Kajian Sifat Kimia Tanah, Pertumbuhan dan Produksi Padi (Oryiza sativa L.) Pada Tanah Sulfat Masam Potensial Akibat Pemberian Kompos Tandan Kosong Kelapa Sawit dan Pupuk SP-36
Lampiran 1. Deskripsi Padi Varietas Ciherang
Varietas : Ciherang Nomor Pedigree : S 3383-Id-Pn-4I-3-1 Asal/Persilangan : IR 18349-53-1-3-1-3/IR Golongan : Cere Bentuk : Tegak Tinggi : 107-115 cm Anakan Produktif : 14-17 batang Warna:
Kaki : Hijau Batang : Hijau Telinga Daun : Putih Lidah Daun : Putih Muka Daun : Kasar pada sebelah bawah daun Posisi Daun : Tegak Daun Bendera : Tegak Gabah
Bentuk : Panjang ramping Warna : Kuning bersih Bobot 1000 butir : 27-28 gram
Nasi Tekstur : Pulen Kadar Amilosa : 23%
Panen Hasil Gabah : 5-7 ton/ha Umur : 116-125 hari Kerontokan : Sedang
Ketahanan terhadap Rebah : Sedang Hama : Tahan terhadap wereng coklat bioptipe 2 dan 3 Penyakit : Tahan terhadap bakteri hawar daun sirih Strain III dan IV Keterangan : Anjuran tanam cocok ditanama pada musim penghujan dan kemarau dengan ketinggian di bawah 500 m dpl Tahun dilepas : 25 Februari 2000 No. SK Pelepasan : 60/Kpts/TP.240/2/2000
Lampiran 2. Bagan Percobaan Rak Faktorial
Blok I Blok II Blok III B0P0 B1P3 B3P2 B3P0 B0P3 B2P2 B2P0 B3P3 B0P2 B1P0 B2P3 B1P2 B1P1 B0P2 B0P3 B0P1 B1P2 B3P3 B3P1 B2P2 B2P3 B2P1 B3P2 B1P3 B2P3 B3P1 B1P0 B1P3 B2P1 B0P0 B0P3 B1P1 B3P0 B3P3 B0P1 B2P0 B3P2 B2P0 B2P1 B2P2 B3P0 B1P1 B1P2 B0P0 B3P1 B0P2 B1P0 B0P1
Lampiran 3. Perhitungan Berat Tanah per Ember
Jarak tanam = 20 cm x 20 cm = 400 cm
2
= 0.04 m 1 ha = 10.000 m
2
1 ha =
2
= 250.000 populasi 1 ha = 2 x 10
6
kg tanah
Lampiran 4. Perhitungan Dosis Kompos Tandan Kosong Kelapa Sawit
1.Kompos Tandan Kosong Kelapa Sawit = 10 ton/ha Dosis per ember = 2.
Kompos Tandan Kosong Kelapa Sawit = 20 ton/ha Dosis per ember = 3.
Kompos Tandan Kosong Kelapa Sawit = 30 ton/ha Dosis per ember =
Lampiran 5. Perhitungan Dosis Pupuk SP-36 dan Pupuk Dasar 1.
P1 = ½ x takaran anjuran = ½ x 135 = 67,5 kg
3 Dosis per ember x (67.5 x 10 ) g = 0,27 g/8kg 2.
P2 = 1 x takaran anjuran = 1 x 135 = 135 kg
3 Dosis per ember x (135 x 10 ) g = 0,54 g/8kg 3.
P3 = 1 ½ x takaran anjuran = 1 ½ x 135 = 202,5 kg
3 Dosis per ember x (202.5 x 10 ) gr = 0,81 g/8kg 4.
Urea = 250 kg/ha Dosis per ember = 5.
