UJI LAJU DISOLUSI PIROKSIKAM DALAM SISTEM DISPERSI SOLIDA PIROKSIKAM — PVP K25

  S K R I P S

  1

  f A U MA * ' ' ( • I RATNA DEWI J ANTI

  UJI LAJU DISOLUSI PIROKSIKAM DALAM SISTEM DISPERSI SOLIDA PIROKSIKAM — PVP K25 FF 3 $ 9 /

  / /

  F AKU LTAS ( AR M ASI U N I VI R SI TAS AI R LAN GGA S U R A B A Y A

  1939 ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA} UJ I LAJ U DI SOLUSI PI ROKSI KAM DALAM SI STEM DI SPERSI SOLI DA PI ROKSI KAM - PVP K25

  SKRI PSI DI BUAT UNTUK MEMENUHI TUGAS AKHI R MENCAPAI GELAR SARJ ANA FARMASI PADA FAKULTAS FARMASI UNI VERSI TAS AI RLANGGA 1989 ol e h

  RATNA DEWI J ANTI 058410615

  Di s e t uj ui ol e h pe mbi mbi ng ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  PRAKATA Puj i s yukur ke pa da Tuha n Ya ng Ma ha Bs a ka r e na ha nya de nga n r a hma t da n be r ka t Nya , ma ka s a ya da pa t me nye l e s a i - ka n t uga s a khi r i ni s e ba ga i s ya r a t unt uk me nc a pa i ge l a r s a r j a na f a r ma s i pa da Fa kul t a s Fa r ma s i Uni ve r s i t a s Ai r ­ l a ngga . Wa l a u s e s ungguhnya t i da k s e di ki t ha mba t a n da n ke s ul i t a n ya ng s a ya a l a mi s e l a ma me nye l e s a i ka n t uga s a khi r i ni .

  Pa da ke s e mpa t a n i ni , pe r ke na nka n s a ya me nya mpa i ka n r a s a pe ngha r ga a n da n t e r i ma ka s i h ya ng s e be s a r - be s a r nya ke pa da :

  1. Ba pa k Dr s . Sa dono, Ba pa k Dr s . Moe gi ha r dj o da n Ba pa k Dr s . I . B. Pa s ha s e l a ku pe mbi mbi ng s a ya ya ng t e l a h s u~ di me Xua ngka n wa kt unya unt uk me mbi mbi ng, me mbe r i ka n pe t unj uk da n pe nga r a ha n s e r t a dor onga n s e l a ma pe ne l i ­ t i a n da n pe nyus una n s kr i ps i i ni ,

  2. Ba pa k Dr . A. Az i z Hube i s s e l a ku Ke pa l a La bor a t or i um Pr e s kr i ps i da n For mul a s i Fa kul t a s Fa r ma s i Uni ve r s i t a s Ai r l a ngga ya ng t e l a h me mbe r i ka n f a s i l i t a s l a bor a t or i ­ um unt uk s a ya guna ka n da l a m pe ne l i t i a n i ni .

  3. Ba pa k Ke pa l a La bor a t or i um Da s a r Be r s a ma Uni ve r s i t a s Ai r l a ngga ya ng t e l a h me mbe r i ka n f a s i l i t a s unt uk me m- pe r guna ka n Spe kt r of ot ome t e r i nf r a me r a h da n Di f f e r e n­ t i a l Sc a nni ng Ca l or i me t e r ( DSC) .

  4. Se l ur uh s t a f pe nga j a r da n ka r ya wa n La bor a t or i um Pr e - i i ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA} s kr i ps i da n For mul a s i Fa kul t a s Fa r ma s i Uni ve r s i t a s Ai r l a ngga ya ng t e l a h me mbe r i ka n ba nt ua n s e l a ma pe ne ­ l i t i a n i ni be r l a ngs ung.

  5. Pa ni t i a s kr i ps i ya ng t e l a h be r ke na n me me r i ks a s kr i ps i i ni . 6 . Ke dua or a ng t ua s e r t a t e ma n- t e ma n ya ng s e na nt i a s a me mbe r i ka n dor onga n s e ma nga t s e hi ngga s kr i ps i i ni da - pa t t e r s e l e s a i k a n .

  Se moga s e mua ba nt ua n da r i be r ba ga i pi ha k t e r s e but di a t a s me nda pa t ka n i mba l a n da r i Tuha n Ya ng Ma ha Kua s a da n ha r a pa n s a ya s e moga pe ne l i t i a n i ni da pa t me mbe r i ka n ma nf a a t ba gi pe nge mba nga n i l mu ke f a r ma s i a n di ma s a ya ng a ka n da t a ng.

  Sur a ba ya , J uni 1989.

  Pe n y u s u n . i i i

  M 1 L I K PERPUTAKAAN

  ^ U N IV ERSST A y A IR LA N G G A *

^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  DAFTAR I SI Ha l a ma n

  PRAKATA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i i DAFTAR I SI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i v

  DAFTAR TABEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i x DAFTAR GAMBAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x DAFTAR LAMPI RAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xi i i BAB I . PENDAHULUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  1 BAB I I . TI NJ AUAN PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  7 1. Pi r oks i ka m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  7 1. 1. Si f a t f i s i ka da n ki mi a . . . . . . . . . .

  8 1. 2. Kha s i a t da n pe ngguna a n . . . . . . . . . .

  9

  2. La j u di s ol us i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

  3. Ukur a n pa r t i ke l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

  4. Ke l a r ut a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

  5. Si s t e m di s pe r s i s ol i da . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 5. 1. Me t oda pe mbua t a n di s pe r s i s ol i da 20

  5. 1. 1. Me t oda pe l e l e ha n . . . . . . . . . . . 20 5. 1. 2. Me t oda pe l a r ut a n . . . . . . . . . . . 21 5. 1. 3. Me t oda pe l e l e ha n- pe l a r ut a n 22

  5. 2. Me ka ni s me pe ni ngka t a n l a j u d i s o ­ l us i . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 5. 3. Ba ha n pe mba wa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 8 . Pol i vi ni l pi r ol i don ( PVP) . . . . . . . . . . . . . . . 27 6. 1. Si f a t f i s i ka da n ki mi a . . . . . . . . . . . . 27 6. 2. Pe ngguna a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 BAB I I I . BAHAN, ALAT DAN METODA KERJ A . . . . . . . . . . . .

  29 1. Ba ha n pe r c oba a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  29 2. Al a t - a l a t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  29 3. Me t oda ke r j a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  30 3. 1. I de nt i f i ka s i ba ha n pe ne l i t i a n p i ­ r oks i ka m da n PVP K25 . . . . . . . . . . . .

