serat nawalapatra kaendahaning bawana
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
K A END A HA NING B A W A NA
Program digital ini dikembangkan untuk melestarikan dalam mendukung proses
pelestarian sastra daerah di Indonesia. Hasil dari program digital ini berupa karya
sastra Jawa yang disalin dalam bentuk teks digital format pdf. Semoga tujuan blog
www.alangalangkumitir.wordpress.com adalah menjadi salah satu sumber digital
karya-karya sastra Jawa dapat dibaca, ditelusuri atau diunduh oleh para sutrisna
budaya ataupun masyarakat secara bebas.
Salam asah asih asuh.
Nuwun.
@@@
LAGON – KEKAWIN
DHANDHANGGULA
1. Gara-gara : goro reh kagiri, ruharaning bumikneng
hangkara, Hyang Yama-brata, puwara warsa surud, datan
mantra tumruning siti, bumi sasat kinuras, pameresing trutuh,
papanas sumuk manglanas, saisining bumi kandhah kasmala
gring, taru lata mangarang.
2. Sato-sato kukilaning wanrdi, pinanljer dening bentering
surya, maketer yayah tanpa reh, masrang saparan tinut, ing
papanas tanpa ntuk matis, wimbuh sinarang boga, gung
haksana surud, larupala kasangsaya, tela-tela telenge
ngluweng ngajrihi, yeku wahyeng sasmita.
3. Yayah catuning hardayaning gring, rencem tumameng
sulaning prana, kapranan temah tanpa reh, isthaning mangeng
wuyung, kawiyungyun ciptaning wingit, tinus yayah katuntas,
pangetusing gandrung, ing reh kendran hasmararda, harda
tikbra padresing manggung gong kingkin, nir dayaning waluya.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
1
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
4. Lebu mangampak mbubul kasilir, tiniyub dening maruta
manda, lumeng ing tawang wus dene, meses lesus pamusus,
taru mabra winaweng langit, lir lekasing sungkawa, ning dyah
mangrontog glung, labet kalungsen hasmara, puspitaning weni
paraning geng runtik, menur malathi wigar.
5. Kawur sumawur mawra kasawasih, hangsanane agung
sinagsaya, elik tanpa ndon rum-rume, taru-taru tumuyung,
wiyang dening lebu manindhih, roning pisang lumayang,
dresing driya nempuh manguwir rujit katiwar, aken sampur
alneru serenging runtik, dadya paraning duka.
6. Wimbuh ing taman kataman wingit, rengating sari yayah
karuna, sinerang Hyang Harunane, ambasmi angkup-angkup,
kukudhupe bela kaswasih, rondhon sru kararantan, malum
layu-layu, yayah sasmiteng pralaya, lalu njengtung tuntunging
wreksa prihatin, kendraning taru mabra.
7.Hergula bang cahyanya ngalentrih, tanpa jwala kaniran
suganda, awelu pasang pasmone, kucem manisnya surud,
roning bakung tan ketang amrih, resmi langening keswa,
pangosweng buratrum, wilising taru sinamar, panaputing lebu
weh sureming eksi, laring manyura bela.
8. Amantoni tyasing magong wingit, wilising lar temah tan
tumular, ing keswa tambuh papaes, soka hangsana tanjung,
kasok lesah kusut kaswasih, ngenani geng duhkita, mayanira
surud, kaharat sruning katresan, tinres dening trenyuhing
wardaya rujit, nglentrih lir tanpa jiwa.
9. Tikbra mangarang kabotan agring, dlana lara lir pegating
tresna, runtuhing kudhup saweneh, yayah pedhoting tuntung,
malathine mawreng pratiwi, lir drawajeng sungkawa, tengis
layu-layu, tidhem sahaweng kukila, tanpa merdhu katiran erek
kaswasih, nir pangarum srinata.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
2
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
SINOM
1. nDungkap praptaning ubaya, tanggaping mangsa gumanti,
Hyang Jagad masung sasmita, mintonken pratandhaning sih,
masih kasmaleng bumi, kang keneng dhendhaning waktu,
gumanti Kwera-brata, masung kamartaning bumi, mendhungmendhung ngendhanu ing dirgantara.
2. Sinuksmeng tidharsa maya, gumebyar thathit sisiring,
masrang sumungsun liweran, winantu guntur nggeteri, tidhem
ing ngawiyati, Hyang Warsa sreseg tumurun, riwis mangrawis
raras, sesep-sinesep ing bumi, temah tuntum rengating bantala
rengka.