KCL = 100 kg/ha
Lampiran 6. Hasil Analisis Tanah Awal Parameter Nilai Kriteria
pH (H
2 O)
4.13 Sangat Masam Tekstur LP Lempung berpasir
53 - Pasir (%)
38 - Debu (%) Liat (%) -
9 C-Organik (%)
1.83 Rendah N-Total (%)
0.24 Sedang P bray II (ppm)
12.76 Rendah K-tukar (me/100) 0.541 Sedang Na-tukar (me/100) 0.270 Rendah Ca-tukar (me/100) 0.401 Sangat Rendah Mg-tukar (me/100) 0.259 Rendah KTK-tukar (me/100)
20.25 Sedang K
2 O (%) 0.106 Sedang
DHL (mmhos/cm)
2.15 Sedang
Lampiran 8. Hasil Analisis Kompos Tandan Kosong Kelapa Sawit
Parameter Kompos Tandan Kosong Kriteria Kelapa Sawit pH H
2 O 7,23 Netral
C-Organik (%) 29,76 Sangat Tinggi N-total (%) 1,8 Sangat Tinggi C/N 16,5 Tinggi P (ppm) 0,022 Agak Rendah K (me/100) 2,91 Tinggi
Lampiran 7. Kriteria Sifat Tanah Sifat Tanah Satuan S.Rendah Rendah Sedang Tinggi S.Tinggi
P-avl Olsen ppm <10 10-25 26-45 46-60 >60 K2O eks- HCl
Masam Agak Masam
2.5 2.6-10 >10 Sangat Masam
% <10 20-Oct 21-30 31-60 >60 EC (Nedeco) mmhos --- ---
% <20 20-35 36-50 51-70 >70 Kejenuhan Al
% <0.05 0.05-0.09 0.10-0.20 0.21-0.30 >0.30 K-tukar me/100 <0.10 0.10-0.20 0.30-0.50 0.60-1.00 >1.00 Na-tukar me/100 <0.10 0.10-0.30 0.40-0.70 0.80-1.00 >1.00 Ca-tukar me/100 <2.0 2.0-5.0 6.0-10.0 11.0-20.0 >20.0 Mg-tukar me/100 <0.40 0.40-1.00 1.10-2.00 2.10-8.00 >8.00 KTK (CEC) me/100 <5 5-16 17-24 25-40 >40 Kejenuhan Basa
% <0.05 0.05-0.09 0.10-0.20 0.21-0.30 >0.30 MnO eks- HCl
% <0.05 0.05-0.09 0.10-0.20 0.21-0.30 >0.30 MgO eks- HCl
% <0.03 0.03-0.06 0.07-0.11 0.12-0.20 >20 CaO eks- HCl
P-avl BrayII ppm <8.0 8.0-15 16-25 26-35 >35 P-avl troug ppm <20 20-39 40-60 61-80 >80
C (Karbon)
0.10 >0,1
0.061-
0.040- 0.060
% <0.021 0.021- 0.039
0.08-0.10 >0.10 P2O5 eks- HCl
% <0.03 0.03-0.06 0.06- 0.079
% <0.10 0.10-0.20 0.21-0.50 0.51-0.75 >0.75 C/N --- <5 5-10 11-15 16-25 >25 P2O5 Total
% <100 1.00-2.00 2.01-3.00 3.01-5.00 >5.00 N (Nitrogen)
Netral Agak Alkalis Alkalis pH H2O <4.5 4.5-5.5 5.6-6.5 6.6-7.5 7.6-8.5 >8.5
Lampiran 9. Hasil Analisa pH Tanah
Ulangan Perlakuan
Total Rataan
I II
III B0P0
4.16
4.13 4.15 12.440 4.147 B0P1
4.17
4.19 4.16 12.520 4.173 B0P2
4.03
4.2 4.25 12.480 4.160 B0P3
4.18
4.15 4.17 12.500 4.167 B1P0
4.29
4.24 4.33 12.860 4.287 B1P1
4.2
4.3 4.16 12.660 4.220 B1P2
4.2
4.22 4.19 12.610 4.203 B1P3
4.24
4.25 4.33 12.820 4.273 B2P0
4.46
4.32 4.58 13.360 4.453 B2P1
4.25
4.2 4.89 13.340 4.447 B2P2
4.25
4.31 4.33 12.890 4.297 B2P3
4.23
4.23 4.43 12.890 4.297 B3P0
4.27
4.24 4.22 12.730 4.243 B3P1