  30 3. 1. 1. I de nt i f i ka s i kua l i t a t i f pi r oks i ka m . . . . . . . . . . . . . . .

  30 3. 1. 2. I de nt i f i ka s i kua nt i t a t i f pi r oks i ka m . . . . . . . . . . . . . . .

  30 3. 1. 3. I de nt i f i ka s i kua l i t a t i f

  PVP K25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , 31 3. 2. Pe mbua t a n di s pe r s i s ol i da pi r ok~ s i ka m - PVP K25 . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  31 3. 2. 1. Kompos i s i c a mpur a n p i r o k ­ s i ka m - PVP K25 . . . . . . . . . .

  31 3. 2. 2. Ca r a pe mbua t a n di s pe r s i s ol i da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  32 3. 3. Pe me r i ks a a n di s pe r s i s ol i da p i ­ r oks i ka m - PVP K25 da l a m be r ba ga i kompos i s i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  32 3. 3. 1. Pe me r i ks a a n kr oma t ogr a f i l a pi s a n t i pi s ( KLT) . . . . .

  32 DAFTAR I SI <l a nj ut a n)

  Ha l a ma n ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA} v

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  DAFTAR I SI ( l a nj ut a n)

  Ha l a ma n 3. 3. 2. Pe me r i ks a a n de nga n " Di f f e ­ r e nt i a l Sc a nni ng Ca l or i me ­ t er " ( DSC) . . . . . . . . . . . . . . .

  33 3. 3. 3. Pe me r i ks a a n de nga n s t e r e o- mi kr os kop . . . . . . . . . . . . . . . .

  33 3. 4. Pe ne nt ua n l aj u di s ol us i . . . . . . . . .

  33 3. 4. 1. Pe mbua t a n me di a d i s ol u­ s i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  33 3. 4. 2. Pe mbua t a n l a r ut a n ba ku i n- duk pi r oks i ka m . . . . . . . . . . .

  34 3. 4. 3. Pe mbua t a n l a r ut a n ba ku ke r j a pi r oks i ka m . . . . . . . . .

  34 3. 4. 4. Pe ne nt ua n pa nj a ng g e l o m­ ba ng ma ks i mum . . . . . . . . . . .

  34 3. 4. 5. Pe mbua t a n kur va ba ku . . . .

  35 3. 4. 6. Pe ne nt ua n l a j u di s ol us i . .

  35 3. 4. 7. Pe ne nt ua n l a j u di s ol us i pi r oks i ka m da l a m l a r ut a n

  PVP K25 - me di a di s ol us i .

  36 BAB I V. HASI L PENELI TI AN DAN PENGOLAHAN DATA . . . .

  37

  1. I de nt i f i ka s i ba ha n pe ne l i t i a n p i r ok s i ­ ka m da n PVP K25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  37 vi

  1. 1. I de nt i f i ka s i kua l i t a t i f pi r o ks i ­ ka m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  47 3. 2. Pe mbua t a n kur va ba ku . . . . . . . . . . . .

  72 DAFTAR I SI ( l a nj ut a n)

  71 RI NGKASAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  70 BAB VI I . SARAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  66 ■ BAB VI . KESI MPULAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  51 BAB V. PEMBAHASAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  47 3. 3. Pe ne nt ua n l aj u di s ol us i di s pe r s i s ol i da pi r oks i ka m - PVP K25 . . . .

  47 3. 1. Pe ne nt ua n pa nj a ng ge l omba ng ma k- s i mum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  37 1. 2. I de nt i f i ka s i kua nt i t a t i f pi r o ks i ­ ka m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  43 3. Pe ne t ua n l a j u di s ol us i . . . . . . . . . . . . . . .

  42 2. 3. Pe me r i ks a a n de nga n s t e r e omi kr os - kop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  39 2. 2. Pe me r i ks a a n de nga n " Di f f e r e nt i a l Sc a nni ng Ca l or i me t e r " ( DSC) . . . .

  39 2. 1. Pe me r i ks a a n kr oma t ogr a f i l a pi s a n t i pi s ( KLT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  2. Pe me r i ks a a n di s pe r s i s ol i da pi r oks i ka m - PVP K25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  39

  39 1. 3. I de nt i f i ka s i kua l i t a t i f PVP K25 .

  Ha l a ma n ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA} vi i

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  DAFTAR I SI ( l a nj ut a n)

  Ha l a ma n DAFTAR PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  74 LAMPI RAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  78 vi i i

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  BAB I PENDAHULUAN De wa s a i ni pe r ha t i a n or a ng t e r ha da p oba t t i da k ha- nya t e r l e t a k pa da be nt uk l ua r s e di a a n oba t , t e t a pi j uga pa da kha s i a t oba t i t u da l a m t ubuh. Ol e h s e ba b i t u s e j a k pe r t e nga ha n a ba d ke - 2 0 t e l a h ba nya k di ba ha s t e nt a ng hu- bunga n s i f a t f i s i ka - ki mi a s ua t u s e di a a n t e r ha da p a kt i vi - t a s bi ol ogi s ya ng di t i mbul ka n ( 1 , 2 ).

  Ef e k oba t umumnya di a s ums i ka n de nga n j uml a h da n ke- c e pa t a n ba ha n oba t a kt i f me nc a pa i t e mpa t a ks i nya . Pa da umumnya oba t ya ng di be r i ka n s e c a r a or al , ha r us di a bs or p- s i t e r l e bi h da hul u ke da l a m s i r kul a s i s i s t e mi k s e be l um s a mpa i ke t e mpa t a ks i nya ( 2, 3) .

  Abs or ps i ba ha n oba t ke da l a m s i r kul a s i s i s t e mi k di - pe nga r uhi ol e h be r ba ga i pr os e s , a nt a r a l a i n : di s i nt e - gr a s i da n pe l e pa s a n ba ha n obat , di s ol us i da n a bs or ps i ba ha n oba t l e wa t me mbr a n s e l me nuj u s i r kul a s i s i s t e mi k.

  Da r i be r ba ga i pr os e s i ni , ke c e pa t a n ba ha n oba t me nc a pa i s i r kul a s i s i s t e mi k di t e nt uka n ol e h t a ha pa n ya ng pa l i ng l a mba t da n di na ma ka n t a ha p pe ne nt u ( 3, 4) .

