng a n/fie ld trip ke Srira nc ha Tig e r Zo o d a n
No ng no o c h Tro p ic a l Bo ta nic a l G a rd e n p a d a ta ng g a l 23 Me y 2008.
Se kila s g a mb a ra n me ng e na i ke g ia ta n the 6th Me e ting o f the ASEAN Exp e rt
G ro up o n C ITES d isa mp a ika n d a la m la p o ra n ini se b a g a i p e rta ng g ung ja wa b a n
a ta s p e la ksa na a n p e rja la na n d ina s d a la m me ng ikuti ke g ia ta n d ima ksud .
A G ENDA PERTEM UA N
Ke se luruha n a g e nd a ya ng d ija d wa lka n d a la m p e rte mua n ini (me nc a kup
se b a nya k 16 ite m ) te rb a g i ke d a la m se si p e mb uka a n, se si p e rsid a ng a n, d a n se si
p e nutup a n ya ng d iisi d e ng a n p e ng e sa ha n la p o ra n p e rte mua n ( Ad o p tio n o f
the re p o rt).
Pa d a se si p e mb uka a n a nta ra la in d isa mp a ika n b e b e ra p a ka ta sa mb uta n d a ri
re p re se nta tif ASEAN Se c re ta ria t (Mr. Hta in Lin), C ITES se c re ta ria t (Mr. Jo na tha n
BARZDO ) d a n Dire c to r G e ne ra l o f the Na tio na l Pa rk, Wild life a nd Pla nt
C o nse rva tio n De p a rtme nt o f Tha ila nd (Mr C ha le rmsa k Wa nic hso mb a t), se rta
p e ng a tura n ta ta c a ra p e rsid a ng a n & p re se nta si d a ri Tra ffic So uthe a st Asia ,
Unite d Na tio ns O ffic e o n Drug s a nd C rime (UNO DC ) d a n the So uthe a st Asia n
Fishe rie s De ve lo p me nt C e nte r (SEAFDEC ).
Pa d a
se si p e rsid a ng a n,
ke g ia ta n
p e rte mua n
d ila ksa na ka n
ta np a
me ng ikutse rta ka n p iha k c ivil so c ie ty/ NG O s/ Inte rg o ve rnme nta l o rg a niza tio n.
Se luruh p ro se s p e rsid a ng a n d ig e la r se c a ra p le na ry ya ng d ip imp in o le h Mr
Wic ha r Thitip ra se rt, De p a rtme nt o f Ag ric ulture Tha ila nd (se la ku C ha irma n) d a n
1
Mr. Tha i Truye n, Fo re st Pro te c tio n De p a rtme n o f Vie t Na m (se la ku Vic e C ha irma n). Ma te ri p e rsid a ng a n, a nta ra la in me nc a kup :
- Isu-isu stra te g is ya ng b e rke mb a ng d a ri ha sil ASEAN Me e ting (a nta ra la in
te rka it d e ng a n ASEAN C ha rte r d a n ASEAN Ec o no mic C o mmunity Blue p rint),
d a n ha sil p e rte mua n ke 5 AEG -C ITES
- Up d a te C ITES c o mmite e me e ting (Sta nd ing C o mmitte e , Anima l d a n p la nt
c o mmitte e ), d a n p e la ksa na a n C ITES p a sc a C O P 14 d a ri ma sing -ma sing
AMC s (c o untry re p o rt), se rta p ro g re s ke g ia ta n ASEAN-WEN;
- Re vie w p e la ksa na a n Stra te g ic Pla n o f Ac tio n (SPA) o n ASEAN c o o p e ra tio n in
C ITES a nd Re g io na l Ac tio n Pla n (RAP) o n The Tra d e o f Wild Fa una a nd Flo ra
(2005-2010)
- Re nc a na p e rte mua n AEG -C ITES ya ng a ka n d a ta ng .
