s pgsd kelas 1103677 table of content
DAFTAR ISI
HALAMAN PERNYATAAN ...................................................................
ABSTRAK .................................................................................................
KATA PENGANTAR ...............................................................................
UCAPAN TERIMAKASIH......................................................................
DAFTAR ISI ..............................................................................................
DAFTAR TABEL .....................................................................................
DAFTAR GAMBAR .................................................................................
DAFTAR LAMPIRAN .............................................................................
i
ii
iii
iv
vi
ix
x
xi
BAB IPENDAHULUAN ...........................................................................
A. Latar Belakang Masalah ....................................................................
B. Rumusan dan Pemecahan Masalah ....................................................
1. Perumusan Masalah ......................................................................
2. Pemecahan Masalah ......................................................................
C. Tujuan Penelitian ...............................................................................
D. Manfaat Penelitian .............................................................................
E. Batasan Istilah ....................................................................................
1
1
8
8
8
12
12
13
BAB II KAJIAN PUSTAKA ....................................................................
A. Hakikat Pendidikan IPS .....................................................................
1. Pengertian Pendidikan IPS ............................................................
2. Karakteristik Pendidikan IPS ........................................................
3. Tujuan Pendidikan IPS .................................................................
4. Ruang Lingkup IPS .......................................................................
5. Hasil Belajar IPS ...........................................................................
B. Model Pembelajaran ..........................................................................
1. Pengertian Model Pembelajaran ...................................................
2. Model Pembelajaran Kooperatif ...................................................
3. Model Examples Non Examples ...................................................
C. Teori yang Mendukung Penerapan Model Examples Non Examples
D. Temuan Hasil yang Relevan ..............................................................
E. Materi Peninggalan-Peninggalan sejarah pada Masa Islam
di Indonesia .......................................................................................
F. Hipotesis Tindakan ............................................................................
15
15
15
17
18
19
21
21
21
22
24
27
28
32
41
BAB III MetodePenelitian ........................................................................
A. Lokasi dan Waktu Penelitian .............................................................
1. Lokasi Penelitian .........................................................................
2. Subjek Penelitian .........................................................................
3. Waktu Penelitian..........................................................................
B. Metode dan Desain Penelitian ...........................................................
1. Metode Penelitian ........................................................................
2. Desain Penelitian .........................................................................
C. Prosedur Penelitian ............................................................................
1. Tahap Perencanaan Tindakan .......................................................
2. Tahap Pelaksanaan Tindakan ........................................................
42
42
42
42
42
42
42
46
47
47
47
vi
3. Tahap Observasi............................................................................
4. Tahap Refleksi ..............................................................................
1. Instrumen Penelitian ....................................................................
2. Pedoman Observasi Kinerja Guru dan Aktivitas Siswa ..............
3. Pedoman wawancara Guru dan Wawancara Siswa .....................
4. Catatan Lapangan ........................................................................
5. Tes ...............................................................................................
D. Teknik Pengolahan dan Analisis Data ...............................................
1. Teknik Pengolahan Data ..............................................................
2. Analisis Data ................................................................................
3. Validasi Data ...............................................................................
50
50
50
50
51
51
52
52
52
57
59
BAB IV PEMBAHASAN..........................................................................
A. Paparan Data Awal ............................................................................
1. Data Hasil Observasi terhadap Kinerja Guru................................
2. Data Hasil Observasi terhadap Aktivitas Siswa............................
3. Data Hasil Wawancara dengan Guru ............................................
4. Data Hasil Wawancara dengan Siswa...........................................
5. Data Hasil Tes ...............................................................................
B. Paparan Data Tindakan ......................................................................
1. Paparan data tindakan siklus I.......................................................
a. Paparan Data Perencanaan Siklus I ..........................................
b. Paparan data Pelaksanaan Siklus I ...........................................
c. Paparan data Hasil Belajar Siklus I ..........................................
d. Analisis dan Refleksi Siklus I ..................................................
2. Paparan data tindakan siklus II .....................................................
a. Paparan Data Perencanaan Siklus II ......................................
b. Paparan data Pelaksanaan Siklus II .......................................
c. Paparan data Hasil Belajar Siklus II ......................................
d. Analisis dan Refleksi Siklus II ..............................................
3. Paparan data tindakan siklus III ...................................................
a. Paparan Data Perencanaan Siklus III .....................................
b. Paparan data Pelaksanaan Siklus III ......................................
c. Paparan data Hasil Belajar Siklus III .....................................
d. Analisis dan Refleksi Siklus III .............................................
