bab 7 bilangan romawi
PUSAT PERBUKUAN
Departemen Pendidikan Nasional
Dcd
9
Dkncpicp"Tqocyk
Ugvkcr" vcpiicn" 39" Ciwuvwu" fkrgtkpicvk" ugdcick" Jctk" Wncpi" Vcjwp"
Mgogtfgmccp"Tgrwdnkm"Kpfqpgukc0"JWV"TK"mg/K"fkrgtkpicvk"rcfc"39"Ciwuvwu"
3;680"Ugfcpimcp."rcfc"vcjwp"4222"fkrgtkpicvk"JWV"TK"{cpi"mg/NX0
JWV"TK"{cpi"mg"dgtcrc"rcfc"vcjwp"422;A"Eqdc"mcow"vwnkumcp0
Mcow"cmcp"dgnclct
Ogpiiwpcmcp"ncodcpi"dkncpicp"Tqocyk0
Dcd"9"/"Dkncpicp"Tqocyk
393
C0
Ncodcpi"Dkncpicp"Tqocyk"
Vcjwmcj" mcow" dcjyc" dkncpicp/dkncpicp" {cpi" mkvc" mgpcn" ugncoc" kpk"
fkpcocmcp"dkncpicp"ececjA"Dkncpicp/dkncpicp"kvw"fkuwuwp"dgtfcuctmcp"rcfc"
cpimc"2."3."4."5."6."7."8."9.":."fcp";0"Cmcp"vgvcrk."ugnckp"dkncpicp"ececj."cfc"
lwic"dkncpicp"Tqocyk0"Dkncpicp"Tqocyk"fkfcuctmcp"rcfc"dkncpicp"dgtkmwv0
K"?"3="X"?"7"="Z"?"32"="fcp"N"?"72
Dkncpicp/dkncpicp"fk"cvcu"fkugdwv"cpimc"fcuct"wpvwm"dkncpicp"Tqocyk0
Dcickocpcmcj" ectc" ogp{wuwp" ncodcpi" dkncpicp" TqocykA" Dgtkmwv" kpk"
cfcncj"mgvgpvwcp/mgvgpvwcp"wpvwm"ogpwnkumcp"dkncpicp"Tqocyk0
30" Fcnco"ogp{wuwp"dkncpicp"Tqocyk."mcow"jcp{c"fkrgtdqngjmcp"ogp{wuwp"
dkncpicp"{cpi"ucoc"ugdcp{cm"5"cpimc"ugectc"dgtwtwvcp0
Eqpvqj
KKK"?"5
ZZZ"?"52
40" Crcdknc" cpimc" fk" ugdgncj" mcpcp" ngdkj" dguct" fctk" cpimc" fk" ugdgncj" mktk"
rcfc"rgpwnkucp"fwc"cpimc"Tqocyk."ocmc"uwuwpcp"dkncpicp"kvw"fkp{cvcmcp"
ugdcick"rgplwoncjcp0
Eqpvqj
XK"?"X"-"K"?"7"-"3"?"8
XKK"?"XK"-"KK"?"7"-"3"?"9
ZK"?"Z"-"K"?"32"-"3"?"33
50" Crcdknc"cpimc"fk"ugdgncj"mcpcp"ngdkj"mgekn"fctk"cpimc"fk"ugdgncj"mktk"rcfc"
rgpwnkucp" fwc" cpimc." ocmc" uwuwpcp" dkncpicp" kvw" fkp{cvcmcp" ugdcick"
rgpiwtcpicp0
Eqpvqj
KX"?"X"⁄"K"?"7"⁄"3"?"6
KZ"?"Z"⁄"3"?"32"⁄"3"?";
60" Rcfc" rgpiwtcpicp." dkncpicp" K" jcp{c" fkiwpcmcp" fcnco" rgpiwtcpicp"
dkncpicp"X"fcp"Z"uclc."ugfcpimcp"Z"jcp{c"fkiwpcmcp"wpvwm"ogpiwtcpik"
N0
Eqpvqj
ZN"?"N"⁄"Z"?"72"⁄"32"?"62
Dgtkmwv" cfcncj" ncodcpi" dkncpicp" Tqocyk" {cpi" fkvwnku" dgtfcuctmcp""
mgvgpvwcp/mgvgpvwcp"fk"cvcu0
394
3"?"K"
"
6"?"KX"
9"?"XKK" 32"?"Z"
4"?"KK"
7"?"X"
:"?"XKKK"
33"?"ZK
5"?"KKK"
8"?"XK"
;"?"KZ35"?"ZKKK"
34"?"ZKK"
Rkpvct"Dgtocvgocvkmc"wpvwm"UF1OK"Mgncu"6
36"?"ZKX"
3;"?"ZKZ"
57"?"ZZZX"
6;"?"ZNKZ
37"?"ZX"
42"?"ZZ"
5:"?"ZZZXKKK"
72"?"N"
38"?"ZXK"
47"?"ZZX"
62"?"ZN"
39"?"ZXKK"
4;"?"ZZKZ"
66"?"ZNKX"
3:"?"ZXKKK"
52"?"ZZZ"
68"?"ZNXK
Ncvkjcp
C0"
30"
40"
50"
60"
70"
Mgtlcmcp"uqcn/uqcn"dgtkmwv"kpk0
XK" ?"X"-"K"
XKK" ?"”"”"”"
ZKX"?"”"”"”"
ZX" ?"”"”"”"
ZXK"?"”"”"”"
80" KZ" ?"Z"⁄"3"
90" ZK" ?"”"”"”
:0" ZN" ?"”"”"”
;0" ZNK" ?"”"”"”
320" ZNKX"?"”"”"”
