PELAKSANAAN KEWAJIBAN ADVOKAT DALAM PEMBERIAN BANTUAN HUKUM CUMA-CUMA MENURUT PERATURAN PEMERINTAH NOMOR 83 TAHUN 2OO8 TENTANG PERSYARATAN DAN TATA CARA PEMBERIAN BANTUAN HUKUM SECARA CUMA-CUMA.

PELAKSANAAN KEWAJ]BAN ADVO}(A'I' I)ALAM PEMBERIAN
IIANTIJAN HUl(UM CUMA CUMA T,I ENURUT ?NR TT]IL\N
PEMERINTAH NOMORSf,TAIIUN 2003 TENTAT_G PERSYARATAN DAN
TATACARA PI]MBIiRIAN BANTIJAN HOKUM SI]C RA CUMA.CUMA
lF.raPlmamrSdi.05l40l35.l;ak.HuktrmUnand.JumlahHalman 100,2009)
ABSTRAK

Adlokd scbagaiprofcs yanE bcllas. nrandni dan bctungeureiarab rnemil hi
pcrai penrirg dala'n upaya lmtlemenlasi pri'Fip pesamaan di had.pan hukum.
Pmle\i Advokar sebagxi diim nahile nenntut Adr.kat untuk bcrpcran akril
dalan nonhsilnasi pcm&ri akscs kcpada masf..xkr( relhrd{ keadllar j-ang
disujudkan dalam benruk lrcmhcrirn ban{uar hukum Kcid.ripun trndng lrndang
Dasa. ReFUlik lndoicsla lahun l'r45 (UUD RI 1945) tidrk secara eksplsir
mciFt.katr bann,an hukum sehagri hrk wal8a fcaam, nanun scbd-sri k.nsekuensi
neg.m hukur yang Jinlrrrkrn \eca.a regrs dalam l,asal I at.r (l) UUD RI 19,15
maka banrl hultun scbag.i hak asxsi mrnllia harus dioandane scbagai [ak
konslirus ofaL sarsa nesr.a. oleh [!ren] iiu Degam Mjib mc'rianin pcdenuhrnn]a
lripa nerlL dibedr!*xn dcnean .lasan linbsial. l.ahi.nva PeEturaD Pcmcri ah No.
3lTahud2003lcnt.trgPcsyaralaDdaD lataCanPemberianBantuln llukum Sccara

Cunra-Cuma yarg dirm rtkan oleh Und B-Urdnng No. l3 Trhun 200:l tenllfg

Advoknr diha.dpkad ndnp0 mcnb0kr rkses hrgi masyarakar untuk dnpar mengklnim
hak-hxk dasar ncFka tcrutana hak umuk Jlpjt didili sccam adil. Rrmus
Fmasalahrn d!rm penulis inl adalih l)Uagaimanakah pdhksanaan kerujiban
,^dvok! drlan ocnbfian bantuan hrktrd cumr cuma'nenurur Pcmur.n Pemerinllh
No
llhun 2003, 2) Apr kenddL! ketrdala d.lxm pclak{Da kerajiban
pemberian bdlan hukum cumd.trmn menurut Peratumn Pcneinhn No 33 Tahun
2003. 3) B.eaiman.kah pcrjatuhatr sxnksi hdgi Advokar yane ridak frefrberikrn
bantuan hukum sccara cumF-cu'na kcpada pcn.a.i keadilan Bentuk pcnclirian
xdalah ylridis nxntogis dcigan fremleryuna[m data prin$ dan seklnder Dlra
yan! dip.rolch dianalisa ecam kualikrif schingga be6ilat rieskripril yairu bctup.
pengambarar yane jelas tentan8 keDyaraan vans ddr
eangan Uori hasiL