C. Paparan Pendapat Siswa dan Guru ....................................................
1. Paparan Pendapat Siswa ...............................................................
2. Paparan Pendapat Guru .................................................................
D. Pembahasan .......................................................................................
1. Perencanaan Penerapan Model Examples Non Examples ............
2. PelaksanaanPerencanaan Penerapan Model
Examples Non Examples ...............................................................
3. Hasil Pembelajaran Penerapan Model Examples Non Examples .
61
61
61
62
63
63
63
66
66
66
67
72
73
78
78
80
86
88
89
89
90
97
99
100
101
101
102
103
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ....................................................
A. Kesimpulan ........................................................................................
1. Perencanaan ..................................................................................
2. Pelaksanaan Tindakan ...................................................................
117
117
117
118
vii
106
113
3. Hasil Belajar Siswa .......................................................................
B. Saran ..................................................................................................
1. Bagi Guru.....................................................................................
2. Bagi Sekolah ................................................................................
3. Bagi Peneliti Lain ........................................................................
DAFTAR PUSTAKA .................................................................................
viii
120
120
121
121
121
122
DAFTAR TABEL
Tabel 1.1
Tabel 1.2
Tabel 2.1
Tabel 3.1
Tabel 3.2
Tabel 4.1
Tabel 4.2
Tabel 4.3
Tabel 4.4
Tabel 4.5
Tabel 4.6
Tabel 4.7
Tabel 4.8
DeskripsiPembelajaran (Data Awal) ........................................
Data HasilBelajarSiswa (Data Awal) .......................................
Aspekdan Sub AspekIlmu-IlmuSosial .....................................
IndikatorPertanyaanTesTertulis ...............................................
KriteriaPenilaianTesTertulis ....................................................
HasilBelajarSiswa Data Awal ..................................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus I .....................................
Data HasilTesBelajarSiswaSiklus I..........................................
RangkumanAnalisisHasilObservasi, CatatanLapangandan
HasilBelajarSiklus I..................................................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus II ...................................
Data HasilBelajarSiswaSiklus II ..............................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus III ..................................
Data HasilBelajarSiswaSiklus III .............................................
ix
4
5
20
55
56
64
71
72
74
85
87
96
98
DAFTAR GAMBAR
Gambar 3.1
Gambar 3.2
Gambar 4.1
Gambar 4.2
Gambar 4.3
Gambar 4.4
Gambar 4.5
Gambar 4.6
Gambar 4.7
Gambar 4.8
DesainPenelitian Model Spiral Kemmisdan Mc. Taggart
Model Miles danHubermanKomponendalam
Analisis Data .......................................................................
Diagram HasilSiswa Data Awal ..........................................
Diagram PeningkatanHasilBelajarpadaSiklus I ..................
Diagram PeningkatanHasilBelajarpadaSiklus II ................
Diagram PeningkatanHasilBelajarpadaSiklus III ................
Diagram PeningkatanHasilPerencanaan
PelaksanaanPembelajaranpadamateriPeninggalanPeninggalanSejarahpadaMasaIslam di Indonesia ................
Diagram PeningkatanHasilKinerja Guru Tahap
PelaksanaanPembelajaranpadamateriPeninggalanPeninggalanSejarahpadaMasaislam di Indonesia ................
Diagram PeningkatanHasilAktivitasSiswa
PelaksanaanPembelajaranpadamateriPeninggalanPeninggalanSejarahpadaMasaislam di Indonesia ................
Diagram PeningkatanHasilBelajarSiswadan
KetuntasanPelaksanaanPembelajaranTindakan Data Awal,
Siklus I, Siklus II, Siklus III ................................................
x
46
58
65
77
89
100
105
110
112
116
DAFTAR LAMPIRAN
LAMPIRAN-LAMPIRAN..........................................................................
LampiranA
Instrumenpenelitian ...........................................................
A.1 Format PedomanWawancara Guru ...................................
A.2 Format PedomanWawancaraSiswa ...................................
A.3 Format PedomanLembarObservasiKinerja Guru ..............
A.4 Format PedomanLembarObservasiAktivitasSiswa...........
A.5 Format CatatanLapangan ..................................................
125
126
127
128
129
141
145
Lampiran B
B.1
B.2
B.3
B.4
B.5
B.6
RPP danHasilPenelitianSiklus I ........................................