3.
Kadresan
warsa
tumumpa,
satataning
maosadi,
pangusadaning bantala, kasmala lalu pinulih, lir gring meh
prapteng wanci, petiting yatma rinacut, puwara lebda jiwa,
mangkana isthaning bumi, wrekseng wana mintonken nir duka
cipta.
4. Sumungsun semi ngrembaka, srining pradapa sung resmi,
manardi lir sinumbaga, sumbageng tingkah geng kingkin,
kakenan geng prihatin, kuru aking semu surud, murud
jwaliteng netya, temah luwaring punagi, nir kasmala mala gung
pinaripurna.
5. Satata salin husika, sinuk semining mamanis, wenesing
netya wiletan, wimbuh sumbaga pinardi, taru-tarunira ari, asri
sawang pamurweng glung, roning pakis sasmita,
sasangkon sinuji, kancana bra pinatik ing candrakanta.
apan
6. Wimbuh srining uparengga, regganing wisma kadeling,
dumeling cahya muewendah, sirnaning lebu ingusir, kengser
wimbaning riris, raras pupuling kukuwung, amsung lamlaming tingal, pan katemben ing pangeksi, mulyeng laman
kataman we martasada.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
3
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
7. Sakala ambabar warna, panjarahing kang sarwa sari, saruni
kalak kananga, hangsana noja bang kuning, abra babaring
gambir, menur malathi sumawur, edangane ngayangan,
basanta teleng taluki, tarate bang gumawang aruming slaga.
8. Rum-ruming gandakusuma, sumyar ing angin sumilir,
marbuk tumameng ngakasa, saparan kebekan amrik, masung
hasmareng gati, panggrejitaning
kamarutan, ingaken wudharing
umung mangrabaseng puspa.
lulut-kung, ron pucang
weni, kombang-kombang
9. pangisepe reresepan, pantatan pamudyaning sih, ruruhing
capaka mulya, tinut ing gambir malathi, yayah rengganing
weni, rontog pareng wudharing glung, srenging priya srenggara,
raragam ngunus mamanis, roning tiris mirut kerit ing maruta.
10. Kengising ponang nyudenta, katali sulaning eksi, satata
sampur kawedhar, puthon mas katon dumeling, masung kesar
sawitning, wangwang rinancaneng wangun, wangunaning
pranaja, maharja hasmareng branti, kawatgata titis tumetesing
cipta.
11. Angkup-angkupe kuwangwang, mengkap lir kincanging alis,
kudhupe kumedhap-kedhap, ing netya amiwal kapti, namun
pancering liring, saruni sekar sisirun, pepes pange lumayang,
kandhah panuksmaning warih,
sambadeng karsa.
lir
sasmitaning dyah
tan
12. Sri raras ruming udyana, kumonang sru milangoni, ngenati
sucipta branta, branta rarasing geng wingit, duk kaprananing
gati, panggupitaning wedyeng nung, kongas ungasing netya,
sunigya stya maworsih, sru tinula tulyeng tyas tan paja muga.
13. Laraping baskara-sata, duk arsa silem ing tasik, manglong
srengganing acala, sru mangu-mangangen dening, langening
bawana sri, yayah datan wasa surud, kascaryan sireng pamyat,
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
4
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
myat langening sarwa sari, panjetunging surya lir lekasing
lekasing priya.
14. Angles tumilar papreman, ing dyah kang kapati guling,
kasok pinudyeng srenggara, labeting driya kaliling, roning aren
mangrawit, ingaken lir wudharing glung, wohing aren upama,
roroncen gambir malathi, galugune ingaken wentis kawedhar.
15. Swasana sinuksmeng praba, soroting pradanggapati,
lalayung mabang sumirat, sirate tumameng bumi, ngenani
sarwa sari, taru-taruna sumunu, taman-taman murwendah,
wus dene wangunan sami, wimbuh praba prabawaning
puspatenja.
16. Sagung wangunan kumonang, mintonken srining pangeksi,
bumi wimbuh binusanan, rumenyep-renyep mangrawit,
maharjeng cipta witning, lumilir pudyasmareng rum, kukileng
wreksa lumrang, rumebut pang swaranya sri, manyunare
mangungong lir pudyastawa.
