Nasib Anak-anak di Depan Televisi.

I(OMPAS

ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

o
2

4

3

20

21

Mar

OApr

o


o

Rabu
7

6

5

19
OPeb

o

Selasa

24

.Jul


OJun

OMei

o

Jumat

o

Sabtu

Minggu

1() 11
14
15
12
13
~9

30
28
27
25
26

9

8

@

22



Kamis

OSep


OAgs

ONov

OOkt

ODes

Nasib Anak-anak
di Depan Televisi
-

---

O/eh
ra g is s e k a li n a s ib a n a k -a n a k z a m a n

T

w a k tu y a n g d im ilik i

d a la m

k e s e h a ria n ,

te le v is i. B a h k a n , d e n g a n

o ra n g tu a
m e re k a

te le v is ila h

yang

s e k a ra n g . A k ib a t

te rb a ta s ,

kadang

MULKAN


Cl

m e n e n tu k a n

kesan

a k h im y a

s u d a h te rb ia s a

DEDE

pada

d iri

pe-

m irs a n y a .


d ite m a n i

T angan
a d a la h

a n a k -a n a k le b ih

kedua

p e n y u n tin g -

a n . D u a g a m b a r a ta u

a k ra b k e tim b a n g d e n g a n
k a re n a

k e b e rsa m a a n

o ra n g tu a


m e re k a

Itu s a n g a td im a k lu m i

dengan

le b ih
kan

" k o ta k a ja ib " in ija u h

dapat

b u lk a n

le b ih s e rin g k e tim b a n g

dcngan


o ra n g tu a .

d ip a d u -

u n tu k

m e n im -

kesan

A de-

g a n -a d e g a n
K e h id u p a n
m e m ilik i

anak

hubungan


dan

te le v is i

yang

sangat

d e k a t. B a h k a n , b is a ja d i h u b im g a n
a n ta ra

anak

dan

te le v is i

d e k a t d ib a n d in g k a n
a k s i a n ta ra
o ra n g tu a .

a k ra b

K e h a d ira n

dengan

b e rd a m p a k

p e rk e m b a n g a n

b ic a ra

tid a k

k a n re a lita s
s e rin g

yang

anaknya

dan

m am pu

m e ra sa

m e n ja d i

s e h in g g a

o ra n g -

di depan

s a jik a n

jik a

sangat

yang

ka-

p e n g e je k a n
p e rla k u a n
k a li m u n c u l

e m p a ti

n a s ih a t

( 1 3 ,0 6

p a h la w a n a n

s e la m a
ada-

h a l itu tid a k

ju s tru

m e n a m p ilk a n
( 6 3 ,5 1

ba-

hanya se-

y a n g k e c il in i
a c a ra y a n g d i-

m e n g k h a w a tirk a n

m u n ik a s i

banyak

a n tis o s ia l

d a rip a d a

d ik a ta k a n

adegan

pakar

ko-

R akhm at

d u n ia

d a la m

m e ru p a k a n

te -

gam -

d u n ia y a n g s u d a h d io la h . J a -

la lu d d in

m e n y e b u tn y a

n g a n -ta n g a n
m a yang

mera),
(shots),

k e g ira n g a n

u s il a d a la h

g e ra k

s e b a g a i " ta -

u s il" . T a n g a n

p e rta -

k a m e ra

(motions),

d a n su d u t k a m e ra

obyek

(ca-

k ita

m a n a k a la

k a n k o m u n ik a s i
ta ra

dan

pe-

b e rte ria k

p e m a in

yang

m e n c e ta k

b is a m e n ja d ian-

d a n o b y e k y a n g d i-

P e ra sa a n

s im p a tik

te rh a la n g

ja u h

in te rp e rs o n a l

p e n o n to n

to n to n .

yang

b e rh a s il

g o l. M e m a n g te le v is i

g e m b ira ,

s e d ih ,

te rja lin

ta n p a

b is a

o le h le ta k g e o g ra fis y a n g

b e ra d a ja u h d i
T angan

u ju n g s a n a .

keem pat

a d a la h

(p e m b a c a

le v is i. M e re k a

p e rila -

b e rita )

b is a m e m b e ri

d i te pene-

k a n a n te rte n tu p a d a k a ta a ta u k a lim a t y a n g d iu c a p k a n
m e m b e ri

m akna

s e h in g g a

b is a

la in . P a ra p e k e rja

te le v is i in i m e m ilik i p o s is i y a n g s a n g a t s tra te g is

d a la m

p e sa n -p e sa n

m e n y a m p a i-

te rte n tu

kepada

k h a la y a k .
K e k h a w a tira n

k ita te rh a d a p

y a n g a n -ta y a n g a n
ju g a

d is e b a b k a n

b e rp ik ir

m e re k a

se d e rh a n a .
m enganggap

anak

di

ta -

te le v is i

o le h k e m a m p u a n
y a n g re la tif m a s ih

A n a k -a n a k

c e n d e ru n g

a p a y a n g d ita m p ilk a n

d i te le v is i s u d a h s e s u a i d e n g a n y a n g

a m b ila n

sebenam ya

(angles)

s u lit

te rja d i,

m em bedakan

M e re k a
m ana

----~~---------

Humas Unpad 2010

te n -

S e o ra n g

b o la a k a n

d ija g o k a n n y a

kan

J a la lu d d in

le v is i s e b e tu ln y a

Kliping

ke-

( 3 6 ,4 9 p e r s e n ) .