RPP Siklus I ......................................................................
HasilObservasiKinerja Guru Siklus I ................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus I ..............................
HasilLembarKerjaSiswaSiklus I .......................................
HasilSoalTesEvaluasiSiklus I ...........................................
HasilCatatanLapanganSiklus I ..........................................
146
147
162
173
177
180
188
RPP danHasilPenelitianSiklus II .......................................
RPP Siklus II .....................................................................
HasilObservasiKinerja Guru Siklus II ..............................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus II ............................
HasilAnalisisObservasi, CatatanLapangan, dan
HasilBelajarSiklus II .........................................................
C.5 HasilLembarKerjaSiswaSiklus II ......................................
C.6 HasilSoalTesEvaluasisiklus II...........................................
C.7 HasilCatatanLapanganSiklus II .........................................
189
190
206
217
Lampiran C
C.1
C.2
C.3
C.4
Lampiran D
D.1
D.2
D.3
D.4
RPP danHasilPenelitianSiklus III .....................................
RPP Siklus III....................................................................
HasilObservasiKinerja Guru Siklus III .............................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus III ...........................
HasilAnalisisObservasi, CatatanLapangan, dan
HasilBelajarSiklus III ........................................................
D.5 HasilLembarKerjaSiswaSiklus III ....................................
D.6 HasilSoalTesEvaluasisiklus III .........................................
D.7 HasilCatatanLapanganSiklus III .......................................
221
224
227
235
236
237
254
265
269
272
275
283
Lampiran E
E.1
E.2
HasilWawancara ............................................................... 284
HasilWawancara Guru ...................................................... 285
HasilWawancaraSiswa ...................................................... 286
Lampiran F
F.1
F.2
F.3
F.4
Arsip-ArsipSurat ...............................................................
SK Skripsi .........................................................................
SuratIzinPenelitian ............................................................
SuratKeteranganTelahMelakukanPenelitian .....................
Daftar Monitoring Bimbingan...........................................
Lampiran G
Dokumentasi ..................................................................... 294
xi
288
289
290
291
292
JadwalPenelitian.......................................................................................... 297
Riwayat Hidup ........................................................................................... 298
xii
HALAMAN PERNYATAAN ...................................................................
ABSTRAK .................................................................................................
KATA PENGANTAR ...............................................................................
UCAPAN TERIMAKASIH......................................................................
DAFTAR ISI ..............................................................................................
DAFTAR TABEL .....................................................................................
DAFTAR GAMBAR .................................................................................
DAFTAR LAMPIRAN .............................................................................
i
ii
iii
iv
vi
ix
x
xi
BAB IPENDAHULUAN ...........................................................................
A. Latar Belakang Masalah ....................................................................
B. Rumusan dan Pemecahan Masalah ....................................................
1. Perumusan Masalah ......................................................................
2. Pemecahan Masalah ......................................................................
C. Tujuan Penelitian ...............................................................................
D. Manfaat Penelitian .............................................................................
E. Batasan Istilah ....................................................................................
1
1
8
8
8
12
12
13
BAB II KAJIAN PUSTAKA ....................................................................
A. Hakikat Pendidikan IPS .....................................................................
1. Pengertian Pendidikan IPS ............................................................
2. Karakteristik Pendidikan IPS ........................................................
3. Tujuan Pendidikan IPS .................................................................
4. Ruang Lingkup IPS .......................................................................
5. Hasil Belajar IPS ...........................................................................
B. Model Pembelajaran ..........................................................................
1. Pengertian Model Pembelajaran ...................................................
2. Model Pembelajaran Kooperatif ...................................................
3. Model Examples Non Examples ...................................................
C. Teori yang Mendukung Penerapan Model Examples Non Examples
D. Temuan Hasil yang Relevan ..............................................................
E. Materi Peninggalan-Peninggalan sejarah pada Masa Islam
di Indonesia .......................................................................................
F. Hipotesis Tindakan ............................................................................
15
15
15
17
18
19
21
21
21
22
24
27
28
32
41
BAB III MetodePenelitian ........................................................................
