TEMA 2 TË MENDOSH SI NJË EKONOMIST leksioni 2 leksioni ne web

  TEMA 2

TË MENDOSH SI NJË

EKONOMIST leksioni 2

  a u k m a

  Ekonomistët , njësoj si fzikantët

  Ir b . a

  apo biologët, hartojnë teori ,

  s T A

  mbledhin të dhëna dhe i f. analizonjë për të testuar nëse

  ro P

  teoritë e tyre janë të vërteta apo jo.

  a u k m a Ir b . a s T Metoda shkencore e përdorur

  A f.

  prej ekonomistëve përbëhet

  ro

  prej vëzhgimit dhe teorisë

  P

  a u k m

  Vështirësia e ekonomistëve për të

  a Ir b

  a s T

  vërtetuar teoritë e tyre qëndron .

  në faktin se shpesh nuk kanë

  A f.

  akses në të dhënat që iu duhen.

  ro P

  Thjesht duhet të përdorin ato që sistemi iu jep atyre.

  a u k m a

  Meqë ekonomistët nuk mund

  Ir b . a s

  të bëjnë eksperimente në

  T A

  laborator ata studiojnë f.

  ro

  eksperimentet natyrore që u

  P ofrohen nga historia.

  a u k m a

  Nëpërmjet episodeve ekonomike

  Ir b . a

  të së shkuarës,

  s T A

  ekonomistët f. kanë mundësi të vlerësojnë teoritë

  ro P ekonomike të së tashmes.

  a u k m a Ir b

  Testimi i teorive bëhet shumë i .

  a s T

  vështirë për shkak të shumë

  A f.

  elementeve që veprojnë

  ro P

  njëkohësisht dhe në drejtime të ndryshme.

  a u k m a Ir b . a s T

  Thjeshtimi i realitetit nëpërmjet

  A f.

  disa supozimeve e bën punën e

  ro P ekonoimistëve më të thjeshtë.

  a u k m a Ir b . a s T

  Zgjedhja e supozimeve

  A f.

  specifke për çështje specifke

  ro P është shumë e rëndësishme .

  a u Shembull: k m a _{Fenomeni Supozimi}

  Ir b . a s T Një copë mermeri bie në vakum

  A _{bie nga një lartësi sepse forca e} f. _{fërkimit është} ro _<< P Një tullumbace bie supozimi i mësipërm

_{nga një lartësi nuk qëndron}

  a u

  Shembulli:

  k m a Ir

  Fenomeni Supozimi

  b . a s T

  Nderhyrja qeveritare çmimet konstante

  A

  nëpërmjet politikave në afatin e shkurtër f.

  ro P

  Nderhyrja qeveritare çmimet ndryshojnë nëpërmjet politikave në afatin e gjatë

  a u k m a Ir

  Supozimet më të zakonshme

  b . a s

  në ekonomi janë:

  T A f.

  2 prodhues

  ro P

  2 konsumator 2 produkte

  a u

  Mjekët përdorin modele plastike të

  k m a

  trupit të njeriut por askush nuk do ta

  Ir b . a

  ngatërronte modelin me një njeri të

  s T A

  vërtetë sepse këtyre modeleve u f. mungojnë shumë hollësira.

  ro P

  Modelet e ekonomistëve janë skema dhe grafkë.

  Rrjedhja ciklike e pagesave

  a u k m a Ir b . a s T A f. ro P

  Kufri i Mundësisë

  a u k

  

Prodhuese

  m a Ir b . a

  Kufri i mundësisë prodhuese

  s T A

  mat f. kombinimin maksimal të prodhimit që

  ro P

  ju mund të mirni prej një numri të dhënë të inputeve

  Kufri i Mundësisë

  a u k

  

Prodhuese

  m a Ir b . a s T

  Supozimet e modelit:

  A f.

  ro P

  2.Po përdoren të gjitha burimet në dispozicion

  

Kufri i Mundësisë

Prodhuese ^Orë _{studimi në Biologji Nota në Biologji Orë studimi në Mikro. Nota në Mikro.}

  20 ^{9.8 4} _{19 9.6 1 4.3 18 9.4 2 4.6}

  17 ^{9.2 3 4.9} _{16 9 4 5.2 15 8.8 5 5.5}

  14 ^{8.6 6 5.8} _{… … … …}

  6 ^{7 14 8.2} _{5 6.8 15 8.5 4 6.6 16 8.8}

  3 ^{6.4 17 9.1} _{2 6.2 18 9.4 1 6 18 9.7}

  5.8 ^{20 10 Nota e Biologjisë N ot a e E ko n om is ë (20 orë studimi për Biologjinë, 0 orë studimi për Ekonominë) (20 orë studimi për Ekonominë, 0 orë studimi për Biologjinë) ● B ● C ● D 4 5.8 A 1 8 .8 5 .8 4 .6 6.6 8.6 9.4 9.8 E}

  P ro f. A s . Ir m a T a b a k u

  a u

  Kufri i Mundësisë Prodhuese:

  k m a Ir b .

• _{• Mat koston oportune.} a s

  T A

• _{• Tregon zgjedhjet që ne mund të bëjmë} f. ro _{• Çdo zgjedhje që ne bëjmë ka një kosto oportune}

  P

• _{• Tregon se ekziston një kufjë për atë çka mund} të arrijmë.

  

Kufri i Mundësisë Prodhuese:

  a u k m a Ir b .