17. Kitiran mangimbal raras, araras ruming kekawin,
pangidunging priyembada, mardu-mardaweng palupi, tidharsa
ngelik-elik, mintonken raras-kung lulut, surud soroting surya,
lir mutung silem ing tasik, kari mangu Hyang Bumi kaniran
praba.
18. Gumanti Sang Hyang Candrama, mungup bang wetan
mangrawit,
kendraning
Hyang
Dewanggana,
panuju
purnamasidi, sumirat narambahai, wenesing cahya mangedus,
ari langening bawana, masung lam-laming oangeksi, lintang
mabra ing tawang kesisan ima.
19. Nglangut langite kumelap, mangalap langening eksi,
suruding cipta hangkara, pinaribaweng wiyati, harda-kahardan
kendhih, katindhih ing suci marum, rum-ruming tyas rumaras,
rarasing cipta ngugemi, nir sumala malaning budi suh sirna.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
5
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
20. Satataning widayaka, nayakaning sujanadi, dining tyas
wening
ngumala,
martani
sotyeng
mamanis,
yayah
candhanasari, sarira kebekan mardu, mardu-mardaweng ulah,
mangulahing mangastuti, pun pangripta tangeh lamun
makatena.
21. Yekti tan paja tumimbang, widnya mindha ngirib-irip,
satataning Muniwara, mandar kawangsul sawitning, ina sru
dameng budi, pangrurahing wisaya gung, manggung keneng
durmala, liniput dursila juti, sru karoban karmaning hangkara
murka.
22. Mungkur rehing tri susila, silaning sujana sebit, dahat
sruning mudha dama, kotamaning tyas tan kesthi, rinantas
rontang-ranting, kawiseseng pangulah dur, kari dhustha
candhala, marma dahat sru minta sih, maring sanggyaning
sudyapta amariksa.
23. Ing sastra tanpa mardawa, tangeh lamun anglabeti, masung
ing reh parikrama, kramaning sarjana niti, puwara kang
kekawin, sinegeg pamarneng kidung, ri Soma manis enjang,
punggung mudha Soemodidjojo Ngajogja.
Kapetik saking Serat Nawalapatra.
Alang Alang Kumitir.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
6
AAK Culture Library
K A END A HA NING B A W A NA
Program digital ini dikembangkan untuk melestarikan dalam mendukung proses
pelestarian sastra daerah di Indonesia. Hasil dari program digital ini berupa karya
sastra Jawa yang disalin dalam bentuk teks digital format pdf. Semoga tujuan blog
www.alangalangkumitir.wordpress.com adalah menjadi salah satu sumber digital
karya-karya sastra Jawa dapat dibaca, ditelusuri atau diunduh oleh para sutrisna
budaya ataupun masyarakat secara bebas.
Salam asah asih asuh.
Nuwun.
@@@
LAGON – KEKAWIN
DHANDHANGGULA
1. Gara-gara : goro reh kagiri, ruharaning bumikneng
hangkara, Hyang Yama-brata, puwara warsa surud, datan
mantra tumruning siti, bumi sasat kinuras, pameresing trutuh,
papanas sumuk manglanas, saisining bumi kandhah kasmala
gring, taru lata mangarang.
2. Sato-sato kukilaning wanrdi, pinanljer dening bentering
surya, maketer yayah tanpa reh, masrang saparan tinut, ing
papanas tanpa ntuk matis, wimbuh sinarang boga, gung
haksana surud, larupala kasangsaya, tela-tela telenge
ngluweng ngajrihi, yeku wahyeng sasmita.
3. Yayah catuning hardayaning gring, rencem tumameng
sulaning prana, kapranan temah tanpa reh, isthaning mangeng
wuyung, kawiyungyun ciptaning wingit, tinus yayah katuntas,
pangetusing gandrung, ing reh kendran hasmararda, harda
tikbra padresing manggung gong kingkin, nir dayaning waluya.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
1
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
4. Lebu mangampak mbubul kasilir, tiniyub dening maruta
manda, lumeng ing tawang wus dene, meses lesus pamusus,
taru mabra winaweng langit, lir lekasing sungkawa, ning dyah
mangrontog glung, labet kalungsen hasmara, puspitaning weni
paraning geng runtik, menur malathi wigar.
