DINAMIKA KESENIAN SINGO ULUNG DI KABUPATEN BONDOWOSO TAHUN 1942-2011

DINAMIKA KESENIAN SINGO ULUNG DI KABUPATEN
BONDOWOSO TAHUN 1942-2011

SKRIPSI

Oleh
Lutfi Dwi Kristanti
NIM 050210302084

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN SEJARAH
JURUSAN PENDIDIKAN ILMU PENGETAHUAN SOSIAL
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS JEMBER
2011

i

c.id

c.id

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id

a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p

t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/

/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/

p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

.cid.iKABUPATEN
d
ca.cid.id DINAMIKA KESENIAN
ca.cid.id SINGO ULUNG
caDI
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j

j
e
e
e
e
n
n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.buBONDOWOSO
.bu.1942-2011
.bu.n
u
u
u
u
TAHUN
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
SKRIPSI
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi salah satu syarat
.cid.id (S1)
caSejarah
ca.cid.id Program Studi Pendidikan
untuk menyelesaikan
a
a
.
.
j
j
. mencapai gelar sarjana pendidikan
nej.
nejdan
.une
.une

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

igliiblib.u
g
i
d
i
/
:/ /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
Oleh
e
e
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
l
l
i
i
g
g
idigi
idigi
Lutfi Dwi
Kristanti
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
NIM
050210302084
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

igliiblib.u
g
i
d
i
/
:/ /d
hthtp
ttp:/

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN SEJARAH

JURUSAN PENDIDIKAN
ILMU PENGETAHUAN
c.idid SOSIAL
c.idid

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
aj.ac.
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
FAKULTAS
ILMU
unPENDIDIKAN
une KEGURUAN DAN
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
UNIVERSITAS
JEMBER
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

2011

c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
ii/d
/
:
/
/
p
:
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PERSEMBAHAN

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
Skripsi
ini
dipersembahkan
untuk:
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt
1. Ibunda Sukrisnawati dan ayahanda Sutarto tercinta, yang telah mendoakan dan

ca.cid.id telah memberi kasihj.sayang
ca.cid.idserta pengorbanan selamaj.aini;
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
j
j
e
e
e
e
j. SMP, SMA dan PT terhormat,
2. Guru-gurukub.sejak
u.n
nej.
neSD,
nej. yang telah memberikan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgmembimbing
idgigili
idgigili
igili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
ilmu
dan
dengan penuh
kesabaran;
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
tt
3. Almamater Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
iii
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

c.id

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

MOTO

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
/:d
//:d
//:d
:p/alam
:pyang
:ppemberian
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Seluruh
semesta
dan
semua
benda
terdapat
didalamnya
adalah
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Tuhan kepada manusia yang harus dimanfaatkan untuk kepentingan umat manusia

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.iddan mahluk lainnya*) j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigiRepublik Indonesia. 1998. Al-Qur’an:/dan
idigi
Agama
Terjemahannya.
Semarang: PT. Karya Toha Putra
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
*) Departemen
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhtt
hhtt
hhtt
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
iv
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
.bu.n
.bu.n
une
une
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
l
l
g
g
Saya
ini:
idyang
idigi
igi bertanda tangan di bawah
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
Nama
: LutfihDwi
htt Kristanti

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

NIM

PERNYATAAN

: 050210302084

.cid.id
ca.cid.id menyatakan dengan sesungguhnya
ca.cid.id bahwa karya ilmiah
cayang
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
berjudul:
Dinamika
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigiliUlung di Kabupaten Bondowoso
idgigili Tahun 1942-2011 adalah
idgbenarKesenian//d
Singo
igili
/:d
/:d
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
:
t
t
t
p karya sendiri, kecualihthjika
hthtthasil
hthttpdisebutkan
tt
ttp dalam pengutipan subtansi
benar
sumbernya, dan belum pernah diajukan pada institusi mana pun, serta bukan karya

d
d
d
id
aj.ca.ci .id jiplakan. Saya bertanggung
aj.ca.jawab
aj.ca.ci .idisinya sesuai dengan ej.aj.ca.ci .id
c.id atas keabsahan dan kebenaran
.
.
.
j
j
j
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idyang
idigi
idigi
sikap ilmiah
igi harus dijungjung tinggi.
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttDemikian pernyataan ini saya
hhbuat
tt
tt dengan sebenarnya, tanpahadanya
htt tekanan

