Modul Pembolehubah UPSR - Sumber Pendidikan modul pembolehubah
KEMAHIRAN
PROSES SAINS
(Sains UPSR Bahagian B)
NAMA :
1. PEMBOLEH UBAH
Pemboleh ubah ialah faktor-faktor atau perkara-perkara yang boleh mempengaruhi
sesuatu eksperimen Sains.
Pada umumnya, untuk menulis sesuatu pembolehubah ianya mengandungi dua perkara
iaitu parameter dan benda kecuali berkaitan dengan masa seperti tahun, bulan, minggu
dan hari. Ianya hanya mengandungi parameter sahaja.
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Pemboleh ubah = Parameter +
Benda
Contoh – contoh parameter:
Isipadu
Masa
Panjang
Suhu
Kuantiti
Jenis
Bilangan
Baka
Tempoh
Jarak
Keadaan
Kecerahan
Kehadiran
Saiz
Warna
Contoh-Contoh Benda
Air yang tinggal
Ais melebur
Anak ayam
Udara kandang
Kain
Permukaan
Tuala
Magnet
Pokok
Mentol
Kereta
Ladang
Bola
Tikus
Air mendidih
Tanah
Contoh soalan:
- Apakah yang diubah ? / Apakah yang diukur ? / Apakah yang ditetapkan?
- Tuliskan dua maklumat yang dikenal pasti ........
- Berikan satu maklumat ..................................
Latihan: Tuliskan pemboleh ubah berikut dengan lengkap mengikut gambar atau
maklumat yang diberikan.
a)
b)
Air
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
c)
……………………….……
Parameter
………….
Benda
d)
Tali
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
……………………….……
Parameter
………….
Benda
2
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
e)
ISNIN SELASA
RABU
KHAMIS
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
g)
80 km/jam
95 km/jam
f)
JANUARI FEBRUARI MAC APRIL
……………………….……
Parameter
h)
120 km/jam
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
i)
W
k)
Y
……………………….……
Parameter
j)
230 g
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
X
………….
Benda
220 g
……………………….……
Parameter
l)
Z
………….
Benda
250 g
………….
Benda
Benang
A
B
C
D
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
m)
……………………….……
Parameter
………….
Benda
n)
40oC
P
60oC
Q
Air
79oC
R
100oC
S
85oC
T
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
Ahmad
40 tahun
Ah Kau
20 tahun
……………………….……
Parameter
Linggam
35 tahun
………….
Benda
3
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
JENIS-JENIS PEMBOLEH UBAH
Terdapat 3 pemboleh ubah;
a) Pemboleh ubah dimanipulasikan (PM) // Apa yang diubah
- Perkara yang kita ubah-ubah diawal sesuatu eksperimen.
b) Pemboleh ubah bergerak balas (PB) // Apa yang diukur / diperhatikan
- Hasil eksperimen / keputusan eksperimen yang diperhatikan / dicatat.
c) Pemboleh ubah malar (PMalar) // Apa yang ditetapkan / dimalarkan / sama
- Perkara yang ditetapkan / sama supaya tidak mempengaruhi keputusan
eksperimen.
CARA-CARA MENGENAL PASTI PEMBOLEH UBAH
Pemboleh ubah boleh dikenal pasti melalui:
1. Graf
2. Jadual
3. Ayat
4. Gambar
a) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui Graf.
4
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Apa yang diukur (PB)
Apa yang diubah (PM)
Contoh 1
Saiz fasa bulan
Bulan purnama
Purnama baru
Purnama lama
Bulan separa
Bulan separa
Bulan sabit baru
1
4
Bulan sabit lama
15
U
30
Hari
Anak
bulan
(UPSR 2009/B/4)
PM : ..............................................................................................................
PB : ...............................................................................................................
Contoh 2
5
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Bilangan spesies haiwan yang pupus
50
35
20
10
5
1800
1850
1900
1950
Tahun
2000
(UPSR 2004 / B/ 1)
PM : ..............................................................................................................
PB : ...............................................................................................................
Contoh 3:
Bilangan buah yang dihasilkan
Jisim baja
PM : ..............................................................................................................
PB : ...............................................................................................................
b) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui Jadual
6
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Pada umumnya, kita boleh mengenal pasti pemboleh ubah seperti berikut:
a) Jadual menegak
Kolum
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PB)
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PB)
b) Jadual Melintang
Tajuk
Baris
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PB)
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
Tajuk
(PB)
Biasanya dalam jadual menegak, apa yang diukur (PB) adalah pada kolum yang
akhir.