A. Lokasi dan Waktu Penelitian .............................................................
1. Lokasi Penelitian .........................................................................
2. Subjek Penelitian .........................................................................
3. Waktu Penelitian..........................................................................
B. Metode dan Desain Penelitian ...........................................................
1. Metode Penelitian ........................................................................
2. Desain Penelitian .........................................................................
C. Prosedur Penelitian ............................................................................
1. Tahap Perencanaan Tindakan .......................................................
2. Tahap Pelaksanaan Tindakan ........................................................
42
42
42
42
42
42
42
46
47
47
47
vi
3. Tahap Observasi............................................................................
4. Tahap Refleksi ..............................................................................
1. Instrumen Penelitian ....................................................................
2. Pedoman Observasi Kinerja Guru dan Aktivitas Siswa ..............
3. Pedoman wawancara Guru dan Wawancara Siswa .....................
4. Catatan Lapangan ........................................................................
5. Tes ...............................................................................................
D. Teknik Pengolahan dan Analisis Data ...............................................
1. Teknik Pengolahan Data ..............................................................
2. Analisis Data ................................................................................
3. Validasi Data ...............................................................................
50
50
50
50
51
51
52
52
52
57
59
BAB IV PEMBAHASAN..........................................................................
A. Paparan Data Awal ............................................................................
1. Data Hasil Observasi terhadap Kinerja Guru................................
2. Data Hasil Observasi terhadap Aktivitas Siswa............................
3. Data Hasil Wawancara dengan Guru ............................................
4. Data Hasil Wawancara dengan Siswa...........................................
5. Data Hasil Tes ...............................................................................
B. Paparan Data Tindakan ......................................................................
1. Paparan data tindakan siklus I.......................................................
a. Paparan Data Perencanaan Siklus I ..........................................
b. Paparan data Pelaksanaan Siklus I ...........................................
c. Paparan data Hasil Belajar Siklus I ..........................................
d. Analisis dan Refleksi Siklus I ..................................................
2. Paparan data tindakan siklus II .....................................................
a. Paparan Data Perencanaan Siklus II ......................................
b. Paparan data Pelaksanaan Siklus II .......................................
c. Paparan data Hasil Belajar Siklus II ......................................
d. Analisis dan Refleksi Siklus II ..............................................
3. Paparan data tindakan siklus III ...................................................
a. Paparan Data Perencanaan Siklus III .....................................
b. Paparan data Pelaksanaan Siklus III ......................................
c. Paparan data Hasil Belajar Siklus III .....................................
d. Analisis dan Refleksi Siklus III .............................................
C. Paparan Pendapat Siswa dan Guru ....................................................
1. Paparan Pendapat Siswa ...............................................................
2. Paparan Pendapat Guru .................................................................
D. Pembahasan .......................................................................................
1. Perencanaan Penerapan Model Examples Non Examples ............
2. PelaksanaanPerencanaan Penerapan Model
Examples Non Examples ...............................................................
3. Hasil Pembelajaran Penerapan Model Examples Non Examples .
61
61
61
62
63
63
63
66
66
66
67
72
73
78
78
80
86
88
89
89
90
97
99
100
101
101
102
103
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ....................................................
A. Kesimpulan ........................................................................................
1. Perencanaan ..................................................................................
2. Pelaksanaan Tindakan ...................................................................
117
117
117
118
vii
106
113
3. Hasil Belajar Siswa .......................................................................
B. Saran ..................................................................................................
1. Bagi Guru.....................................................................................
2. Bagi Sekolah ................................................................................
3. Bagi Peneliti Lain ........................................................................
DAFTAR PUSTAKA .................................................................................
viii
120
120
121
121
121
122
DAFTAR TABEL
Tabel 1.1
Tabel 1.2
Tabel 2.1
Tabel 3.1
Tabel 3.2
Tabel 4.1
Tabel 4.2
Tabel 4.3
Tabel 4.4
Tabel 4.5
Tabel 4.6
Tabel 4.7
Tabel 4.8
DeskripsiPembelajaran (Data Awal) ........................................
Data HasilBelajarSiswa (Data Awal) .......................................
Aspekdan Sub AspekIlmu-IlmuSosial .....................................
IndikatorPertanyaanTesTertulis ...............................................
KriteriaPenilaianTesTertulis ....................................................
HasilBelajarSiswa Data Awal ..................................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus I .....................................
Data HasilTesBelajarSiswaSiklus I..........................................
RangkumanAnalisisHasilObservasi, CatatanLapangandan
HasilBelajarSiklus I..................................................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus II ...................................
Data HasilBelajarSiswaSiklus II ..............................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus III ..................................