akademik jika
d.isanksi
d.idpun serta bersedia mendapat
d.id dan paksaan dari pihak mana
i
i
i
.
.
.
d
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
ternyata
dikemudian
hari
peryataan
ini
tidak
benar
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Jember, 27 Oktober 2011
d.id
.ciYang
ca.cid.id
c
menyatakan,
a
a
.
.
j
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
v/d
/
:
/
/
p
:
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

c.id

Lutfi Dwi Kristanti
NIM
d 050210302084

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

SKRIPSI

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
DINAMIKA
KESENIAN SINGO
ULUNG DI KABUPATEN
BONDOWOSO
TAHUN 1942-2011
id.id
id.id
.
.
c
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
Oleh ilib.bu.n
une
une
bli.bu.n
i
l
i
i
l
g
g
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
Lutfi
Dwi
Kristanti
t
t
t
t
hhtt
h tt
NIM h050210302084

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hPembimbing
htt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

.idid

.idid

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
.bu.une
.bu.une
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Swastika. M.Si.
ili
idgigili
idgigKayan
idgigili Dosen Pembimbing II ://:dDrs.
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
vi
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

ac c.
acac.
Dosen
I : Drs. Sumarjono.
nej. j.aM.Si
nej. j.Pembimbing

c.id

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PENGESAHAN

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
e
.bu.n
une
une Kesenian Singo Ulung
unKabupaten
une
bli.bu.n
bliDinamika
bli.budi
bli.bu.n
Skripsi berjudul
Bondowoso Tahun
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/Program
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
1942-2011
telah
diuji
dan
disahkan
oleh
Studi
Pendidikan
Sejarah
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Jurusan
tt
Pendidikan Ilmu Pengetahuan Sosial Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan

ca.cid.id Universitas Jember pada:
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
hari
:
Selasa
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:p//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
tanggal
: 25 Oktober 2011 ht ttp
hthttp
tt
h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
l
l
i
i
g
g
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Ketua,
hhtt
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
Tim Penguji:
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
Sekretaris,
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.Sin
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
Drs.
Budiyono,
M.
i
i
idgigili
idgigili
:p//:d
:p//:d
/
/
NIP t19570702
198601 1 001
/
/
p
p
t
hhtt
tt

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej. Swastika,M.Si ilib.bu.n
nej.
.bu.Drs.Kayan
u
u
b
i
l
i
idgigili
idgigili
/:1d
/:d
/
/
:
:
/
/
NIP
19670210
200212
002
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

tempat

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

: Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember

Anggota I,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Drs.H.Sutjitro,
M.Si
NIP 19580624 198601 1001

Anggota II,

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
l
l
i
i
g
g
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
Drs. Sumarjono, M.Si
NIP 19580823 198702 1 001

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
Mengesahkan
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp dan Ilmu Pendidikan hthttp
hthttp
Dekan Fakultas Keguruan

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
l
l
i
i
g
g
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhMuchtar,
hhtt
Drs.H. Imam
S.H, M.Hum
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
vii
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

NIP 19540712 198003 1 004

c.id

c.id

c.id

RINGKASAN
Dinamika Kesenian Singo Ulung di Kabupaten Bondowoso Tahun 1942-2011;
Lutfi Dwi Kristanti, 050210302084; 2011: 84 halaman; Program Studi Pendidikan
Sejarah Jurusan Pendidikan Ilmu Pengetahuan Sosial Fakultas Keguruan dan Ilmu
Pendidikan Universitas Jember.
Kesenian Singo Ulung merupakan kesenian tradisional yang berasal dari
Desa Blimbing dan diangkat dari sebuah cerita mengenai seorang tokoh yang
bernama Singo Ulung yang dipercaya oleh masyarakat Blimbing sebagai cikal-bakal
masyarakat yang ada didaerah Blimbing. Pementasan kesenian Singo Ulung banyak
mengandung keunikan-keunikan tersendiri didalamnya, hal ini yang menarik
perhatian dari masyarakat yang ada didaerah Blimbing maupun yang ada diluar
daerah Desa Blimbing untuk menimati kesakralan dan keindahan dari pertunjukan
kesenian singo ulung ini. Antusias masyarakat yang begitu luas ini menarik perhatian
pemerintah daerah untuk memberi perhatian lebih terhadap pengembangan kesenian
singo ulung ini. Pemerintah Bondowoso menginginkan kesenian singo ulung
dijadikan sebuah ciri khas kesenian tradisional Kabupaten Bondowoso. Dalam
perkembangannya kesenian singo ulung ini juga mengalami pasang surut misalnya
pada tahun 1955 mulai banyak berdiri kelompok-kelompok-kelompok kesenian singo
ulung di Kabupaten Bondowoso yang tersebar dalam 3 Kecamatan yaitu Klabang,
Cerme, dan Prajekan. Sedangkan pada tahun 1965 kesenian ini mengalami
penurunan, hal itu dikarenakan adanya peristiwa G30SPKI, yang berdampak dari
banyaknya perkumpulan singo ulung yang membubarkan diri dan yang bertahan
hanya kelompok kesenian singo ulung yang ada di Desa Blimbing. Tujuan penelitian
untuk mengkaji: (1) Latar belakang munculnya kesenian Singo Ulung di Bondowoso;
(2) Perubahan, perkembangan, dan kesinambungan yang terjadi dalam kesenian
Singo Ulung sejak muncul dan berkembangnya kesenian Singo Ulung ini di
Kabupaten Bondowoso; (3) Usaha-usaha yang dilakukan oleh masyarakat dan
pemerintah Kabupaten Bondowoso serta para seniman singo ulung dalam