Bagi jadual berbentuk menegak, untuk menentukan sama ada kolum 1 atau 2, apa
yang diubah (PM) atau apa yang ditetapkan (P MALAR) kita perlu melihat data yang
diberikan.
Jika datanya tidak sama maka kolum tersebut adalah apa yang diubah (PM).
Jika datanya sama maka kolum tersebut adalah apa yang ditetapkan (P MALAR).
Begitu jugalah bagi jadual berbentuk melintang, apa yang diukur (PB) adalah pada
baris yang akhir.
Untuk menentukan sama ada baris 1 atau baris 2, apa yang diubah (PM) atau apa
yang tetap (P MALAR) kita perlu melihat data yang diberikan.
Jika datanya tidak sama maka baris tersebut adalah apa yang diubah (PM).
Jika datanya sama maka baris tersebut adalah apa yang ditetapkan
(P MALAR)
7
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Contoh 1
Sekumpulan murid menggunakan objek yang berbeza untuk mengukur panjang sebuah meja.
Jadual di bawah menunjukkan keputusan penyiasatan ini.
(UPSR 2009/B/2)
Apa yang diubah (PM)
sebab data tidak sama
Objek
Apa yang diukur (PB)
Bilangan ukuran yang diambil
18
8
5
AUh hanya ada benda iaitu ............................ dinyatakan. Pastikan PM ada parameter.
Parameternya ialah Panjang. Jadi PM ialah ................................................................
AUr
ada
parameter
tapi
tiada
benda.
Bendanya
meja.
Oleh
itu
PB
ialah ................................................................................. Benda boleh di dapati dari soalan.
Contoh 2
Empat helai sapu tangan basah yang serupa, Q, R, S dan T masing-masing disidai di bawah
kipas yang berlainan. Jisim setiap sapu tangan itu ialah 100 g. Selepas 1 jam, jisim setiap sapu
tangan direkodkan seperti ditunjukkan dalam Jadual di bawah:
(UPSR 2008/B/3)
Apa yang ditetapkan
(P MALAR)
Sapu tangan
Q
R
Apa yang diubah (PM)
sebab data tidak sama
Kelajuan Kipas
(0) Tiada
(1) Rendah
Apa yang diukur (PB)
Jisim selepas 1 jam / g
95
90
S
(2) Sederhana
80
T
(3) Tinggi
65
P MALAR : ………………………………………………. Parameter perlu dicari dengan membaca
soalan. Benda telah diberi.
PM : …………………………………………………………………..
PB: …………………………………………………………………... Benda perlu dicari dengan
membaca soalan. Parameter telah dicari.
8
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Contoh 3
Jadual di bawah menunjukkan keputusan suatu penyiasatan tentang penyejukan 500 ml air.
(UPSR 2003 / B/2)
Apa yang diubah (PM) Perlu cari BENDA.
sebab data tidak sama
PM : …………………………………………………………
Masa / Minit
Suhu air / oC
0
98
Apa yang diukur (PB)
2
86
4
76
6
68
8
62
12
56
10
58
PB: ……………………………………………..
P MALAR: ……………………………………… atau ……………………………………….
Untuk mencari PM, kita kenal pasti benda yang dikaji dalam penyiasatan ini. Kemudian cari
parameternya. Di sini benda yang dikaji ialah ................................................
Contoh 4
Mariah menjalankan penyiasatan pada suatu hari cerah. Dia menggunakan sebatang tiang
yang tingginya 100 cm. Mariah mengukur panjang bayang-bayang tiang itu dan menentukan
arah bayang-bayang tersebut. Keputusan penyiasatan dicatat dalam jadual di bawah.
Waktu
Panjang bayangbayang / cm
Arah bayang-bayang
10.am
11 am
12.00
1 pm
2 pm
3 pm
4 pm
90
50
20
0
20
50
90
Barat
Barat
Barat
Tiada
Timur
Timur
Timur
(UPSR 2001 /B/5)
PM : …………………………………………………………..
PB: ……………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………
Dalam soalan ini, terdapat 2 perkara yang diukur.
Perkara yang ditetapkan tidak terdapat dalam jadual . Ia perlu dicari dalam ayat.
Contoh 5
9
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang didapati tentang satu penyiasatan yang
dijalankan terhadap ikan dalam sebatang sungai pada tahun 1990 dan 1999.
(UPSR 2001/B/1)
Tahun penyiasatan dilakukan
1990
1999
Purata berat ikan / kg
0.5
1.0
Bilangan spesies ikan
2
5
Apa yang diukur (PB)
Apa yang diubah (PM)
Jadual di atas agak berlainan dengan apa yang telah diterangkan di atas. Di sini murid perlu
memikirkan yang mana penyebab dan yang mana akibat.