H al sam a

b a ra n

le b ih

adegan

p e rse n )

p ro s o s ia l

bahw a

y a n g b e rte m a k a n

(1 9 9 1 ). G a m b a ra n
a c a ra te le v i-

h a s il te -

Y L K l y a n g m e n c a ta t
k a rtu n

p e rse p si

m e n g a k ra b k a n

k u p e n y ia r

D a ta in i s e ja la n d e n g a n
m uan

m engubah

ta n g ru a n g d a n w a k tu . T e le v is i b is a

sepak

( 1 7 ,1 6 p e r s e n ) ,

dan

la h

saat gam -

d i te le v is i. T e le v is i te -

n o n to n

b e rk a ta

( 1 6 ,0 5 p e r s e n ) ,

( 1 3 ,4 3 p e r s e n ) ,

pe-

d a ri to ta l ta y a n g a n

m a te ri

kesopanan

film

te le v is i

anaknya

re la tifk e c il,

D a riju m la h

k e h a n g a ta n

te -

a n a k -a ria k n y a ,

P a d a h a l, p e rs e n ta s e

p u n te m y a ta

a d a la h

yang

k e tig a a d a la h

bahw a

m e n c e la k a k a n

dan

T angan
bar m uncul

p e m irs a n y a .

p e rse n ).

s i y a n g s e c a ra k h u s u s d itu ju k a n

yang ada

di

m e re -

m a s a la h .

k ita r 4 ,5 p e r s e n

p e rse n ),

d a la m

dengan

d i la y a r k a c a

a d a la h

s a r ( 3 8 ,5 6 p e r s e n ) ,
( 2 8 ,4 6

de-

h a s il

e d ito r

p e r-

4 1 ,6

a n tis o s ia l

m uncul

k e ra p

ta y a n g a n

a n a k -a n a k ,

k a te g o ri p e rla k u a n

A dapun

m enganggap,

g i a n a k -a n a k

d ib a n d in g k a n
p ro s o s ia l

( 1 1 ,4 4 p e r s e n ) .

tid a k m e n y a d a ri

a c a ra y a n g d ito n to n
la h u n tu k

p e rse n )
adegan

p ro s o s ia l

'''n y a m a n ''

yang"m engancam "
O ra n g tu a

( 5 8 ,4

k e k e ra sa n .

banyak

b e ra d a

n e g a tif

a n tis o s ia l

m em beda-

ta rg e tik la n

ju s tru

le v is i. M e re k a
n g a ru h

rn e n in g -

m enyebabkan

b e ta h

banyak

adegan

b e rtu ru t-tu ru t

p e r-

k o n s u m tif.

A nehnya

s u k a d ito n to n

te m y a ta

ngan

lu a r

m anu-

p e n y u n tin g a n .

ta -

m engandung

o ta k s e h in g -

s e rta

k a li m e n ja d i

k a m e n ja d i

A ndayani
bahw a

a n a k -a n a k )

p a lin g s e rin g

d a n k h a y a la n

te le v is i y a n g

(y a n g

m em eng-

gangguan

a g re s iv ita s

M e re k a

tu a

n e g a tifb a g i

la in

m enyebabkan

k a tk a n

S ri

s e n ). S tu d i in i m e n e m u k a n

a n ta ra

kem bangan

te m u a n

film

te ta p i ju g a s e k a lig u s

T e le v is i b e rd a m p a k

a ru h i

u la h

yangan

n e g a tif.

a n a k -a n a k

H a s il

di

lo g ik a

s ia m e ru p a k a n

a ta u

b a g a i p i-

b a ta s

''Tangan usil"
m e m b u k tik a n

d u a . la m e m b e rik a n

p e n g e ta h u a n ,

a n a k -a n a k ,

(1 9 9 7 )

te le v is i y a n g

a n a k -a n a k

p e rk e m b a n g a n

in te r-

a n a k d a n k e lu a rg a

s a u b e rm a ta

ga

in i le b ih

dengan

yang

d ik e h e n d a k i.

m a s ih
sebuah

31

p e rila k u

(ta y a n g a n )

y a n g fik tif (h a s il re k a yasa) dengan

ta y a n g a n

yang m em ang

m e ru p a -

k a n k is a h n y a ta .

p e m irs a

tu a

yangan

m e m e rlu k a n
a ta u

p e tu n ju k .

p e s a n ta y a n g a n
kepada

P e r-

ta y a n g a n

dapat

sam pai
ta n p a
pesan-

te le v is i itu s a m p a i

p e m irs a

ta n p a

k a n p e m ik ira n .

m e rn e rlu -

K e tig a , te le v is i

ti-

d a k m e m b e rik a n

p e m is a h a n

p e m irs a .

s ia p a s a ja d a p a t

A rtin y a ,

m e n y a k s ik a n
K e tig a
yangan

bagi

pesan

ta -

te le v is i in i a k a n b e ra k ib a t

d a p in y a jik a

dan

b e rm o ra l.