PO KO K- PO KO K HA SIL PETERM UA N
Be b e ra p a ha l p e nting ya ng d a p a t d ip e tik d a ri ha sil p e rte mua n AEG -C ITES ke 6
d i a ta s d a n p e rlu me nja d i p e rha tia n le b ih la njut a nta ra la in d a p a t d ike muka ka n
se b a g a i b e rikut:
1. Sta te me n d a ri Tra ffic So uthe a st Asia , UNO DC , SEAFDEC
-
Se ja k p e rte mua n AEG -C ITES ya ng la lu, d ila p o rka n b a hwa Tra ffic So uth
Ea st Asia te la h b a nya k me la kuka n ke g ia ta n surve y p a sa r te nta ng
p e rd a g a ng a n C ite s listie d sp e c ie s d i Ind o ne sia d a n Tha ila nd . Pa d a le ve l
na sio na l, Tra ffic So uthe a st Asia te la h me nye le sa ika n ke g ia ta n surve y
se le sa i ha rima u, p e nyu, d a n ula r. Se me nta ra p a d a ting ka t re g io na l,
Tra ffic b e ke rja sa ma d e ng a n ASEAN WEN, te la h me la kuka n b e b e ra p a
ke g ia ta n tra ining wo rksho p , a nta ra la in d ib id a ng inve stig a si ( wild life c rime
inve nstig a tio n ), yud ic ia l sup p o rt d a n p e ra tura n p e rd a g a ng a n tumb uha n
d a n sa twa lia r ( wild life tra de re g ula tio n ). Se sua i d e ng a n ko mitme nnya ,
Tra ffic ma sih a ka n te rus me la kuka n d ukung a n untuk p e la ksa na a n ASEAN
Re g io na l Ac tio n Pla n d a n p e nyia p a n p ro je c t p ro p o sa l ya ng a ka n
d ia juka n ke d o no r inte rna sio na l.
-
UNO DC d a la m p re se nta sinya me ma p a rka n a ka n p e nting nya p e ra n d a n
me ka nisme Bo rd e r Lia iso n O ffic e s (BLO ) d a la m me re sp o n isu-isu
tra nsna tio na l, se rta me ng himb a u AMC s a g a r me ma nfa a tka n BLO d a la m
up a ya me ng a d d re s isu-isu p e rd a g a ng a n sa twa lia r. Da la m ka ita n ini
d iinfo rma sika n b a hwa isu-isu te rka it d e ng a n tra nsna tio na l c rime (a nta ra
la in d rug d a n huma n tra ffic king ) se c a ra te rp isa h b e ra d a d ib a wa h
p e na ng a na n ASEAN Se nio r O ffic ia ls Me e ting o n Tra nsna tio na l C rime
(SO M-TC ) d a n ko la b o ra si a nta ra UNO DC & SO M-TC sa a t ini te ng a h
d ike mb a ng ka n.
2
-
Pa d a p e rte mua n SO M-AMAF 2001, te la h d ise p a ka ti b a hwa p e ng e lo la a n
p e rika na n ko me rsia l, te rma suk sha rk d a n ika n-ika n ha sil b ud id a ya untuk
tid a k d ima sukka n ke d a la m me ka nisme C ITES, te ta p i se b a iknya me ng ikuti
ke b ija ka n d a n c o d e o f c o nd uc t d a ri FAO .
2. Info rma si d a ri Se kre ta ria t ASEAN
-
ASEAN C ha rte r ya ng te la h d ita nd a ta ng a ni o le h p a ra p e mimp in ASEAN
p a d a ta ng g a l 20 No p e mb e r 2007, me rup a ka n instrume n p e nting ya ng
na ntinya d a p a t d ima nfa a tka n untuk me mp e rkua t ke rja AEG -C ITES
khususnya d a la m me mb a ng un ke se p a ha ma n/ c o mo n p o sitio n te nta ng
isu-isu C ITES se b e lum C O P. Aka n te ta p i sa mp a i se ja uh ma sih te rd a p a t
e mp a t ne g a ra ASEAN (te rma suk Ind o ne sia ) ya ng b e lum me ra tifika sinya ,
se hing g a instrume n te rse b ut b e lum d a p a t d ib e rla kuka n se c a ra e ffe ktif.
Untuk itu d ihimb a u a g a r ke e mp a t ne g a ra ASEAN te rse b ut (Ind o ne sia ,
Philip p ine s, Tha ila nd , & Mya nma r) d a p a t se g e ra me ra tifika si ASEAN
C ha rte d ima ksud p a d a a khir 2008.
