Staff Site Universitas Negeri Yogyakarta Silabus Kar I
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
SILABUS
MATA KULIAH : KARAWITAN I
FRM/FBS/19-00
(KURIKULUM 2009)
REVISI : 00
1.
2.
3.
Fakultas / Program Studi
Mata Kuliah & Kode
Jumlah SKS
: FBS / Seni Tari
: Karawitan I
: SKS
Sem : Gasal / I
4.
5.
Mata Kuliah Prasyarat & Kode
Dosen
: : Dr. Sutiyono
September 2008
Kode : TAR 258
Teori : 2 SKS
Waktu : 100
Menit
I. DESKRIPSI MATA KULIAH
Mata kuliah ini bertujuan untuk memberikan bekal pengetahuan dan ketrampilan
tentang dasar-dasar karawitan dan praktik gendhing-gendhing dasar yang masih
sederhana, yakni bentuk gendhing lancaran, bubaran, dan ladrang irama satu,
untuk keperluan iringan tari. Mata kuliah ini diharapkan mampu memberikan
pengetahuan tentang elemen-elemen karawitan dan penguasaan gendhinggendhing yang masih sederhana dan bermanfaat untuk praktik tari.
II. STANDARISASI KOMPETENSI MATA KULIAH
1. Mahasiswa mampu menguasai praktik setiap instrumen gamelan sesuai
tuntutan penguasaan dasar-dasar karawitan.
2. Mahasiswa mampu mempraktikkan garap instrumen secara bersamasama dalam bentuk konser, dengan memainkan dua repertoar gendhing,
yaitu lancaran Manyarsewu dan ladrang Sigramangsah
3. Mahasiswa mampu mengidentifikasi struktur gendhing lancaran dan
ladrang untuk keperluan iringan tari
.
1
III. POKOK BAHASAN DAN RINCIAN POKOK BAHASAN
Minggu Ke
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Pokok Bahasan
Pengantar
Karawitan
Mengenal
instrumen gamelan
Mengenal
instrumen gamelan
Mengenal
instrumen gamelan
Menguasai Materi I
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Evaluasi Matari I
Menguasai Materi II
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
Rincian Pokok Bahasan
Waktu
Konsep, tujuan
100 menit
Instrumen gamelan
100 menit
Instrumen gamelan
100 menit
Instrumen gamelan
100 menit
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Ujian praktik gedhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
2
24
25
26
27
28
29
30
31
32
gendhing ladrang
Evaluasi Matari II
Tari Kridha
Warastra
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Evaluasi Matari III
Sigramangsah
Ujian praktik gedhing ladrang
Sigramangsah
Evaluasi/penilaian
100 menit
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Ujian praktik non-gedhing
100 menit
IV. REFERENSI/ SUMBER BAHAN
A. Wajib
: Martopangrawit, RL. 1972. Pengetahuan Karawitan. Surakarta:
ASKI Surakarta.
Santoso, Hadi. 1988. Gamelan: Tuntunan Memukul Gamelan.
Semarang:dahara Prize.
Supanggah, Rahayu R. 1988. Dibuang Sayang: Koleksi Gendhinggendhing dan Gerongan Martopagrawit. Surakarta: Setiaji.
Tasman, Agus. 1989. Musik Iringan Tari. Surakarta: STSI
Surakarta.
Yudoyono, Bambang. Gamelan Jawa: Awal Mula, Makna, dan
Masa Depannya. Jakarta: PT Karya Unipress.
B. Anjuran : Karahinan, Wulan. 1994. Gendhing-gendhing Mataraman Gagrak
Yogyakarta dan Cara Menabuh. Yogyakarta: KHP. Kridha Mardawa
Kraton Yogyakarta.
Trustha. 2004. Kendhang dalam Iringan Tari. Surakarta: STSI
Surakarta Press.
Tanpa nama. 1993. Gamelan Pakurmatan Kraton Yogyakarta.
Yogyakarta: Taman Budaya Propinsi DIY.
3
V. EVALUASI
No
1
2
3
4
Komponen Evaluasi
Partisipasi Kuliah
Tugas-tugas
Ujian Tengah Semester
Ujian Semester
Jumlah
Bobot (%)
10 %
10%
30%
50%
100%
Mengesahkan
Yogyakarta, Februari 2013
Ketua Jurusan Pendidikan Seni Tari
Penyusun
Drs. Wien Pudji Priyanto DP, M.Pd
NIP. 19621231 198803 2 003
Dr. Sutiyono, M.Hum
NIP. 19631002 198901 1 001
4
SILABUS
MATA KULIAH : KARAWITAN I
KURIKULUM 2009
Oleh: Dr. Sutiyono
NIP. 19631002 198901 1 001
JURUSAN PENDIDIKAN SENI TARI
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
5
6
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
SILABUS
MATA KULIAH : KARAWITAN I
FRM/FBS/19-00
(KURIKULUM 2009)
REVISI : 00
1.
