Pesantren Benteng Bahasa Sunda.

P I - k l - r a n R a k y a t ONMLKJIHGFEDCBA

~ 'O)OGX.
@ DCBA
(k o lo m

o TSRQPONMLKJIHGFEDCBA
S e n in
123

17

18

19

_ ._ .-----

,~ O J a n

O P eb


P e sa n tr e n . B e n te n g
B ah asaS u n d a
G a n ja r K u r n ia , " R e v o lu s i K u r ik u lu m

BO G O R ,

( P R ) .-

P e n d id ik a n

bahasa

S u n d a d i s e k o la h

y a n g le b ih m e n itik b e ra tk a n

bahasa

bagai


k e tim b a n g

ilm u

(p e n g a w e r u h )

s e b a g a i a la t b e rk o m u n ik a s i
b u a t a n a k -a n a k
Sunda.

se-

P e s a n tre n

m e n ja d i

B U D A YA W A N S u n d a , A c e p Z a m za m

la n g s u n g a n


pe-

bahasa

Sunda

ta n q m e n g h id u p ka n

s a tu -s a tu ke-

m a s ih

USEP

te la h m e m -

m u d a m a la s b e rb a h a s a

n y a le m b a g a y a n g m e n ja d i b e n te n g

s a n tre n

P e n d id lk a n "

k a re n a

m enggunakan

S u n d a s e b a g a i a la t k o m u n ik a s i

B id a n g B a h a s a
H o te l J a ya

(12/7)

bahasa

d a n S a s tr a

m a la m .


(kin ),

d i ka la n g a n

da ri em pa t

B a r a t p a d a p e n u tu p a n

Rabu

pada

IX d i R u a n g

P u n c a k . f. < M 1 7 , C i p a y u n g ,

H a s il p e m b a h a s a n

USMAN


N A S R U L lO H /'P R "

m e n ya m p a ika n

m a sya r a ka t

K ongr es Ba sa Sunda

R a ya , J ln . R a ya

G ubernur Ja wa

s e h a ri-

tr a d is i s a s tr a

Noor

(1 3 /7 ) in i.


te n -

R a p a t K o m is i D

S id a n g R r ja w a li V I

K a b u p a te n

ko m is i a ka n

m a te r i

B o g o r , S e la s a

d is a m p a ika n

ke p a d a

*


h a ri.
K u rik u lu m
m enekankan
b e ra tk a n

bahasa

yang

m e n ja d i

bahasa

b a g ia n

D ik h a w a tirk a n ,

Sunda


d a ri

G a n ja r

s e p e rti

kecem asan.

upaya

n g a m u m u le

Pandangan

d e n g a n b e n s in s e n d iri.
te rs e b u t

.d i s a m p a i k a n

R e k to r U n iv e rs ita s P a d ja d ja ra n G a n ja r

. K u rn ia k e tik a ta m p il s e b a g a i p a n y a tu r
(p e m b ic a ra )

d a la m

s id a n g

p le n o

h a ri

m e n g a ta k a n ,

yang

dapat

m u le

bahasa


d ila k u k a n

.

ada
u n tu k

Sunda,

b a n g s a , a n ta ra

(m e ra w a t
dan
m e m e lih a ra )
bahasa
S u n d a ju s tru
a d a la h k ita s e d a n g m e m bakar panggung

s is w a d a la m

la s a (1 2 /7 ).

te la h m e m -

a n a k d id ik d i s e k o la h . K u rik u -

lu m p e n d id ik a n
itu

Sunda

p a d a h a fa la n

banyak
ngamu-

m a geuha n

la in m e re v o lu s i

m e m p e la ja ri

bahasa

d a , te ta p i ju g a a k a n m e n g u b a h
anak.

P c s im is tis

d iri

k u rik u -

Sun-

p e rila k u

G a n ja r

m e n g k ritis i

s e ju m la h

upaya

lu m p e n d id ik a n
bahasa S unda, m eng u b a h m e to d e p e n g a ja ra n b a h a s a S u n -

y a n g d ila k u k a n
d e m i a p a y a n g d ib a y a n g k a n b is a m e n in g k a tk a n p e rk e m b a -

da

n g a n b a h a s a , s a s tra , d a n a k s a ra S u n d a .

d a ri

yang

te rk e s a n

s u lit

m e n ja d i

m udah.