• _{• Ekziston një lidhje e zhdrejtë (trade-off)} a s _{ndërmjet notave në Mikroekonomi dhe notave}

  T A _{në Biologji.}

  f. _{P.sh. Për të marrë 0.2 pjese të notës më të lartë} ro _{në Biologjisë duhet të shkëmbehet (të hiqet} P _{Mikroekonomisë. dorë) prej 0.3 pjese të notës në}

  Kosto oportune

  a u

marxhinale rritese.

k m a Ir b _{Kurba e mundësisë prodhuese zakonisht} . a s T _{është e mysët (konkave).} A f. _{Pse ndodh kështu?} ro

  P _{Kjo ndodh sepse disa burime janë më të}

  përshtatshme për prodhimin e një lloj malli sesa për prodhimin e mallrave të tjerë.

  Kosto oportune

  a u

  marxhinale rritese. % e Burimeve Nr.armeve Kg. Gjalpe Rreshti

  k m ^{15 A} a _{20 4 +4 -1 14 B} Ir b _{40 7 12 C} . a _{60 9 9 D} s

• ₊₂ T _-1
_{80 11 5 E - 4}

  A _{100 12 F} f. _{A B}

• 1 gj +4 a
  ro
• _{- 4} P
_{D E}
• 4 gj +2a _ose
• 1gj +0.5 a

  a u k m a Ir

  Kosto Oportune e armëve rritet sepse

  b . a s

  disa burime janë më të

  T A

  f. përshtatshme për të prodhuar armë, ro

  ndërsa të tjerë më të përshtatshëm

  P për të prodhuar gjalp.

  a u k m a Ir b . a

  Avantazhe krahasuese

  s T A f.

  aftësia për të prodhuar më mirë

  ro P

  një mall se sa një tjetër

  a u

  Shembull: Supozojme se aktualisht

  k m a prodhohet nje sasi X gruri dhe për të

  Ir b

  është përdorur e gjithë toka e .

  a përshtatshme për mbjelljen e gjrurit. s T A f.

  Nëse rriten nevojat për grurë do të

  ro

  mbjellim toka të tjera por që nuk janë të

  P përshtatshme për kultivimin e grurit.

  Prandaj prodhimi shtesë i grurit për hektar

  a u k m a

  Parimi i Kostos Oportune

  Ir b . a s Margjinale Rritëse . T A f.

  Për të marë më shumë prej diçkaje,

  ro P

  duhet të heqim dorë nga një sasi në rritje të diçkaje tjetër.

  a u k _{“Flowerpot law” (ligji i vazos luleve),} m a Ir _{nëse s’do te ishte i vërtetë} b

  . a _{të gjithë ushqimet e botës do të rriteshin në një} s T A _{vazo lulesh. !!!!!!!!!!} f. _{Nëse ne shtojme farëra në një sipërfaqe toke,} ro

  P _{do të zvogëlohet sipërfaqja e tokës për bimë} dhe prodhimi për farë do të ulet.

  a u

  Efçenca

  k m a Ir b

  a s T A

  Efçenca e prodhimit .

  sigurimi i një sasie sa më të f. madhe prodhimi nga një sasi e

  ro P dhënë e burimeve.

  a u

  

Efçenca

  k m a Ir b _{Pikat në brendësi të kurbës së mundësisë} . a s T _{prodhuese janë pika inefçente}

  A f. _{Inefçencë - marrja e një sasie më të vogël} ro _{produkti prej imputeve të cilat po të} P _{përdoreshin në ndonjë aktivitet tjetër do të} ipnin më tepër prodhim.

  a u

  Efçenca

  k m a Ir b . a

  Pikat në kurbën e mundësisë prodhuese

  s T janë pika efçente. A f.

  Pikat mbi kurbën e mundësisë prodhuese

  ro janë pika të pa arritshme. P

  29

  Efçenca

  a u k m a Ir b . a s T A f. ro P

  30

  

KMP dhe sistemet ekonomike

Nëse vendet socialiste heqin dorë nga kalojnë

_{në sistemin tregut të lirë çfarë do të ndodhi me} KMP? Përgjigjja do të ishte: Funksionimi i tregjeve do të bënte që KMP të spostohej për nga jashtë. Por Në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme (5 deri 10 vjet) KMP do të spostohej për nga Brenda ₃₁ P

  ro f. A s . Ir m a T a b a k u

  Mikroekonomia dhe

  a u

  Makroekonomia

  k m a Ir ^{Mikroekonomia} b . a s T _{studimi i zgjedhjeve individuale, dhe se si kjo}

  A _{zgjedhje infuencohet nga forcat ekonomike.}

  f. ro P _{Makroekonomia}

   është studimi i ekonomisë si një e tërë, e cila _{përfshin: infacionin, papunësinë, ciklet e 32} biznesit dhe rritjen ekonomike.

  a u k m a Ir b . a

  Institucione ekonomike

  s T A

  Korporatat, qeveritë dhe normat e f.

  ro

  sjelljes, janë të gjitha institucione

  P ekonomike.

  33

  a u k m a Ir

  Politikat ekonomike

  b . a s T

  Janë veprime të ndërmarra

  A f.

  zakonisht nga qeveria për të

  ro P infuencuar ngjarjet ekonomike.

  34

  a u k

  Instrumentat e Politikave ekonomike

  m a Ir b

  Taksat .

  a s T

  Subvencionet

  A f.

  Kuotat

  ro

  Çmimi tavan

  P

  Çmimi dysheme

  35

  Ekonomiksi Pozitiv dhe

  a u k

  Normativ

  m a Ir b . a

  Ekonomiksi pozitiv

  s T

  studion ç’është dhe si funksionon

  A f.

  ekonomia (përshkruan).

  ro P

  Ekonomiksi normativ studion atë që duhet të ketë ekonomia si objektiv (gjykon). ₃₆

  a u k m a Ir b . a s T A f.

  Pyetje ?

  ro P

  37