  Unt uk ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut , l a j u di s ol us i me r upa ka n t a ha p pe ne nt u da r i s e l ur uh pr os e s ki ne t i k, ya ng be r a r t i ba hwa ma ki n ke oi l l a j u di s ol us i nya , ma ka a bs or ps i ba ha n oba t ma ki n l a mba t . Da n s e ba l i knya ma ki n be s a r l a j u di s ol us i nya , ma ka a bs or ps i ba ha n oba t j uga

  1 _{I - * t ' Y A N} T i L I K irT "

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  2 ma ki n c e pa t ( 3) .

  Sa l a h s a t u c ont oh ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut a d a ­ l a h : pi r oks i ka m. Da l a m pe r da ga nga n di ke na l be be r a pa pr oduk oba t ya ng me nga ndung pi r oks i ka m, umumnya di gu n a ­ ka n s e ba ga i oba t a na l ge s i k, a nt i pi r e t i k da n a nt i i nf l a ma - s i de nga n dos i s pe ma ka i a n 10 mg a t a u 20 mg s e ka l i s e ha r i ( 5, 6) .

  Pe ne l i t i a n pe nda hul ua n da r i 3 ma c a m pr oduk oba t ya ng me nga ndung pi r oks i ka m me nunj ukka n pr of i l l a j u d i s o ­ l us i ya ng be r be da . Di duga pe r be da a n t e r s e but ka r e na a da nya pe r be da a n ka r a kt e r i s t i k ba ha n ba ku a t a u pr os e s f a br i ka s i s e ba ga i ma na di s e but ka n da l a m l e a f l e t da r i s a ­ l a h s a t u pr oduk pi r oks i ka m.

  Be r da s a r ka n da t a di at as , t e r nya t a ma s i h di ke he n- da ki us a ha unt uk me mf or mul a s i pi r oks i ka m ya ng s uka r l a ­ r ut s e de mi ki a n r upa , s e hi ngga l a j u di s ol us i nya me ni ngka t da n de nga n de mi ki a n j uml a h ba ha n oba t ya ng di a bs or ps i pun me ni ngka t . Ol e h ka r e na i t u pe r l u di l a kuka n c a r a - oa r a u n ­ t uk me ni ngka t ka n l a j u di s ol us i da r i pi r oks i ka m.

  Da r i pe r s a ma a n Noye s da n Whi t ne y, pe ne l i t i l a i n me ­ ni ngka t ka n l aj u di s ol us i ba ha n oba t de nga n c a r a me mpe r - l ua s pe r muka a n pa r t i ke l . Ukur a n pa r t i ke l ba ha n oba t ma ki n ke c i l , be r a r t i ma ki n be s a r l ua s pe r muka a n ya ng kont a k de nga n pe l a r ut , s e hi ng­ ga ba ha n oba t ma ki n c e pa t l a r ut da n ma ki n c e pa t di a b- s or ps i ( 7, 8) .

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  3 Se ba ga i c ont oh, ukur a n pa r t i ke l f e na s e t i na da n f e noba r - bi t a l ya ng s e ma ki n ke c i l me nga ki ba t ka n pe ni ngka t a n pa da l a j u di s ol us i nya ( 9, 10) . Cont oh l a i n a da l a h gr i s e of ul vi n da n s pi r onol a kt on ya ng p di bua t da l a m be nt uk " mi c r oni z e d" , dos i s t e r a pi nya da pa t di t ur unka n s a mpa i 50% ( 8 ).

  For mul a s i oba t da l a m be nt uk " mi c r oni z e d" ke mung- ki na n t i da k be r ha s i l me ni ngka t ka n l aj u di s ol us i ba ha n oba t . Ha l i ni di s e ba bka n t e r j a di nya a gr e ga s i , a gl ome r a s i da n a ds or ps i uda r a pa da pe r muka a n pa r t i ke l , ya ng me ng a ­ ki ba t ka n be r kur a ngnya l ua s pe r muka a n ya ng kont a k de nga n pe l a r ut ( 8, 9) .

  Ada be be r a pa ma c a m c a r a ya ng da pa t di l a kuka n unt uk me mpe r ke c i l ukur a n pa r t i ke l a nt a r a l a i n : pe ngge r us a n s e c a r a k o n v e n s i o n a l , " ba l l mi l l i ng " , mi kr oni s a s i , pe nge nda pa n ke mba l i de nga n me nguba h pe l a r ut a t a u s uhu, mer obent uk ga r a mnya ya ng muda h l a r ut da n me mbe nt uk d i s ­ pe r s i s ol i da . Di ba ndi ng de nga n c a r a - c a r a pe nge c i l a n ukur a n pa r t i ke l ya ng l ai n, t e r nya t a pe mbe nt uka n s i s t e m di s pe r s i s ol i da ya ng pe r t a ma ka l i di ke muka ka n ol e h Se ki guc hi da n Obi p a ­ da t a hun 1961 l e bi h me ngunt ungka n ( 8, 11) .

  Si s t e m di s pe r s i s ol i da di bua t de nga n c a r a me ndi s - pe r s i ka n ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut da l a m a i r ke da l a m s ua t u pe mba wa ya ng da pa t c a mpur de nga n ba ha n obat , be r - s i f a t i ne r t da n muda h l a r ut da l a m a i r ( 8 , 1 1 ).

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  4 Se ba ga i c ont oh, di s pe r s i s ol i da da r i t ol but a mi da - PVP de nga n kompos i s i 1 : 5 da n 1 : 10 me mbe r i ka n l aj u d i s o ­ l us i ya ng l e bi h be s a r da r i pa da t ol but a mi da mur ni ( 12 ).

  Ha l l a i n ya ng pe nt i ng da r i pe mbua t a n di s pe r s i s ol i ­ da a da l a h pe mi l i ha n ba ha n pe mba wa . Pe mba wa ya ng muda h l a r ut da l a m a i r a ka n me ni ngka t ka n l a ­ j u di s ol us i ba ha n obat , s e ba l i knya pe mba wa ya ng s uka r l a r ut da l a m a i r a ka n me nur unka n l a j u di s ol us i da r i ba ha n oba t nya ( 8 , 12 ).

  Pol i vi ni l pi r ol i don ( PVP) me r upa ka n s ua t u s e nya wa pol i me r da n t e r s e di a da l a m be r ma c a m- ma oa m be r a t mol e kul . Be r da s a r ka n ke l a r ut a nnya , PVP da pa t di be da ka n me nj a di

  2 ma c a m ya i t u PVP ya ng t i da k l a r ut da l a m ai r , ya ng umumnya di guna ka n s e ba ga i di s i nt e gr a t or t a bl e t , s e r t a PVP ya ng l a r ut da l a m ai r , ya ng ba nya k di guna ka n s e ba ga i z a t pe ndi s pe r s i , pe nya l ut t a bl e t , " s ol ubi l i z i ng a ge nt " , da n pe mba wa da r i ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut da l a m a i r de nga n me mbe nt uk s i s t e m di s pe r s i s ol i da ( 11, 13) .