D a la m

C a ra n y a , k a ta G a n ja r, d e n g a n m e n g a ja rk a n

bahasa

resep" bukan

Sunda

" b e u ki lila b e u ki

" b e u ki lila b e u ki te u re -

's a s t r a

m u n c u ln y a

h a n y a b e rp u ta r
ju g a . D e m ik ia n

s e p " s e p e rti

m e n g a ja k

s is w a la n g s u n g

itu -itu

m e n g a w ih .

Is i k a w ih

yang

m a s y a ra k a ta n

G ra n d J a y a R a y a , C ip a y u n g , B o g o r, S e -

bukan

K lip ln g

hanya

akan

H u m as

m enyenangkan

O n p ad

2011

ia

ta k

nya cukup

m e lih a t

b a ru .

H a d ia h S a s tra R a n c a g e d
ta h u n

k e d u a K o n g re s B a s a S u n d a IX , d i H o te l

m e n d id ik

Sunda

w a ja h -w a ja h

. ta h u n

ke

pada nam a yang
p u la d a la m

pe-

a k s a ra S u n d a , y a n g b a g i-

hanya

d ile k a tk a n

di baw ah

n a m a -n a rn a

ja la n

m a ta p e la ja ra n
la m e ra s a
ru m a h

p e s im is tis

d ija d ik a n

k e lu a rg a

b is a m e n ja d i b a g ia n

p e n in g k a ta n
anak

k e tim b a n g

bahasa

m uda.

a d a la h

y a n g d ih a ra p k a n

" P e s a n tre n
a k h ir

yang

s a n tre n

s a tu -s a tu n y a
bahasa

sulam

Sunda.

p e n g a jia n

m enggunakan

D i pe-

m enggu-

s e p e rti

dan

bahasa

banyak

p a ik a n

m e n ja g a

S u n d a . T e rje m a h a n

taopek,

sudah

b e n te n g te r-

m a s ih

sum -

sapinah,

la in -la in

m a s ih

S u n d a w a la u p u n

k h o tb a h

d a la m

yang

bahasa

d is a m -,

I n d o n e s ia ,"

u ja rn y a .
A k a n te ta p i, p a n d a n g a n
n ia b a h w a
te n g

p e s a n tre n

te ra k h ir

G a n ja r K u r-

m e ru p a k a n

b a g i p e n d id ik a n

S u n d a d ira g u k a n

ben-

bahasa

o le h U s e p R o m li k e ti-

k a ia ta m p il s e b a g a i

panyatur

k o m is i y a n g m e m b a h a s

d i s id a n g

dakw ah

Is la m

K iw a ri. M e n u ru t U s e p R o m li, p e s a n tre n
te la h

m e n g a la m i

d ra tn y a
tra d is i
yang

sebagai
m e n ja d i

ta k

p e ru b a h a n

d a ri

ko-

le m b a g a

p e n d id ik a n

in s titu s i

p e n d id ik a n

ubahnya

dengan

s e k o la h

um um .
se k a ra n g

sudah

b e rb a s is

k o m p e te n s i y a n g m e n g a la m i s ta n d a rd i-

da

umum,

p e n d id ik a n

se k a ra n g

in i p e s a n tre n

k u rik u lu m

yang

m o d a s i p e n d id ik a n
u ja r

w a rta w a n
ra n )* * *

U sep

A k ib a tn y a ,

m e n g in d u k
tid a k

bahasa

te rja d i s e ja k p e rte n g a h a n
a n ,"

B

ERBEDA

dengan

m o n o to n

d a n g a rin g , h a ri k e d u a

8ahasa

R o m li

pa-

m engakod a e ra h .

In i

dekade 1970yang

m a n ta n

" P R " in i. ( A - 1 4 8 /A h d a

Im -

Sunda

h a ri p e rta m a

H a l itu s u d a h

te ra s a

m e n a m p ilk a n

panyatur

U n iv e rs ita s

dan

s tra te g i

a k sa ra

p a rk a n

8 e g itu

m engacung

u n tu k

g a p i.

sejumtah pamilon
m e m in ta

P a k R e k to r y a n g
banyak

s a ja

m e re sp o n s
(p e s e rta )

m em a-

p u lu h a n
dan

ta -

m enang-

p u n " te rp llih " .

pamilon

y a n g rn u n g k in

iz in ik u t b ic a ra ,

o le h

hal

s a s tra ,

G a n ja r s e le s a i

se o ra n g

d ip e rs ila k a n

R e k to r

bahasa,

la n g s u n g

ngan

sung

p le n o y a n g

pada

pengem bangan

ada

di

le b ih h id u p .