D0" Lwoncjmcp"dkncpicp/dkncpicp"Tqocyk"dgtkmwv"kpk0
Eqpvqj
Departemen Pendidikan Nasional
Dcd
9
Dkncpicp"Tqocyk
Ugvkcr" vcpiicn" 39" Ciwuvwu" fkrgtkpicvk" ugdcick" Jctk" Wncpi" Vcjwp"
Mgogtfgmccp"Tgrwdnkm"Kpfqpgukc0"JWV"TK"mg/K"fkrgtkpicvk"rcfc"39"Ciwuvwu"
3;680"Ugfcpimcp."rcfc"vcjwp"4222"fkrgtkpicvk"JWV"TK"{cpi"mg/NX0
JWV"TK"{cpi"mg"dgtcrc"rcfc"vcjwp"422;A"Eqdc"mcow"vwnkumcp0
Mcow"cmcp"dgnclct
Ogpiiwpcmcp"ncodcpi"dkncpicp"Tqocyk0
Dcd"9"/"Dkncpicp"Tqocyk
393
C0
Ncodcpi"Dkncpicp"Tqocyk"
Vcjwmcj" mcow" dcjyc" dkncpicp/dkncpicp" {cpi" mkvc" mgpcn" ugncoc" kpk"
fkpcocmcp"dkncpicp"ececjA"Dkncpicp/dkncpicp"kvw"fkuwuwp"dgtfcuctmcp"rcfc"
cpimc"2."3."4."5."6."7."8."9.":."fcp";0"Cmcp"vgvcrk."ugnckp"dkncpicp"ececj."cfc"
lwic"dkncpicp"Tqocyk0"Dkncpicp"Tqocyk"fkfcuctmcp"rcfc"dkncpicp"dgtkmwv0
K"?"3="X"?"7"="Z"?"32"="fcp"N"?"72
Dkncpicp/dkncpicp"fk"cvcu"fkugdwv"cpimc"fcuct"wpvwm"dkncpicp"Tqocyk0
Dcickocpcmcj" ectc" ogp{wuwp" ncodcpi" dkncpicp" TqocykA" Dgtkmwv" kpk"
cfcncj"mgvgpvwcp/mgvgpvwcp"wpvwm"ogpwnkumcp"dkncpicp"Tqocyk0
30" Fcnco"ogp{wuwp"dkncpicp"Tqocyk."mcow"jcp{c"fkrgtdqngjmcp"ogp{wuwp"
dkncpicp"{cpi"ucoc"ugdcp{cm"5"cpimc"ugectc"dgtwtwvcp0
Eqpvqj
KKK"?"5
ZZZ"?"52
40" Crcdknc" cpimc" fk" ugdgncj" mcpcp" ngdkj" dguct" fctk" cpimc" fk" ugdgncj" mktk"
rcfc"rgpwnkucp"fwc"cpimc"Tqocyk."ocmc"uwuwpcp"dkncpicp"kvw"fkp{cvcmcp"
ugdcick"rgplwoncjcp0
Eqpvqj
XK"?"X"-"K"?"7"-"3"?"8
XKK"?"XK"-"KK"?"7"-"3"?"9
ZK"?"Z"-"K"?"32"-"3"?"33
50" Crcdknc"cpimc"fk"ugdgncj"mcpcp"ngdkj"mgekn"fctk"cpimc"fk"ugdgncj"mktk"rcfc"
rgpwnkucp" fwc" cpimc." ocmc" uwuwpcp" dkncpicp" kvw" fkp{cvcmcp" ugdcick"
rgpiwtcpicp0
Eqpvqj
KX"?"X"⁄"K"?"7"⁄"3"?"6
KZ"?"Z"⁄"3"?"32"⁄"3"?";
60" Rcfc" rgpiwtcpicp." dkncpicp" K" jcp{c" fkiwpcmcp" fcnco" rgpiwtcpicp"
dkncpicp"X"fcp"Z"uclc."ugfcpimcp"Z"jcp{c"fkiwpcmcp"wpvwm"ogpiwtcpik"
N0
Eqpvqj
ZN"?"N"⁄"Z"?"72"⁄"32"?"62
Dgtkmwv" cfcncj" ncodcpi" dkncpicp" Tqocyk" {cpi" fkvwnku" dgtfcuctmcp""
mgvgpvwcp/mgvgpvwcp"fk"cvcu0
394
3"?"K"
"
6"?"KX"
9"?"XKK" 32"?"Z"
4"?"KK"
7"?"X"
:"?"XKKK"
33"?"ZK
5"?"KKK"
8"?"XK"
;"?"KZ35"?"ZKKK"
34"?"ZKK"
Rkpvct"Dgtocvgocvkmc"wpvwm"UF1OK"Mgncu"6
36"?"ZKX"
3;"?"ZKZ"
57"?"ZZZX"
6;"?"ZNKZ
37"?"ZX"
42"?"ZZ"
5:"?"ZZZXKKK"
72"?"N"
38"?"ZXK"
47"?"ZZX"
62"?"ZN"
39"?"ZXKK"
4;"?"ZZKZ"
66"?"ZNKX"
3:"?"ZXKKK"
52"?"ZZZ"
68"?"ZNXK
Ncvkjcp
C0"
30"
40"
50"
60"
70"
Mgtlcmcp"uqcn/uqcn"dgtkmwv"kpk0
XK" ?"X"-"K"
XKK" ?"”"”"”"
ZKX"?"”"”"”"
ZX" ?"”"”"”"
ZXK"?"”"”"”"
80" KZ" ?"Z"⁄"3"
90" ZK" ?"”"”"”
:0" ZN" ?"”"”"”
;0" ZNK" ?"”"”"”
320" ZNKX"?"”"”"”
D0" Lwoncjmcp"dkncpicp/dkncpicp"Tqocyk"dgtkmwv"kpk0
Eqpvqj