8l

iii

di


pcneli!irndik.rahuib.hRal)Pcnbc.irnban(Lanhukumbclumbclatxnseb.grimd
dimana Adlolar belunr maksimal menjalankan keMjiban moml d.n
'nc(in)-a,
pn,lesinyr sementan pe.an neganmasih sebatas rcg0laror.2) Kendata yang

dihadapi
addhh kuBngnya sosialkasi. perpecahan o.ganislsisen. kctidakre.ediarn rng3aran_
sehingga PP ni d angg€p sebaga bctrtuk pelepd\an hnsgunejawab Ncgxra lepxda
I-€mhrga Blnturn lllkum, Advokat dan Oraanisxsi Adv.kar
Pefjatuhxn s.nksi
dilakuk.. scstrai d.n!.n kcrcnlr'an yxng berlaku dalam Organnrsi Adr.kat Sanksl
re6eb( dapar Grup! regumn isan, tcguran tnulis, ce'nbcdc ian scmenrrra arau
peirberhentian terap dai profeslnr_s. llnruk ncmdksimalkrn peorberaf bafurai
hukum mau pc.lu d dordng hhinr)r llfdaDg-Uid.ng BrntrLh Huktrnr )-afg
DaDIin)a akan freigatur lcbih clas nedgenii nen,he.lan bantuan hLktrm lcrmisuk
mekan smc dan alokas snccamn.

l)

t. Lllrr


Belrkdg Masald

Kebuhrhdr akses uniuk nenperoleh

bdtum hDtm di lndonesia ndih sm8at

tinsgi.IIal ini diFi.u oleh linsginya ugka kenisldnm yos nencapai puluhujula.
Dara Badm Pusdt Statinik me.yebutkm

geis kcmiskinm pada

nel

ydg

kudg

Adrokat


t€rscdia

junlan pendudut yoe bcrada di bavan

2009 nencapai 32.5r iuta
lebih 12.000 orog

omg.r Scbasian bes distarmya

berada

ieffitsur yde aLtil sekitd

di kota-kora

Fd,nal Lebutuh pencdn kc.dilm sedngkali bDla

j!,!a nenyebs smpai ke

jiwai Seneida jLmhn


h

1.000

b€s dm ibu kota prcrinsi,
ya di kola

k.ra

bcs nmun

pelosok_pclosok *ilayah telpencil. Tincainva

kebdlnd

ddi ksus kdus ydg diterina dm dilansdi oleh l€mbasa

Idbut


dapal terlihal

l.mbaga

bMrm huks b€nkd:
'I a6el I

Krsuskasus

ysg

diterima d.n dibn$ni oleh krnto.kantor
LBI I YLBIU

r0

l?
1

l


(;b- r-.-rK.D,B""tu- H,l!nd'

nd.ne$ Men)3mbrr

Undang-Undms Binruai Hukum

ndwalQl niskin

Kebutund

nenjadi pdsodd yans

nadlt dei mlyal.

.t$i

Hal leuebut sejald dense amdnat tonstitusi Unddg_Undang

(l) ncnyalatd neem


ayar

n*@ nata pinsip
hulum

d

bdnre hukm

sesea dijawab oleh pemenntln ebagai penerina

Dag Negan Republil Indonesis T,nun
P6al I

untuk dapal nengakses

prinsip

ddr


1945

GIUDNegdaRl fanunl945) dinea

Indonesia adala! negea

hut@.r scbasai negda

sep.ni supEn6i huk@i

pctsmm di

hadapd

Fncsal€n hutm dengan .da_c&a vdg lidarr bencntmsm dengd

udmg-udms bms dijmin dd dip€nuhi oleh ncem Unlut itu jmnrm atd
perlindusd
ada scbasai


rcnradap

h.l-hak

d$r

sarga needa menjadi pentins

du nulla! hms

implenc 6i asd pcrsnun di hadapm hukun dinea bantus hulm

merupale salah

ed mjud pedmm

Persda

di hadapd


hulm ftrebul

di hadapm hukun haru diartiksn secan dinmns

dd iidal

sratis

$inya pesaFm di hadapm hutM hes diinb si densd pclsdM perlatum

BABIII

L

Pelaksmm kewajiban Advokal .lalm pcnberim
PP
malGimal.