P ro f. D r. G a n ja r K u rn ia .

" p ro v o k a s i"

Sunda.

p a lin g s e p u h

s id a n g

o to k ritik

m a k a la h n y a ,

A k a n te ta p i,

K o n g re s

ja u h

(p e m b ic a ra )

P a d ja d ja ra n

m e la k u k a n

d a la m

(1 2 /7 ),

s e ja k

M u n g k in in i k a re n a
banyak

y a n g te ra s a

IX y a n g b e rla n g s u n g

C ip a y u n g 8 o g o r, S e la s a

m o d e ra to r.

yang

Som a

tang-

S a p u tra

nam anya.
P a m ilo n

b e ru s ia

p e rk e rn b a n g a n
pada

m e to d e

s e k o la h
a ta u

7 8 ta n u n ltu

bahasa

Sunda

p e n d id ik a n

dengan

b e b e ra p a

m enanggapi
dengan

bahasa

b a n d in g a n

Sunda

d u lu :(iIi

Roesdi Dj~ung Misnem

buku

Taman Pamekar.

bacakan

" P e s a n tre n
sasi

'Pu'puh Bah Soma

k e la n g -

akan

k o m u n ik a s i

nakan bahasa

te ra k h ir

s e b a g a i a la t k o -

d ih a ra p k a n

b e r-su m b e r

itu , k a ta d ia ,

b e n te n g

Sunda

k e la n g s u n g a n

d a ri u p a y a

b is a m e n ja g a

sungan bahasa
m u n ik a s i.

a ta u

Sunda bagi anak-

O le h k a re n a

p e s a n tre n

Hiliwir

d i s e k o la h .

S a m b il b e g itu

pupuh

ia p u n m e ry

atikan

te n ta n g

(p e y

d id ik a n ) S u n d a .
T ib a -tib a s a ja
ta rn y a
m asuk

U u R u k rn a n a

8ahkan,

8ah,

A k h irn y a ,
pupuh

Y ayat H endayana.

te rta w a ,

8ah

te rn b a n g

te ta p i
8ah

benar

Som a

but dengan

P a ra
ju g a
Som a,

dengan

d u lu .

d a ri a ra h

la in ,

m a in k a n !"

te rs e b u t.

s e k o la h

dan

a d a ju g a y a n g n y e le tu k

" M a in k a n ,

h a fa l

pami/on y a n g d u d u k d i s e k i "Ditembangkeun atuh, Ben," t e r -

p a ra

n y e le tu k ,

pun

s e s e k a li
te ru ta m a
pupuh

D an pupuh

te p u k

m enem bangkan

pamilon

ta n g a n .

ta k

hanya

ik u t la ru t
m e re k a

te rs e b u t
8ah

Som a

(Ahda

dengan
yang

sem asa
p u n d is a m -

Im ra n )* * *

>

I nohong

Sri Asdianwati, ··Asa
Disalingkuhan ku Salaki"

"M

ENGAJARituSRQPONMLKJIHGFEDCBA
m engupah

jiw a ."

Itu la h p e rn y a ta a n y a n g d is a m p a ik a n

S ri

A s d ia n w a ti (4 2 ), g u ru S D R e g o l ig G a ru t s e u s a i p le n o K o n g re s B a s a S u n d a d i C ip a y u n g ,
B o g o r. S ri a d a la h g u ru h o n o re r
S D s e ja k 1 9 9 0 d a n b a ru d iangkat pada

2008

la lu .

P a d a k o n g re s in i, S ri te rc a ta t
s e b a g a i p e s e rta y a n g p e rn y a ta a n n y a

se m p a t m e n c u ri p e r-

h a tia n p e s e rta k o n g re s s a a t Ir.
G a n ja r K u rn ia m e n y a m p a ik a n
p e n d a p a t te n ta n g tu m p a n g
tin d ih n y a k u rik u lu m p e n d id ik a n b a h a s a S u n d a .