4.28
4.32 4.38 12.980 4.327 B3P2
4.23
4.35 4.76 13.340 4.447 B3P3
4.22
4.27 4.2 12.690 4.230 Total 67.660 67.920 69.530 205.110 4.273
9.2. Daftar Sidik Ragam pH Tanah
db JK KT
F. Hit F 5% F 1% Blok 2 0.128 0.064 4.343*
3.32
5.39 Perlakuan 15 0.472 0.031 2.132*
2.01
2.70 B 3 0.296 0.099 6.689*
2.92
4.51
tn
P 3 0.017 0.006 0.388
2.92
4.51
tn
BxP 9 0.159 0.018 1.194
2.21
3.07 Galat 30 0.443 0.015 Total 47 1.043 KK
2.84 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata
- = Nyata pada taraf uji 5 %
- = Nyata pada taraf uji 1 %
Lampiran 10. Hasil Analisa C-Organik Tanah
Ulangan Perlakuan
Total Rataan
I II
III B0P0
2.14
2.97 2.23 7.340 2.447 B0P1
2.46
2.83 2.73 8.020 2.673 B0P2
2.65
3.02 1.93 7.600 2.533 B0P3
3.16
2.6 2.49 8.250 2.750 B1P0
1.86
0.75 2.35 4.960 1.653 B1P1
3.16
1.55 2.67 7.380 2.460 B1P2
2.97
2.21 2.91 8.090 2.697 B1P3
2.74
2.82 2.3 7.860 2.620 B2P0
2.69
2.54 2.57 7.800 2.600 B2P1
2.37
3.3 2.47 8.140 2.713 B2P2
2.83
2.6 2.66 8.090 2.697 B2P3
3.2
3.01 2.51 8.720 2.907 B3P0
3.44
3.38 2.66 9.480 3.160 B3P1
3.11
3.43 2.39 8.930 2.977 B3P2
2.32
3.48 2.67 8.470 2.823 B3P3
2.74
3.38 2.24 8.360 2.787 Total 43.840 43.870 39.780 127.490 2.656
10.2. Daftar Sidik Ragam C-Organik Tanah
db JK KT
F. Hit F 5% F 1%
tn
Blok 2 0.692 0.346 1.480
3.32
5.39
tn
Perlakuan 15 4.763 0.318 1.359
2.01
2.70 B 3 2.115 0.705 3.017*
2.92
4.51
tn
P 3 0.624 0.208 0.890
2.92
4.51
tn
BxP 9 2.023 0.225 0.962
2.21
3.07 Galat 30 7.011 0.234 Total 47 12.465 KK
18.20 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata
- = Nyata pada taraf uji 5 %
2+ Lampiran 11. Hasil Analisa Ferro Aktif (Fe ) Tanah Ekstraksi α.α. dipyridyl (ppm)
Ulangan Perlakuan
Total Rataan
I II
III B0P0 3593.40 4127.05 3906.18 11626.630 3875.543 B0P1 3512.65 4840.01 3514.30 11866.960 3955.653 B0P2 3671.41 4045.69 3278.67 10995.770 3665.257 B0P3 3251.82 4079.91 3980.40 11312.130 3770.710 B1P0 5009.09 4132.76 3873.40 13015.250 4338.417 B1P1 3539.08 3833.55 4005.56 11378.190 3792.730 B1P2 4381.80 4958.48 4593.12 13933.400 4644.467 B1P3 3855.84 4181.38 4278.20 12315.420 4105.140 B2P0 4814.85 4776.48 5020.56 14611.890 4870.630 B2P1 4127.05 4190.16 4547.50 12864.710 4288.237 B2P2 2907.02 4487.46 4119.36 11513.840 3837.947 B2P3 4708.00 4324.70 4567.02 13599.720 4533.240 B3P0 3835.38 3894.80 4398.44 12128.620 4042.873 B3P1 4210.39 4570.35 3873.40 12654.140 4218.047 B3P2 4375.87 4394.45 4185.19 12955.510 4318.503 B3P3 3986.90 4374.60 4436.54 12798.040 4266.013 Total 63780.550 69211.830 66577.840 199570.220 4157.713