viii

c.id

c.id

c.id

c.id

melestarikan kesenian Singo Ulung di Kabupaten Bondowoso. Penelitian ini
menggunakan metode penelitian sejarah yang melalui 4 tahapan yaitu: heuristik,
kritik, interpretasi, dan historiografi.
Masyarakat Bondowoso merupakan masyarakat agraris yang masih
cenderung mempertahankan budaya dan adat istiadatnya. Hal ini juga mempengaruhi
keadaan sosial masyarakat Bondowoso dalam mengkreasikan jenis-jenis kesenian
daerahnya termasuk kesenian Singo Ulung. Oleh karena itu latar belakang munculnya
kesenian Singo Ulung di Kabupaten Bondowoso tidak terlepas dari kondisi geografis
dan kondisi sosial budaya masyarakat Bondowoso.
Kesenian Singo Ulung merupakan salah satu kesenian tradisional warisan
leluhur Desa Blimbing yaitu Mbah Singo Ulung dan Mbah Jasiman. Dalam
perkembangannya seni pertunjukan ini banyak mengalami perubahan diantaranya;
perubahan nama, jumlah perkumpulan, jumlah pemain, pergeseran fungsi, dan
peralatan yang digunakan. Perkembangan kesenian Singo Ulung ini juga mengalami
proses kesinambungan, khususnya pementasan kesenian Singo Ulung pada upacara
bersih desanya. Agar kesenian ini tidak mengalami penyusutan pemerintah daerah
melalui dinas pariwisatanya bersama masyarakat dan para seniman Singo Ulung di
Kabupaten Bondowoso berusaha mengadakan kegiatan-kegiatan yang tujuannya
untuk mempertahankan dan melestarikan kesenian Singo Ulung. Pertunjukan
kesenian Singo Ulung merupakan salah satu kesenian tradisional warisan leluhur
yang sampai sekarang masih bertahan. Oleh karena itu perlu dilakukan usaha
pelestarian agar kesenian Singo Ulung dapat terus mengikuti perkembangan jaman.
Kesenian Singo Ulung muncul karena keaadaan geografis yang sebagian
besar daerahnya dimanfaatkan untuk lahan pertanian dan keadaan sosial budaya
masyarakat kabupaten Bondowoso. Mulai dari tahun 1942 sampai sekarang kesenian
Singo Ulung mengalami perkembangan, perubahan dan kesinambungan,hal ini tidak
terlepas dari usaha kelompok kesenian singo ulung, dinas pariwisata dan masyarakat
Kabupaten Bondowoso sehingga kesenian Singo Ulung ini sampai sekarang tetap
bertahan.

ix

c.id

c.id

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PRAKATA

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
e
une
unkehadirat
une rahmat dan karunianya
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.segala
bli.bu.n
Puji ilSukur
Allah SWT iatas
i
i
i
i
l
l
l
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
d
//:d
:p//:d
:p//:penulis
:pskripsi
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
sehingga
dapat
menyelesaikan
yang
berjudul
Dinamika
Kesenian
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt
Singo Ulung di Kabupaten Bondowoso Tahun 1942-2011. Skripsi ini disusun untuk

id menyelesaikan pendidikan
ca.cid.id memenuhi salah satu syarat
ca.cid.untuk
ca.cid.idstrata satu (SI) pada j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. Sejarah Jurusan pendidikan
nej. Ilmu Pengetahuan Sosial
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Program
Studi
Pendidikan
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
Fakultas
Universitas Jember.
hthttpKeguruan dan Ilmu Pendidikan
hthttp
hthttp
tt
Penyusunan Skripsi ini tidak lepas dari bantuan berbagai pihak, oleh karena