  Se ba ga i oont oh, di s pe r s i s ol i da t e s t os t e r on - PVP l aj u di s ol us i nya l e bi h t i nggi da r i pa da c a mpur a n f i s i s a t a u t e s t os t e r on mur ni ( 14, 15) .

  Cor r i ga n da n ka wa n- ka wa n me nya t a ka n ba hwa l aj u di s ol us i da r i s i s t e m di s pe r s i s ol i da de nga n pe mba wa PVP t e r ga nt ung pa da be r a t mol e kul PVP da n pe r ba ndi nga n j uml a h PVP t e r ha da p ba ha n oba t ( 16) . Pa da umumnya bi l a be r a t mol e kul PVP ma ki n r e nda h da n

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  5 j uml a h PVP ya ng di guna ka n ma ki n be s a r , ma ka l a j u d i s o l u ­ s i ya ng di ha s i l ka n ma ki n t i nggi . Da n s e ba l i knya bi l a be - r a t mol e kul PVP ma ki n t i nggi da n j uml a h PVP ya ng d i g u na ­ ka n ma ki n s e di ki t , ma ka l a j u di s ol us i ya ng di ha s i l ka n j uga ma ki n r e nda h, Se ba ga i c ont oh i a l a h di s pe r s i s ol i da hi dr okl or ot i a z i da - PVP de nga n kompos i s i 1 : 4 me ngha - s i l ka n l a j u di s ol us i ya ng l e bi h t i nggi da r i pa da hi dr o­ kl or ot i a z i da mur ni . Be gi t u pul a de nga n di s pe r s i s ol i da hi dr okl or ot i a z i da - PVP de nga n be r a t mol e kul 44. 000 l a j u di s ol us i nya l e bi h r e nda h bi l a di ba ndi ngka n de nga n pe ngguna a n PVP de nga n be r a t mol e kul 10. 000. Te t a pi ke r ugi a n pe ma ka i a n PVP d e ­ nga n be r a t mol e kul r e nda h a da l a h s i f a t hi gr os kopi s nya s e ma ki n be s a r ( 11, 16) .

  Me l i ha t ke nya t a a n ba hwa s i s t e m di s pe r s i s ol i da d a ­ pa t me ni ngka t ka n l a j u di s ol us i da r i ba ha n oba t ya ng s u ­ ka r l a r ut , ma ka da l a m t uga s a khi r i ni i ngi n di t e l i t i pe - ni ngka t a n l a j u di s ol us i pi r oks i ka m da l a m s i s t e m di s pe r s i s ol i da pi r oks i ka m - PVP K25. Pe mba wa PVP K25 di pi l i h de nga n pe r t i mba nga n da pa t be r - c a mpur de nga n ba ha n oba t , muda h l a r ut da l a m a i r da n t i ­ da k t oks i k ( 8 ), s e hi ngga di ha r a pka n s i s t e m di s pe r s i s o ­ l i da pi r oks i ka m - PVP K25 da pa t me ni ngka t ka n l a j u d i s o ­ l us i da r i pi r oks i ka m.

  Me t oda ya ng di guna ka n unt uk pe mbua t a n di s pe r s i s ol i da pi r oks i ka m - PVP K25 a da l a h me t oda pe l a r ut a n ya ng

  > L

  IC

  1

  1 V. . *N

  6 di bua t pa da be r ba ga i kompos i s i . Ha s i l di s pe r s i s ol i da di uj i s e c a r a kua l i t a t i f de nga n kr oma t ogr a f i l a pi s a n t i ­ pi s ( KLT) , " Di f f e r e nt i a l Sc a nni ng Cal or i met er ' * ( DSC) da n s t e r e o mi k r o s k o p .

  Be r ba ga i kompos i s i pi r oks i ka m - PVP K25 ya ng di bua t d i ­ l a kuka n pe ne nt ua n l a j u di s ol us i de nga n me t oda s pe kt r of o- t ome t r i , ya ng ha s i l nya di ba ndi ngka n de nga n s ubs t a ns i p i ­ r oks i ka m da n c a mpur a n f i s i s nya . ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  BAB I I TI NJ AUAN PUSTAKA 1. Pi r o k s i k a m. Pi r oks i ka m ba nya k di guna ka n s e ba ga i oba t a na l ge - s i k, a nt i pi r e t i k da n a nt i i nf l a ma s i de nga n dos i s pe m- be r i a n 10 mg a t a u 20 mg e e ka l i s e ha r i ( 5) .

  Pi r oks i ka m me mpunya i s i f a t s uka r l a r ut da l a m ai r , s e hi ngga l aj u di s ol us i da r i pi r oks i ka m me r upa ka n t a ha p pe ne nt u ba gi pr os e s a bs or ps i nya ( 3, 17) .

  He nur ut pe ne l i t i a n Koz j e k da n ka wa n- ka wa n, p i ­ r oks i ka m me mpunya i be nt uk pol i mor f ya ng me nunj ukka n pe r be da a n da l a m di f r a ks i s i na r - X, t e t a pi me n u nj uk ­ ka n pe r s a ma a n da l a m s pe kt r a Ul t r a vi ol e t . Se da ngka n ha s i l pe ne l i t i a n Pa l ka da n ka wa n- ka wa n me nunj ukka n ba hwa pi r oks i ka m me mpunya i dua be nt uk kr i s t a l ya i t u : kr i s t a l be nt uk j a r um da n kr i s t a l be nt uk kubus ( 6 ). Ke dua kr i s t a l i ni me nunj ukka n pe r be da a n ba i k da l a m s i f a t f i s i ka - ki mi a ma upun bi oa va i l a bi l i t a s nya . Bi l a di t i nj a u da r i s i f a t f i s i ka - ki mi a nya , ma ka :

• kr i s t a l be nt uk j a r um : - be r wa r na put i h
• t i t i k l e l e h 198 ° C - kr i s t a l i ni di da pa t da r i l a r ut a n me t a nol : a s e t on ( 1 : 1 ) pa da s uhu 4 ° C

  7

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

• ke l a r ut a n da l a m 0, 1 M HC1 pa da s uhu 30 ° C a da l a h

  10, 58 mg/ l i t e r

• kr i s t a l be nt uk kubus : - be r wa r na kuni ng
• monohi dr a t
• t i t i k l e l e h 202 ° C - kr i s t a l i ni di da pa t da r i l a r ut a n da l a m a i r pa da s uhu ka ma r
• ke l a r ut a n da l a m 0, 1 H HC1 pa da s uhu 30 ° C a da l a h

  14, 64 mg/ l i t e r Se da ngka n da r i bi oa va i l a bi l i t a s nya , ke dua kr i s ­ t a l t e r s e but me nunj ukka n s e di ki t pe r be da a n da l a m me nc a pa i ka da r pl a s ma punc a k s e t e l a h pe mbe r i a n s e c a r a or a l pa da a nj i ng ( 6 ).