2.
3.
Fakultas / Program Studi
Mata Kuliah & Kode
Jumlah SKS
: FBS / Seni Tari
: Karawitan I
: SKS
Sem : Gasal / I
4.
5.
Mata Kuliah Prasyarat & Kode
Dosen
: : Dr. Sutiyono
September 2008
Kode : TAR 258
Teori : 2 SKS
Waktu : 100
Menit
I. DESKRIPSI MATA KULIAH
Mata kuliah ini bertujuan untuk memberikan bekal pengetahuan dan ketrampilan
tentang dasar-dasar karawitan dan praktik gendhing-gendhing dasar yang masih
sederhana, yakni bentuk gendhing lancaran, bubaran, dan ladrang irama satu,
untuk keperluan iringan tari. Mata kuliah ini diharapkan mampu memberikan
pengetahuan tentang elemen-elemen karawitan dan penguasaan gendhinggendhing yang masih sederhana dan bermanfaat untuk praktik tari.
II. STANDARISASI KOMPETENSI MATA KULIAH
1. Mahasiswa mampu menguasai praktik setiap instrumen gamelan sesuai
tuntutan penguasaan dasar-dasar karawitan.
2. Mahasiswa mampu mempraktikkan garap instrumen secara bersamasama dalam bentuk konser, dengan memainkan dua repertoar gendhing,
yaitu lancaran Manyarsewu dan ladrang Sigramangsah
3. Mahasiswa mampu mengidentifikasi struktur gendhing lancaran dan
ladrang untuk keperluan iringan tari
.
1
III. POKOK BAHASAN DAN RINCIAN POKOK BAHASAN
Minggu Ke
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Pokok Bahasan
Pengantar
Karawitan
Mengenal
instrumen gamelan
Mengenal
instrumen gamelan
Mengenal
instrumen gamelan
Menguasai Materi I
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Menguasai
gendhing lancaran
Evaluasi Matari I
Menguasai Materi II
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
gendhing ladrang
Menguasai
Rincian Pokok Bahasan
Waktu
Konsep, tujuan
100 menit
Instrumen gamelan
100 menit
Instrumen gamelan
100 menit
Instrumen gamelan
100 menit
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing lancaran
Manyarsewu
Ujian praktik gedhing lancaran
Manyarsewu
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
Sigramangsah
Praktik gendhing ladrang
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
100 menit
2
24
25
26
27
28
29
30
31
32
gendhing ladrang
Evaluasi Matari II
Tari Kridha
Warastra
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Menguasai materi
III non-gendhing
Evaluasi Matari III
Sigramangsah
Ujian praktik gedhing ladrang
Sigramangsah
Evaluasi/penilaian
100 menit
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Praktik non-gendhing
100 menit
Ujian praktik non-gedhing
100 menit
IV. REFERENSI/ SUMBER BAHAN
A. Wajib
: Martopangrawit, RL. 1972. Pengetahuan Karawitan. Surakarta:
ASKI Surakarta.
Santoso, Hadi. 1988. Gamelan: Tuntunan Memukul Gamelan.
Semarang:dahara Prize.
Supanggah, Rahayu R. 1988. Dibuang Sayang: Koleksi Gendhinggendhing dan Gerongan Martopagrawit. Surakarta: Setiaji.
Tasman, Agus. 1989. Musik Iringan Tari. Surakarta: STSI
Surakarta.
Yudoyono, Bambang. Gamelan Jawa: Awal Mula, Makna, dan
Masa Depannya. Jakarta: PT Karya Unipress.
B. Anjuran : Karahinan, Wulan. 1994. Gendhing-gendhing Mataraman Gagrak
Yogyakarta dan Cara Menabuh. Yogyakarta: KHP. Kridha Mardawa
Kraton Yogyakarta.
Trustha. 2004. Kendhang dalam Iringan Tari. Surakarta: STSI
Surakarta Press.
Tanpa nama. 1993. Gamelan Pakurmatan Kraton Yogyakarta.
Yogyakarta: Taman Budaya Propinsi DIY.
3
V. EVALUASI
No
1
2
3
4
Komponen Evaluasi
Partisipasi Kuliah
Tugas-tugas
Ujian Tengah Semester
Ujian Semester
Jumlah
Bobot (%)
10 %
10%
30%
50%
100%
Mengesahkan
Yogyakarta, Februari 2013
Ketua Jurusan Pendidikan Seni Tari
Penyusun
Drs. Wien Pudji Priyanto DP, M.Pd
NIP. 19621231 198803 2 003
Dr. Sutiyono, M.Hum
NIP. 19631002 198901 1 001
4
SILABUS
MATA KULIAH : KARAWITAN I
KURIKULUM 2009
Oleh: Dr. Sutiyono
NIP. 19631002 198901 1 001
JURUSAN PENDIDIKAN SENI TARI
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
5
6