d
d
d
d
aj.ca.ci .id itu penulis ingin menyampaikan
aj.ca.ci .iducapan terima kasih kepada:
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
.bu.n
.bu.n
une
une
uneSelaku Rektor Universitas
une
bli.bu.n
bliM.Sc,
bliJember;
bli.bu.n
i
i
i
i
1.
Dr.
Ir.Sutikto,
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
2.
Drs.
H.
Imam
Muchtar,
S.H,
M.Hum,
selaku
Dekan
FKIP
Universitas
Jember;
hhtt
hhtt
hhtt
tt
3. Drs. Sumarjono, M.Si, selaku Ketua Jurusan Pendidikan IPS Universitas Jember;

.cid.id
d
ca.cid.id
caPendidikan
ca.cid.iselaku
ca.cid.id 4. Drs. Kayan Swastika,j.M.Si,
Ketua Program Studi
Sejarah;
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
n
nI,ejdan
nej. selaku Dosen Pembimbing
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.M.Si,
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
5.
Drs.
Sumarjono,
Drs.
Kayan
Swastika.
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
p
M.Si.,
hthttmemberikan
hthttpII, yang telah tulus Ikhlas
hthttp selaku Dosen Pembimbing
tt
petunjuk, nasehat, bimbingan dan arahannya dalam penulisan skripsi ini;

d
d
d
d
selaku
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idKetua Tim Penguji; ej.aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 6. Drs. Budiyono, M.Si,
.
.
.
j
j
j
e
e
e
u.n
une
uneselaku anggota Tim Penguji
une
une
bli.bu.n
bli.bu.I;n
bli.bM.Si,
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
7.
Drs.H.Sutjitro,
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
8. Dra.
hhtt yang telah
hhttDosen Pembimbing Akademik
hhtt Nurul Umamah, M.Pd, selaku
tt
membimbing selama menjadi mahasiswa;

d mendoakan dan j.ac.cid.id
id
ca.cid.itelah
ca.cidayahanda
ca.cid.id 9. Ibunda Sukrisnawatij.dan
.
Sutarto tercinta,j.yang
a
a
a
.
j
e
e
e
e
j.
j.
j.
j.a
n
n
n
n
e
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
b. sayang serta pengorbanan
telah memberi
ib. ini;
idgiigliilib.
idgiigliilselama
idgiigliilikasih
idgiigliilib.
d
d
d
d
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
/
/
/
/
p
:/
:/
thtp
hthtp
hthtp
10.hBapak
Yayuk yang telah banyak
ttpBapak
ttp:/ Sugeng, S.Sn, Bapak Sutikno,
ttp:/
ttpmembantu
kami dalam menyelesaikan skripsi ini;

dd
d
d
.cid.id
aj.ca.ci .iserta
aj.ca.ci .id adik-adikku Irma daneYugo,
aj.ca.ci .id 11. Saudara kembarku
“Lusi”,
sahabatku Mbak ej.a.c
.
.
.
j
j
j
a
e
e
j
e
.bu.n
uneuntuk menyelesaikangskripsi
unbosan-bosan
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
btidak
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Neng
yang
memberiku
semangat
i
l
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhini;
hhtt untuk kesabarannya selama
hini
tt
tt
httdan terimakasih yang tak terhingga

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
x/d
/
:
/
/
p
:
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

12. Orang yang aku cintai ‘Mas Yudi” terima kasih karena selalu menemaniku dan

d
d
memberiku semangat
ca.cid.id penyususnan skripsi ini;j.aca.cid.id
aj.ca.ci .id
aj.dalam
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
j
ne Sugianto, S.Pd, NurililZamzami
une
uEdi
une S.Pd, Rela NorasintagiS.Pd,
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
13. My best friend
i
i
i
i
l
l
l
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:pAndri
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
Muhammad
Faisol
S.Pd,
Melinda
Puspitawati,
Awali
Imron,
dan
yang
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt
telah banyak membantu kami dalam penulisan skripsi ini;