Disebabkan tahun penyiasatan maka akibatnya purata berat ikan dan bilangan spesies ikan
berubah. Maka:
PM: ...............................................................................
PB: ...............................................................................
c) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui ayat
Pemboleh Ubah
Dimanipulasikan
/ Apa
yang diubah (PM)
Bergerakbalas / Apa yang
diukur (PB)
Malar / Apa yang tetap
(P MALAR)
Perkataan Petunjuk
Berbeza / berlainan / diubah
Diperhatikan / dicatat / diukur / direkodkan
Sama / setiap / malar / se…….. / satu
GARISKAN PERKATAAN PETUNJUK BAGI SETIAP SOALAN DI BAWAH.
Contoh 1 (UPSR 2009):
Rajah 3 menunjukkan suatu penyiasatan tentang dua model yang diperbuat daripada bilangan
gulungan kertas yang berlainan. Kedua-dua model itu ditiup menggunakan kipas dengan laju
yang sama.
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
10
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Contoh 2 (UPSR 2009):
Yasmin menjalankan satu penyiasatan untuk mengkaji kesan yis ke atas adunan tepung.
Kuantiti yis yang berbeza dimasukkan ke dalam empat adunan tepung, Q, R, S dan T. Rajah 1
menunjukkan ketinggian adunan selepas 30 minit.
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 3 (UPSR 2009)
Empat helai sapu tangan basah yang serupa, Q, R, S dan T masing-masing disidai di bawah
kipas yang berlainan. Jisim setiap sapu tangan itu ialah 100 g. Selepas 1 jam, jisim setiap sapu
tangan direkodkan seperti ditunjukkan dalam Jadual di bawah
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 4
Dalam satu penyiasatan, seorang murid telah menggerakkan sebuah kereta mainan pada
empat jenis permukaan yang berlainan K, L, M, dan N sejauh 2 meter. Graf bar di bawah
menunjukkan masa yang diambil oleh kereta mainan untuk sampai ke penamat bagi setiap
permukaan.
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 5
Rajah di bawah menunjukkan susunan radas yang digunakan dalam satu eksperimen yang
dilakukan oleh sekumpulan murid. Garam yang berlainan saiz dimasukkan ke dalam 500 ml air.
Kemudian dikacau sehingga larut. Masa untuk garam melarut dicatatkan
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
d) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui Gambar
11
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Pemboleh Ubah
Dimanipulasikan / Apa
yang diubah (PM)
Bergerakbalas / Apa yang
diukur (PB)
Malar / Apa yang tetap
(P MALAR)
Petunjuk
Cari perbezaan gambar yang diberi.
Pastikan yang mana penyebab / diubah di awal
eksperimen.
Cari perbezaan gambar yang diberi.
Pastikan yang mana akibat dari perkara yang diubah / hasil
eksperimen
Cari persamaan gambar yang diberikan.
Contoh 1 (UPSR 2009):
R
Cerah
S
Lebih cerah
T
Paling Cerah
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 2 (UPSR 2009)
Adunan Tepung
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 3: (UPSR 2007) – Gerhana Matahari
12
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 4: UPSR 2007
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
LATIHAN: PEMBOLEH UBAH
13
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Berdasarkan soalan-soalan di bawah, nyatakan:
a) Apa yang diubah (PM);
b) Apa yang diukur (PB); dan
c) Apa yang ditetapkan (P MALAR).
1.
Dua magnet digunakan
mengkaji bilangan pin
mampu ditarik olehnya.
untuk
yang
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
2.
L, M, N, O, dan P adalah 5
ladung yang mempunyai berat
yang sama.
Bandul diayun
serentak dengan cara yang
sama untuk menyukat bilangan
ayunan dalam masa 30 saat.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
3.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
14
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
4.
Objek P dan Q mempunyai saiz, bentuk, dan bahan
yang sama. P dan Q ditiup dengan kekuatan yang
sama. P didapati tumbang dahulu.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
5.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
6. Jadual di bawah menunjukkan purata indeks pencemaran udara di Bandar X dari tahun 1990
hingga 2006. (UPSR 2010)
Tahun
Purata indeks pencemaran udara
1990
32
1994
76
1998
100
2002
130
2006
200
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
7. Satu penyiasatan telah dijalankan oleh sekumpulan murid untuk menyiasat isi padu guli.
Keputusan penyiasatan itu ditunjukkan dalam Jadual di bawah.