-
ASEAN Ec o no mic C o mmunity (AEC ) Blue p rint se b a g a ima na ya ng te la h
d ie nd o o rse d a la m ASEAN Sumit ke 13, No p e mb e r 2007, me rup a ka n
d o kume n stra te g is ya ng a ka n me nja d i a c ua n b a g i ASEAN e c o no mic
inisia tive . Pe la ksa na a n b e rb a g a i stra te g i d a n re nc a na a ksi ya ng
d ija d wa lka n d a la m AEC Blup rint sa a t ini te ng a h d a la m p ro se s re vie w o le h
unit unit ke le mb a g a a n ASEAN. Untuk itu, p a ra a ng g o ta ASEAN
d iha ra p ka n d a p a t me mb e rika n inp ut/ ma suka n khususnya te nta ng isu-isu
p e rd a g a ng a n ya ng te rka it d e ng a n C ITES ke p a d a ASEAN Se kre ta ria t.
3. Info rma si d a ri C ITES Se kre ta ria t
Se b a g a ima na d ila p o rka n o le h C ITES Se kre ta ria t (d isa mp a ika n o le h Mr.
Jo na tha n Ba rzd o ), d a p a t d ike muka ka n b a hwa :
-
C O P 15 C ITES a ka n d ila ksa na ka n d i Do ha , Q ua ta r p a d a p e rte ng a ha n
Ja nua ri 2010. De ng a n d e mikia n se luruh b a ha n p e rtimb a ng a n ya ng a ka n
d iusulka n p a d a C O P se yo g ya nya d a p a t d isa mp a ika n ke p a d a C ITES
Se kre ta ria t p a ling la mb a t p a d a p e rte ng a ha n Ag ustus 2008.
-
Pe rte mua n C ITES Sta nd ing C o mmitte e ke 57 (SC -57) a ka n d ila ksa na ka n d i
G e ne va ta ng g a l 14-18 Juli 2008. Be b e ra p a a g e nd a ya ng a ka n d ib a ha s
d a la m p e rte mua n te rse b ut, sa ng a t te rka it d e ng a n ke p e nting a n
Ind o ne sia , khususnya b e b e ra p a p e rma sa la ha n ya ng te rka it d e ng a n
C ya the a c o nta mina s (Re vie w o f Sig nific a nt Tra d e ), o ra ng uta n (up d a te
e nfo rmc e me n) d a n tig e r (Imp le me nta tio n o f Re so lutio n C o nf.12.5).
-
Pe nye le sa ia n te rha d a p isu-isu te rka it d e ng a n ke b e ra ta n Ind o ne sia a ta s
usula n Philip p ine te nta ng re g istra si ke g ia ta n b ud id a ya b urung Ka ka tua
3
(C a p tib e b re e d ing o p e ra tio n) ya ng d ike mb a ng ka n o le h Bird Inte rna io na l
Inc o rp o ra te d , jika se kira nya ma sih d ip e rso a lka n, a ka n d ib a ha s le b ih la njut
p a d a C O P 15.
4. Stra te g ic Pla n o f Ac tio n (SPA) a nd Re g io na l Ac tio n Pla n (RAP) 2005-2010
Se luruh ke g ia ta n ya ng b e ra d a d ib a wa h ke ra ng ka SPA o n ASEAN
C o o p e ra tio n in C ITES d a n RAP o n the Tra d e o f Wild Fa una a nd Flo ra ya ng
d ila ksa na ka n se ja k 2005 hing g a 2010, p e rlu d imo nito r d a n d ie va lua si se b a g a i
d a sa r p e nyusuna n RAP ya ng b a ru. Da la m ka ita n ini, m e ng ing a t b a hwa
me ka nisme mo nito ring d a n a sse sme nt ya ng te ng a h d ib a ng un d a la m AEC
b lue p rint a ka n me miliki ta rg e t ja ng ka wa ktu hing g a 2015, Ase a n Se kre ta ria t
me nya ra nka n a g a r p e ng g una a n time line ya ng sa ma jug a d ip e rtimb a ng ka n
d a la m p e nyusuna n RAP fo r AEG -C ITES ya ng b a ru.