.cid.id Astri, Pipit, Anis, Ica,.acWinda,
.cid.id Nina, Dita, dan .ac.cid.id
ca.cid.id 14. Teman-teman kosan,
caDek
a
a
.
.
j
j
j
jej.a
a
e
e
e
e
j.
j.
j.
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
iilib. buat kebersamaan dalam
iilib. dan duka;
semuanya
idgiigliilib.
idgiiglthan’ks
idgiiglsuka
idgiigliilib.
d
d
d
d
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
/
/
/
/
p
thtp
15.hsemua
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/ pihak yang tidak dapat disebutkan
ttp:/ satu persatu.
ttp:/
Penulis juga menerima segala kritik dan saran dari semua pihak demi

d
d.id
ca.cid.id skripsi ini dapat j.aca.cid.id
penulis berharapj.asemoga
aj.ca.ci .id kesempurnaan skripsiej.ini.
aj.ca.ciAkhirnya
.
j
.
e
e
e
j
ej.
e
e
e
u.n
u.n
u.n
u.n
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
bermanfaat.
l
l
l
l
idgiigilib
idgiigilib
idgiigilib
idgiigilib
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
hthtttp:
hthtttp:
hthtttp:
tt
Jember, 27 Oktober 2011

Penulis

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
xi
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

c.id

c.id

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

DAFTAR ISI

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
Halaman
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
JUDUL.............................................................................................
ii
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt
HALAMAN PERSEMBAHAN...........................................................................

iii

iv
ca.cid.id HALAMAN MOTTO...........................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bvu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
HALAMAN
PERNYATAAN
..............................................................................
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
vi
hthttp PEM BIMBINGAN ........................................................................
hthttp
hthttp
tt
HALAMAN PENGESAHAN ..............................................................................

vii

d
did
d
d
viii
aj.ca.ci .id HALAMAN RINGKASAN
aj.ca.ci ..................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bxu.n
i
i
i
i
PRAKATA
............................................................................................................
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
DAFTAR
ISI
.........................................................................................................
xii
hhtt
hhtt
hhtt
tt
DAFTAR LAMPIRAN ........................................................................................ xiv

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id DAFTAR TABEL.................................................................................................
xv
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.b1u.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
BAB
1.
PENDAHULUAN....................................................................................
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
p Latar Belakang Permasalahan
1
hthttp
hthttp.............................................................
hthtt1.1
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

1.2 Penegasan Pengertian Judul ................................................................

7

d
d
.cid.id
7 j.ac
a
.
.
.
e
e
e
j
j
j
.bu.n
une
uneLingkup .........................................................................
une
bli.b7u.n
bli.bu.n
blRuang
i
i
i
l
l
l
1.3.1
..
i
i
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
.
8
hhtt
hhtt
hhtt 1.3.2 Rumusan Permasalahan.............................................................
.i
.ci .idRumusan Permasalahan ......................................
1.3 Ruang Lingkup
j.acac.id
j.acadan

1.4 Tujuan Penelitian............................................................................... .

9

.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
1.5 Manfaat Penelitian.............................................................................
10 j.ac
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
BAB
2.
TINJAUAN
PUSTAKA
..................................................................…...
11
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hth3.ttpMETODE PENELITIAN ......................................................................
BAB
16
tt
BAB 4. LATAR BELAKANG MUNCULNYA KESENIAN SINGO

d
d
d
.cid.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
ULUNG DI BONDOWOSO
..................................................................
20 ej.a.c
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
j
une
une PERKEMBANGAN,
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
BAB
5.
PERUBAHAN,
KESINAMBUNGAN
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttYANG TERJADI DALAMhKESENIAN
tt
SINGO ULUNG hhtt
htt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt
c.id

SEJAK MUNCUL DAN BERKEMBANGNYA KESENIAN

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
xii
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

SINGO ULUNG INI DI KABUPATEN BONDOWOSO

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

id.id
id
TAHUN 1942-2011
.ac.c...................................................................................
.ac.c.id

d
32
aj.ca.ci .id
.
j
j
j
a
a
.
.
e
e
e
j
j
e
unKesenian
une Tahun
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
5.1 Perubahan
Singo Ulung diilBondowoso
i
i
i
l
l
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
1942-2011............................................................................................
32
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
5.2 Perkembangan Kesenian Singo Ulung di Bondowoso Tahun

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

id
id
1942-2011............................................................................................
.ac.c.id
.ac.c.id

41
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
nej. Kesenian Singo Ulung
nej.
nej.
.bu.n
.bdi
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
5.3 Kesinambungan
Bondowoso
Tahun
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
56
hthttp 1942-2011............................................................................................
hthttp
hthttp
5.3.1 Waktu Pelaksanaan.....................................................................