(UPSR
2010)
Bilangan Guli
Isi Padu air dalam selinder penyukat (ml)
10
20
15
30
25
50
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
15
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
8. Jadual di bawah menunjukkan perubahan saiz belon apabila belon dipam dengan udara.
(UPSR 2010)
Bilangan
mengepam
5
10
20
Saiz belon
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
9. Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang dikumpul oleh sekumpulan murid semasa
Gerhana Bulan.
(UPSR 2010)
Masa
8.40 p.m
9.30 p.m
10.30 p.m
11.30 p.m
12.10 p.m
Peringkat
Gerhana
Bulan
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
10.
(UPSR 2010)
Kaedah membajak
Masa yang diambil
Satu hari
Dua jam
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
16
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
11. Graf di atas menunjukkan keputusan kajian ke atas 4 objek yang berlainan jenis apabila
dilepaskan dari satu ketinggian yang sama iaitu 5 meter. Keempat-empat objek tadi dilepaskan
serentak dan masa ia sampai di atas tanah ditunjukkan dalam graf di atas.
Masa objek sampai ke tanah (saat)
10
8
6
4
2
W
X
Y
Z
Objek
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
12. Graf di bawah menunjukkan hasil pemerhatian terhadap perubahan populasi spesis burung
layang-layang yang berhijrah keluar dari satu tempat berdasarkan suhu tempat itu.
Bilangan burung yang berhijrah keluar (ekor)
50
40
30
20
10
10
20
30
40
50
Suhu tempat / oC
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
17
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
13. Dalam satu penyiasatan, seorang murid telah menggerakkan sebuah kereta mainan pada
empat jenis permukaan yang berlainan K, L, M, dan N sejauh 2 meter. Graf bar di bawah
menunjukkan masa yang diambil oleh kereta mainan untuk sampai ke penamat bagi setiap
permukaan.
Masa yang diambil oleh kereta mainan (s)
50
40
30
20
10
Jenis permukaan
K
L
M
N
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
14.
Bilangan spesies haiwan
yang pupus (ekor)
1800
1850
1900
1950
Tahun
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
18
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
15. Gambar di bawah menunjukkan perubahan bilangan burang Y yang kelihatan di
pokok X dalam tahun 1990 dari Januari hingga Mac.
Januari
Mac
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
16
.
Satu penyiasatan telah dijalankan oleh sekumpulan murid untuk menguji kesan
pemanasan terhadap kekuatan magnet. Tiga magnet, P, Q dan R digunakan dalam
penyiasatan ini. Selepas setiap magnet dipanaskan dengan masa yang berbeza,
ianya diletakkan berhampiran klip-klip kertas. Pemerhatian direkodkan dalam
Jadual di bawah.
Magnet
Masa magnet dipanaskan
Bilangan klip kertas yang ditarik oleh magnet
P
2
8
Q
4
6
R
6
4
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
17. Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang didapati dalam satu penyiasatan yang
dijalankan oaleh Maryam. Pokok tomato daripada baka yang sama telah ditanam pada masa
yang sama tetapi pada keadaan suhu yang berbeza.
Suhu / oC
Bilangan buah tomato
2
50
4
80
6
110
8
140
10
160
12
170
14
180
16
180
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
19
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
18. Dalam satu penyiasatan , seorang murid menggunakan beberapa klip kertas dan satu
magnet. Magnet tersebut dilabelkan tiga kedudukan berbeza P, Q dan R. Rajah di bawah
menunjukkan keputusan penyiasatan.
Magnet
P
R
Klip kertas
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
19.
Kelajuan kereta mainan (m/s)
5
4
3
2
1
0
J
K
L
Kereta mainan
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
20
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
20. Rajah di bawah menunjukkan keputusan berkenaan objek yang berkarat dengan
menggunakan objek yang diperbuat daripada bahan yang berbeza. Setiap objek
diletakkan di atas meja. Selepas satu bulan, keputusan direkod seperti mana di
bawah.
Objek
Berkarat
Tidak Berkarat
Kumpulan X
Paku besi
Klip kertas
Paku tekan
Kumpulan Y
Pembaris plastik
Kertas
Blok kayu
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
21.
Carta palang di bawah menunjukkan hubungan antara bilangan takal dan
bilangan murid yang diperlukan untuk menarik beban berjisim 30m kg.
Bilangan 4
Murid
3
2
1
1
2
3
Bilangan takal
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
21
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
PROSES SAINS
(Sains UPSR Bahagian B)
NAMA :
1. PEMBOLEH UBAH
Pemboleh ubah ialah faktor-faktor atau perkara-perkara yang boleh mempengaruhi
sesuatu eksperimen Sains.