5. Kawur sumawur mawra kasawasih, hangsanane agung
sinagsaya, elik tanpa ndon rum-rume, taru-taru tumuyung,
wiyang dening lebu manindhih, roning pisang lumayang,
dresing driya nempuh manguwir rujit katiwar, aken sampur
alneru serenging runtik, dadya paraning duka.
6. Wimbuh ing taman kataman wingit, rengating sari yayah
karuna, sinerang Hyang Harunane, ambasmi angkup-angkup,
kukudhupe bela kaswasih, rondhon sru kararantan, malum
layu-layu, yayah sasmiteng pralaya, lalu njengtung tuntunging
wreksa prihatin, kendraning taru mabra.
7.Hergula bang cahyanya ngalentrih, tanpa jwala kaniran
suganda, awelu pasang pasmone, kucem manisnya surud,
roning bakung tan ketang amrih, resmi langening keswa,
pangosweng buratrum, wilising taru sinamar, panaputing lebu
weh sureming eksi, laring manyura bela.
8. Amantoni tyasing magong wingit, wilising lar temah tan
tumular, ing keswa tambuh papaes, soka hangsana tanjung,
kasok lesah kusut kaswasih, ngenani geng duhkita, mayanira
surud, kaharat sruning katresan, tinres dening trenyuhing
wardaya rujit, nglentrih lir tanpa jiwa.
9. Tikbra mangarang kabotan agring, dlana lara lir pegating
tresna, runtuhing kudhup saweneh, yayah pedhoting tuntung,
malathine mawreng pratiwi, lir drawajeng sungkawa, tengis
layu-layu, tidhem sahaweng kukila, tanpa merdhu katiran erek
kaswasih, nir pangarum srinata.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
2
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
SINOM
1. nDungkap praptaning ubaya, tanggaping mangsa gumanti,
Hyang Jagad masung sasmita, mintonken pratandhaning sih,
masih kasmaleng bumi, kang keneng dhendhaning waktu,
gumanti Kwera-brata, masung kamartaning bumi, mendhungmendhung ngendhanu ing dirgantara.
2. Sinuksmeng tidharsa maya, gumebyar thathit sisiring,
masrang sumungsun liweran, winantu guntur nggeteri, tidhem
ing ngawiyati, Hyang Warsa sreseg tumurun, riwis mangrawis
raras, sesep-sinesep ing bumi, temah tuntum rengating bantala
rengka.
3.
Kadresan
warsa
tumumpa,
satataning
maosadi,
pangusadaning bantala, kasmala lalu pinulih, lir gring meh
prapteng wanci, petiting yatma rinacut, puwara lebda jiwa,
mangkana isthaning bumi, wrekseng wana mintonken nir duka
cipta.
4. Sumungsun semi ngrembaka, srining pradapa sung resmi,
manardi lir sinumbaga, sumbageng tingkah geng kingkin,
kakenan geng prihatin, kuru aking semu surud, murud
jwaliteng netya, temah luwaring punagi, nir kasmala mala gung
pinaripurna.
5. Satata salin husika, sinuk semining mamanis, wenesing
netya wiletan, wimbuh sumbaga pinardi, taru-tarunira ari, asri
sawang pamurweng glung, roning pakis sasmita,
sasangkon sinuji, kancana bra pinatik ing candrakanta.
apan
6. Wimbuh srining uparengga, regganing wisma kadeling,
dumeling cahya muewendah, sirnaning lebu ingusir, kengser
wimbaning riris, raras pupuling kukuwung, amsung lamlaming tingal, pan katemben ing pangeksi, mulyeng laman
kataman we martasada.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
3
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
7. Sakala ambabar warna, panjarahing kang sarwa sari, saruni
kalak kananga, hangsana noja bang kuning, abra babaring
gambir, menur malathi sumawur, edangane ngayangan,
basanta teleng taluki, tarate bang gumawang aruming slaga.
8. Rum-ruming gandakusuma, sumyar ing angin sumilir,
marbuk tumameng ngakasa, saparan kebekan amrik, masung
hasmareng gati, panggrejitaning
kamarutan, ingaken wudharing
umung mangrabaseng puspa.
lulut-kung, ron pucang
weni, kombang-kombang
9. pangisepe reresepan, pantatan pamudyaning sih, ruruhing
capaka mulya, tinut ing gambir malathi, yayah rengganing
weni, rontog pareng wudharing glung, srenging priya srenggara,
raragam ngunus mamanis, roning tiris mirut kerit ing maruta.