  . 1. Si f a t f i s i ka da n ki mi a ( 5, 6, 18, 19) .

  Rumus ba ngun : JO OH

  Rumus mol e kul : C15 H13 N3O4 S Be r a t mol e kul : 331, 35

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  9 Ha ma l a i n : - 2 H- l , 2~be nz ot i a z i n- 3- ka r boka a mi da ,

  4- hi dr oks i - 2- me t i l - N- 2- pi r i di ni l - 1 . 1- di oks i da .

• 4- hi dr oks i - 2- me t i l - N- 2- pi r i di l - 2 H-

  . 2- be nz ot i a z i n- 3- ka r boks a mi da ~l , 1-

  1 di oks i da .

• 3, 4- di hi dr o- 2- me t i l - 4- oks o- N- 2- pi - r i di l - 2 H- l , 2- be nz ot i a z i n- 3- ka r boks - a mi d a - 1 , 1- di oks i da .

  Pe me r i a n : s e r buk put i h a t a u ke kuni nga n, t i da k be r ba u da n t i da k be r a s a .

  Ke l a r ut a n : s uka r l a r ut da l a m ai r , a s a m e nc e r da n be be r a pa pe l a r ut or ga ni k ; s e di ki t l a r ut da l a m l a r ut a n a l ka l i da n a l ko- hol ( 1 : 10 0 ).

  Ti t i k l e l e h : 198 0 - 202 ° C. 1. 2. Kha s i a t da n pe ngguna a n ( 5, 20, 21) .

  Pi r oks i ka m a da l a h s ua t u oba t a nt i i nf l a ma s i ya ng e f e kt i f da n ba nya k di guna ka n unt uk pe ngoba t a n “ r he uma t oi d a r t hr i t i s " da n " os t e o a r t hr i t i s " . Se l a i n i t u j uga me mpunya i e f e k a na l ge s i k da n a nt i - p i r e t i k .

  Pa da pe mbe r i a n s e c a r a or al , oba t i ni a ka n di a bs or ps i s e c a r a p e r l a h a n - l a h a n . Umumnya p i r ok s i ­ ka m di be r i ka n da l a m dos i s 10 mg a t a u 20 mg unt uk pe ma ka i a n s e c a r a or al .

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  10

  2. La j u d i s o l u s i .

  Bi l a s ua t u ba ha n oba t di be r i ka n s e c a r a or a l d a ­ l a m be nt uk s e di a a n pa da t , mi s a l nya t a bl e t , ka ps ul a t a u s us pe ns i , ma ka oba t t e r s e but di da l a m t ubuh a ka n me nga l a mi be r ba ga i pr os e s a nt a r a l a i n : di s i nt e gr a s i da n pe l e pa s a n ba ha n oba t da r i s e di a a nnya , di s ol us i da n a bs or ps i ba ha n oba t ke da l a m s i r kul a s i s i s t e mi k

  ( 1) . Pr os e s t e r s e but da pa t di ga mba r ka n s e c a r a s ke ma - t i s s e ba ga i be r i kut ; di s i nt e gr a s i di s i nt e gr a s i

  Ta bl e t / ka ps ul — ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ > Gr a nul - . . —■ — > Se r buk a bs or ps i Ba ha n oba t da l a m da r a h, j a r i nga n da n c a i r a n t ubuh l a i n

  Unt uk ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut di ma na l aj u di s ol us i nya s a nga t l amba t , ma ka l a j u di s ol us i ne r upa - ka n t a ha p pe ne nt u da r i bi oa va i l a bi l i t a s ba ha n oba t t e r s e but ( 3, 4) . Se pe r t i t e r l i ha t pa da s ke ma di at a s , oba t da l a m b e n ­ t uk pa da t ha r us me l a l ui t a ha pa n pr os e s me l a r ut t e r l e - bi h da hul u s e be l um da pa t di a bs or ps i ke da l a m s i r kul a - f > i . A

  11

  s i s i t e ni k. De nga n de mi ki a n unt uk ba ha n oba t ya ng s u- ka r l ar ut , de nga n me ni ngka t ka n l aj u di s ol us i nya , ua ka di ha r a pka n l a j u a bs or ps i da n J uml a h ba ha n oba t ya ng t e r a bs or ps i a ka n me ni ngka t pul a ( 3, 17) .

  Noye s da n Whi t ne y me r umus ka n pe r s a ma a n ya ng me ngga mba r ka n l a j u di s ol us i da r i s ua t u ba ha n oba t s e ­ ba ga i be r i kut ( 3, 9, 23) :

  D . A = - - - - - ( Cs - Ct )

  V . h dC — = l a j u di s ol us i dt

  D = koe f i s i e n di f us i A = l ua s pe r muka a n pa r t i ke l V = vol ume pe l a r ut h = t e ba l l a pi s a n f i l m Cs = kons e nt r a s i da r i l a r ut a n j e nuh ba ha n o- ba t ( = ke l a r ut a n ba ha n oba t ) Ct = kons e nt r a s i ba ha n oba t pa da wa kt u t . Pa da kondi s i pe r c oba a n, umumnya kons e nt r a s i b a ­ ha n oba t ( Ct ) j a uh l e bi h ke c i l da r i pa da kons e nt r a s i l a r ut a n j e nuh ba ha n oba t ( Cs ), s e hi ngga Ct da pa t di a - ba i ka n t e r ha da p Cs .

  Bi l a kondi s i s e l a ma pe r c oba a n di bua t kons t a n, ma ka a- kan di da pa t ka n pe r s a ma a n ya ng l e bi h s e de r ha na ya i t u : dC — = K . A . Cs dt dC dt di ma na : ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  12 Da r i pe r s a ma a n t e r s e but da pa t di l i ha t ba hwa l a ­ j u di s ol us i s ua t u ba ha n oba t be r ba ndi ng l ur us de nga n l ua s pe r muka a n ba ha n oba t ( A) da n ke l a r ut a n da r i b a ­ ha n oba t t e r s e but ( Cs ).