Pada umumnya, untuk menulis sesuatu pembolehubah ianya mengandungi dua perkara
iaitu parameter dan benda kecuali berkaitan dengan masa seperti tahun, bulan, minggu
dan hari. Ianya hanya mengandungi parameter sahaja.
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Pemboleh ubah = Parameter +
Benda
Contoh – contoh parameter:
Isipadu
Masa
Panjang
Suhu
Kuantiti
Jenis
Bilangan
Baka
Tempoh
Jarak
Keadaan
Kecerahan
Kehadiran
Saiz
Warna
Contoh-Contoh Benda
Air yang tinggal
Ais melebur
Anak ayam
Udara kandang
Kain
Permukaan
Tuala
Magnet
Pokok
Mentol
Kereta
Ladang
Bola
Tikus
Air mendidih
Tanah
Contoh soalan:
- Apakah yang diubah ? / Apakah yang diukur ? / Apakah yang ditetapkan?
- Tuliskan dua maklumat yang dikenal pasti ........
- Berikan satu maklumat ..................................
Latihan: Tuliskan pemboleh ubah berikut dengan lengkap mengikut gambar atau
maklumat yang diberikan.
a)
b)
Air
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
c)
……………………….……
Parameter
………….
Benda
d)
Tali
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
……………………….……
Parameter
………….
Benda
2
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
e)
ISNIN SELASA
RABU
KHAMIS
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
g)
80 km/jam
95 km/jam
f)
JANUARI FEBRUARI MAC APRIL
……………………….……
Parameter
h)
120 km/jam
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
i)
W
k)
Y
……………………….……
Parameter
j)
230 g
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
X
………….
Benda
220 g
……………………….……
Parameter
l)
Z
………….
Benda
250 g
………….
Benda
Benang
A
B
C
D
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
m)
……………………….……
Parameter
………….
Benda
n)
40oC
P
60oC
Q
Air
79oC
R
100oC
S
85oC
T
…………………………….. ………………….
Parameter
Benda
Ahmad
40 tahun
Ah Kau
20 tahun
……………………….……
Parameter
Linggam
35 tahun
………….
Benda
3
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
JENIS-JENIS PEMBOLEH UBAH
Terdapat 3 pemboleh ubah;
a) Pemboleh ubah dimanipulasikan (PM) // Apa yang diubah
- Perkara yang kita ubah-ubah diawal sesuatu eksperimen.
b) Pemboleh ubah bergerak balas (PB) // Apa yang diukur / diperhatikan
- Hasil eksperimen / keputusan eksperimen yang diperhatikan / dicatat.
c) Pemboleh ubah malar (PMalar) // Apa yang ditetapkan / dimalarkan / sama
- Perkara yang ditetapkan / sama supaya tidak mempengaruhi keputusan
eksperimen.
CARA-CARA MENGENAL PASTI PEMBOLEH UBAH
Pemboleh ubah boleh dikenal pasti melalui:
1. Graf
2. Jadual
3. Ayat
4. Gambar
a) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui Graf.
4
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Apa yang diukur (PB)
Apa yang diubah (PM)
Contoh 1
Saiz fasa bulan
Bulan purnama
Purnama baru
Purnama lama
Bulan separa
Bulan separa
Bulan sabit baru
1
4
Bulan sabit lama
15
U
30
Hari
Anak
bulan
(UPSR 2009/B/4)
PM : ..............................................................................................................
PB : ...............................................................................................................
Contoh 2
5
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Bilangan spesies haiwan yang pupus
50
35
20
10
5
1800
1850
1900
1950
Tahun
2000
(UPSR 2004 / B/ 1)
PM : ..............................................................................................................
PB : ...............................................................................................................
Contoh 3:
Bilangan buah yang dihasilkan
Jisim baja
PM : ..............................................................................................................
PB : ...............................................................................................................
b) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui Jadual
6
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Pada umumnya, kita boleh mengenal pasti pemboleh ubah seperti berikut:
a) Jadual menegak
Kolum
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PB)
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PB)
b) Jadual Melintang
Tajuk
Baris
Tajuk
(PM /P MALAR) ?
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
(PB)
(PM /P MALAR) ?
Tajuk
Tajuk
(PB)
Biasanya dalam jadual menegak, apa yang diukur (PB) adalah pada kolum yang
akhir.
Bagi jadual berbentuk menegak, untuk menentukan sama ada kolum 1 atau 2, apa
yang diubah (PM) atau apa yang ditetapkan (P MALAR) kita perlu melihat data yang
diberikan.