a k a n m e n ja d i

S e b a lilrn y a ,

b a h a y a b e s a r k e tik a

te le v is i

m e n y ia rk a n

p ro g ra m

yang

tu

je le k ,

a m o ra l, s e p e rti k e k e ra s a n
m in a lita s .

d a n k ri-

S a y a n g n y a , ju s tru

film y a n g d is ia rk a n

d a n k ri-

S e b u a h ta y a n g a n

d ia n g -

g a p s e ru jik a d i d a la m n y a
m engandung

film -

te le v is i u m u rn -

n y a s a ra t n ila i k e k e ra s a n
m in a lita s .

dan

adegan

s o s ia l

bungan

N am un,

ada

sebuah

yang

m e n a rik -h a s il

pakar

p s ik ia tri

te m u a n
p e n e litia n

d a ri

U n iv e rs ita s

H a rv a rd , R o b e rt C o le s -y a itu
w a p e n g a ru h
le v is iju s tru

n e g a tif ta y a n g a n

s il te m tia n n y a ,

te rh a d a p

D a la m h a -

C o le s m e n e m u k a n ,

y a n g m u tu

n y a re n d a h

te -

m u n c u l d a ri k e h a rm o -

n is a n d i d a la m k e lu a rg a
~ a k -a n a k

bah-

te m y a ta

p e n g a ru h

a n te le v is i. A d a p u n

k e h id u p a n sa n g a t ra w a n

b u ru k

ta y a n g -

k e lu a rg a

yang

k e lu a rg a ,

budaya

kua-

s e k o la h ,

yang

y a n g b e rla k u

te rm a s u k

n g a ru h

b e rh u -

di m asya-

d i d a la m n y a

te le v is i, b u k u ,

dan

m a s s a . K e tig a lin g k u n g a n
m enopang

k a ra k te r

pe-

m e d ia

te rs e b u t

d a la m

p e rk e m b a n g a n

b e n tu k a n

m em edan pem -

anak

di m asa

m e n d a ta n g .
P e n d id ik a n

d a la m

k e lu a rg a

m e n ja d i k a ta k u n c i u n tu k
rik a n

la n d a s a n

" h id u p a n

m em be-

yang kuat bagi ke-

a n a k -a n a k k e d e p a n k a re -

n a p e rila k u

anak

akan

m in a n d ip e n g a ru h i

sangat

do-

lin g k u n g a n

ke-

lu a rg a
O le h k a re n a itu , tia d a k a d o
te ra m a t
k ita

a ta u k rim in a l.

a d a tig a lin g k u n g -

d e n g a n n ila i-n ila i d a n n o r-

m a -n o rm a

banyak

k e k e ra sa n

k ita , te r-

d ia w a li o le h p e n d id ik -

lin g k u n g a n

dan

p ro g ra m -

b o b ro k ,

de-

l i t a s m e n t a l d a n s p i r i t u a l a n a k .y a i -

n g a ru h i

b a ik

ta -

b e g itu

a n a k -a n a k

S e c a ra u m u m

p a ik a n

yang

se rb u a n

te le v is i

a n y a n g sa n g a t m e m e n g a ru h i

s a lin g

p e sa n -p e sa n

se-

o ra n g -

a n k e lu a rg a y a n g b a ik .

b a ik b ila m a te ri p e s a n y a n g d is a m a d a la h

w aJaupun

n e g a tif

ra s m e n e rp a

ra k a t,

s ia ra n te le v is i.

k a ra k te ris tik

bahw a

s ik a p

n y a ta m e re k a c u k u p k u a t m e n g h a -

b irn b in g -

K edua,

n e g a tif

in i s e m e s tin y a

m eneguhkan

m e n ja d i

p e m irs a

ta y a n g a n

H a s il te m u a n
m a k in

d ib a g i

te le v is i

p a n u t-

tid a k ra w a n te r-

p e n g a ru h

kepada

} kepada

o ra n g tu a

m e n ja d i

a n a n a k n y a ju s tru

dapat

pesan

n ila i, e tik a , d a n

k e h id u p a n

- y a n g b e n a r-b e n a r

pesan

ta m a ,

te g u h

s e rta

te le v is i.

s a m p a in y a

tig a k a ra k te ris tik .

an

m o ra l,

hadap

Tiga karakteristik
P ro se s

m em egang

is tim e w a

d a la m

ra n g k a

m e m p e rin g a ti

H a ri A n a k N a s io n a l
d a m p in g i

m e re k a

yang

b a g i a n a k -a n a k
k e c u a li m e n di

saat

anak-

a n a k k ita b e ra d a d i d e p a n la y a r k a ca.

In ila h

m u n g k in
b is a

kado

te rin d a h

a k a n s e la J u d ik e n a n g

m e m b e n tu k

p rib a d i

yang
dan
anak

y a n g s e h a t d i m a s a m e n d a ta n g .
DEDEM ULKAN

Dosen
Jurusan Ilmu JurnaJistik
Fakultas Ilmu Komunikasi
Universitas Padjadjaran