Hll

rcrsebut

leng.dilm Ncscri

8l

Tahun 2008

lcrsmb ddi

PBdans sdjar

D6ih

betu

hukum secara

belum

berjdo sccm

p€rkda pmdeo yms dilangani di

$n!n 2000 santaj tahu 2008

n€nsddi t€nLmrm. llll lesebut benolck belata.g ddi
Bdtuil ttukm

PaddC

cenderun8

data Gnba8a

y&sju$ru menperlihalkm nsih lingginya lingkat

lebutuhd DaJ-datal urtuk nenperoleh bmhtr nulm. Dhmpnrs itu

belm lermjud pclaksl@ peEn
Advokar sel1a Lenblea

y

B&tud Hukm

g neruta dari Advolat, o€disasi
schinega pelalsmam perm leBebut

h&ya didominasi oleh Advohal tddentu

2. Kendlla ddm pelatsdun
hcnml PP 8l tlhun

bdtuo hulur

kewajiban

2003 adalah

betum

hukum

pcBoal kclidak€sediu

sehings! penenntan

dinilt nelepask

konstiluionllnya kcpada Advokat- Olgmisdi Advokat

Bdtm

Hukm. Dispins ilu, bclm ada

anssaro

le8sungjlwab

dm

LcnbaEa

ncimisc yu8 jel6 dald

pehberim bdtudr lrukum secrE cuna{una serla dinimya sosialisi
*hinesa dapal nenbineu8kan pencdi keadilm. I Ial tesebul jug, dipesulil
, I'

I .LI admJa loo J ' a. F 'k r c "1 \d\oLa

de

rlrpb
's or-.ni*i

DAFTAR KEPIJST,\KAAN

Abdul

Halin

Buhhknl

E k"h:

l.

Adnu BuyungNrsutun

W

Rebtaq Penikitah M.
dh td"ho, 1/,1&,9,/r,,?,1 Bandung: Alunni.

dan Mulyana

1941.

]\ta Zwnen\. 2441. Mo.lul

Kusunx. 19al

Ba"tuu, Hukuh di ltuloh.sL.lakdd: I-PIFS.

thlk

Bakhtun

Bmbang Sunggon.. 1994. AuntLan

Hlk

P.rdbl: Fakrtrs Llukunr Unilcrsilas

l

.ldn

llal.rrar, lr.r,rid

.lenrber: CV.

Bidaa Kadan. 2OOr. renaet ukdn (nqdhitu:i )6nkit tnlonetia: Keharu
i'nrkrsarl. lakana I,Sll(.
Burhm Ash.l:r 2004 Mrbttu

gehai

Ptnlliln 1 lhttu .

lakana:

P

l

Rincka

h

attu

Citla

Keh*imln RI lqrt. ,,/, thl mdsi Runhu, H&unt: l'.ht:ulilun
Nryui/?ehg ilrlk 1atu Uyth. N!*nu l.n Lr hago Bakhuh lhtk n Untrk
itltnit.tu|.h D.hi llahtuuh lhtkun Bo{t (}olonAo lrlu:Nnlr lunl! Kuary
,t/a,r,, Jrkarb: DeF.nenren Kelrakiman Rl

Depdnemen

Fruns Hendru Winlrra. 1995..,lthokul
Jalana: !usr.l. Simr Harapai.

!./4r ,(drilda
llnr

k

hrla esia Cittu', l.lLulre e.|an Kcpihatihuh

- 2AU) Rtntuan Hrlr t: Suaht t'tt1k ,1!^i llhnu\ra Bfian
.rakana: PT. Flex

Medi. Konipulind.

-2049. ?ra Doh.

I'l.hp.r.l.h

Bdnhtu1huk

'.

htllilr

Hdk Kontil tianal
Jrtdd: P l Cranedia

Fuli

l.Jiskitl

J*rtu

2AA1 Bonhkn, llnk h !1L\^ Mt!)untk
Tinja oh Set,rth Krn\(t), l:ehjiato
l.rbdndintah li Lttth saj N?|./r l lakana: Senrallsn

L€mbaga Banrun Hukutu

Mairtul fqha.lap Ktuttil.tn.

t,.,.rupan

Mdinb

&

Prodjoh.nidioio. t9a1. P! u:ahn1
ld*arh: Chalid Jnd. esia.

tun (rsdktn\t

anntuun Hrk ,)