  3. Ukur a n p a r t i k e l .

  Be r da s a r ka n pe r s a ma a n Noye s - t f hi t ne y, l a j u di s o- l us i ( JJ£) be r ba ndi ng l ur us de nga n l ua s pe r muka a n b a ­ ha n oba t ya ng kont a k de nga n pe l a r ut ( A) . De nga n me m- pe r ke c i l ukur a n pa r t i ke l ba ha n oba t a ka n me ni ngka t ka n l ua s pe r muka a n ba ha n oba t ya ng kont a k de nga n pe l a r ut , s e hi ngga l a j u di s ol us i nya a ka n me ni ngka t . Ha l i ni t e r ut a ma be r pe nga r uh pa da ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut ( 3, 23) .

  Pe nga r uh ukur a n pa r t i ke l t e r ha da p l aj u di s ol us i da pa t di l i ha t pa da l a j u di s ol us i f e na s e t i na da l a m be r ba ga i ukur a n ( ga mba r 1 ), di ma na ukur a n pa r t i ke l ya ng t e r ke c i l me nunj ukka n l a j u di s ol us i ya ng pa l i ng be s a r ( 9) .

  De nga n me mpe r ke oi l ukur a n pa r t i ke l da pa t ne ni ng- ka t ka n l a j u di s ol us i ba ha n oba t ya ng s uka r l ar ut , s e ­ hi ngga bi oa va i l a bi l i t a s da r i ba ha n oba t t e r s e but di - ha r a pka n a ka n me ni ngka t pul a. Pe nga r uh ukur a n pa r t i ­ kel t e r ha da p bi oa va i l a bi l i t a s oba t da pa t di l i ha t p a ­ da ga mba r 2. Pa da pe mbe r i a n f e na s e t i na de nga n be r ma - ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  13

  waktu { m init }

  Ga nba r 1. Pe nga r uh ukur a n pa r t i ke l t e r ha da p l aj u di s ol us i f e na s e t i na da l a m oa i r a n l a mbung

  wakl u (j a m )

  Ga mba r 2. Pe nga r uh ukur a n pa r t i ke l t e r ha da p l aj u a bs or ps i f e na s e t i na da l a m pl a s ma .

  Ke t e r a nga n : «- - - - - : 7 5 fA, 75 f i + 0, 1% t we e n 80 150 - 180/ 4. 250^,

  14 c a m- ma c a m ukur a n pa r t i ke l me nunj ukka n ba hwa Ba ki n ke c i l ukur a n pa r t i ke l f e na s e t i na a ka n me ngha s i l ka n ka da r ba ha n oba t da l a m da r a h ya ng ma ki n be s a r wa l a u- pun dos i s ya ng di be r i ka n s a ma ( 4) .

  Me nur ut Chi ou da n Ri e ge l ma n, pe nge c i l a n ukur a n pa r t i ke l da pa t di l a kuka n de nga n oa r a ( 8 ) :

  1. Pe ngge r us a n s e c a r a k o n v e n s i o n a l . 2. “Ba l l mi l l i ng" 3. Mi kr oni s a s i .

  4. Pe nge nda pa n ke mba l i de nga n me nguba h pe l a r ut a t a u s uhu.

  5. Pe ngguna a n pe l a r ut ya ng da pa t me l a r ut ka n b a ­ ha n obat , t e t a pi da pa t me nye ba bka n pe nge n da p­ an ke mba l i ba ha n oba t nya da l a m be nt uk p a r t i ­ ke l ya ng s a nga t ha l us da l a m s a l ur a n pe nc e r na - a n . 6 . Pe ngguna a n be nt uk ga r a mnya ya ng muda h l ar ut . Me s ki pun pe nge c i l a n ukur a n pa r t i ke l da pa t di l a ­ kuka n de nga n c a r a 1 - 4 , t e r nya t a a da ke mungki na n t i ­ d a k t e r j a di pe ni ngka t a n l a j u di s ol us i . Ha l i ni di s e - ba bka n ma ki n ke oi l ukur a n pa r t i ke l , e ne r gi pe r muka a n- nya a ka n me ni ngka t da n a da nya ga ya va n de r Wa a l s an- t a r a mol e kul - mol e kul ya ng s e ma ki n kua t me nga ki ba t ka n t e r j a di nya a gr e ga s i da n a gl ome r a s i . Se l a i n i t u a da nya ke c e nde r unga n pa r t i ke l unt uk me ng- ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  15 a ds or ps i ud a r a pa da pe r muka a nnya , me nye ba bka n pa r t i ­ ke l s uka r t e r ba s a hi ( 4, 8) . Fi nhol t da n ka wa n- ka wa n me nunj ukka n ba hwa l a j u di s ol us i i n vi t r o da r i a s a m s a l i s i l a t be r kur a ng bi l a ukur a n pa r t i ke l nya s e ma ki n ke oi l ( 8 ).

  . wakt u ( ntenil )

  Ga mba r 3. Pe nga r uh ukur a n pa r t i ke l t e r ha da p l a j u di s ol us i a s a m s a l i s i l a t .

  Ke t e r a nga n : o— o : 0, 21 - 0, 30 mm ^ - - - - A : 0, 30 - 0, 50 mm o- - - - q t 0, 50 - 0, 71 mm

• : 0, 71 - 1, 00 mm

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  16 Pa da ga mba r 3 t e r l i ha t ba hwa l aj u di s ol us i a s a m s a l i s i l a t de nga n ukur a n pa r t i ke l 0, 21 - 0, 30 mm l e bi h r e nda h da r i pa da l a j u di s ol us i a s a m s a l i s i l a t de nga n ukur a n pa r t i ke l 0, 71 - 1, 00 mm.

  Se c a r a t e or i t i s me t oda pe l a r ut a n me nde ka t i i - de a l unt uk me mpe r ke c i l ukur a n pa r t i ke l . Te t a pi c a r a i ni j a r a ng di guna ka n ka r e na be be r a pa a l a s a n a nt a r a l a i n : s ul i t nya pe mi l i ha n pe l a r ut ya ng t i da k t oks i k, bi a ya pr oduks i c ukup ma ha l da n bi a s a nya ha nya unt uk oba t - oba t de nga n dos i s r e nda h ( 8 ).

  Se da ngka n pe ngguna a n be nt uk ga r a mnya ya ng muda h l a r ut kur a ng me ngunt ungka n ka r e na be nt uk ga r a m da r i oba t ya ng be r s i f a t a s a m a t a u ba s a ya ng s uka r l a r ut da pa t be r e a ks i de nga n CO2 da n ai r , s e hi ngga be nt uk g a r a m i ni t e r ur a i da n me ngha s i l ka n s e nya wa ya ng s u ­ kar l a r ut ( 8 ). Ha l i ni a ka n me nur unka n l a j u di s ol us i da n a bs or ps i nya .