5. Pro g re s ke g ia ta n ASEAN-WEN
Se b a g a ima na d ila p o rka n o le h Se nio r o ffic e r d a ri Pro g ro m C o o rd ina tio n Unit
(PC U) o f ASEAN WEN (Dr. C ho o mp ho n Suc ka se m ) d a p a t d ike muka ka n
b a hwa se ja uh ini ASEAN-WEN te la h me nye le ng g a ra ka n 2 re g io na l me e ting ,
me re krut te na g a PC U, me ng e mb a ng ka n ASEAN-WEN we b site , se rta
me mb e ntuk wo rking g ro up d ib id a ng inve stig a si, fund rising d a n c a p a c ity
b uild ing . Pro g re s ke g ia ta n ASEAN-WEN d ire nc a na ka n a ka n d ip re se nta si p a d a
p e rte mua n SO M-TC Me e ting d i Ma la ysia (Juni 2008) d a n p e rte mua np e rte mua n SO M-TC d ima sa -ma sa me nd a ta ng .
6. Re nc a na Pe rte mua n AEG -C ITES Me nd a ta ng
The 7th Me e ting o f AEG -C ITES d ire nc a na ka n a ka n d ila ksa na ka n d i Vie tna m
p a d a b ula n Me i 2009. Jika d imung kinka n (se sua i d e ng a n Ro le o f Pro c e d ure
fo r AEG -C ITES), Vie tna m se la ku ho st c o untry d iminta untuk me nja d wa lka n
(re sc he d ul) p e la ksa na a n p e rte mua n te rse b ut p a d a se kita r b ula n Se p te mb e r
2009 (3-4 b ula n se b e lum p e la ksa na a n C O P 15 C ITES). Jika ha l ha l te rse b ut
tid a k d imung kinka n, p a ra AMC s se p a ka t untuk me la kuka n p e rte mua n khusus
AEG -C TES p a d a se kita r b ula n Se p te mb e r 2009 g una me nyia p ka n p o sisi
ASEAN d a la m C O P 15 ya ng a ka n d a ta ng . Da la m ka ita n ini, d e le g a si d a ri
Brune i Da rusa la m me na wa rka n ke se d ia a nya untuk me nja d i p e nye le ng g a ra
p e rte mua n d ima ksud , te ta p i ke p utusa n le b ih la njut a ka n d iko nsulta sika n
te rle b ih ke p a d a p imp ina n le mb a g a nya .
7. La in-la in
AMC s me minta p e rha tia n C ITES Se kre ta ria t untuk me ne mp a tka n So uthe a st
Asia se b a g a i sa la h sa tu ka wa sa n ya ng me nja d i p rio rita s d a la m p ro g ra m MIKE
(Mo nito ring the ille g a l kiling o f e le p ha nts)
4
Tha ila nd se la ku le a d c o untry in ASEAN-WEN d iha ra p ka n d a p a t me nyua ra ka n
isu-isu se p uta r p e ng e lo la a n p usa t p e nye la ma ta n sa twa , ya ng te ng a h
d iha d a p i o le h se b a g ia n b e sa r AMC s, d a la m ASEAN-WEN Me e ting
me nd a ta ng d i Vie tna m se hing g a p e na ng a na nnya d a p a t d iup a ya ka n
me la lui p ro g ra m ke rja nya .
Se la in ha l-ha l d i a ta s, d e le g a si Philip p ine s se c a ra info rma l me la kuka n
p e rte mua n d e ng a n d e le g a si Ind o ne sia untuk me nya mp a ika n p e rha tia a nya
te nta ng
ke mung kina n
ke rja sa ma
d ib id a ng
p e na ng ka ra n
Ka ka tua .
Se b a g a ima na d ima klumi, Bird Inte rna tio na l Inc o rp o ra te d / Philip p ine s sa a t ini
te ng a h me ng e mb a ng ka n b ud id a ya Ka ka tua d a n p iha knya me la lui C ITES MA
Philip p ine s te la h me ng usulka n ke p a d a C ITES Se kre ta ria t untuk me re g iste r
ke g ia ta n b ud id a ya d ima ksud (c a p tive b re e d ing o p e ra tio n). Da la m ka ita n ini
C ite s MA Ind o ne sia (se b a g a i ra ng e sta te ) se c a ra fo rma l te la h me nya ta ka n
ke b e ra ta n a ta s usula n te rse b ut. Be rke na a n d e ng a n ha l te rse b ut, p e me rinta h
Philip p ine s b e rha ra p d a p a t b e rkunjung ke Ind o ne sia g una me mb a ha s le b ih
la njut te nta ng p e ma nfa a ta n ha sil b ud id a ya te rse b ut.