E R I Y A N T I I 'P R "

na, abdi mah a s a disalingkuhan ku salaki," u j a r n y a
S ri m e n g a ja r b a h a s a
ja r S ri b e rb e d a
ja rk a n

bahasa

p ilu m e n e k a n h a ti.

S u n d a u n tu k m u rid S D . C a ra m e n g a -

d e n g a n g u ru la in p a d a u m u m n y a .

S u n d a , te ta p iju g a

te rtu a n g

la m e n g a -

S u n d a m e la lu i k a w ih d a n d o n g e n g .

D e n g a n c a ra itu , a n a k -a n a k
bahasa

SRI Asdianwati. *

"Pokok-

d a la m

b u k a n h a n y a te rta rik

d a p a t m e n y e ra p

te rh a d a p

b u d i p e k e rti y a n g

k a w ih d a n d o n g e n g .

"Jadi sanes pengaweruhna tapi kapariqelannana. Sabab,
pikeun abdi mah m e n g a j a r b a h a s a i t u i n t i n y a k o m u n i k a s i , "
u ja r S ri d a la m lo g a t S u n d a y a n g k h a s .
P ro s e s m e n g a ja r s e p e rti in i, k a ta S ri, s a n g a t d is u k a i a n a k a n a k . B a h k a n ia p u n

enjoy

k a re n a b a h a sa

S u n d a tid a k la g i

m e n ja d i b a h a s a y a n g s u lit b a g i a n a k -a n a k .
a d a la h b a h a s a y a n g m e n y e n a n g k a n
h id u p a n

s e h a ri-h a ri

B ahasa S unda

dipiwanoh

dan

d a la m

ke-

m e re k a . " S a y a s e n a n g , a n a k -a n a k ju g a

s e n a n g ," k a ta n y a p e n u h b a h a g ia .
N am un
te rn y a ta

a p a d in y a n a , k re a tiv ita s
" d iru n tu h k a n "

la le b ih s e n a n g m e n g e v a lu a s i
m enangkap

p e ru b a h a n

S ri d a la m

o le h tu n tu ta n

m e n g a ja r in i

k u rik u lu m

yang kaku.

a n a k d e n g a n c a ra d ia lo g d a n

p e rila k u .

S e b a lik n y a , k u rik u lu m

ju s tru

m em aksa

a n a k m e n ja w a b

s o a l-s o a l. P a ra h n y a , s o a l-s o a l itu s e b a g ia n b e s a r ju s tru
t a n g pangaweruh.
" D i s itu la h s a y a m e ra s a

disalingkuhan ku salaki.

ra s a n y a s e m u a y a n g s u d a h s a y a s a m p a ik a n
a n a k m e n ja d i b u n tu k a re n a a n a k -a n a k

te n -

S a k it

kepada anak-

tid a k b is a m e n ja w a b

s o a l- s o a l itu d e n g a n b a ik ," u ja r S r i.
M e n u r u t n y a , m a t e r i pangaweruh b a h a s a i t u b u k a n t i d a k
p e n tin g , m a la h d a p a t m e m p e rk a y a w a w a s a n a n a k .
B u k a n s a a tn y a a n a k -a n a k m e n d a p a tk a n

m a te ri s e p e rti itu .

A k a n te ta p i, b a g a im a n a a n a k -a n a k d a p a t m e n y im a k , m e m b a c a ,
d a n m a u b e rb ic a ra d e n g a n b e ra n i ta n p a m e ra s a ta k u t b e rs a la h .
" T a p i k a re n a tu n tu ta n n y a

ngupahan barudak
m e n g e rja k a n
S ri p e rn a h

s e p e rti itu , b ia s a n y a s a y a h a n y a

b a h w a s u a tu k e tik a m e re k a p u n a k a n b is a

s o a l- s o a l s e p e r ti itu ," u ja r S r i m e n a h a n
m e ra ih h a d ia h

H a d ia h H a rd ja P a m e k a s d ib e rik a n
m e n d e d ik a s ik a n

tij"PR")***

s e s a ln y a .

H a rd ja P a m e k a s T a h u n

2008.

k e p a d a g u ru y a n g te la h

d irin y a d a la m d u n ia p e n d id ik a n .

(Erlyan-