Jika datanya tidak sama maka kolum tersebut adalah apa yang diubah (PM).
Jika datanya sama maka kolum tersebut adalah apa yang ditetapkan (P MALAR).
Begitu jugalah bagi jadual berbentuk melintang, apa yang diukur (PB) adalah pada
baris yang akhir.
Untuk menentukan sama ada baris 1 atau baris 2, apa yang diubah (PM) atau apa
yang tetap (P MALAR) kita perlu melihat data yang diberikan.
Jika datanya tidak sama maka baris tersebut adalah apa yang diubah (PM).
Jika datanya sama maka baris tersebut adalah apa yang ditetapkan
(P MALAR)
7
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Contoh 1
Sekumpulan murid menggunakan objek yang berbeza untuk mengukur panjang sebuah meja.
Jadual di bawah menunjukkan keputusan penyiasatan ini.
(UPSR 2009/B/2)
Apa yang diubah (PM)
sebab data tidak sama
Objek
Apa yang diukur (PB)
Bilangan ukuran yang diambil
18
8
5
AUh hanya ada benda iaitu ............................ dinyatakan. Pastikan PM ada parameter.
Parameternya ialah Panjang. Jadi PM ialah ................................................................
AUr
ada
parameter
tapi
tiada
benda.
Bendanya
meja.
Oleh
itu
PB
ialah ................................................................................. Benda boleh di dapati dari soalan.
Contoh 2
Empat helai sapu tangan basah yang serupa, Q, R, S dan T masing-masing disidai di bawah
kipas yang berlainan. Jisim setiap sapu tangan itu ialah 100 g. Selepas 1 jam, jisim setiap sapu
tangan direkodkan seperti ditunjukkan dalam Jadual di bawah:
(UPSR 2008/B/3)
Apa yang ditetapkan
(P MALAR)
Sapu tangan
Q
R
Apa yang diubah (PM)
sebab data tidak sama
Kelajuan Kipas
(0) Tiada
(1) Rendah
Apa yang diukur (PB)
Jisim selepas 1 jam / g
95
90
S
(2) Sederhana
80
T
(3) Tinggi
65
P MALAR : ………………………………………………. Parameter perlu dicari dengan membaca
soalan. Benda telah diberi.
PM : …………………………………………………………………..
PB: …………………………………………………………………... Benda perlu dicari dengan
membaca soalan. Parameter telah dicari.
8
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Contoh 3
Jadual di bawah menunjukkan keputusan suatu penyiasatan tentang penyejukan 500 ml air.
(UPSR 2003 / B/2)
Apa yang diubah (PM) Perlu cari BENDA.
sebab data tidak sama
PM : …………………………………………………………
Masa / Minit
Suhu air / oC
0
98
Apa yang diukur (PB)
2
86
4
76
6
68
8
62
12
56
10
58
PB: ……………………………………………..
P MALAR: ……………………………………… atau ……………………………………….
Untuk mencari PM, kita kenal pasti benda yang dikaji dalam penyiasatan ini. Kemudian cari
parameternya. Di sini benda yang dikaji ialah ................................................
Contoh 4
Mariah menjalankan penyiasatan pada suatu hari cerah. Dia menggunakan sebatang tiang
yang tingginya 100 cm. Mariah mengukur panjang bayang-bayang tiang itu dan menentukan
arah bayang-bayang tersebut. Keputusan penyiasatan dicatat dalam jadual di bawah.
Waktu
Panjang bayangbayang / cm
Arah bayang-bayang
10.am
11 am
12.00
1 pm
2 pm
3 pm
4 pm
90
50
20
0
20
50
90
Barat
Barat
Barat
Tiada
Timur
Timur
Timur
(UPSR 2001 /B/5)
PM : …………………………………………………………..
PB: ……………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………
Dalam soalan ini, terdapat 2 perkara yang diukur.
Perkara yang ditetapkan tidak terdapat dalam jadual . Ia perlu dicari dalam ayat.
Contoh 5
9
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang didapati tentang satu penyiasatan yang
dijalankan terhadap ikan dalam sebatang sungai pada tahun 1990 dan 1999.
(UPSR 2001/B/1)
Tahun penyiasatan dilakukan
1990
1999
Purata berat ikan / kg
0.5
1.0
Bilangan spesies ikan
2
5
Apa yang diukur (PB)
Apa yang diubah (PM)
Jadual di atas agak berlainan dengan apa yang telah diterangkan di atas. Di sini murid perlu
memikirkan yang mana penyebab dan yang mana akibat.
Disebabkan tahun penyiasatan maka akibatnya purata berat ikan dan bilangan spesies ikan
berubah. Maka:
PM: ...............................................................................