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  17 4. Ke l a r u t a n .

  Da r i pe r s a ma a n Noye s da n Whi t ne y da pa t di j e l a s - ka n ba hwa l a j u di s ol us i ( J ^) t i da k ha nya be r ba ndi ng l ur us de nga n l ua s pe r muka a n pa r t i ke l ( A) , t e t a pi j u- ga be r ba ndi ng l ur us de nga n ke l a r ut a n ba ha n oba t ( Cs ). Se hi ngga bi l a ke l a r ut a n ba ha n oba t me ni ngka t , ma ka l a j u di s ol us i nya j uga me ni ngka t , ya ng ma na unt uk me ­ ni ngka t ka n ke l a r ut a n da pa t di l a kuka n de nga n me mpe r ke - c i l ukur a n pa r t i ke l .

  Da r i pe r s a ma a n Ke l vi n da pa t di l i ha t ba hwa ke l a ­ r ut a n s ua t u ba ha n oba t di pe nga r uhi ol e h ukur a n pa r t i ­ ke l ( 9, 10) . s 2 . y . V l og — = SQ 2, 303 . R . T . r di ma na : S = ke l a r ut a n da r i pa r t i ke l ha l us ( mi kr on)

  S0 = ke l a r ut a n da r i pa r t i ke l be s a r = t e ga nga n pe r muka a n pa r t i ke l

  V = vol ume mol a r R = kons t a nt a ga s

  T = s uhu a bs ol ut r = j a r i - j a r i pa r t i ke l .

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  10 Se l a i n de nga n me mpe r ke c i l ukur a n pa r t i ke l , ke - l a r ut a n s ua t u ba ha n oba t da pa t di t i ngka t ka n de nga n be be r a pa c a r a a nt a r a l a i n : pe nga t ur a n pH, p e n g g u n a ­ an be nt uk ga r a m, pe na mba ha n s ur f a kt a n, pe nguba ha n be nt uk kr i s t a l da n pe mbe nt uka n s e nya wa kompl e ks ( 6 ,

  24) , 5* Si s t e m di s pe r s i s o l i d a .

  Si s t e m di s pe r s i s ol i da di bua t de nga n c a r a me n- di s pe r s i ka n ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut ke da l a m p e m­ ba wa ya ng be r s i f a t i ne r t , muda h l a r ut da l a m a i r da n da pa t c a mpur de nga n ba ha n oba t ( 8 , 1 1 ).

  Te hn i k di s pe r s i s ol i da i ni pe r t a ma ka l i di ke muka ka n ol e h Se ki gue hi da n Obi pa da t a hun 1961, ya ng me nga t a - kan ba hwa pe mbe nt uka n c a mpur a n e ut e kt i k da r i ba ha n o- ba t ya ng s uka r l a r ut da l a m a i r da n pe mba wa ya ng i ne r t _\ da n muda h l ar ut . da l a m a i r da pa t me ni ngka t ka n l a j u d i ­ s ol us i da n a bs or ps i ba ha n oba t ( 6 , 1 1 ).

  Ha s i l pe ne l i t i a n Se ki ka wa da n ka wa n- ka wa n me n u n ­ j ukka n ba hwa di s pe r s i s ol i da f e ni t oi na da l a m pe mba wa PVP ya ng me mi l i ki l a j u di s ol us i ya ng t i nggi , s e c a r a i n vi vo me mbe r i ka n ka da r f e ni t oi na da l a m pl a s ma ha m- pi r dua ka l i l e bi h be s a r di ba ndi ngka n pa da pe mbe r i a n f e ni t oi na mur ni ( 25) . De mi ki a n pul a de nga n di s pe r s i s ol i da s ul f a t i a z ol - ur e a ya ng di bua t pa da c a mpur a n e u­ t e kt i k, me ngha s i l ka n l a j u di s ol us i da n l a j u a bs or ps i

  10 ya ng l e bi h t i nggi da r i pa da s ul f a t i a z ol mur ni ( 18) .

  Pa da ga nba r 4 t e r l i ha t ba hwa di s pe r s i s ol i da kor t i s on a s e t a t da l a m pe mba wa s ukr os a me mbe r i ka n l aj u di s ol us i ya ng pa l i ng t i nggi ( 26) .

  Ga mba r 4. La j u di s ol us i kor t i s on a s e t a t da l a m di s pe r s i s ol i da de nga n be r a a c a n- ma c a m pe mba wa . Ke t e r a nga n : 0— - o : Kor t i s on a s e t a t

• : Kor t i s on a s e t a t - ga l a kt os a

  a : Kor t i s on a s e t a t - de ks t r os a

• "■ : Kor t i s on a s e t a t - s ukr os a Di s pe r s i s ol i da a da l a h : di s pe r s i da r i s a t u a t a u l e bi h z a t a kt i f da l a m pe mba wa ya ng i ne r t pa da ke a da a n pa da t , ya ng da pa t di bua t de nga n me t oda pe l e l e ha n, pe - l a r ut a n a t a u de nga n pe l e l e ha n- pe l a r ut a n ( 8 , 1 1 ). ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  20 5. 1. Me t oda pe mbua t a n di s pe r s i s ol i da ( 8, 11) . 5. 1. 1. Me t oda p e l e l e h a n .

  Me t oda i ni pe r t a ma ka l i di guna ka n ol e h Se ki - gue hi da n Obi da l a m me mbua t s i s t e m di s pe r s i s ol i ­ da de nga n t uj ua n me mpe r ol e h pe l e pa s a n ba ha n oba t ya ng l e bi h ce pat . Ca r a pe mbua t a nnya : ba ha n oba t ya ng s uka r l a r ut da l a m a i r da n pe mba wa ya ng muda h l a r ut da l a m a i r di oa mpur da n di pa na s ka n s a mpa i me l e l e h, ke mudi a n c a m­ pur a n l e l e ha n i ni di di ngi nka n s e c a r a me nda - da k da l a m s ua t u wa da h be r i s i e s s a mbi l t e t a p di a duk. Ma s s a pa da t ya ng t e r j a di ke mudi a n di ge r us da n di a ya k unt uk me nda pa t ka n ukur a n pa r t i ke l ya ng s e r a ga m.

  Sya r a t me t oda pe l e l e ha n i ni a da l a h ba ha n oba t da n pe mba wa ha r us s a l i ng c a mpur pa da ke a da a n me l e l e h da n s t a bi l pa da s uhu t i nggi .