10. Kengising ponang nyudenta, katali sulaning eksi, satata
sampur kawedhar, puthon mas katon dumeling, masung kesar
sawitning, wangwang rinancaneng wangun, wangunaning
pranaja, maharja hasmareng branti, kawatgata titis tumetesing
cipta.
11. Angkup-angkupe kuwangwang, mengkap lir kincanging alis,
kudhupe kumedhap-kedhap, ing netya amiwal kapti, namun
pancering liring, saruni sekar sisirun, pepes pange lumayang,
kandhah panuksmaning warih,
sambadeng karsa.
lir
sasmitaning dyah
tan
12. Sri raras ruming udyana, kumonang sru milangoni, ngenati
sucipta branta, branta rarasing geng wingit, duk kaprananing
gati, panggupitaning wedyeng nung, kongas ungasing netya,
sunigya stya maworsih, sru tinula tulyeng tyas tan paja muga.
13. Laraping baskara-sata, duk arsa silem ing tasik, manglong
srengganing acala, sru mangu-mangangen dening, langening
bawana sri, yayah datan wasa surud, kascaryan sireng pamyat,
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
4
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
myat langening sarwa sari, panjetunging surya lir lekasing
lekasing priya.
14. Angles tumilar papreman, ing dyah kang kapati guling,
kasok pinudyeng srenggara, labeting driya kaliling, roning aren
mangrawit, ingaken lir wudharing glung, wohing aren upama,
roroncen gambir malathi, galugune ingaken wentis kawedhar.
15. Swasana sinuksmeng praba, soroting pradanggapati,
lalayung mabang sumirat, sirate tumameng bumi, ngenani
sarwa sari, taru-taruna sumunu, taman-taman murwendah,
wus dene wangunan sami, wimbuh praba prabawaning
puspatenja.
16. Sagung wangunan kumonang, mintonken srining pangeksi,
bumi wimbuh binusanan, rumenyep-renyep mangrawit,
maharjeng cipta witning, lumilir pudyasmareng rum, kukileng
wreksa lumrang, rumebut pang swaranya sri, manyunare
mangungong lir pudyastawa.
17. Kitiran mangimbal raras, araras ruming kekawin,
pangidunging priyembada, mardu-mardaweng palupi, tidharsa
ngelik-elik, mintonken raras-kung lulut, surud soroting surya,
lir mutung silem ing tasik, kari mangu Hyang Bumi kaniran
praba.
18. Gumanti Sang Hyang Candrama, mungup bang wetan
mangrawit,
kendraning
Hyang
Dewanggana,
panuju
purnamasidi, sumirat narambahai, wenesing cahya mangedus,
ari langening bawana, masung lam-laming oangeksi, lintang
mabra ing tawang kesisan ima.
19. Nglangut langite kumelap, mangalap langening eksi,
suruding cipta hangkara, pinaribaweng wiyati, harda-kahardan
kendhih, katindhih ing suci marum, rum-ruming tyas rumaras,
rarasing cipta ngugemi, nir sumala malaning budi suh sirna.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
5
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
20. Satataning widayaka, nayakaning sujanadi, dining tyas
wening
ngumala,
martani
sotyeng
mamanis,
yayah
candhanasari, sarira kebekan mardu, mardu-mardaweng ulah,
mangulahing mangastuti, pun pangripta tangeh lamun
makatena.
21. Yekti tan paja tumimbang, widnya mindha ngirib-irip,
satataning Muniwara, mandar kawangsul sawitning, ina sru
dameng budi, pangrurahing wisaya gung, manggung keneng
durmala, liniput dursila juti, sru karoban karmaning hangkara
murka.
22. Mungkur rehing tri susila, silaning sujana sebit, dahat
sruning mudha dama, kotamaning tyas tan kesthi, rinantas
rontang-ranting, kawiseseng pangulah dur, kari dhustha
candhala, marma dahat sru minta sih, maring sanggyaning
sudyapta amariksa.
23. Ing sastra tanpa mardawa, tangeh lamun anglabeti, masung
ing reh parikrama, kramaning sarjana niti, puwara kang
kekawin, sinegeg pamarneng kidung, ri Soma manis enjang,
punggung mudha Soemodidjojo Ngajogja.
Kapetik saking Serat Nawalapatra.
Alang Alang Kumitir.
www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK Culture Library
6