PB: ...............................................................................
c) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui ayat
Pemboleh Ubah
Dimanipulasikan
/ Apa
yang diubah (PM)
Bergerakbalas / Apa yang
diukur (PB)
Malar / Apa yang tetap
(P MALAR)
Perkataan Petunjuk
Berbeza / berlainan / diubah
Diperhatikan / dicatat / diukur / direkodkan
Sama / setiap / malar / se…….. / satu
GARISKAN PERKATAAN PETUNJUK BAGI SETIAP SOALAN DI BAWAH.
Contoh 1 (UPSR 2009):
Rajah 3 menunjukkan suatu penyiasatan tentang dua model yang diperbuat daripada bilangan
gulungan kertas yang berlainan. Kedua-dua model itu ditiup menggunakan kipas dengan laju
yang sama.
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
10
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Contoh 2 (UPSR 2009):
Yasmin menjalankan satu penyiasatan untuk mengkaji kesan yis ke atas adunan tepung.
Kuantiti yis yang berbeza dimasukkan ke dalam empat adunan tepung, Q, R, S dan T. Rajah 1
menunjukkan ketinggian adunan selepas 30 minit.
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 3 (UPSR 2009)
Empat helai sapu tangan basah yang serupa, Q, R, S dan T masing-masing disidai di bawah
kipas yang berlainan. Jisim setiap sapu tangan itu ialah 100 g. Selepas 1 jam, jisim setiap sapu
tangan direkodkan seperti ditunjukkan dalam Jadual di bawah
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 4
Dalam satu penyiasatan, seorang murid telah menggerakkan sebuah kereta mainan pada
empat jenis permukaan yang berlainan K, L, M, dan N sejauh 2 meter. Graf bar di bawah
menunjukkan masa yang diambil oleh kereta mainan untuk sampai ke penamat bagi setiap
permukaan.
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 5
Rajah di bawah menunjukkan susunan radas yang digunakan dalam satu eksperimen yang
dilakukan oleh sekumpulan murid. Garam yang berlainan saiz dimasukkan ke dalam 500 ml air.
Kemudian dikacau sehingga larut. Masa untuk garam melarut dicatatkan
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
d) Mengenal Pasti Pemboleh Ubah Melalui Gambar
11
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Pemboleh Ubah
Dimanipulasikan / Apa
yang diubah (PM)
Bergerakbalas / Apa yang
diukur (PB)
Malar / Apa yang tetap
(P MALAR)
Petunjuk
Cari perbezaan gambar yang diberi.
Pastikan yang mana penyebab / diubah di awal
eksperimen.
Cari perbezaan gambar yang diberi.
Pastikan yang mana akibat dari perkara yang diubah / hasil
eksperimen
Cari persamaan gambar yang diberikan.
Contoh 1 (UPSR 2009):
R
Cerah
S
Lebih cerah
T
Paling Cerah
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 2 (UPSR 2009)
Adunan Tepung
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 3: (UPSR 2007) – Gerhana Matahari
12
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
Contoh 4: UPSR 2007
PM: ……………………………………………………………………………………….
PB: ………………………………………………………………………………………..
P MALAR : ………………………………………………………………………………………..
LATIHAN: PEMBOLEH UBAH
13
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
Berdasarkan soalan-soalan di bawah, nyatakan:
a) Apa yang diubah (PM);
b) Apa yang diukur (PB); dan
c) Apa yang ditetapkan (P MALAR).
1.
Dua magnet digunakan
mengkaji bilangan pin
mampu ditarik olehnya.
untuk
yang
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
2.
L, M, N, O, dan P adalah 5
ladung yang mempunyai berat
yang sama.
Bandul diayun
serentak dengan cara yang
sama untuk menyukat bilangan
ayunan dalam masa 30 saat.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
3.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
14
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
4.
Objek P dan Q mempunyai saiz, bentuk, dan bahan
yang sama. P dan Q ditiup dengan kekuatan yang
sama. P didapati tumbang dahulu.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
5.
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
6. Jadual di bawah menunjukkan purata indeks pencemaran udara di Bandar X dari tahun 1990
hingga 2006. (UPSR 2010)
Tahun
Purata indeks pencemaran udara
1990
32
1994
76
1998
100
2002
130
2006
200
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
7. Satu penyiasatan telah dijalankan oleh sekumpulan murid untuk menyiasat isi padu guli.
Keputusan penyiasatan itu ditunjukkan dalam Jadual di bawah.