REKO M ENDA SI
Be rke na a a n d e ng a n ha sil p e rte mua n d i a ta s, d a n d a la m ra ng ka me mp e rkua t
p o sisi Ind o ne sia d a la m fo rum inte rna sio na l d ima sa -ma sa me nd a ta ng ,
khususnya ya ng te rka it d ib id a ng p e rd a g a ng a n tumb uha n d a n sa twa lia r,
kira nya ha l-ha l b e rikut p e rlu d iup a ya ka n:
1. Se ja la n d e ng a n sp irit so lid a rita s ASEAN, p a rtisip a si C ITES MA Ind o ne sia d a la m
p e rte mua n-p e rte mua n AEG -C ITES me nd a ta ng p e rlu d iting ka tka n d e ng a n
me ng ikutse rta ka n unit ke rja d a n le mb a g a ya ng te rka it, a nta ra la in d a ri LIPI
se la ku C ITES SA Ind o ne sia , De p a rte me n Ke la uta n d a n Pe rika na n, d a n p riva t
se kto r/ ind ustrie s ya ng b e rg e ra k d ib id a ng TSL.
2. Se b a g a ima na d ima klumi, ASEAN C ha rte r me rup a ka n ke ra ng a ka ke b ija ka n
ya ng a ka n me mp e rkua t ke rja AEG -C ITES d a la m me wujud ka n re nc a na
a ksinya . Untuk itu d ukung a n Ditje n PHKA/ De p hut se la ku C ITES MA p e rlu
d iup a ya ka n g una me mb a ntu me mp e rc e p a t p ro se s ra tifika sinya d i
Ind o ne sia .
3. Be rke na a n d e ng a n a g e nd a p e rte mua n ke -57 C ITES Sta nd ing C o mitte e ya ng
a ka n b e rla ng suing d i G e ne va ta ng g a l 14-15 Juli 2008, se yo g ya nya Ind o ne sia
d a p a t me ng ha d iri ke g ia ta n te rse b ut g una me mb e rika n p e nje la sa n le b ih
la njut te nta ng b e rb a g a i ke b ija ka n p e me rinta h d a n up a ya ya ng te la h
d ila kuka n d a la m me na ng a ni isu-isu p e ng e lo la a n sp e sie s, khususnya ya ng
a ka n d ib a ha s d a la m p e rte mua n te rse b ut, a nta ra la in o ra ng uta n, ha rima u,
5
d a n C ya nthe a c o nta mina s, d ima na Ind o ne sia te rma suk se b a g a i ra ng e
sta te .
4. Antisip a si p e ng a ng g a ra n untuk me ma stika n ke ikutse rta a n Ind o ne sia d a la m
C O P 15 C ITES p e rlu d ire nc a na ka n d e ng a n se b a ik-b a iknya a g a r
p e nd a na a nya d a p a t d ire a lisa sika n te p a t p a d a wa ktunya . Ha l ini
d isa mp a ika n me ng ing a t ja d wa l C O P 15 C ITES a ka n d ila ksa na ka n p a d a
p e rte ng a ha n Ja nua ri 2010 d ima na ke te rse d ia a n a ng g a ra n p e me rinta h
d ip e rkira ka n ma sih b e lum sia p d ig una ka n.
5. Ta wa ra n ke rja sa ma Philip p ine s d a la m ke g ia ta n b ud id a ya b urung Ka ka tua
se b a g a ima na ya ng te la h d isa mp a ika n se c a ra info rma l ke p a d a d e le g a si
Ind o ne sia , se yo g ya nya d ib a ha s le b ih la njut d a la m p e rte mua n b ila te ra l.
Da la m p e rte mua n te rse b ut, C ITES MA Ind o ne sia p e rlu me lib a tka n p a ra
p iha k te rka it, a nta ra la in se p e rti p a ra p e na ng ka r d a n LIPI.
Sumber:
Subdit Konvensi, Direktorat Konservasi Keanekaragaman Hayati, Ditjen PHKA
6