Data HasilBelajarSiswaSiklus III .............................................
ix
4
5
20
55
56
64
71
72
74
85
87
96
98
DAFTAR GAMBAR
Gambar 3.1
Gambar 3.2
Gambar 4.1
Gambar 4.2
Gambar 4.3
Gambar 4.4
Gambar 4.5
Gambar 4.6
Gambar 4.7
Gambar 4.8
DesainPenelitian Model Spiral Kemmisdan Mc. Taggart
Model Miles danHubermanKomponendalam
Analisis Data .......................................................................
Diagram HasilSiswa Data Awal ..........................................
Diagram PeningkatanHasilBelajarpadaSiklus I ..................
Diagram PeningkatanHasilBelajarpadaSiklus II ................
Diagram PeningkatanHasilBelajarpadaSiklus III ................
Diagram PeningkatanHasilPerencanaan
PelaksanaanPembelajaranpadamateriPeninggalanPeninggalanSejarahpadaMasaIslam di Indonesia ................
Diagram PeningkatanHasilKinerja Guru Tahap
PelaksanaanPembelajaranpadamateriPeninggalanPeninggalanSejarahpadaMasaislam di Indonesia ................
Diagram PeningkatanHasilAktivitasSiswa
PelaksanaanPembelajaranpadamateriPeninggalanPeninggalanSejarahpadaMasaislam di Indonesia ................
Diagram PeningkatanHasilBelajarSiswadan
KetuntasanPelaksanaanPembelajaranTindakan Data Awal,
Siklus I, Siklus II, Siklus III ................................................
x
46
58
65
77
89
100
105
110
112
116
DAFTAR LAMPIRAN
LAMPIRAN-LAMPIRAN..........................................................................
LampiranA
Instrumenpenelitian ...........................................................
A.1 Format PedomanWawancara Guru ...................................
A.2 Format PedomanWawancaraSiswa ...................................
A.3 Format PedomanLembarObservasiKinerja Guru ..............
A.4 Format PedomanLembarObservasiAktivitasSiswa...........
A.5 Format CatatanLapangan ..................................................
125
126
127
128
129
141
145
Lampiran B
B.1
B.2
B.3
B.4
B.5
B.6
RPP danHasilPenelitianSiklus I ........................................
RPP Siklus I ......................................................................
HasilObservasiKinerja Guru Siklus I ................................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus I ..............................
HasilLembarKerjaSiswaSiklus I .......................................
HasilSoalTesEvaluasiSiklus I ...........................................
HasilCatatanLapanganSiklus I ..........................................
146
147
162
173
177
180
188
RPP danHasilPenelitianSiklus II .......................................
RPP Siklus II .....................................................................
HasilObservasiKinerja Guru Siklus II ..............................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus II ............................
HasilAnalisisObservasi, CatatanLapangan, dan
HasilBelajarSiklus II .........................................................
C.5 HasilLembarKerjaSiswaSiklus II ......................................
C.6 HasilSoalTesEvaluasisiklus II...........................................
C.7 HasilCatatanLapanganSiklus II .........................................
189
190
206
217
Lampiran C
C.1
C.2
C.3
C.4
Lampiran D
D.1
D.2
D.3
D.4
RPP danHasilPenelitianSiklus III .....................................
RPP Siklus III....................................................................
HasilObservasiKinerja Guru Siklus III .............................
HasilObservasiAktivitasSiswaSiklus III ...........................
HasilAnalisisObservasi, CatatanLapangan, dan
HasilBelajarSiklus III ........................................................
D.5 HasilLembarKerjaSiswaSiklus III ....................................
D.6 HasilSoalTesEvaluasisiklus III .........................................
D.7 HasilCatatanLapanganSiklus III .......................................
221
224
227
235
236
237
254
265
269
272
275
283
Lampiran E
E.1
E.2
HasilWawancara ............................................................... 284
HasilWawancara Guru ...................................................... 285
HasilWawancaraSiswa ...................................................... 286
Lampiran F
F.1
F.2
F.3
F.4
Arsip-ArsipSurat ...............................................................
SK Skripsi .........................................................................
SuratIzinPenelitian ............................................................
SuratKeteranganTelahMelakukanPenelitian .....................
Daftar Monitoring Bimbingan...........................................
Lampiran G
Dokumentasi ..................................................................... 294
xi
288
289
290
291
292
JadwalPenelitian.......................................................................................... 297
Riwayat Hidup ........................................................................................... 298
xii