11.2. Daftar Sidik Ragam Ferro Aktif Tanah
db JK KT
F. Hit F 5% F 1%
tn
Blok 2 922115.356 461057.678 3.183
3.32
5.39 Perlakuan 15 5223782.267 348252.151 2.404*
2.01
2.70 B 3 2082530.305 694176.768 4.792**
2.92
4.51
tn
P 3 312911.599 104303.866 0.720
2.92
4.51
tn
BxP 9 2828340.363 314260.040 2.169
2.21
3.07 Galat 30 4345738.891 144857.963 Total 47 10491636.514 KK
9.15 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata
Lampiran 12. Hasil Analisa P-Tersedia Tanah
Ulangan Perlakuan
I II
III Total Rataan B0P0
15.08
17.09
12.78
44.95
14.98 B0P1
12.09
19.09
13.07
44.25
14.75 B0P2
29.60
31.83
29.64
91.07
30.36 B0P3
30.70
31.83
17.08
79.60
26.53 B1P0
17.09
18.29
17.09
52.46
17.49 B1P1
45.53
27.55
12.09
85.16
28.39 B1P2
19.11
38.51
29.59
87.21
29.07 B1P3
13.12
19.11
30.70
62.93
20.98 B2P0
27.68
14.57
17.09
59.34
19.78 B2P1
5.34
23.25
45.53
74.11
24.70 B2P2
23.31
31.83
19.11
74.24
24.75 B2P3
25.35
19.12
21.17
65.64
21.88 B3P0
19.11
17.10
27.48
63.69
21.23 B3P1
17.08
19.16
17.87
54.11
18.04 B3P2
21.17
31.83
24.30
77.29
25.76 B3P3
27.48
37.69 39.90 105.07
35.02 Total 348.83 397.83 374.47 1121.13
23.36
12.2. Daftar Sidik Ragam P-Tersedia
db JK KT
F. Hit F 5% F 1%
tn
Ulangan 2 75.107 37.553 0.505
3.32
5.39
tn
Perlakuan 15 1484.460 98.964 1.330
2.01
2.70
tn
B 3 76.333 25.444 0.342
2.92
4.51
tn
P 3 636.146 212.049 2.849
2.92
4.51
tn
BxP 9 771.982 85.776 1.153
2.21
3.07 Galat 30 2232.546 74.418 Total 47 3792.113 KK
36.93 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata
- = Nyata pada taraf uji 5 %
Lampiran 13. Hasil Analisa Tinggi Tanaman Akhir Vegetatif
Ulangan Perlakuan
Total Rataan
I II
III B0P0
81.3
91 79.3 251.600 83.867 B0P1
95.3
95 96 286.300 95.433 B0P2 97 102.3
91.5 290.800 96.933 B0P3
92.2
94 87.2 273.400 91.133 B1P0
82.1
92.9 86.9 261.900 87.300 B1P1
94.5
93.3 89.9 277.700 92.567 B1P2
89.5
90.3 93.3 273.100 91.033 B1P3
87
89 85.6 261.600 87.200 B2P0
90.9
80 92.8 263.700 87.900 B2P1
89.5
93.4 80.9 263.800 87.933 B2P2
81.7
86 87.2 254.900 84.967 B2P3
89
99 91 279.000 93.000 B3P0
93.5
79 91.4 263.900 87.967 B3P1 94.4 102.1
81.8 278.300 92.767 B3P2 80.7 102.2
92.2 275.100 91.700 B3P3
93
95.2 95.1 283.300 94.433 Total 1431.600 1484.700 1422.100 4338.400 90.383
13.2. Daftar Sidik Ragam Tinggi Tanaman
db JK KT
F. Hit F 5% F 1%
tn
Blok 2 142.263 71.131 2.317
3.32
5.39
tn
Perlakuan 15 642.833 42.856 1.396
2.01
2.70
tn