  Ke unt unga n da r i me t oda i ni a da l a h s e de r ha na da n e konomi s . Se da ng ke r ugi a nnya a da l a h ke mung- ki na n t e r j a di nya pe r ur a i a n a t a u pe ngua pa n ba ha n oba t ma upun pe mba wa s e l a ma pr os e s pe nc a mpur a n p a ­ da s uhu t i nggi . Se pe r t i ya ng t e r j a di pa da c a mpur ­ an gr i s e of ul vi n de nga n a s a m s uks i na t , s e l a ma p r o ­ s e s pe nc a mpur a n de nga n pe ma na s a n, a s a m s uks i na t me ngua p da n t e r ur a i . Ha l i ni di s e ba bka n ol e h pe -

  21 ma na s a n ya ng di l a kuka n pa da s uhu t i nggi .

  Cont oh di s pe r s i s ol i da ya ng da pa t di bua t d e ­ nga n ne t oda i ni a da l a h s i s t e n di s pe r s i s ol i da s ul f a t i a z ol - ur ea , gol onga n s t e r oi da da n gl i ko- s i da j a nt ung da l a m pol i e t i l e n gl i kol , gr i s e of ul - vi n - pe nt a e r i t r i t ol ( 8 ).

  5. 1. 2. Me t oda p e l a r u t a n .

  Me t oda i ni pe r t a ma ka l i di guna ka n ol e h Ta - c hi ba na da n Na ka mur a , di ma na pe l a r ut ya ng d i g un a ­ kan unt uk me nc a mpur ba ha n oba t da n pe mba wa a da l a h pe l a r ut or ga ni k ( 1 1 ). Ca r a pe mbua t a nnya : c a mpur a n ba ha n oba t da n pe mba wa di l a r ut ka n da l a m pe l a r ut ya ng s e s ua i , ke mudi a n pe l a r ut d i u a p k a n . Ke unt unga n da r i me t oda i ni a da l a h ke mungki na n t e r j a di nya pe r ur a i a n da r i ba ha n oba t da n pe mba wa da pa t di oe ga h ka r e na s e l a ma pr os e s pe ngua pa n pe - l a r ut nya ha nya di but uhka n s uhu ya ng r e nda h. Se da ng ke r ugi a nnya a da l a h bi a ya ya ng oukup ma ha l , ke s ul i t a n me nghi l a ngka n pe l a r ut s e c a r a s e mpur na , ke s ul i t a n pe mi l i ha n pe l a r ut da n ke mungki na n t e r - j a di nya e f e k s a mpi ng da r i pe ma ka i a n pe l a r ut ya ng b e r l e b i h .

  Cont oh di s pe r s i s ol i da ya ng da pa t di bua t ^{ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA}

  

ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA

  22 de nga n me t oda i ni a da l a h s i s t e m di s pe r s i s ol i da s ul f a t i a z ol - PVP, r e s e r pi na - PVP, gr i s e of ul vi n - PVP ( 8 ).

  5. 1. 3. Me t oda p e l e l e h a n - p e l a r u t a n.

  Me t oda i ni di bua t de nga n c a r a me l a r ut ka n b a ­ ha n oba t da l a m pe l a r ut ya ng s e s ua i , ke mudi a n di - c a mpur ka n s e ge r a ke da l a m ba ha n pe mba wa ya ng t e ­ l a h d i l e l e h k a n .

  Me t oda i ni kur a ng di s uka i ka r e na pe nge r j a a n- nya l e bi h s ul i t . Me t oda i ni umumnya di pa ka i unt uk ba ha n oba t ya ng me mpunya i dos i s t e r a pi r e nda h.

  Cont oh di s pe r s i s ol i da ya ng di bua t de nga n me t oda i ni a da l a h s i s t e m di s pe r s i s ol i da s pi r ono- l a kt on - PEG 6000 da n gr i s e of ul vi n - PEG 6000 ( 8 ). 5. 2. Me ka nl s me pe ni ngka t a n l a j u d i s o l u s i .

  Si s t e m di s pe r s i s ol i da da pa t me ni ngka t ka n l aj u di s ol us i da r i ba ha n oba t ya ng t e r di s pe r s i da l a m pe mba wa ka r e na a da nya be be r a pa me ka ni s me ya ng mung- ki n t e r j a di a nt a r a l a i n ( 8, 9, 11, 24) :

  1. Pe nge c i l a n ukur a n pa r t i ke l .

  2. Ada nya e f e k s ol ubi l i s a s i da r i pe mba wa .

  3. Pe ngur a nga n ke mungki na n t e r j a di nya a gr e ga - s i da n a gl ome r a s i da r i pa r t i ke l - pa r t i ke l ba ha n oba t ya ng be r s i f a t hi dr of ob.

  /

  M L

  I I K w

PL: 'U5 TAKAAN

  "UKI Vt i Ul i AS / t i SU- ANQGV*

  23

  4. Pe ni ngka t a n ke ma npua n t e r ba s a hi da n t e r di s - pe r s i da r i ba ha n oba t ka r e na a da nya pe mba - wa ya ng muda h l ar ut . Me ni ngka t nya l aj u di s ol us i da r i ba ha n oba t ya ng di bua t da l a m be nt uk di s pe r s i s ol i da t e r ga nt ung pada , a nt a r a l a i n ( 8 , 1 1 , 12 ) : 1. J e ni s pe mba wa .

  2. Be r a t mol e kul pol i me r pe mba wa .

  3. Pe r ba ndi nga n ba ha n oba t da n pe mba wa .

  4. Ca r a pe mbua t a n. Di s pe r s i s pi r onol a kt on da l a m ma ni t ol me nunj uk- kan l aj u di s ol us i ya ng pa l i ng t i nggi di ba ndi ngka n de nga n di s pe r s i nya da l a m pe mba wa ya ng l ai n, wa l a u- pun di be r i ka n da l a m pe r ba ndi nga n ya ng s ama, s e pe r t i t e r l i ha t pa da ga mba r 5 ( 11) .

  Pe nga r uh be r a t mol e kul pol i me r pe mba wa da pa t t e r l i ha t pa da s i s t e m di s pe r s i s ol i da di a z e pa m da l a m PEG, di ma na di s pe r s i di a z e pa m da l a m PEG 4000 me nun- j ukka n l aj u di s ol us i ya ng pa l i ng be s a r di ba ndi ngka n de nga n pe ma ka i a n PEG 6000 ma upun PEG 10. 000, s e pe r ­ t i t e r l i ha t pa da ga mba r 6 ( 27) .