(UPSR
2010)
Bilangan Guli
Isi Padu air dalam selinder penyukat (ml)
10
20
15
30
25
50
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
15
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
8. Jadual di bawah menunjukkan perubahan saiz belon apabila belon dipam dengan udara.
(UPSR 2010)
Bilangan
mengepam
5
10
20
Saiz belon
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
9. Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang dikumpul oleh sekumpulan murid semasa
Gerhana Bulan.
(UPSR 2010)
Masa
8.40 p.m
9.30 p.m
10.30 p.m
11.30 p.m
12.10 p.m
Peringkat
Gerhana
Bulan
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
10.
(UPSR 2010)
Kaedah membajak
Masa yang diambil
Satu hari
Dua jam
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
16
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
11. Graf di atas menunjukkan keputusan kajian ke atas 4 objek yang berlainan jenis apabila
dilepaskan dari satu ketinggian yang sama iaitu 5 meter. Keempat-empat objek tadi dilepaskan
serentak dan masa ia sampai di atas tanah ditunjukkan dalam graf di atas.
Masa objek sampai ke tanah (saat)
10
8
6
4
2
W
X
Y
Z
Objek
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
12. Graf di bawah menunjukkan hasil pemerhatian terhadap perubahan populasi spesis burung
layang-layang yang berhijrah keluar dari satu tempat berdasarkan suhu tempat itu.
Bilangan burung yang berhijrah keluar (ekor)
50
40
30
20
10
10
20
30
40
50
Suhu tempat / oC
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
17
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
13. Dalam satu penyiasatan, seorang murid telah menggerakkan sebuah kereta mainan pada
empat jenis permukaan yang berlainan K, L, M, dan N sejauh 2 meter. Graf bar di bawah
menunjukkan masa yang diambil oleh kereta mainan untuk sampai ke penamat bagi setiap
permukaan.
Masa yang diambil oleh kereta mainan (s)
50
40
30
20
10
Jenis permukaan
K
L
M
N
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
14.
Bilangan spesies haiwan
yang pupus (ekor)
1800
1850
1900
1950
Tahun
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
18
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
15. Gambar di bawah menunjukkan perubahan bilangan burang Y yang kelihatan di
pokok X dalam tahun 1990 dari Januari hingga Mac.
Januari
Mac
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
16
.
Satu penyiasatan telah dijalankan oleh sekumpulan murid untuk menguji kesan
pemanasan terhadap kekuatan magnet. Tiga magnet, P, Q dan R digunakan dalam
penyiasatan ini. Selepas setiap magnet dipanaskan dengan masa yang berbeza,
ianya diletakkan berhampiran klip-klip kertas. Pemerhatian direkodkan dalam
Jadual di bawah.
Magnet
Masa magnet dipanaskan
Bilangan klip kertas yang ditarik oleh magnet
P
2
8
Q
4
6
R
6
4
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
17. Jadual di bawah menunjukkan maklumat yang didapati dalam satu penyiasatan yang
dijalankan oaleh Maryam. Pokok tomato daripada baka yang sama telah ditanam pada masa
yang sama tetapi pada keadaan suhu yang berbeza.
Suhu / oC
Bilangan buah tomato
2
50
4
80
6
110
8
140
10
160
12
170
14
180
16
180
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
19
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
18. Dalam satu penyiasatan , seorang murid menggunakan beberapa klip kertas dan satu
magnet. Magnet tersebut dilabelkan tiga kedudukan berbeza P, Q dan R. Rajah di bawah
menunjukkan keputusan penyiasatan.
Magnet
P
R
Klip kertas
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
19.
Kelajuan kereta mainan (m/s)
5
4
3
2
1
0
J
K
L
Kereta mainan
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
20
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)
Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B
20. Rajah di bawah menunjukkan keputusan berkenaan objek yang berkarat dengan
menggunakan objek yang diperbuat daripada bahan yang berbeza. Setiap objek
diletakkan di atas meja. Selepas satu bulan, keputusan direkod seperti mana di
bawah.
Objek
Berkarat
Tidak Berkarat
Kumpulan X
Paku besi
Klip kertas
Paku tekan
Kumpulan Y
Pembaris plastik
Kertas
Blok kayu
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
21.
Carta palang di bawah menunjukkan hubungan antara bilangan takal dan
bilangan murid yang diperlukan untuk menarik beban berjisim 30m kg.
Bilangan 4
Murid
3
2
1
1
2
3
Bilangan takal
PM: …………………………………………………………………………………
PB: …………………………………………………………………………………
P MALAR : …………………………………………………………………………………
21
© Pn. Suriana Kasim, Modul Sains Tahun 6 (2015)