B 3 100.548 33.516 1.092
2.92
4.51
tn
P 3 216.857 72.286 2.355
2.92
4.51
tn
BxP 9 325.428 36.159 1.178
2.21
3.07 Galat 30 920.950 30.698 Total 47 1706.047 KK
6.13 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata
- = Nyata pada taraf uji 5 %
Lampiran 14. Hasil Analisa Jumlah Anakan Maksimal Akhir Vegetatif
14.1. Data Jumlah Anakan Maksimal
Ulangan Perlakuan
Total Rataan
I II
III B0P0
10
12 3 25.000 8.333 B0P1
11
15 15 41.000 13.667 B0P2
17
16 13 46.000 15.333 B0P3
14
15 16 45.000 15.000 B1P0
16
15 19 50.000 16.667 B1P1
15
18 15 48.000 16.000 B1P2
17
20 20 57.000 19.000 B1P3
10
6 12 28.000 9.333 B2P0
13
15 22 50.000 16.667 B2P1
14
23 9 46.000 15.333 B2P2
12
16 18 46.000 15.333 B2P3
18
22 19 59.000 19.667 B3P0
15
19 22 56.000 18.667 B3P1
16
14 12 42.000 14.000 B3P2
16
15 24 55.000 18.333 B3P3
25
25 18 68.000 22.667 Total 239.000 266.000 257.000 762.000 15.875
14.2. Daftar Sidik Ragam Jumlah Anakan Maksimal
db JK KT
F. Hit F 5% F 1%
tn
Blok 2 23.625 11.813 0.962
3.32
5.39 Perlakuan 15 585.250 39.017 3.177**
2.01
2.70 B 3 184.917 61.639 5.020**
2.92
4.51
tn
P 3 45.417 15.139 1.233
2.92
4.51 BxP 9 354.917 39.435 3.212**
2.21
3.07 Galat 30 368.375 12.279 Total 47 977.250 KK
22.07 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata
- = Nyata pada taraf uji 5 %
Lampiran 15. Hasil Analisa Bobot Kering Gabah Akhir Generatif
15.1. Data Bobot Kering Gabah (g)
Ulangan Perlakuan
Total Rataan
I II
III B0P0
20.00
10.00 10.30 40.300 13.433 B0P1
30.60
23.50 20.00 74.100 24.700 B0P2
30.50
25.00 26.80 82.300 27.433 B0P3
12.90
21.50 19.50 53.900 17.967 B1P0
30.60
28.00 21.75 80.350 26.783 B1P1
22.60
28.00 18.00 68.600 22.867 B1P2
35.00
31.60 23.80 90.400 30.133 B1P3
17.00
21.50 24.70 63.200 21.067 B2P0
35.00
34.20 26.40 95.600 31.867 B2P1
40.00
15.00 33.50 88.500 29.500 B2P2
27.00
11.68 11.00 49.680 16.560 B2P3
21.00
42.70 18.80 82.500 27.500 B3P0
36.00
15.80 14.00 65.800 21.933 B3P1
40.60
18.60 21.00 80.200 26.733 B3P2
30.00
39.00 46.00 115.000 38.333 B3P3
31.10
30.00 49.00 110.100 36.700 Total 459.900 396.080 384.550 1240.530 25.844
15.2. Daftar Sidik Ragam Bobot Kering Gabah
db JK KT
F. Hit F 5% F 1%
tn
Blok 2 205.907 102.954 1.544
3.32
5.39 Perlakuan 15 2098.122 139.875 2.097*
2.01
2.70 B 3 613.037 204.346 3.064*
2.92
4.51
tn
P 3 127.737 42.579 0.638
2.92
4.51 BxP 9 1357.349 150.817 2.261*
2.21
3.07 Galat 30 2001.043 66.701 Total 47 4305.072 KK
31.60 Keterangan : KK = Koefesien Keragaman tn = Tidak nyata