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

56

.id
c.cid.id
5.3.2 Tempat
...................................................................
j.aPelaksanaan
j.ac c.id

d
57 j.ac.cid
a .i
a
a
.
.
.
e
e
e
j
j
j
n
n
n
e
e
e
u
.bu.unPelaku Upacara...................................................................
.bu.un
5.3.3
igliibliPara
igliibli.b.un
igliibli59
g
g
g
i
i
i
d
d
d
:// /di
:p//://di
:// /di 60
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/ 5.3.4 Perlengkapan Upacara
tt................................................................
5.3.5 Mantra (Do’a) .............................................................................

63

.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
5.3.6 Sawerj..........................................................................................
66 j.ac
a
a
a
.
.
.
j
j
a
e
e
e
e
nej. Desa .......................ilib67
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
5.3.7
Tahap-Tahap
Pelaksanaan
Upacara
Bersih
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
BAB
OLEH MASYARAKAT
hthttp
hthttp
hth6.ttpUSAHA-USAHA YANG DILAKUKAN
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

DAN PEMERINTAH KABUPATEN BONDOWOSO DALAM

d
id
id
aj.ca.ci .id
.
j
.
.
e
e
e
j
j
.bu.n
une
une BONDOWOSO..............................................................
une
bli71
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
l
l
l
KABUPATEN
i
i
i
g
g
g
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
71
hhtt
hhtt
hhtt6.1 Seniman Singo Ulung...........................................................................
. .id
. d
MELESTARIKAN
SINGO ULUNG
j.acacDI
j.acac.iKESENIAN

6.2 Masyarakat ...........................................................................................

74

7.2 Saran ................................................................................................... .

81

.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
6.3 Pemerintah Daerah/Dinas
Pariwisata ....................................................
75 j.ac
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
BAB
7.
PENUTUP
...............................................................................................
80
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
p Kesimpulan.........................................................................................
hthttp . 80
hthttp
hthtt7.1
tt

d
d
d
.cid.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id DAFTAR PUSTAKAej.........................................................................................
. 83 ej.a.c
.
.
.
j
j
a
e
e
j
.bu.n
une
une
une
une
bli85
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
LAMPIRAN
..........................................................................................................
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
xiii
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

DAFTAR LAMPIRAN

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
Halaman
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
Lampiran
1
Matrik
Penelitian..................................................................................
85
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt
Lampiran 2 Pedoman Penelusuran/Pengumpulan Sumber Sejarah ........................ 87

88
ca.cid.id Lampiran 3 Pedoman Observasi..............................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nWawancara...........................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Lampiran
4
Pedoman
89
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
Lampiran
91
hthttp 5 Daftar Informan dan Responden..........................................................
hthttp
hthttp
tt
Lampiran 6 Hasil Wawancara ................................................................................. 93

d
d
d
ca.cid.id Kesenian Singo Ulung
aj.ca.ci .id Lampiran 7 Dokumentasi
aj.Penelitian
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une Bondowoso ...................................................................
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
di
Kabupaten
106
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Lampiran
8
Peta
Desa
Blimbing,
Kecamatan
Klabang,
Kabupaten
Bondowoso
.. 123
hhtt
hhtt
hhtt
tt
Lampiran 9 Surat Keterangan Melaksanakan Penelitian ....................................... 124

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
xiv
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

c.id

c.id

c.id

c.id

:/ /d
p
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

:/ /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

DAFTAR TABEL

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
Halaman
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
//:d
:p//:d
:pJenis
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
Tabel
1
Gamelan
Sikiong
dalam
Pertunjukan
Singo
Ulung...........................
36
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt
Tabel 2 Perbedaan Singo Ulung dengan Ronteg Singo Ulung

Tahun 1998-2011
........................................................................................
38
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
ej.
nej.
ndalam
nSingo
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Tabel
3
Jenis
Gamelan
Seni
Pertunjukan
Ronteg
Ulung
...................
40
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:p//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
thttp di Tiga Kecamatan
Tabel
htht4tpJumlah Perkumpulan Singo hUlung
hthttp
tt
Tahun 1942-2011 ........................................................................................ 53

d
d
ca.cid.idPerkumpulan Singo Ulung
ca.cid.id
54
aj.ca.ci .id Tabel 5 Jumlah Anggota
ajSetiap
aj....................................
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
une
une
une
une
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
bli.bu.n
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
idigi
idigi
idigi
idigi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
tt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
une
bli.bu.n
i
l
i
g
idigi
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
/
/
p
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
xv
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

c.id

c.id

c.id